ΤA ΓEΓONOTA ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ.

(ΕΙΔΙΚΟΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ1821 ΚΑΙ TΩN ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΩΝ, ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΠΡΟΣ ΑΠΟΤΙΝΑΞΗ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ)

ΜΕΡΟΣ 2ον

3. Η ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΕΣΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟ, ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ

α. Όπως προαναφέραμε, ως ημέρα ενάρξεως της επαναστάσεως είχε οριστεί από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη η 25η Μαρτίου, «ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους» εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Οι συγκεντρωμένοι στην συνέλευση της Βοστίτσας (Αιγίου) πρόκριτοι της Πελοποννήσου εξέτασαν ως εναλλακτικές ημερομηνίες κηρύξεως της Επαναστάσεως την 23η Απριλίου και την 21η Μαΐου, εορτές του Αγίου Γεωργίου και των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης αντίστοιχα, σε περίπτωση που δεν είχαν πληροφορηθεί τις διαθέσεις της Ρωσίας, αλλά κατέληξαν στην 25η Μαρτίου, εκτός εάν λάμβαναν πρόσκληση μεταβάσεως Τριπολιτσά.

Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε μυστικώς, όταν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της επαναστάσεως και ώρκισε τους οπλαρχηγούς και προεστούς, στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα. Η άποψη ότι το γεγονός αυτό συνέβη στις 25 Μαρτίου 1821, γνώρισε μεγάλη διάδοση ήδη από τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια. Αυτή η σκηνή αναφέρεται σε πλήθος πηγών και οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις της αναπαράχθηκαν μαζικώς.

β. Ο Παναγιώτης Σούτσος, πιθανώτατα ήταν ο πρώτος που πρότεινε το 1834, την καθιέρωση εορτασμού της Ελληνικής Επαναστάσεως την 25η Μαρτίου, αναφέροντας ότι «ήταν η μέρα γενικεύσεως του ξεσηκωμού στην Πελοπόννησο και Αναγεννήσεως της Ελλάδος», σε υπόμνημά του, το οποίον ο Ιωάννης Κωλέττης υπέβαλε στον Όθωνα ως πρόταση σχεδίου νόμου, σε γαλλική γλώσσα με γερμανική περίληψη.

Στην πρότασή του αναφέρει ότι ο «περίφημος Γερμανός» (celebre Germanos), κήρυξε την Επανάσταση στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα, και ότι η επανάσταση γενικεύτηκε στην Πελοπόννησο την 25ην Μαρτίου, την οποία και θεωρεί ως εναρκτήρια ημερομηνία μιας νέας εποχής για την Ελλάδα. Προσθέτει μάλιστα, πως υπήρχε προφητεία των μοναχών του Μεγάλου Σπηλαίου ότι σ' αυτή την ημερομηνία θα συνέβαινε αναγέννηση της Ελλάδος, και ότι οι Οθωμανοί της Πελοποννήσου το γνώριζαν και κάθε χρόνο αυτή την ημερομηνία, έπαιρναν έκτακτα μέτρα ασφαλείας.1

γ. Από τον 19ον αιώνα, ορισμένοι ιστορικοί θεωρούσαν την διήγηση αυτή φανταστική. Επίσης και σύγχρονοι ιστορικοί, ισχυρίζονται πως αυτό αποτελούσε θρύλον στερούμενον ιστορικής βάσεως, ενώ από τα τέλη του 20ου αιώνος, το θέμα της ορκωμοσίας των αγωνιστών της Επαναστάσεως στην Αγία Λαύρα, αποτελεί αντικείμενο ιδεολογικοπολιτικής αντιπαραθέσεως.

Η κήρυξη της επαναστάσεως και η ύψωση του λαβάρου της επαναστάσεως στην Αγία Λαύρα, κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική ιστορία, και διδασκόταν στα ελληνικά σχολεία μέχρι το 1982, απαλειφθείσα αυθαιρέτως από τα νεώτερα βιβλία ιστορίας, στα οποία η 25η Μαρτίου αναφέρεται απλώς ως η καθιερωμένη ημερομηνία εορτασμού της επετείου της Επαναστάσεως !!!

δ. Η διακήρυξη του Παλαιών Πατρών Γερμανού όπως δημοσιεύθηκε στις 6 Ιουνίου 1821 στην Γαλλική εφημερίδα «LE CONSTITUTIOΝNEL», η οποία εκφωνήθηκε  εντός της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας την 8ην (20ήν) Μαρτίου 1821

Η τέταρτη σελίδα του αριθμού 157 της γαλλικής εφημερίδας «Le Constitutionel» (Ο Συνταγματικός) της 6ης Ιουνίου 1821. Κάτω δεξιά αναγράφεται: «Ομιλία του Γερμανού, εξάρχου της Πρώτης Αχαΐας, αρχιεπίσκοπου Πατρών, προς τον κλήρο και τους πιστούς της Πελοποννήσου, που εκφωνήθηκε στο μοναστήρι των αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8η (20ή) Μαρτίου 1821».

Η είδηση για την επανάσταση στην Πάτρα την 25 Μαρτίου (6 Απριλ. Ν.Ημ.) 1821, στηn γαλλική εφημερίδα «Courrier de l' Ain», 29-5-1821 (Ν.Ημ.).2

ε. Μετάφραση της διακηρύξεως του Παλαιών Πατρών Γερμανού (όπως εδημοσιεύθη στην εφημερίδα των Παρισίων LE CONSTITUTIONNEL JOURNAL DU COMMERCE, POLITIQUE ET LITTERAIRE «ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΝ-ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ»).3

Διακήρυξις του Γερμανού, Εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, Αρχιεπισκόπου Πατρών, προς τον Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθη εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ην) Μαρτίου 1821.

«Πολυαγαπημένοι μας αδελφοί, ο Κύριος, ο οποίος ετιμώρησε (ενν. διά της υποδουλώσεως εις τον κατακτητήν) τους πατέρας μας και τα τέκνα των, σας αναγγέλλει διά του στόματός μου το τέλος των ημερών των δακρύων και των δοκιμασιών. Η φωνή Του είπε ότι θα είσθε ο στέφανος του κάλλους Του και το διάδημα της Βασιλείας Του. Η αγία Σιών δεν θα παραδοθή πλέον εις την ερήμωσιν (Ησαΐα, 62,3). Ο ναός του Κυρίου, ο οποίος εβεβηλώθη, ωσάν ένας άθλιος χώρος, τα σκεύη της δόξης, τα οποία εσύρθηκαν εις τον βούρκον (Α‘ Μακαβ. 2, 8-9), θα γίνουν καταιγίς! Η άβυσσος την άβυσσον επικαλείται (Ψαλμ. 41,8) η παλαιόθεν (δηλ. η εγνωσμένη) ευσπλαγχνία του Κυρίου (Θρήνοι Ιερεμίου 5,1) θα επισκιάση τον Λαόν Του.

Η φυλή των Τούρκων υπερέβη το μέτρον των ανομιών, η ώρα του καθαρμού έφθασε, συμφώνως προς τον λόγον του Αιωνίου: «να πετάξης έξω, να διώξης, τον σκλάβον και τον υιόν του» (Γενεσ. 21,10). Να είσθε, λοιπόν, αγαπημένοι, ω γένος των Ελλήνων, φυλή Ελληνική, (ενν, καθώς είσθε) δύο φορές δοξασμένοι από του Πατέρες σας, οπλισθήτε με τον ζήλον του Θεού, έκαστος εξ υμών ας ζωσθή την ρομφαίαν του, διότι είναι προτιμώτερον να αποθάνη τις με τα όπλα ανά χείρας, παρά να καταισχύνη τα ιερά της Πίστεώς του και την Πατρίδα του (Ψαλμ. 44,4). Εμπρός λοιπόν «ας συντρίψωμεν τα δεσμά, τον ζυγόν ο οποίος επικάθηται επί την κεφαλήν μας» (Ψαλμ. 2,3), διότι είμεθα οι κληρονόμοι του Θεού και οι συγκληρονόμοι του Ιησού Χριστού (Ψαλμ. 8,17).

Οι άλλοι, και όχι εμείς οι Ιερωμένοι (κατά λέξιν: εκτός του Ιερατείου σας), θα σας ομιλήσουν διά την δόξαν των προγόνων σας. Εγώ όμως θα σας επαναλάβω το όνομα του Θεού, προς τον Οποίον οφείλομεν αγάπην ισχυροτέραν και από τον θάνατον (Άσμα Ασμάτων 8,6).Αύριον, ακολουθούντες τον Σταυρόν, θα βαδίσωμεν προς αυτήν την πόλιν των Πατρών, της οποίας η γη είναι ηγιασμένη από το αίμα του ενδόξου Μάρτυρος Αποστόλου Αγίου Ανδρέου. Ο Κύριος θα εκατονταπλασιάση το θάρρος σας. Ίνα δε προστεθούν εις υμάς αι αναγκαίαι δια να αναζωογονηθήτε δυνάμεις, σας απαλλάσσω από την νηστείαν της Τεσσαρακοστής, την οποίαν τηρούμεν.Στρατιώται του Σταυρού, ότι καλείσθε να υπερασπισθήτε, είναι αυτό τούτο το θέλημα του Ουρανού! Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος να είσθε ευλογημένοι και συγκεχωρημένοι από πάσας τας αμαρτίας σας».

στ. Η απάντηση στην αμφισβήτηση του δημοσιεύματος της γαλλικής εφ. «Le Constitutionnel» και η αντίκρουση του χαρακτηρισμού ως «μύθου», της ορκωμοσίας των οπλαρχηγών και προεστών στην μονήν της Αγίας Λαύρας.4

1/. Η προμνησθείσα ομιλία του Π. Π. Γερμανού που δημοσιεύθηκε αρχικά στην γαλλική εφημερίδα «Le Constitutionnel» (Ο Συνταγματικός), τον Ιούνιο του 1821 και φέρεται ότι εκφωνήθηκε την 8/20 Μαρτίου 1821 (Παλ./Νέο Ημ.) στην Μονή της Αγίας Λαύρας, όταν άρχισε να λαμβάνει δημοσιότητα στην Ελλάδα, χαρακτηρίστηκε και αυτή ως μύθος, με πρωτοβουλία του ακαδημαϊκού μαρξιστή «ιστορικού» Βασίλη Κρεμμυδά (1935-2017).

Στην Ελλάδα αυτή η ομιλία, έγινε αρχικά γνωστή το 1966 με μια δημοσίευση της Γιολάντα Τερέντσιο5 στην εφ. το «Βήμα». Φρονούμεν ότι, την ομιλίαν είχε εντοπίσει περίπου ταυτόχρονα και ο καθηγητής ιστορίας Απόστολος Δασκαλάκης (1903-1982), ο οποίος όμως εκτιμάται πως την αποσιώπησε, προφανώς για τοπικιστικούς λόγους, δηλαδή, επειδή εξασθενούσε τις απόψεις του, ότι οι πρώτες επαναστατικές διαδικασίες στην Πελοπόννησο, έγιναν στην Μάνη στα μέσα Μαρτίου.

2/. Το 1988, η ομιλία δημοσιεύτηκε μεταφρασμένη στην τοπική εφημερίδα «Φωνή των Καλαβρύτων» και το 1993 σε φυλλάδιο που εξέδωσε η Ιερά Μητρόπολις Καλαβρύτων και Αιγιαλείας. Αυτές οι δύο εκδόσεις περιλαμβάνουν και κάποιους σύντομους και πρόχειρους σχολιασμούς της ομιλίας, την οποία συσχετίζουν με τα πρώτα επαναστατικά γεγονότα στα Καλάβρυτα. Οι σχολιασμοί αυτοί, επίσης διαπνέονται από τοπικιστικό πνεύμα, θέλοντας να τονίσουν ότι η Επανάσταση κηρύχθηκε πρώτα στα Καλάβρυτα.

Ακολούθησε η εξέταση της ομιλίας από τον Κρεμμυδά το 1996, ο οποίος υπεστήριξε ότι η ομιλία είναι μύθος που πλάστηκε από τους αδελφούς Υγκ και Φρανσουά Πουκεβίλ, με συνεργασία και του Γερμανού. Όμως, η λεπτομερής εξέταση της ομιλίας του Γερμανού της 8/3 και των «επιχειρημάτων» του Κρεμμυδά, που έγινε από τον μελετητήν του θέματος Γεώργιον Λουκίδη, σε ειδική εργασία του, έδειξε ότι δεν μπορεί αυτή (η ομιλία του Γερμανού) να είναι προϊόν μυθοπλασίας των αδελφών Πουκεβίλ, όπως ισχυρίζετο ο Κρεμμυδάς, και ότι είναι γνήσια.

3/. Στην ειδική μελέτη του, ο Λουκίδης:

α/. Συσχετίζει για πρώτη φορά, τις υπάρχουσες μαρτυρίες με τα γεωγραφικά δεδομένα της περιοχής, κάτι που δεν έχουν πράξει όσοι έχουν ασχοληθεί με το θέμα.

β/. Καταγράφει και άλλες ξένες εφημερίδες και έντυπα της εποχής εκείνης, εκτός από την γαλλική εφημερίδα Le Constitutionnel, την 6ην Ιουνίου 1821(Ν.Ημ.), στις οποίες δημοσιεύθηκε η πληροφορία της ορκωμοσίας των προεστών και οπλαρχηγών, στην Αγία Λαύρα από τον Π.Π. Γερμανό, όπως:

.Monthly Magazine, or, British Register, τ. 51, 1-7-1821, σ. 576.

.Nile's Register, Baltimore, USA, 4 Αυγ. 1821.

.Relations de Liège avec l'insurrection hellénique : la presse - la fourniture d’armes, Balkan Studies, τ. 12, n. 1, σ. 131, 1971. Αναφέρεται μόνο ο τίτλος ο οποίος είναι πανομοιότυπος με αυτόν της Constitutionnel.

.Στην εφημερίδα Times του Λονδίνου, στα Αγγλικά, την 11-6-1821 και σε άλλες αγγλόφωνες εφημερίδες και περιοδικά.

.Στην εφημερίδα Journal de Liège (Βέλγιο) της 10-6-1821, στα Γαλλικά και σε μια συλλογή διεθνών διπλωματικών και νομικών κειμένων που εκδόθηκε το 1823 στο Παρίσι (βλ. κατωτέρω § A.7).

.Στην Breslauer Zeitung, 23 Ιουν. 1821, No. 98, σ. 1437. Στο https:// digipress. digitale-sammlungen.de/ [11 Όλες οι ημερομηνίες δυτικών εφημερίδων είναι του Νέου Ημερολογίου, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά]. Δεν αποκλείεται να υπάρχουν και άλλες δημοσιεύσεις οι οποίες δεν έχουν ακόμα εντοπιστεί.

γ/. Καταχωρίζει την πληροφορία ότι και ο ιστορικός Isambert6 που αναδημοσιεύει την ομιλία το 1823 (χωρίς να την αντιγράφει από την Constitutionnel), επίσης ΔΕΝ αναφέρει την πηγή προελεύσεως.

δ/. Αποδεικνύει ότι η ορκωμοσία στην Αγία Λαύρα είναι ιστορικόν γεγονός και όχι μύθος όπως ισχυρίστηκε αυθαιρέτως, καταθέτοντας ιστορικές αλχημίες και παραπλανητικά τεχνάσματα, ο Μαρξιστής ιστορικός Κρεμμυδάς…Μεταξύ των καταρριφθέντων ισχυρισμών του Κρεμμυδά  είναι και αυτός της μη καταγραφής από πλευράς της εφ. Le Constitutionnel, της πηγής των πληροφοριών της, για το συγκεκριμένο γεγονός.    

ε/. Αναφέρει και άλλους λόγους για τους οποίους ήταν εξαιρετικώς ΑΠΙΘΑΝΟ, να ξεκίνησε η είδηση περί ορκωμοσίας στην Αγία Λαύρα, μόνο από τον Υγκ Πουκεβίλ, αν ξεκίνησε καν από αυτόν, τους οποίους (λόγους) και αιτιολογεί πλήρως,.

4/. Η Constitutionnel γενικώς ανέφερε την προέλευση των ειδήσεών της (που είναι συνήθως, μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες ή πρωτεύουσες), αλλά στην συγκεκριμένη δεν αναφέρει προέλευση. Όμως η εφ. «Times» αναφέρει ως προέλευση την Βιέννη, από 26-5-1821. Αυτό το δεδομένο κάνει απίθανη την υπόθεση ότι η είδηση κατασκευάστηκε ή ξεκίνησε από τους αδελφούς Πουκεβίλ, διότι:

 α/. Εκείνη την εποχή η Βιέννη λειτουργούσε ως κέντρο διακομιδής αλληλογραφίας μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης και ταυτόχρονα ως πρακτορείο τύπου, αφού οι αυστριακές εφημερίδες ήταν καλά πληροφορημένες από πρώτο χέρι για τις υποθέσεις της Ανατολής. Η Αυστρία είχε άμεση γειτνίαση με τα βόρεια Βαλκάνια, ενώ ήλεγχε και το μεγαλύτερο μέρος της Ιταλίας. Έτσι πολλές ειδήσεις έφταναν στην υπόλοιπη Ευρώπη μέσω Βιέννης ή μέσω αυστριακών εφημερίδων.

 β/. Η κυβέρνηση Μέτερνιχ της Βιέννης, ήταν έντονα αντεπαναστατική και ανθελληνική. Επίσης ασκούσε λογοκρισία και ήλεγχε το περιεχόμενο των αυστριακών εφημερίδων και – θεωρητικώς - και την διερχόμενη αλληλογραφία. Ως εκ τούτου, είναι εντελώς απίθανο ότι ο Γάλλος πρόξενος θα έστελνε την είδηση στην Αυστρία. Προφανώς δεν θα έστελνε ούτε την προς Γαλλία αλληλογραφία του μέσω Βιέννης με το κοινό ταχυδρομείο, ώστε να υποθέσουμε ότι έγινε υποκλοπή.

 γ/. Αν η Constitutionnel είχε λάβει την είδηση από την Βιέννη, δεν είχε λόγο να μη το αναφέρει. Αντιθέτως μάλιστα, η Βιέννη ως πηγή έδινε κύρος στις ειδήσεις και η Constitutionnel συχνά ανέφερε την Βιέννη ως πηγή ειδήσεων από την Ανατολή.

Συμπερασματικώς, εάν υποτεθεί ότι ο Υγκ Πουκεβίλ γνώριζε την ομιλία και την απέστειλε στην Γαλλία, φαίνεται ότι δεν ήταν ο μόνος. Και κάποιος άλλος, τουλάχιστον, είχε την σχετική πληροφορία, και την απέστειλε αρχικώς στην Βιέννη και από εκεί έφτασε στην Times ή και αλλού.

ζ. Η αλήθεια ή η πιθανώτερη εκδοχή για το ιστορικό γεγονός της Ορκωμοσίας των Ελλήνων επαναστατών, στην μονή της Αγίας Λαύρας.

Συνεκτιμώντας τα παραπάνω, τις λοιπές διαθέσιμες πηγές, αξιολογώντας την αξιοπιστία των συγγραφέων, σε συνδυασμό με την χρονολογία συγγραφής εκάστου, και τις επικρατούσες πολιτικοστρατιωτικές συνθήκες εσωτερικώς και διεθνώς, καταλήγομεν στα εξής κατ’ουσίαν βάσιμα και επαρκώς αιτιολογημένα συμπεράσματα:

1ον/. Η ορκωμοσία  των Ελλήνων οπλαρχηγών και προεστών και η ύψωση του λαβάρου της επαναστάσεως, είναι αναμφισβήτητον ιστορικόν γεγονός που έλαβε χώραν  στην μονή της Αγίας Λαύρας, την 17ην (Ημέρα εορτής του Αγίου Αλεξίου), η καθ’ημάς πιθανώτερη  ή την 20ην Μαρτίου ή σε ημερομηνίαν, μεταξύ 17ης και 20ης Μαρτίου.

2ον/. Η ορκωμοσία έγινε από τον επίσκοπον Παλαιών Πατρών Γερμανόν.

3ον/. Οι αμφιλεγόμενες απόψεις για το γεγονός ή την ημερομηνίαν του γεγονότος της Ορκωμοσίας στην Αγία Λαύρα, από κάποιους πρωταγωνιστές και ιστορικούς της εποχής, που δημιουργούν σύγχυση,  σε συνδυασμό με τον ακολουθήσαντα την επανάσταση εμφύλιον πόλεμον, είναι αποτέλεσμα τοπικιστικών ερίδων, αντιζηλιών, παθών, πολιτικοστρατιωτικών φιλοδοξιών και αλληλοκατηγοριών, προς εξυπηρέτηση προσωπικών ή τοπικών συμφερόντων εκάστης μερίδος.

4ον/. Σε όσες επιστολές ή χρονικά, που εγράφησαν την πρώτην δεκαετίαν από εκρήξεως της επαναστάσεως και αφορούσαν στα άκρως απόρρητα και συνωμοτικά συμβάντα λίγο πριν την έκρηξή της, σε συνδυασμό με τα πενιχρά μέσα επικοινωνίας και καταγραφής των γεγονότων της εποχής εκείνης:

α/. Ήταν «εύλογη» η καταγραφή λαθών ως προς την χρονολογικήν ακρίβειαν των συμβάντων.

β/. Ήταν αναμενόμενη τόσον η υποκειμενικότητα εκάστου γράψαντος, όσον και η αποσιώπηση λεπτομερειών, για ονοματεπώνυμα, αφού ακόμη και μετά την κήρυξη της Επαναστάσεως, η Ελλάς ήταν υπό ξενικήν κηδεμονίαν και Οθωμανική κατοχή και συνεπώς εξακολουθούσε «όλα να τα έσκιαζε η ξενική φοβέρα και να τα πλάκωνε η πολιτικο-οικονομική σκλαβιά»..

5ον/. Οι ημερομηνίες 17η ή 20η Μαρτίου, της υψώσεως υψώσεως του Λαβάρου της Επαναστάσεως στην Αγία Λαύρα, από τον Π.Π. Γερμανό, ο οποίος είχε προσκληθεί από τον Νικ. Λόντον εγκαίρως, συνάδουν πλήρως με τις πιθανές ημερομηνίες αφίξεώς του, στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου (21ην, 22αν ή 23ην Μαρτίου), δεδομένης της αποστάσεως Καλαβρύτων –Πατρών ή Νεζερών-Πατρών.

Άλλωστε, στο τέλος της εγχάρακτης διακηρύξεως στην μαρμαρίνη στήλη (μνημείον) στην πλατεία Αγίου Γεωργίου των Πατρών, στην οποίαν είναι χαραγμένη και η διακήρυξη των Ελλήνων επαναστατών, αναγράφεται η ημερομηνία 22 Μαρτίου 1821…

6ον/. Ως προς τις ημερομηνίες αφίξεως του Π. Πατρών Γερμανού στις Πάτρες (24η-25η Μαρτίου 1821) και ορκωμοσίας προεστών και οπλαρχηγών στην πλατεία Αγίου Γεωργίου, εκτιμάται ότι, η μεν 24η είναι ολιγώτερον πιθανή έναντι των άλλων (21η, 22α, 23η), η δε 25η εταυτίσθη δι’ ευνόητους λόγους, με την συμπεφωνημένην προ διμήνου περίπου (στην Βοστίτσα-Αίγιο), ημερομηνίαν του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ως τοιαύτην ενάρξεως της Εθνικής Επαναστάσεως,

7ον/. Η υποβάθμιση της παρουσίας του Π.Π. Γερμανού στην Επανάσταση και η αποσιώπηση της δοξολογίας της Αγίας Λαύρας, που ήταν μια από τις «ιδιαιτερότητες» των σχολικών βιβλίων ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού του 2006-07, και έγινε από την γνωστήν εφευρέτιδα του «συνωστισμού των Ελλήνων της Σμύρνης το 1922» και μισαλλόδοξη αντιχριστιανή  Μ. Ρεπούση που επόπτευσε την σύνταξη του βιβλίου, είναι ιστορικώς αβάσιμη, υποβολιμιαία, σκόπιμη και  παραπλανητική.

8ον/. Όλοι οι «αντι-Λαυρικοί» συγγραφείς, κειμενογράφοι και αρθρογράφοι, στην παμψηφία τους σχεδόν άθεοι/αντιχριστιανοί μαρξιστές, Ευρωλάγνοι και συστημικοί οπαδοί του λεγομένου Διαφωτισμού, προκειμένου να καλύψουν την έλλειψη τεκμηρίων και επιστημονικών μελετών, χρησιμοποιούν μεταξύ άλλων και το δόλιον τέχνασμα της «παραπομπής στον κανένα». Δηλαδή ισχυρίζονται τα περί «μύθου» της Αγίας Λαύρας, είτε μη παραπέμποντας ΠΟΥΘΕΝΑ, είτε παραπέμποντας σε άλλους που έχουν καταλήξει σε αυθαίρετα ή λογικοφανή και δοκισήσοφα συμπεράματα..

Πολλάκις μάλιστα δηλώνουν πως «Η συζήτηση για το θέμα δεν έχει νόημα να συνεχίζεται», κατασκευάζοντας έτσι ένα «μυθοπλαστικόν τέλος της ιστορίας», όπως διαπλάστηκε στην νοσηρή φαντασία τους.

4. Ο ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ ΣΤΑ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ  ΓΕΓΟΝΟΤΑ

α. Η Αγγλική κυβέρνηση από την αρχή της Ελληνικής Επαναστάσεως, τήρησε εχθρική στάση κατά των Ελλήνων. Μερικοί από τους λόγους ήταν ότι, η Επανάσταση απειλούσε την σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και την εμπορική επικοινωνία με τις κτήσεις της Αγγλίας στην Ινδία, επίσης απειλείτο η ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, ενώ η αγγλική εμπορική ναυτιλία δεχόταν ισχυρό ανταγωνισμό από την ελληνική που κυριαρχούσε στην Μεσόγειο.

Η φιλοτουρκική δράση του προξένου της Αγγλίας στην Πάτρα, του Φίλιπ Τζέϊμς Γκρην (Philip James Green), σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αρνητική κατάληξη της εξεγέρσεως και ίσως στην μετέπειτα «προβληματική» πορεία της Επαναστάσεως. Οι Οθωμανοί ειδοποιήθηκαν έγκαιρα για την εξέγερση και βοηθήθηκαν να αμυνθούν τις πρώτες ημέρες, έτσι ώστε κατάφεραν να κρατήσουν το κάστρο των Πατρών έως το τέλος της Επαναστάσεως. Εκτιμάται ότι αν το κάστρο είχε πέσει στα χέρια των επαναστατών, θα ήταν διαφορετική η τύχη του Μεσολογγίου και της Ρούμελης (Στερεάς Ελλάδος).

β. Ο Γκρην υπήρξε φίλος και κατάσκοπος των Οθωμανών. Αντίθετα ο Γάλλος πρόξενος Υγκ (Oύγος) Πουκεβίλ, κράτησε ουδετερότητα, αλλά πρόσφερε ανθρωπιστική βοήθεια στον ελληνικό πληθυσμό.

Οι Άγγλοι από την αρχή της Επαναστάσεως εδήλωναν επισήμως ότι τηρούσαν ουδετερότητα, αλλά στην πράξη συνεργάζονταν με τους Οθωμανούς και προκάλεσαν πολλά δεινά στους Έλληνες. Στην δράση αυτή, συνέβαλε και ο ανθέλλην Τόμας Μαίτλαντ (Thomas Maitland),7 Ύπατος Αρμοστής της Αγγλίας στα Επτάνησα.

Δυστυχώς οι Κεφαλονίτες παρά το γεγονός ότι γνώριζαν την λυσσαλέα αντίδρασή του στην Ελληνική Επανάσταση, τα σκληρά μέτρα του εναντίον των Επτανησίων που επιθυμούσαν να βοηθήσουν τους ομοεθνείς τους και το ότι ο Μαίτλαντ το 1819 κατέπνιξε με ιδιαζόντως σκληρό και βάρβαρο τρόπο την εξέγερση των χωρικών της Λευκάδας, του έστησαν (άκουσον! άκουσον!) άγαλμα στο Αργοστόλι, το οποίον αποκαλύφθηκε το 1822.

Με αφορμή την παραχώρηση Συντάγματος το 1817, οι ευγενείς-προεστοί Κεφαλονίτες, έσπευσαν να κολακεύσουν γλοιωδώς τον Άγγλο δυνάστη προς ίδιον όφελος και με αντάλλαγμα στην συνέχεια, την αναρρίχησή τους σε υψηλά κυβερνητικά και άλλα αξιώματα.

Το γεγονός, ότι με το παραχωρηθέν Σύνταγμα οι Άγγλοι τεχνηέντως αλυσσόδεσαν τους Επτανησίους και εξαθλίωσαν τις λαϊκές μάζες, ΔΕΝ αποτελούσε για τους λειχήνορες-παραγγελιοδότες, πρόβλημα!!!

γ. Ο Γκρην με τον αδελφό του είχαν οργανώσει δίκτυο πρακτόρων που παρακολουθούσε τις κινήσεις των Ελλήνων και ενημέρωναν τον Τούρκο πασά Χουρσίτ (που βρισκόταν στα Ιωάννινα) και τους έγκλειστους στο κάστρο των Πατρών Οθωμανούς, δίνοντάς τους σχετικές πληροφορίες. Ταυτόχρονα ο Γκρην ενημέρωνε τους προϊσταμένους του. Τις αναφορές του αυτές και άλλα σχετικά με την Επανάσταση, κατέγραψε στο εκδοθέν υπό του ιδίου βιβλίον, το 1827.

Ο Γκρην είχε ενημερωθεί για την επικείμενη επανάσταση μήνες πριν, από τον Ελληνόφωνο πράκτορα και πρόξενο της Αγγλίας στην Αρκαδιά (Κυπαρισσία), Αναστάσιο Πασχαλίγκο. Στα χέρια του βοεβόδα της Κυπαρισσίας είχε πέσει γράμμα του Κολοκοτρώνη από την Ζάκυνθο, ο οποίος επικοινωνούσε με Πελοποννήσιους και τους ανέφερε ότι ετοιμάζεται να διεκπεραιωθεί στον Μωριά με Επτανήσιους ενόπλους. Ο βοεβόδας ενημέρωσε τον αντικαταστάτη του Χουρσίτ στην Τριπολιτσά.

Στις 17 Μαρτίου, ο Γκρην πληροφορεί τους Οθωμανούς ότι κυκλοφορούν φήμες για επανάσταση των Ελλήνων (ΣΣ: Εκτιμάται ότι η ημερομηνία της πληροφορήσεως των Οθωμανών από τον Γκρην, δεν είναι άσχετη με την πιθανώτερη τοιαύτη της υψώσεως του Λαβάρου της Επαναστάσεως στην Αγία Λαύρα, από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό).

Οι Οθωμανοί ανάγκασαν τους Έλληνες να σύρουν ως το κάστρο μερικά βαριά κανόνια που βρίσκονταν στην παραλία, και έκαναν επίταξη των φούρνων για να παράγουν παξιμάδι.

δ. Στις 21 Μαρτίου οι Οθωμανοί, έλαβαν μικρές ενισχύσεις από την Έπαχτο (Ναύπακτο) και τα Καλάβρυτα. Γύρω στις 23 Μαρτίου οι Άγγλοι υπήκοοι που βρίσκονταν στην Πάτρα, επιβιβάστηκαν σε πλοία και κατέφυγαν στα Επτάνησα. Στο μεταξύ ο Μαίτλαντ απαγόρευσε σε υπήκοους των Επτανήσων να πολεμούν στο πλευρό των επαναστατών.

Ο Γκρην στο προμνησθέν βιβλίον του γράφει ότι διέσωσε στο προξενείο του αρκετούς Έλληνες. Ο Ι. Φιλήμων όμως τον διαψεύδει, γράφοντας ότι, «οι πρόξενοι της Αγγλίας και της Ισπανίας δεν δέχτηκαν τα γυναικόπαιδα που ζήτησαν άσυλο…» [Ο Ιωάννης Φιλήμων (1798/1799–1874) ήταν Έλλην ιστορικός, συγγραφέας του 19ου αιώνος και εκδότης της εφημερίδας «Αιών»].

Ο ίδιος αναφέρει ότι, ο Γκρην ζητούσε από τον Γιουσούφ πασά την εξόντωση των Ελλήνων. Γι' αυτό κάποια μέρα αποκεφαλίστηκαν έξη Έλληνες μπροστά στην πόρτα του Γκρην, την ώρα που ο τελευταίος έβγαινε από το σπίτι του. Στις 21 Μαΐου ο Γκρην έφυγε για τα Επτάνησα, αφού ο Γιουσούφ τον ειδοποίησε ότι σκοπεύει να ισοπεδώσει την Πάτρα.

ε. Στην αφήγησή του για την Επανάσταση, ο Γκρην για να μειώσει την σημασία των επιτυχιών των Ελλήνων στον θαλάσσιο πόλεμο, αναφέρει την άθλια κατάσταση του τουρκικού ναυτικού. Κατά τον ίδιο, το πρώτο τουρκικό κάστρο που κατέλαβαν οι επαναστάτες ήταν αυτό της Αρκαδιάς (Κυπαρισσίας). Με την μεσολάβηση τού εκεί Άγγλου πρόξενου, οι Τούρκοι έφυγαν σώοι με ελληνική συνοδεία, άλλοι προς το Ναυαρίνο και άλλοι προς την Τριπολιτσά.

Οι πρόκριτοι της Πάτρας απέστειλαν στον Γκρην επιστολή διαμαρτυρίας στην οποία τον κατηγορούσαν ότι έγινε αίτιος να φγονευθούν πολλοί Έλληνες και τον καλούσαν «να δώκη λόγον εν καιρώ περί απάντων των ανωτέρω συμβεβηκότων και περί των ζημιών οπού παρανόμως έγινε αίτιος». Τον χειμώνα του 1821, Επτανήσιοι επαναστάτες βρήκαν τον Γκρην πάνω σε μια αγγλική γολέτα που είχαν αιχμαλωτίσει και για εκδίκηση, ο Γκρην υπέστη ανηλεή ξυλοδαρμόν.8

                                                                                             Συνεχίζεται

---

1 Διαμαντής Αθ. Κωνσταντίνος, Πρότασις καθιερώσεως εθνικών επετείων και δημοσίων αγώνων κατά το πρότυπον των εορτών της αρχαιότητος κατά το έτος 1835, «Αθηνά», Σύγγραμμα περιοδικόν της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας, τομ. 73, 74 (1972, 1973), σελ.314.

2 Le Courrier de l' Ain, 29-5-1821, σελ. 4.[Ο νομός Αιν (γαλλικά: Ain), ανήκει στην διοικητική περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ, στην ανατολική Γαλλία, στα σύνορα με την Ελβετία. Το όνομα του νομού προέρχεται από τον ποταμό Ain].

3 Σήμερα το κείμενο διατίθεται ελεύθερα στην ψηφιοποιημένη εφημερίδα στο http://gallica.bnf.fr και στο books.google.gr.

4 -Δύο ομιλίες του Π. Πατρών Γερμανού στην Αγ. Λαύρα το ...www.apostoliki-diakonia.gr › Afieromata › Eikosiena › text1821,PDF.. Γεώργιος Λουκίδης, Δύο ομιλίες του Π. Πατρών Γερμανού στην Αγ. Λαύρα τον Μάρτιο 1821,

 -Γ. Λουκίδης (2017). "Δύο ομιλίες του Παλαιών Πατρών Γερμανού στην Αγία Λαύρα το Μάρτιο 1821" --- Έκδοση 2η, Ιούλιος 2019, με προσθήκες και διορθώσεις..

- Γ. Λουκίδης, «Μηχανισμοί παραγωγής αντι-εθνικών μύθων», Νέος Ερμής ο Λόγιος, τ. 7 (2013),  σ. 113-134.

-Γεώργιος Λουκίδης Archives | Αντίβαρο, www.antibaro.gr/article/17725.  › Συγγραφέας, 18 Oct. 2016.

5 Η Γιολάντα Τερέντσιο (1922-2006) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922. Ήταν κόρη του Τόνι Τερέντσιο και της Τζούλιας Αμπελά. Τελείωσε το Γυμνάσιο της Γερμανικής Σχολής (1934-1940) και ενεγράφη στη Νομική Σχολή. Το 1944 συνελήφθη από τα Ες-Ες λόγω της αντιστασιακής της δράσεως και εστάλη για καταναγκαστική εργασία στην Αυστρία. Εκεί δραπέτευσε από το στρατόπεδο επιλογής, συνελήφθη όμως και κρατήθηκε στην φυλακή Λάντεσγκεριχτ της Βιέννης.

Μετά την απελευθέρωση της πόλεως από τον Ερυθρό Στρατό, επέστρεψε στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1945, οπότε αποτύπωσε την εμπειρία της αιχμαλωσίας της στο έργο «413 Μέρες». Έλαβε το δίπλωμα του Γαλλικού Ινστιτούτου (1946-1948) και του Βρετανικού Συμβουλίου (1946-1949) στην Αθήνα. Στην συνέχεια πήρε το δίπλωμα προπαιδευτικής του τμήματος Συγχρόνων γλωσσών στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας (1949-1950), όπου παρακολούθησε και μαθήματα του Κέντρου Μεσογειακών Σπουδών.

Συνέχισε τις σπουδές της στην Σορβόννη, ολοκληρώνοντας την Ανωτέρα Σχολή Δημοσιογραφίας στο Παρίσι (1950-1952). Πέθανε στην Αθήνα στις 13 Ιουνίου 2006, μετά από μακρά ασθένεια.[Πηγή: Αρχείο Γ. Τερέντσιο (φάκ. 71.1), και τα έργα της: Ο κόσμος χθες σήμερα αύριο. Πνευματικοί άνθρωποι, Μίνωας, 1993, Κορυφαίοι Έλληνες στην σφαίρα της τέχνης. Συνεντεύξεις – Δοκίμια, Ε.Λ.Ι.Α., 2000].

6 François-André Isambert (November 30, 1792 – April 13, 1857) was a French lawyer, historian, and politician. Isambert was founder and for an extended period contributor of the “Gazette des Tribunaux” and actively participated in Louis François Wolowski's Revue de législation et de jurisprudence.

7 Μαίτλαντ (Mailland), σερ Τόμας (1759 - 1824). Βρεταννός στρατηγός, διοικητής των αγγλικών στρατευμάτων στη Μεσόγειο (1815 - 24) και πρώτος ύπατος αρμοστής των Ιονίων Νήσων (1815 - 24). Δευτερότοκος γιος του Σκώτου κόμη του Λώντερνταιηλ.

Οι Κεφαλονίτες του έστησαν άγαλμα στο Αργοστόλι, που ήταν έργο του πρώτου σπουδασμένου Νεοέλληνα γλύπτη, του Κερκυραίου Παύλου Προσαλέντη (1784-1837). Αποτελούσε ουσιαστικά, τον πρώτο ανδριάντα που στήθηκε σε ελληνικό έδαφος από ελληνικά χέρια. Θαυμάσιο έργο πλαστικής που χυτεύτηκε σε ελληνικό χυτήριο και σηματοδοτεί την αφετηρία της νεοελληνικής πλαστικής. Στα Επτάνησα υπήρχαν καλλιτεχνικά χυτήρια, 150 χρόνια πριν οργανωθεί το πρώτο χυτήριο στην Αθήνα τη δεκαετία του 1950.

Παραγγέλθηκε από τους ευγενείς της Κεφαλονιάς το 1817 και αποκαλύφθηκε πανηγυρικά το 1822. Ήταν ένα από τα πρώτα δείγματα, αν δεν είναι το πρώτο δείγμα, διαπλοκής της γλυπτικής και του δημόσιου μνημείου με την πολιτική. Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα, ότι ο ανδριάντας που χάθηκε ήταν φορέας ιστορίας.  Δυστυχώς το πρώτο δημόσιο νεοελληνικό μνημείο έμελλε να ανεγερθεί για έναν αλλοεθνή δυνάστη, “χαρακτήρος βιαίου, αυθαιρέτου και δεσποτικού” κατά τον χαρακτηρισμό του Ηλία Τσιτσέλη.

Ο ανδριάντας παρέμεινε στην θέση του και μετά την Ένωση των Επταννήσων με την μητέρα Ελλάδα. Όταν ένα δημόσιο μνημείο, παρά τις ιδεολογικές διακυμάνσεις της κοινωνίας, μένει στην θέση του, αυτό αποτελεί τεκμήριο για την ιδεολογία της εποχής κατά την οποία στήθηκε. Το άγαλμα αρπάχθηκε από τους Ιταλούς κατακτητές κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά το πλοίο που τον μετέφερε στην Ιταλία τορπιλίστηκε και βυθίστηκε.

Στην θέση του, τοποθετήθηκε ένα άλλο άγαλμα, που δείχνει μάλλον μια κάκιστη απόδοση του συμβόλου του Ιταλικού Φασισμού. Έτσι σήμερα ο ανδριάντας αναπαύεται στον βυθό της Αδριατικής ή όπου αλλού τα θαλάσσια ρεύματα τον έχουν παρασύρει. (Πηγή: Το άγαλμα του άγγλου αρμοστή Maitland στο Αργοστόλι και η προτομή του στο Βαθύ της Ιθάκης, 2 Μαρτίου 2016, Socialanexartitos@gma;il.com).

8 Σιμόπουλος Κ., Πώς είδαν οι ξένοι ..., κεφ. «Ο φιλότουρκος Άγγλος Πρόξενος της Πάτρας», τ. Α', σ. 183-211.