ΠΟΙΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΤΙ ΕΔΟΛΟΦΟΝΗΣΑΝ ΤΟΝ ΕΘΝΑΡΧΗ-ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ;

(ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ)

ΜΕΡΟΣ 3o

5.               Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΔΟΛΟΦΟΝΩΝ (Συνέχεια 2ου μέρους)1

β. Τα αναπάντητα Ερωτήματα που προκύπτουν από το Βιβλίο «Αθώοι του αίματος τούτου» (Συνέχεια 2ου μέρους).

16ο/ Γιατί οι Γεωργάκης και Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης απεκαλούντο Κεχαγιάμπεης και Μουσταφάμπεης αντιστοίχως; Πως εδέχοντο Έλληνες χριστιανοί, να αποκαλούνται με τουρκικά ονόματα; Είχαν κάποιον ιδιαίτερον λόγον και ποίον;2

17ο/ Ο «Μπεηζαντές» (έτσι τον αποκαλούσαν), Κεχαγιάμπεης Γιωργάκης Μαυρομιχάλης, περίπου 17ετής τότε, γυιός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και δολοφόνος του Καποδίστρια, δόθηκε ή όχι από τον πατέρα του ως αμανάτι (εγγύηση) στην Κωνσταντινούπολη το 1816, προκειμένου να εξασφαλίσει το  «μπεηλίκι» της Μάνης;

Δεν ανατράφηκε και εκπαιδεύτηκε στην αρχή, στην Οθωμανική Πύλη και αργότερα στο Πατριαρχείο από «ειδικούς Φαναριώτες δασκάλους»; Τι  είδους «εκπαίδευση» υπέστη από τους Οθωμανούς και τους Φαναριώτες, ώστε να μισεί τόσον τον Έλληνα κυβερνήτη και να τον δολοφονήσει;

18ο/ Οι Γεωργάκης και Κωνσταντής Μαυρομιχάλης είχαν πληρωθεί ή τους είχαν υποσχεθεί χρήματα για να εκτελέσουν τον Καποδίστρια; Εάν ναι, ποίοι τους υπεσχέθησαν χρήματα; Εάν όχι, γιατί ο Κολοκοτρώνης αργότερα απεκάλυψε ότι:

«Τους εγύρισαν τα μυαλά, τάζοντές τους χιλιάδες τάλαρα και άλλα, και αν δεν επαρακινούντο αυτοί από μεγάλες υποσχέσεις, και να είναι βέβαιοι ότι θα γλιτώσουν, δεν το αποφάσιζαν ποτέ».

6. ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΝΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ;

α. Κατόπιν των προαναφερθέντων στοιχείων ληφθέντων εκ της ελληνικής και ξένης γραμματείας, συνεκτιμωμένων, κατ’ αντικειμενική κρίση, καταλήγομεν στα εξής συμπεράσματα:

1ο/ Η έκθεση για τα γεγονότα — ουσιαστικά το πόρισμα των ανακρίσεων — που διαβάστηκε από τον Αρ. Μωραϊτίνη, συμβοηθό του Γραμματέα της Δικαιοσύνης, στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση, στις 7 Ιανουαρίου 1832, την στιγμή δηλαδή που σχεδόν είχε ολοκληρωθεί η ανάκριση, θεωρεί κέντρο της συνωμοσίας την Ύδρα- κάνει αναδρομή σε όλα τα στασιαστικά κινήματα, ΔΕΝ αναφέρει τίποτα για το ρόλο των Γάλλων και θεωρεί μόνους αυτουργούς τους Γ. και Κ. Μαυρομιχάλη και τους Ι. Καραγιάννη και Ανδρ. Γεωργίου.

Είναι προφανείς οι λόγοι για τους οποίους, παρά τα πολλά και ακλόνητα αποδεικτικά στοιχεία για την ηθικήν αυτουργίαν των Αγγλογάλλων στην συνωμοσία και δολοφονίαν του Εθνάρχου Καποδίστρια, δεν κατεχωρίσθησαν στο πόρισμα οι εγκληματικές ενέργειες και οι ευθύνες τους.

Οι Αγγλογάλλοι, φερόμενοι τότε, ως προστάτες, του απελευθερωθέντος τμήματος της Ελλάδος, είχαν απειλήσει πως εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, όχι μόνον θα απέσυραν την «προστασίαν» και την υπογραφή τους για δημιουργία ελεύθερου Ελληνικού κράτους (είχε ανακηρυχθεί ήδη αυτόνομο), αλλά θα επενέβαιναν και ενόπλως προς αποκατάσταση της «θιγομένης τιμής» τους.

2ο/ Αυτουργοί και Συναυτουργοί της δολοφονίας του εθνάρχου Καποδίστρια είναι: Οι δύο Μαυρομιχαλαίοι, Κεχαγιάμπεης (Γεώργιος) και Μουσταφάμπεης (Κωνσταντίνος), καθώς και οι δύο αργυρώνητοι πολιτοφύλακες, Ανδρέας Γεωργίου και τον Γιάννης Καραγιάννης. Με την πράξη τους αυτή οι Μαυρομιχαλαίοι, δεν δολοφόνησαν τον Καποδίστρια αλλά την Ελλάδα.

«Κείνοι που δολοφόνησαν τον Καποδίστρια, δολοφόνησαν την Ελλάδα», (Ζαν Εϊνάρ, Γαλλοελβετός τραπεζίτης και φιλέλληνας).

"Ο Κυβερνήτης κέρδισε πολύ μετά τον θάνατό του. Αν σηκωνόταν από τον τάφο του, όλη η Ελλάδα θα 'τρεχε να τον προσκυνήσει" (Ανδρέας Ζαΐμης).

3ο/ Συναίτιοι ή συνειδότες της δολοφονίας φαίνεται να ήσαν και άλλοι εντός και ίσως εκτός του Ναυπλίου· ύποπτοι δε και εξ εκείνων εις τους όποιους ήτο μάλιστα εμπιστευμένη η κοινή ασφάλεια και ευταξία» (Βλ. την έκθεση του Π. Κ., Ένεπεκίδη, σ. 233 - 247).

Στον Πύργο της Ηλείας η Αγγλία είχε τοποθετήσει ως αντιπρόξενό της τον Αναστάσιο Πασχουάλη, όπως αναφέρεται στα έγγραφα, τα εξαιρετικώς πολλά, που σχετίζονται με την κατασκοπευτική του δρά­ση και τις σκοτεινές ενέργειές του. Σε έγγραφο της Γραμματείας της Επικρατείας προς τον επί των Εξωτερικών Γραμματέα της Κυβερνήσεως, της 17 Ιουλίου 1829, από το Άργος, αναφέρεται ότι ο κατά την Ελλάδα έκτακτος Επίτροπος κατήγγελε «στασιώδεις τινάς πράξεις», που γίνονταν στον Πύργο της Ηλείας. Και βεβαίωνε ότι «οι πρωταίτιοι αυτών των πράξεων συγκρο­τούσαν νυκτερινάς και μυστικάς συνελεύσεις εις του Αναστασίου Πασχουάλη, Αγγλικού Αντιπροξένου την οικίαν, ήτις είναι εν γένει το καταφύγιον όλων, όσους καταδιώκει δι’ ατοπήματα η επιτόπιος αρ­χή».3

4ο/ Αναγκαίοι συνεργοί  ήσαν όσοι ξένοι ή ελλαδίτες συμμετείχαν στην σχεδίαση και οργάνωση της συνωμοσίας και βοήθησαν παντοιοτρόπως στην διάπραξη του Εθνικού κακουργήματος της δολοφονίας του Καποδίστρια, τα ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου 1831.

Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται, μετά βεβαιότητος, οι: Αλ. Μαυροκορδάτος, Πολυζωΐδης, Κουντουριώτηδες, Ανδρ. Μιαούλης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Λυκούργος Κρεστενίτης (γαμβρός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη), Αντ. Καλαμογδάρτης, Κων. Ζωγράφος, Αναστάσιος Πασχουάλης ή Πασχαλίγκος (αντιπρόξενος των Άγγλων στον Πύργον), Ανδρ. Ζαΐμης, Μπενιζέλος Ρούφος, και πολλοί άλλοι, των οποίων τα ονόματα συμπεριλαμβάνονται στους φακέλους των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ).

Την ενεργό και ηγετική ανάμειξη του Μαυροκορδάτου, ηγετικού στελέχους της αντι-Καποδιστριακής φατρίας στην προετοιμασία της δολοφονίας του πρώτου Κυβερνήτη της Νεώτερης Ελλάδος κατήγγειλε στην Ελληνική Βουλή, 26 Ιανουαρίου 1845 παρουσία του Μαυροκορδάτου, ο γνωστός οπλαρχηγός Γρίβας με τα ακόλουθα λόγια:    

«Όποτες είτανε στην Ελλάδα αυτός ο Μαυροκορδάτος, την έφαγε. Όταν τον είδα πρωθυπουργό, ευτύς είπα πάει η πατρίδα. Κι έχει ακόμα πρόσωπο να’ ρχεται μπροστά μας και να μας λέει τα παραμύθια της Χαλιμάς. Ποιός σκότωσε το Καποδίστρια παρ’ αυτός; Και θέλει να μιλάει ακόμα!»4

Και δεν ήσαν λίγοι οι συναίτιοι ή συνειδότες και συνεργοί, αφού τους κοτζαμπάσηδες και πλοιοκτήτες ακολουθούσε μια κουστωδία από υποτακτικούς μισθοφόρους κουμπουροφόρους, ανθρώπους του τότε υποκόσμου, εξαρτημένους εργάτες, αλλά δυστυχώς και από παρασυρμένους αγωνιστές της επαναστάσεως (φιλόδοξους, παραπληροφορημένους, εκβιαζομένους, κλπ. ), όπως οι Μιαούλης, Κριεζής, κ.α.

Σε σύγκριση όμως με την παμψηφία σχεδόν του απλού, πενομένου τότε και στηρίζοντος τον κυβερνήτη, Ελληνικού λαού, ήταν μία μικρή μειοψηφία. Αυτή η μειοψηφία ζητούσε Σύνταγμα, Δημοκρατία και Συνταγματική Εθνοσυνέλευση (Κοινοβούλιον), στο όνομα, δήθεν, του Ελληνικού λαού!!!!!!

Αντιπροσωπευτικός τύπος του φανατικού αντικαποδιστριακού αντιπάλου, στον στρατό, είναι ο Αντώνιος Καλαμογδάρτης.

Το μίσος του Αντ. Καλαμογδάρτη για τον Κυβερνήτη, που ήταν και μίσος όλης της οικογένειας του κοτζάμπαση Ανδρ. Καλαμογδάρτη, δεν ήταν απλώς μια προσωπική υπόθεση, άλλα σχετιζόταν με τον περιορισμό συγκεκριμένων συμφερόντων που δεν έθιγε μόνο την οικογένεια αυτή, άλλα και τους άλλους πρόκριτους.

Γι' αυτό, δεν πρέπει να μας παραξενεύει ο τρόπος με τον οποίον ο Αντ. Καλαμογδάρτης εκφραζόταν και έδειχνε τα αισθήματα του απέναντι στον Καποδίστρια.

«Έτσι, λίγες ημέρες πριν από την δολοφονία, ο Αντ. Καλαμογδάρτης σε κοσμική συγκέντρωση στο σπίτι του γερουσιαστή Αναστ. Σ. Χαραλάμπη, έλεγε ότι ήταν βέβαιος πώς ο Ι. Καποδίστριας θα δολοφονούνταν και ότι, αν δεν βρισκόταν άλλος να τον δολοφονήσει, θα το έκανε ο ίδιος». Ήταν μάλιστα εξαιρετικά αγανακτισμένος γιατί, όπως έλεγε, «επί Τουρκίας ποτέ δεν έμβήκαν στρατιώται εις την εις Παλαιάν Πάτραν οίκίαν μου, επί δε των ημερών του Καποδίστρια τούτο έγινε» Ο Αντ. Κάλαμογδάρτης έδειχνε ένα λύχνο λέγοντας: «η δολοφονία του Κυβερνήτη, ήταν τόσον βέβαιη όσον βέβαιο ήταν πως ο λύχνος αυτός ήταν φως»5

Στο σημείον αυτό διερωτώμεθα για μία ακόμη φορά: Διατί επί Τουρκοκρατίας δεν εισήρχοντο, κατά κανόνα, Οθωμανοί στρατιώτες στις οικίες των κοτζαμπάσηδων;

Απάντηση: Διότι στις οικίες των περισσοτέρων από αυτούς και των οικείων τους (υπήρχαν ελάχιστες εξαιρέσεις), εισήρχοντο μόνον οι Αγάδες και οι Οθωμανοί αξιωματούχοι της περιοχής, για επισκέψεις αβροφροσύνης και «συνεργασίας». Έτσι, οι κοτζαμπάσηδες, διατηρούσαν «φιλικώτατες σχέσεις», πάσης φύσεως με τον κατακτητή, εξασφαλίζοντας την ησυχίαν τους, την εύνοιαν του κατακτητού, την ήρεμη διαβίωση των οικογενειών τους, καθώς και τα πάσης φύσεως προνόμοια της «συνεργασίας» τους...

Μία μικρά μειοψηφία, λοιπόν, διαθέτουσα χρήμα, έχουσα φανερές και κρυφές (κυρίως) διασυνδέσεις με Αγγλία και Γαλλία, όπως και με τον κατακτητή επί τουρκοκρατίας, επιζητούσε Δημοκρατία και Σύνταγμα!

Δια ποίους λόγους, οι κοτζαμπάσηδες απαιτούσαν Δημοκρατία και Σύνταγμα;

Προφανώς, όχι προς το συμφέρον του λαού και του Έθνους (εάν υπήρχε τέτοιος λόγος, ΔΕΝ θα δολοφονούσαν τον Καποδίστρια, καθ’ όσον ο κυβερνήτης πασιφανώς ειργάζετο προς το συμφέρον του Ελληνικού λαού και του Έθνους), αλλά προκειμένου να διατηρήσουν «τα κεκτημένα» που απέκτησαν επί τουρκοκρατίας, ήτοι να συνεχίσουν να καταδυναστεύουν τους ρακένδυτους, πένητες, τρομοκρατούμενους Ρωμηούς/Έλληνες, και να ασκούν εξουσίαν δια της «ειδικής» κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που μόνον το καθεστώς της Συνταγματικής κοινοβουλευτικής ψευτοδημοκρατίας μπορούσε να τους παράσχει.

Οι πλουτοκράτες της εποχής, οι περιβόητοι “κοτζαμπάσηδες”, επιζητούσαν «Σύνταγμα και δημοκρατία», προκειμένου, να εκλέγονται ως πληρεξούσιοι/βουλευτές (αντιπρόσωποι του λαού, λένε) και να λυμαίνονται ή να εκποιούν τον δημόσιον πλούτον, προς ίδιον όφελος ή των εντολοδοτών τους, να χρηματοδοτούν και να ελέγχουν τους εκλεγόμενους από αυτούς, δικούς τους πολιτικούς, πληρεξουσίους/βουλευτές.

Τέλος, όταν θα αντιμετώπιζαν τις κατηγορίες των αντιπάλων τους και του Ελληνικού λαού, για τα πολιτικο-οικονομικά όργιά τους, να ήσαν σε θέση να προβάλλουν ως άλλοθι τις «δημοκρατικές εκλογές» και την λαϊκή κυριαρχία (απόφαση του λαού), με «ασφαλιστική δικλείδα» της κυριαρχίας τους, την προστασία των «μεγάλων Συμμάχων».

Για τους παραπάνω, κυρίως, λόγους, απαιτούσαν Δημοκρατία και Σύνταγμα!

Έτσι συνωμότησαν και συνείργησαν στην δολοφονία του Ιωάννου Καποδίστρια. Κατά τον ίδιον τρόπον εσκέπτοντο και με τις ίδιες περίπου μεθόδους, ενεργούσαν πάντα, οι εξουσιομανείς-χρηματοθήρες-ψευτοδημοκράτες πολιτικάντηδες, αδίστακτοι λαοπλάνοι-ψευτοπατριώτες, από τότε μέχρι σήμερα.

5ο/ Ηθικοί αυτουργοί και εντολοδότες των δολοφόνων ήσαν οι Αγγλογάλλοι δια των μυστικών υπηρεσιών τους. Η οικονομική εξαθλίωση της Ελλάδος διηυκόλυνε, και η απόρριψη των αγγλικών και γαλλικών οικονομικών προτάσεων εκ μέρους του Καποδίστρια, οδήγησαν τις δύο «προστάτιδες δυνάμεις» στην σχεδίαση, οργάνωση και συντονισμό της δολοφονίας του Καποδίστρια, χρησιμοποιώντας ως κύρια όργανα τους Υδραίους και τους Μανιάτες.6

β. Χαρακτηριστικά αποσπάσματα και πληροφορίες από αδιάψευστες ιστορικές πηγές που επιβεβαιώνουν την συνεργασία των Αγγλο-γάλλων με τους δολοφόνους του Καποδίστρια, τους  συναιτίους, συνεργούς, καθώς και την αδιαμφισβήτητη ενοχή τους.

-Ο εκπαιδευτικός και ιστορικός συγγραφέας Παναγιώτης Χιώτης, στο έργον του «Ιστορία των Ιονίων νήσων», καταθέτει τα ακόλουθα:

«...Τας συμπράξεις και ραδιουργίας των συμπρακτόρων Άγγλων και Γάλλων μετ’ ανταρτών του Καποδίστριου, ιδίοις οφθαλμοίς βλέποντες οι Επτανήσιοι, κατεβόων. Εν Κερκύρα δε τοσούτον εξήφθησαν κατά των κολάκων του Αρμοστού Άδαμ, όστις εκ του φανερού συνεκοινώνει με τους αντικαποδιστριακούς, ώστε τινάς αυτών ελιθοβόλησαν, και το φαρμακείον όπου συνηθροίζοντο, ήθέλησαν να καύσωσι. Τον δε Ζαΐμην, Μπενιζέλον Ρούφον, και Μαυρομιχάλην εκ Πελοποννήσου έλθοντας εις Ζάκυνθον, ο κοινός λαός ελιθοβόλησεν, και ηνάγκασεν αυτούς ν’αναχωρήσωσι ταχύτερον, και σωθώσιν εις Ύδραν.

Την πανταχού της Ελλάδος εξέγερσιν καθ’ εαυτών ιδόντες οι αντικαποδιστριακοί και την υπερίσχυσιν του Κυβερνήτου κατά την συγκαλουμένην συνέλευσιν γνωρίσαντες, εσχεδίασαν να τον δολοφονήσωσι...". (Παν. Χιώτης, Ιστορία του Ιονίου Κράτους, εκδ. 1874-1877, σελ.788).

Δύο μήνες πριν από την δολοφονία, οι αξιωματικοί του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο στις μεταξύ τους συζητήσεις δεν αμφέβαλλαν καθόλου, ότι πλησίαζε η ημέρα της δολοφονίας, ή απλώς της ανατροπής του Κυβερνήτη.7

-Μαρτυρία του Αυγουστίνου Καποδίστρια (αδελφού του Κυβερνήτου που κατετέθη στον Φρειδερίκο Τιρς, ιστορικό και μετέπειτα σύμβουλο του Όθωνα και καθηγητή της Αρχαίας Ιστορίας Φιλολογίας στο Παν/μιο του Μονάχου.

«Και ο κόμης Αυγουστίνος, που τον είδα μερικές φορές μετά το μοιραίο γεγονός, φώναξε: "Ναι κύριε, η Γαλλία και η Αγγλία είναι που δολοφόνησαν τον αδελφό μου". Καθώς του δήλωνα ότι δε καταλάβαινα τίποτα από αυτά τα εκπληκτικά λόγια και ότι ίσως ήθελε να πει ότι ο αδελφός του είχε χαθεί εξ αιτίας της αντιδράσεως που υπετίθετο ότι την είχαν υποθάλψει αυτές οι δύο δυνάμεις, διαμαρτυρήθηκε εναντίον αυτής της ερμηνείας, διατύπωσε ακόμα μια φορά την κατηγορία με τα ίδια λόγια και έφθασε μάλιστα να μου προτείνει να το γράψω στην αυλή της Βαβαρίας» (Η Ελλάδα του Καποδίστρια, Τόμος Α΄, σελ.105).

-Ακόμη πιο σαφής και κατηγορηματικός για την στάση των Άγγλων εκπροσώπων στην συνδιάσκεψη του Πόρου εναντίον του Καποδί­στρια είναι ο Ρώσος εκπρόσωπος, ο διπλωμάτης J. Ribeaupierre, που ήταν παρών και αυτόπτης μάρτυς όλων αυτών των μακρών συζητήσεων και αντιδράσεων, που κράτησαν έξι ολόκληρους μήνες. Γράφει στα Ιστορικά Απομνημονεύματά του:

«Η εποχή εκείνη υπήρξε λίαν κοπιώδης εις εμέ. Η Αγγλία απηρνείτο το ίδιον αυτής δημιούργημα, ο δε Canning επισταμένως προσεπάθει να ελαττώσει τα όρια των συνό­ρων της δυστήνου Ελλάδος, ίνα μη δυνηθεί και αναπτύξει τας θαλασσί­ους αυτής δυνάμεις. Εζήτει πάσαν πρόφασιν να εγείρει εις τον κόμητα Καποδίστριαν προσκόμματα, να εξεγείρει τους εχθρούς της τάξεως και παρείχε εις τον Κυβερνήτην πάσαν δυσχέρειαν. Έχω δε πλήρη πεποίθησιν ότι η χειρ η οποία εφόνευσε τον Καποδίστριαν εξοπλίσθη πα­ρά πράκτορος της απεχθούς Αγγλίας!…».8

-Στις 6 Δεκεμβρίου 1829 ο Γενικός Αστυνόμος της Ήλιδος Ιωάννης Μανιατόπουλος, σε αναφορά του προς την κυβέρνηση ανέφερε ότι στην οικία του «αγγλι­κού προξένου» στον Πύργο Αναστάσιου Πασχουάλη, συνεχίζονταν οι συγκεντρώσεις των «κα­κοβούλων» και ανέφερε και τα ονόματα των Ελλήνων, που συμμετεί­χαν: «Λυκούργος Κρεστενίτης, Παπαγεωργίου, Γαλάνης, Παπασχοινάς, Α. Αχόλου, Α. Ξυλάρης, Αναγνώστης Τσιτσίκας, Διονύσιος Σκούφος, Νικίας, Σλαϊδής, και Α. Παπασταθόπουλος».9

-Ο έκτακτος επίτροπος Αργολίδος Ν. Καλλέργης, σε έγγραφό του προς τον Κυβερνήτη Καποδίστρια, από το Ναύπλιο, στις 2 Νοεμβρίου 1828, ανέφερε μια απίθανη και εξαιρετικά σημαντική πληροφορία για τον Άγγλο αντιπρέσβη Dawkins, ενδεικτική για την μετέπειτα αντικαποδιστριακή στάση του:

«Έφθασε ενταύθα (στο Ναύπλιο) εκ Ζακύνθου, προ της εχθές το εσπέρας επί του πλοίου του συνταγμα­τάρχου Κυρίου Θωμά Γόρδων, ο Κύριος Dawkins, Άγγλος, και σήμε­ρον προς το εσπέρας ή αύριον το πρωΐ εκκινεί δια ξηράς εις αντάμωσιν της Κυβερνήσεως. Μολονότι η ευγένειά του δεν εκοινοποίησε τί­ποτε, ούτε δια τον ερχομόν του, ούτε δια τον βαθμόν του υποκειμένου του, φημίζεται όμως ότι είναι πρέσβης απεσταλμένος προς την ελληνικήν Κυβέρνησιν…». Ο Καλλέργης τον επισκέφθηκε στην οικία του Γόρδων όπου έμενε και του πρόσφερε τις υπηρεσίες του.10

-Για την συνεχή συνεργασία του Άγγλου αντιπροξένου Πασχουάλη ή Πασχουαλίνου, όπως αναφέρεται, με τον Λυκούργο Κρεστενίτη υπάρχουν αρκετές επώνυμες καταθέσεις, όταν άρχισαν σχετικές ανα­κρίσεις. Σε κατάθεση ενός μάρτυρα με δυσανάγνωστη υπογραφή, από την Αγουλινίτσα του Πύργου, της 29 Νοεμβρίου 1829, αναφέρεται ότι ο Κρεστενίτης πληρωνόταν από τους «Ιγγλέζους» προκειμένου να «βγαίνει στο παζάρι και να λέγει, ότι οι Ιγγλέζοι είναι έθνος καλό και υπερασπίζονται τους φτωχούς Έλληνας και θα είδομεν το καλόν από αυτούς. Και λείποντες αυτοί, είμεθα χαμένοι…».11

«…Είχαν οργανώσει στον Πύργο και μυστική Εταιρεία. Και όταν ο μάρτυς, προσποιούμενος ζήτησε να γίνει «μέλος του φρονήματός της» του είπαν ότι ο Κρεστενίτης «μας είπεν ότι να παστρεύομεν τα τουφέκια μας και το περισσότερον τας μπιστόλες, διότι αυτές θα δουλεύουν καλιότερα διότι ο Καποδίστριας το παραχάλασε και εις ολίγας ημέρας έρχεται πρίγκηψ Ιγγλέζος, ο οποίος είναι και συγγενής του βασιλέως και είναι και πλούσιος άνθρωπος. Ο οποίος εις δέκα ημέρες έρχεται και ο Καποδίστριας πάει την στράτα του, διότι άλλα υποσχέθηκε και άλλα κάνει και τους απάτησεν όλους. Και οι πληρεξούσιοι άνοιξαν τα μάτια τους και εμετανόησαν και τόσον είναι προκομένοι οι Ιγγλέζοι, όπου δια 16 ημέρες ήλθεν Ιγγλέζος από την Λόνδραν και εκόνεψε σπίτι μου… κατ’ αίτησιν της Γε­νικής αστυνομίας του τμήματος της Ήλιδος δίδω την παρούσαν μου μαρτυρίαν και υπογράφομαι…».

Παρόμοια κατάθεση έκαναν την άλλη ημέρα, στις 30 Νοεμβρίου 1829, στο ίδιο αστυνομικό τμήμα και ο Αθανάσιος Φωτόπουλος και ο Αλέξης Κοτέρης (;)12

-Στις 6 Δεκεμβρίου 1829, ο Γενικός Αστυνόμος της Ήλιδος Ιω. Μανιατόπουλος, σε αναφορά του προς τον έκτακτον επίτροπον της ίδιας επαρχίας, έδινε ακόμη πιο συγκεκριμένες πληροφορίες για την δράση του «κονσόλου της Βρεταννίας» στον Πύργο Αν. Πασχαλινού. Στην οικία του «εσυστήθη εταιρεία, η οποία σκοπόν έχουσα να αρχεύσουν οι Άγγλοι εις την Ελλάδα και ο αρχηγός αυτής είναι ο διαληφθείς κονσό­λας, όστις υπόσχεται εις εκείνους οίτινες καταχηθώσιν μεγάλας υπο­σχέσεις και ότι θέλουν χαίρονται ευδαιμονίαν» οικονομικήν. Τις πλη­ροφορίες αυτές τις είχε από τον Νικόλ. Πατρώνα, που είχε στενή φι­λία με τον Άγγλο πρόξενο και οσάκις τον επισκεπτόταν του «επαινού­σε τους Άγγλους και κατηγορούσε τον έξοχον Κυβερνήτην και να υπόσχεται μεγάλα πράγματα εις εκείνους οι οποίοι φρονούν δια τους Άγγλους».

Ο Πατρώνας ανέφερε ακόμη ότι ο Άγγλος πρόξενος είχε κατατάξει και «τους αποστόλους όπου έχει κατηχημένους ως έπεται: Αη κλάσις: Λυκούργον Κρεστενίτην, ένθερμος ζηλωτής και κορυφαίος των αποστόλων. Βα: παπά Γεώργιος Οικονόμου, Γαλάνης, Παπασχινάς, Αλέξανδρος Άχολος, γαμβρός του κονσόλου. Γη: Αναστάσιος Ζηλάρας(;), Αναγνώστης Τζίτζικας, Διονύσιος Σκούφος, Νικίας, Πιλαΐδης, επιστήθιος του Λυκούργου, Αθανάσιος Παπασταθόπουλος, ωσαύτως». Όλοι αυτοί «ομιλούν πλαγίως εις τους σχετικούς τους», προκειμένου να αυξήσουν τα μέλη της μυστικής αντικαποδιστριακής εταιρείας. Και όλοι προσπαθούσαν «να κινήσουν τον λαόν εις οχλαγωγίαν», εναντίον της κυβερνήσεως του Καποδίστρια. Ο Μανιατόπουλος προέτρεψε τον Πατρώνα «να υπάγει να κατηχηθεί εις αυτήν την εταιρείαν, με ό,τι μέσα ημπορέσει, όπου να ανακαλύψωμεν αυτήν», έγραφε στην αναφορά του.

-Μετά τρεις ημέρες, στις 9 Δεκεμβρίου 1829, ο Μανιατόπουλος πλη­ροφορούσε τον έκτακτον Επίτροπον Ήλιδος ότι ένας φίλος του – που δεν τον ονομάζει – του είπε ότι η εταιρεία αυτή είχε επεκταθεί και στα χωριά και ένας κάτοικος του χωριού Καραμελέα Λακωνίας «ενεργεί δια την γνωστήν σας Εταιρείαν και υπόσχεται μισθούς και βαθμόν εις εκείνους, οι οποίοι ήθελον τον ακολουθήσει».13

-Τα γεγονότα αυτά ανησύχησαν την κυβέρνηση, η οποία ανέθεσε στον Παναγ. Αναγνωστόπουλο, να ερευνήσει με κάθε προφύλαξη την υπόθεση του Άγγλου προξένου στον Πύργο. Ο Αναγνωστόπουλος, σε μακρά αναφορά του προς τον Κυβερνήτην, από τον Πύργον, στις 15 Δεκεμβρίου 1829 τον ενημέρωνε λεπτομερώς για την ανησυχητική κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη αυτή, λόγω των συνωμοτικών ενεργειών του Πασχαλινού. «Η πόλις αυτή, έγραφε, είναι η εστία όλων των κακών ανεξαιρέτως- είναι συστημένη υπό των εγωϊστών εχθρών της Ελλάδος, φωλεά τις δι’ ενός υπουργού του Πασχαλίγκου κονσό­λου… αυτός έχει όνομα και μορφήν άλλην αλλά καρδίαν εγωϊστού και τίγρεως. Το σπίτι του είναι ως μία λέσχη, όπου συναθροίζοναι συνεχώς οι προσήλυτοι και εταίροι και συνομιλούν και σχεδιάζουν κινήματα τινά δεικνύουν το πράγμα εναργέστατα ως μίαν εταιρείαν…».

Και σε άλλο σημείο αναφέρει: «Ο Πασχαλίγκος έλαβε πρό τινων ημερών επιστολήν τινά αξιωματι­κών εξ Αγγλίας, ειδοποιητικήν των πιστών του και πολυειδών εκδουλεύσεων. Του προσδιορίζονται εκ της (βασιλικής) Αυλής του δια μισθόν ενιαύσιον δίστηλα χίλια και διακοσίας λίρας στερλίνας δι’ αποζημίωσιν εξόδων του… Λέγει πολλά και μαινόμενος κατά καθεστώτων και κατά της (Σεβαστής) Κυβερνήσεως…».14

-Ο Αναγνωστόπουλος αναφέρει ακόμη ότι «πέντε άνθρωποι διορι­σμένοι από την ενταύθα φωλεάν των εταίρων θέλει υπάγουν τρεις ώρας μακράν της Αγουλινίτσας, εις το χωρίον Ανεμοχώρι, δια να φυλάξουν εκεί και πάρουν εκ του ταχυδρομείου τα γράμματα της Κυβερνήσεως». Και ζητούσε άμεση αποστολή στρατιωτικής ενισχύσεως. Πιστεύει ότι βασικός σκοπός όλων αυτών των ενεργειών του Άγγλου προξένου – σύμφωνα με τις εντολές που έχει πάρει από τις αρμόδιες αρχές της χώρας του – είναι να πείσει τις ευρωπαϊκές χώρες ότι ο ελληνικός λαός δεν θέλει τον Κυβερνήτη «ως μη φυλάξαντα όσα υπεσχέθη». Γι’ αυτό και σκοπεύουν να «εκδιώξωσι τας αρχάς (τις κρατικές) και να φέρουν την αναρχίαν και των μαχαιροφόρων την επικράτησιν», όπως και στο πρόσφατο παρελθόν.15

-Ο προσωρινός Διοικητής Λεβαδείας και Θηβών Αθανάσιος Λιδωρίκης, σε αναφορά του προς τον πληρεξούσιο τοποτηρητή της Κυ­βερνήσεως, στις επαρχίες της Στερεάς Ελλάδος, Αυγουστίνο Καποδίστρια, από την Αράχοβα, στις 7 Σεπτεμβρίου 1829, μεταξύ των άλλων πληροφοριών, που του έδινε για τις μάχες στην Στερεά Ελλάδα, του ανέφερε ότι «οι Τούρκοι εις Εύριπον τρέφουν μεγάλας ελπίδας ότι αγγλικά πλοία μέλλουν να τους φέρουν τροφάς και να τους βοηθήσωσι» ποικιλοτρόπως.16

-Σε μακρά καταγραφή, κατά χρονολογική σειρά, των συνωμοτικών γεγονότων, ξένων και Ελλήνων, από τις αστυνομικές αρχές, στις 22 Μαρτίου 1831, ο Β. Μπουντούρης, αναφέρει:17

 «Οι κακόβουλοι περι­μένουν ανυπομόνως τον Μιαούλην. Συνήλθαν εις το κατάστημα της Τυπογραφίας (στην Ύδρα) και ομίλησαν τι να κάμουν, αν ιδούν τινά ανά­γκην. Εσυμβουλεύθησαν και τους Κουντουριώτας, οίτινες τους ενεθάρ­ρυναν, υποσχόμενοι:

1ον: Ν’ ανοίξουν το θησαυροφυλάκιόν των δια το γενικόν καλόν της Πατρίδος.

2ον: Είπαν εις τους πλοιάχους να μην απελπίζονται ότι έχουν εξωτερικούς βοηθούς (ΣΣ: Άγγλους και Γάλλους).

3ον: Προς τον Δώκινς και Ρουάν (Ο Άγγλος και ο Γάλλος αντιπρέσβεις), πέμπουν ανά 15 φύλλα του Απόλ­λωνος- και αυτοί ευχαριστηθέντες υπεσχέθησαν να δώσουν βοήθειαν, εν χρεία και ναυτιλιακά έγγραφα.

4ον: Ότι κατά τας ειδήσεις Μαυρο­κορδάτου και Τρικούπη, τα της Δυτικής Ελλάδος και Αιγαίου Πελά­γους υπάγουν καλά εις τον σκοπόν τους (ΣΣ: Εννοούσε τις κατά του Κυβερνήτου ενέργειές τους).

5ον: Ότι οι αντιπρέσβεις (Dawkins και Rouen) έπιασαν γράμματα του Κυβερνήτου προς την Ρωσίαν, διαλαμβάνοντα ότι προσπαθεί να φέρει τα πράγματα της Ελλάδος εις τον σκοπόν της Ρωσίας και επρόσθετε να μην επικυρώσει την έκτασιν των ορίων της Ελλάδος (ΣΣ: Ακριβώς το αντίθετον συνέβαινε. Η Αγγλία και Γαλλία ήθελαν να περιορίσουν την Ελλάδα, έως τον Ισθμό της Κορίνθου).

6ον: Ότι οι αυτοί αντιπρέσβεις τους υπόσχονται δάνειον διανεμηθησόμενον εις τους αντικυβερνήτας. Και δι’ όλα αυτά κηρύττουν θάνατον (του Κυβερνήτου) αλλ’ ουχί παύσιν της εφημερίδος» (της εφημ. «Απόλλων»).

 -Ο ίδιος ο Βασίλειος Μπουντούρης, σε άλλο σημείωμά του στην ίδια αναφορά, γράφει, στις 3 Ιανουαρίου 1830, ότι «το πλοίον του Σ. Μπουντούρη ύψωσε την τρίχρουν σημαίαν (την γαλλική) με κανονιοβολισμούς».

-Ο έκτακτος επίτροπος Αργολίδος Γ. Ράδος, στις 22 Δεκεμβρίου 1829, στο ίδιο έγγραφο, αναφέρει ότι «πολλοί ραδιούργοι φλυαρούν ασυστόλως κατά της Κυβερνήσεως. Η περιοδεία του Γόρδων (του Άγγλου στρατηγού) εις την Πελοπόννησον δίδει υποψίας ταραχής. Η υπόσχεσις του Λη (Georges Lee, Άγγλος πράκτορας) και του Μάσων δια μερικόν δάνειον (στους αντικυβερνητικούς), αγνοείται εις τι απο­βλέπει». Επίσης ο Ράδος έστελνε στην αστυνομία «ονόματα Άγγλων εχόντων σχέσεις με τους Δεληγιάννηδες, Παπαλεξόπουλον, Σπηλιωτόπουλον κ.λ.π.» (Το σχετικόν έγγραφον απωλέσθη).

 -Στις 30 Απριλίου 1831, ο ναύαρχος Κων. Κανάρης, σε επιστολή του προς τον αδελφό του Κυβερνήτη Βιάρο Καποδίστρια, μεταξύ άλλων πληροφοριών για την τραγική κατάσταση της Ελλάδος, γράφει:

 «…Η πρόοδος του καιρού δίδει αιτίας εμψυχώσεως εις την ραδιουργίαν και τα ποικιλόχρωα χρώματα των ξένων συνοπαδών της (ΣΣ: Εννοεί τους Άγγλους και Γάλλους, όπως αναφέρει σε άλλο έγγραφο), δια των οποίων παριστάνουσιν εις τους μωρούς την αθανασίαν, έκαμαν τους ανόητους να λατρεύουν ως ημιθέους τους αρχηγούς της. Κατάσκοποι πληροφορίαι αναφέρουν και περί της αλώσεως του Ιω. Γρηγορακόγκονα· ήδη ούτε και τους πιστούς Σπαρτιάτας, ούτε εις τινα εξ αυτών εμπορεί τινάς να πιστεύσει ή να επιχειρισθεί φιλανθρωπικάς ενεργείας. Όλοι διε­φθαρμένοι (από τους ξένους). Άλλος από τας ανεξαλήπτους καταχρή­σεις του (ΣΣ: απατεώνες, ραδιούργοι, κλπ) άλλος από την αλλαγή της τύχης του (ΣΣ: Εννοεί με τα χρήματα που ελάμβαναν ως δωροδοκίαν), την οποίαν κολακεύεται να ελπίσει από την ανωμαλίαν και άλλος να πραγματεύεται την Σ. Κυβέρνησιν και να καταχράται το επιχεόμενον εις την αχαριστίαν άφθονον έλεός της, και άλλος άλλως. Δεν μένει πλέον ίχνος ελπίδος δια να θεραπευθεί η πληγή με έμπλαστρα μαλακτικά · αυτά ίσως επαπειλούν εις την γάγκρεναν!».18

-Ο προσωρινός Διοικητής των επαρχιών Νησίου, Ανδρούσης, Εμπλακίων και Λεονταρίου Σταμάτης Σεραφείμ, σε επιστολή του προς τον Κυβερνήτη, από το Νησί της Καλαμάτας, στις 20 Μαΐου 1829, ανέφερε μεταξύ άλλων: Κατά την περιοδεία που έκανε στις επαρ­χίες που διοικούσε, διεπίστωσε ότι τα πνεύματα των κατοίκων ήταν πολύ ταραγμένα εξαιτίας «λόγων διασπαρέντων… από Ναύπλιον και Τριπολιτσάν… Οι λόγοι αυτοί είναι ότι εκ των συμμαχικών δυνάμεων απεφασίσθη ηγεμών τις δια την διοίκησιν της Ελλάδος εκ των εν Γερ­μανία πριγκίπων, και ότι δια να έλθει δεν μένει παρά να δείξουν κά­ποιαν θέλησιν κατά τούτο οι Έλληνες. Τοιούτους λόγους… διεκήρυξεν, ως πληροφορούμαι, εις Τριπολιτζάν ο Άγγλος Γ. Λις (ΣΣ: Εννοεί τον G. Lee) … όστις φοβηθείς από ενδεχόμενα εναντίον του των κατοίκων κινήματα, έφυγεν δια νυ­κτός εκείθεν, ως γράφει η Δημογεροντία της επαρχίας Τριπολιτζάς».19

Ο Καποδίστριας του απάντησε, από το Άργος, στις 7 Ιουλίου 1829, ότι του εστάλη ήδη «εικοσιπενταρχία της εκτελεστικής δυνάμεως από τον προσωρινόν Διοικητήν των Μεσσηνιακών φρουρίων», προκει­μένου να ηρεμήσουν τους κατοίκους της επαρχίας του «από την απάτην εις την οποίαν τους έρριψεν η κακόνοια και η ραδιουργία τινών…».20

-Ο διοικητής Σταμάτης Σεραφείμ, σε μεταγενέστερη επιστολή του προς την Γραμματείαν της Επικρατείας, από το Νησί, στις 18 Δεκεμ­βρίου 1829, έδινε συγκλονιστικές πληροφορίες για την αναταραχή που επικρατούσε στην επαρχία του, από τις διαδόσεις που διέσπειραν «ραδιούργοι», παρακινούμενοι από ξένους και κυρίως Άγγλους πρά­κτορες:

«Κατ’ αυτάς ελθόντες τινές από Τριπολιτζάν, ετάραξαν την κοινήν ησυχίαν των πολιτών διασπείραντες… ότι ο Γρίβας εισπήδησεν νυκτός εις Ναύπλιον, με δώδεκα χιλιάδας στρατιώτας, εκυρίευσεν το φρούριον, τα δε μέλη της Κυβερνήσεως και τον Αρχηγόν (τον Κυβερνήτην) επέρασεν εν στόματι μαχαίρας ότι εις το Άργος εσκόρπισεν και επέρασεν εις Σπέτζας και άλλους τοιούτους λόγους, οι οποίοι επροξένησαν τόσην ταραχήν, ώστε ολίγον έλειψεν οι ήσυχοι κάτοικοι των χω­ρίων να απαρατήσουν τας κατοικίας των και να καταφύγουν εις τα όρη…».21

-Ο έκτακτος επίτροπος Αργολίδος Κων. Ράδος, σε αναφορά του προς τον Κυβερνήτη, από το Ναύπλιο, στις 30 Δεκεμβρίου 1829, του έδινε ακόμη πιο σαφείς πληροφορίες για τις συνωμοτικές ενέργειες των ξένων και κυρίως του Άγγλου στρατηγού Γκόρντων (Τhomas Gordon):

«Διάφοροι ξένοι περιφερόμενοι εις τας διαφόρους επαρχίας του κράτους και συ­χνά μεταβαίνοντες από Αίγιναν εις Άργος και Ναύπλιον και ενταύθα εις τα εκείσε, κοινολογούν ακαταπαύστως τόσους δημεγερτικούς λόγους και πλαστάς ειδήσεις, ώστε είναι απορίας άξιον, πώς μέχρι τούδε το αποτέλεσμά των δεν διέγειρε τους λαούς εις παντελή απειθαρχίαν διότι σιμά εις τας αποτροπαίους φλυαρίας των κατά των καθεστώτων, ότι είναι παράνομα, κηρύττουν, υπό το πρόσχημα θετικών ειδήσεων εις τας συναναστροφάς των, και δια των ομοφρονούντων των προς άπαντας, ότι η Κυβέρνησίς μας είναι αποδεδοκιμασμένη από τας τρεις συμμάχους δυνάμεις και ότι τούτου ένεκα εδιώρισαν (οι ξένες δυνά­μεις) άλλην αρχήν δια να δώσει και σύνταγμα εις την Ελλάδα, το οποί­ον της αφαίρεσεν η καθεστώτα αρχή και άλλα παρόμοια ανατρεπτικά της ησυχίας κακοβούλως διασπέρνουν και τα οποία, μ’ όλην την αφοσίωσιν των λαών και ευχαρίστησίν των, εις την καθεστώσαν Κυβέρνησιν, κατά φυσικόν λόγον, είναι αδύνατον, αν δεν περισταλεί η τόλμη των μέχρι τέλους, να μη κατασπαραχθεί, η μετά τοσούτους κόπους και ιδρώτας ευτυχής εισαχθείσα πειθαρχία και αρμονία».22

Ο Ράδος στην συ­νέχεια αναφέρει τις αντικαποδιστριακές ενέργειες του Άγγλου πρά­κτορα Thomas Gordon, τον οποίον ξένοι συγγραφείς τον χαρακτηρί­ζουν ως θαυμαστή του Metternich και τουρκόφιλο, ο οποίος μαζί με άλλους Άγγλους τον G. Lee, τον Finlay και τον Church, αποτελούσαν τους πιο σημαντικούς πράκτορες της Αγγλίας στην Ελλάδα, και παρακινούσαν τους αντικαποδιστριακούς Έλληνες, που είχαν ιδρύσει το «πατριωτικόν κόμμα», όπως το ονόμαζαν, σε αντιδραστικές ενέργειες εναντίον του Κυβερνήτη:

«Μ’ όλον ότι παρασιωπώ ήδη τα ονόματα των, όσοι ανεδέχθησαν το ολέθριον τούτο έργον δια να μας φέρουν εις την φρικτήν ανωμαλίαν, εκ της οποίας μόλις ηρχίσαμεν να ανασάνωμεν πώς, (και εννοεί τα ονό­ματα των Άγγλων πρακτόρων) ημπορεί κανείς να εκλάβει με αδιαφορίαν την εις Πελοπόννησον περιοδείαν του κυρίου Γόρδωνος, και τι εζήτει εις Πάτρας και μάλιστα εις Καλάβρυτα;

Διατί όλοι οι τοιούτοι (ΣΣ: Εννοεί τους Έλληνες) έχουν σχέσεις και συναναστροφάς με τους εγνωσμένους δυσαρέστους; Και διατί οι τελευταίοι, μετά την αντάμωσίν των (με τον Gordon) διασπείρουν μυρίας απευκταίας ψευδολογήσεις; Και τι δηλοί το μερικόν δάνειον, το οποίον εδοκίμασαν να προ­βάλλουν κρυφίως εις μερικούς πολίτας οι κύριοι Λη και Μάσσων, και περί του οποίου εγκαίρως έχει ειδοποιηθεί η Σεβαστή Κυβέρνησις; Αναμφι­βόλως εκ τούτων μόνον δύναται έκαστος να γνωρίσει, ότι υποκρύ­πτουν (οι Άγγλοι) ραδιουργικόν πνεύμα, επισκοπώ να δυνηθούν υπό διάφορα προσχήματα, να εφελκύουν ει δυνατόν, κόμμα του Έθνους και τελευταίον να ενεργήσουν την σκοπουμένην ανατροπήν των καθεστώ­των, δια να μας καταστήσουν και αύθις έρμαιον και παρανάλωμα της τρομερός αναρχίας…».23

Αρκετά αργότερα, το 1840 ο ίδιος ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, προφανώς μετανοημένος (Άραγε ειλικρινώς ή φαρισαϊκώς;), ακούγοντας  τον ιατροφιλόσοφο Πύρρο, που κατηγόρησε τον Ι. Καποδίστρια, φέρεται να είπε τούτα τα λόγια: «Δεν μετράς καλά φιλόσοφε… Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήσαν η αιτία κι εγώ έχασα τους δικούς μου, και το Έθνος έναν άνθρωπο που δε θα τονε ματαβρεί, και το αίμα του με παιδεύει ως τώρα…’»24

Ο Ιστορικός Δ. Βερναρδάκης, αναφερόμενος στις μεγάλες διπλωματικές νίκες στην Ευρώπη του υπουργού των Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννου Καποδιστρίου, ο οποίος έκαμψε και αυτόν τούτον τον διαβόητον καγκελάριον της Αυστρίας Μέττερνιχ – αυτό το «δυσκαταγώνιστον θηρίον» - αναδεικνύοντας την τεράστια συμβολή του στην επιτυχή έκβαση της εθνεγερσίας του 21, γράφει και τούτα στα 1875:

«Η σημερινή Ελλάς κατά πρώτον μεν λόγον είναι δημιούργημα της ανδρείας και καρτερίας των τέκνων της, κατά δεύτερον όμως λόγον είναι τέκνον πολυώδυνων και μακρών προ πάντων και ενδελεχών και ανένδοτων πολιτικών προσπαθειών και αγώνων τούτων του Ιωάννου Καποδιστρίου. Η απελευθέρωσις της Ελλάδος και το μεγαλείον της υπήρξαν αείποτε ο διακαής της καρδιάς του μεγάλου και ένδοξου ανδρός πόθος, και εις την Ελλάδα αφιέρωσεν ολόκληρον τον βίον του, θυσιάσας υπέρ αυτής και εν γνώσει ου μόνον την ιδιωτικήν αυτού άνεσιν και ευτυχίαν, ου μόνον την περιουσίαν του, αλλά και αυτήν ταύτην την παρά τω αυτοκράτορα Τρισένδοξον θέσιν του… Η υπέρ του Κυβερνήτου αυτή αλήθεια είναι ακόμη εν τω βυθώ και θα παρέλθει πολύς χρόνος, μέχρις ου και ανασυρθείσα εκείθεν και εις φως προκύψασα γίνει φανερά και εις ημάς, διότι εις τους οφθαλμούς ημών επιπροσθεί ακόμη πυκνή ποικίλων παθών αχλύς. Τότε δε θέλει αποκαθαρθεί από του ρύπου των δημαγωγικών συκοφαντιών και η ωραία και ευγενής μορφή του μεγάλου αλλά δυστυχούς εκείνου Έλληνος, και η Ελλάς ανανήφουσα θέλει αναγνωρίσει μετά πικρών μετανοίας δακρύων πόσον σκληρώς ηδίκησε παραδώσασα εις την περιφρόνησιν και το ανάθεμα των επερχόμενων γενεών ως απαίσιον τυραννόντως εκείνον, ον τιμά και γεραίρει μέχρι σήμερον ευγνωμόνως ως μέγαν αυτής πολίτην και ευεργέτην, το μόνον δημοκρατικόν κράτος της Ευρώπης, η Ελβετία…».
    Είναι προφανές ότι οι αράδες αυτές του ιστορικού αποτελούν απότοκο των διαβολών και συκοφαντιών που επλανώντο ακόμη στην Ελλάδα γύρω από τον πολιτικό και πατριωτικό θρύλο του Καποδίστρια, του οποίου, την εθνωφελή δράση κάλυπτε η αχλύ των σκοπιμοτήτων. ( Το κείμενο του Βερναρδάκη περιέχεται στα εκδοθέν το 1875 έργα του: «Καποδίστριας και Όθων», το οποίο επανακυκλοφόρησε το 1962 στην Αθήνα από τις εκδ. «Γαλαξίας» (βλ. σελ. 67-68). Η πρώτη δημοσίευση έγινε στη «Νέα Ημέρα της Τεργέστης» το 1875, υπό την μορφή της «Επιστολιμαίας Βιβλιογραφίας» και ήταν ανώνυμος.
       Από τότε η Ελλάδα δεν γνώρισε πολιτικό άνδρα της πολιτικής, ηθικής και πατριωτικής στόφας του Καποδίστρια (πλην του Ιωάννου Μεταξά, όπως έχουμε προαναφέρει), ο οποίος όντας κυβερνήτης «έσκαβε ιδίοις χερσίν» τη γη της Σχολής Τίρυνθας που είχε ιδρύσει για την ανάπτυξη της γεωργίας και αρνήθηκε κάθε μισθοδοσία για το έργο του.

Συνεχίζεται

---

1 Βιβλιογραφία (Λοιπές πηγές πλην των αναφερομένων στο κείμενο)

Ο Καποδίστριας και η Επανάσταση, « Φλογαΐτης Νικόλαος (1799 – 1867)

.Παρουσίαση του τόμου των Πρακτικών του Α΄ Συνεδρίου Αργειακών Σπουδών, « Το Άργος κατά τον 19ο αιώνα».

.Από Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού . Δεκέμβριος 4, 2010.

.Στέφανος Πολυγένης, 

http://ioannis-kapodistrias.blogspot.com/2012/02/i.html#ixzz2Qbl71tL0

[Iωάννης Καποδίστριας ο Εθνομάρτυρας  (agiameteora.net › ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ › ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

.Iωάννης Καποδίστριας ο Εθνομάρτυρας.

http://2.bp.blogspot.com/-hDxRCEeoOpg/TyuiAHJYwPI.

Η αγιογραφία στην Ιερά Μονή Πλατυτέρας στην. Κέρκυρα που ...]

.http://www.ioannis-kapodistrias.gr/2012/02/i.html#ixzz4spHrNYa8 

Η δολοφονία του Καποδίστρια - Protothema

www.protothema.gr/stories/article/673288/i-dolofonia-tou-kapodistria/

.Τα βασικά μέτρα που πήρε ο Καποδίστριας – Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από ορισμένες πολιτικές του – Τα σχέδια για τη δολοφονία του ... 23 Απρ 2017 –

.Ναυπλιακά Ανάλεκτα VII, Έκδοση Δήμου Ναυπλιέων, Δεκέμβριος 2009. Χρήστος Πιτερός, Αρχαιολόγος Δ’ ΕΠΚΑ Ναυπλίου.

Η δολοφονία του Καποδίστρια: «Αθώοι του αίματος τούτου» http://www.protothema.gr/stories/article/677235/i-dolofonia-tou-kapodistria-athooi-tou-aimatos-toutou-oi-mauromihalaioi/

.Το άρθρο για την δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, που εγράφη στις 23/4/2017 στο protothema.gr ...(7 Μαΐ 2017).

.Εγκ.ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ Τ. 27, έκδ. 2007

-ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ, τ. 4, Εκδοτική Αθηνών

-ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΣ, "Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ", Εκδόσεις Παπαζήση 2011

-ΤΑΚΗΣ ΛΑΠΠΑΣ: "ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ" (Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ), 1972 .

.Εχθρικές ενέργειες των Άγγλων εναντίον του Ιωάννη Καποδίστρια, Φεβρουαρίου 6, 2012, από Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού. Ελένη Ε. Κούκου, Ομ. Καθηγήτρια του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

.Η δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, Βασίλης Κρεμμυδάς, «Ο Ερανιστής», τόμος 14, Όμιλος Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 1977. 

2 Στο «Αργολικόν Ημερολόγιον» του 1910, περιγράφεται από τον Δ. Θ. Καμαρινό με αρκετές λεπτομέρειες η δολοφονία του Καποδίστρια και η πορεία των δολοφόνων του Γεωργίου Μαυρομιχάλη και Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη. Ο Δ. Θ. Καμαρινός στο άρθρο του που έγραψε το 1908, δεν τους αναφέρει ποτέ με τα ονόματά τους!! Τον μεν Γεώργιο Μαυρομιχάλη, τον αποκαλεί «Κεχαγιάμπεη» τον δε Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, «Μουσταφάμπεη».

Αργολικόν Ημερολόγιον 1910

«…Ο Καποδίστριας τότε προχωρών έφθασεν εις την Εκκλησίαν του Αγίου Σπυρίδωνος αντίκρυ της οποίας και προς τα δεξιά κείται η οικία του Δικηγόρου κ. Π. Ανδριανοπούλου όπισθεν της γωνίας  της  οποίας  ενήδρευεν, ο  είς  των  Μαυρομιχαλαίων,  ο  επιλεγόμενος Κεχαγιάμπεης (εννοεί τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη), όστις άμα τη εμφανίσει του Καποδίστρια παρά την θύραν πυροβολεί παραχρήμα και ο Καποδίστριας πίπτει προ αυτής συγχρόνως δε επιπίπτει μετά του φονέως επί του δολοφονηθέντος και ο έτερος αδελφός του Κεχαγιάμπεη, ο Μουσταφάμπεης Μαυρομιχάλης (εννοεί τον  Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη) ο όπισθεν του υπάρχοντος Τουρκικού Λουτρού μέχρι της στιγμής εκείνης ενεδρεύων, και ούτως αμφότεροι αδελφοί* συμπληρούσι δια των μαχαιρών το αποτρόπαιον αυτών έργον, της ιεροτελεστίας ένεκα του φόνου διακοπείσης προς στιγμήν (καθ’ ήν ακριβώς ώραν ανεγινώσκετο από της ωραίας Πύλης το ιερόν Ευαγγέλιον).

Κατά συγκυρίαν όμως εις μικράν από της Εκκλησίας απόστασιν, τουτέστι εις την δευτέραν κρήνην δεξιά της οποίας είναι η προς την Δυτικήν Εκκλησίαν άγουσα, ευρίσκετο ο μονόχειρ βρακοφόρος Κρής, πιστός υπηρέτης του Καποδιστρίου, πληρών την υδρίαν ύδατος, όστις άμα τω πυροβολισμώ και τη πτώσει του Καποδιστρίου, σπεύδει δρομαίως κατά των φονέων κρατών εις χείρας δίκροτον όπλον, όπερ έφερεν μεθ’ εαυτού, και προλαμβάνει τον ένα εξ αυτών, τον Μουσταφάμπεην, φεύγοντα προς την ανωφερή οδόν της οικίας του προμνησθέντος Δικηγόρου κ. Ανδριανοπούλου και πυροβολεί κατ’ αυτού, πριν ή φθάση εις την οικίαν Ψαλίδα και φονεύει, της σφαίρας εισελθούσης ολίγον άνωθεν του πρωκτού και εξελθούσης κάτωθεν του θώρακος, του ετέρου φονέως, του Κεχαγιάμπεη καταφυγόντος εις το Γαλλικόν Προξενείον ( ένθα το Φρουραρχείον άλλοτε) και ζητήσαντος προστασίαν.

Τον Μουσταφάμπεην φονευθέντα παρά τον τόπον του εγκλήματος παρέλαβον οι προστρέξαντες στρατιώται άμα τω θλιβερώ ακούσματι και σχοίνω τους πόδας αυτού δέσαντες, έσυρον ανά τας οδούς του Ναυπλίου και κατέληξαν εις την πλατείαν του Συντάγματος, ένθα οι στρατιώται δια των λογχών το πτώμα διατρήσαντες παρεμόρφωσαν εντελώς, και είτα παραλαβόντες αυτό μετέφερον εις Ιτς – καλέ και επέταξαν εις το όπισθεν μέρος.

Μετά τούτο ο αδελφός του Καποδιστρίου Αυγουστίνος κατέφυγεν εις το πλοίον του Ορλώφ, εν ω ούτος μαθών τον φόνον του Καποδιστρίου και την προσφυγήν του σωθέντος φονέως εις το Γαλλικόν Προξενείον, έσπευσεν αμέσως εν στολή και εζήτησε παρά του προξενείου την παράδοσιν του φονέως επιμόνως, αλλ’ εις αρνητικήν απάντησιν του Διευθύνοντος τότε το Προξενείον, ότι δεν παραδίδει αυτόν, πλήρης θυμού γενόμενος επέστρεψεν αμέσως εις το πλοίον αυτού και άνευ ουδεμιάς χρονοτριβής ύψωσεν επί του ιστού την πολεμικήν σημαίαν και επυροβόλησε κατά του Προξενείου, την στέγην του οποίου απέσπασεν η βόμβα, ήτις διαγράψασα την τροχιάν αυτής εκτύπησεν επί του τοίχου του δώματος της Δυτικής Εκκλησίας και αφήκεν οπήν ευδιάκριτον μέχρι σήμερον, ως τοιαύτην αφήκεν επί του πλαγίου της θύρας του Ναού του Αγίου Σπυρίδωνος (δεξιά της Εισόδου) και η τον Καποδίστριαν πλήξασα σφαίρα.

Οι εν τω Προξενείω κατιδόντες ότι χρόνος άλλης ενεργείας δεν επετρέπετο και ότι πάσα προστασία έπρεπε να αρθή, εξήλθον αμέσως εις τον εξώστην αυτού και ύψωσαν αντί σημαίας μανδήλιον λευκόν και ούτως απεσοβήθη πάσα άλλη εχθρική πλέον πράξις εκ μέρους του πλοίου και ο Κεχαγιάμπεης παρεδόθη εις τα αρχάς.

Το Δικαστήριον σχηματισθέν αυθημερόν εξέδοτο την καταδικαστικήν αυτού απόφασιν, καθ’ ήν έξωθεν της Πύλης ξηράς και παρά τον Σιδηροδρομικόν σταθμόν ώρυξαν λάκκον μέγαν προ του οποίου έστησαν τον φονέα κατάδικον, και εις απόστασιν 20 βημάτων απ’ αυτού παρέταξαν περί τους 100 στρατιώτας, αλλά το πλήθος εκμανέν κατ’ αυτού και πριν ακόμη συμπυροκροτήσωσιν οι άνδρες εφόνευσεν αυτόν δια λίθων κτλ.»[Πηγή: Συλλογή: Γ. Γιαννούση – Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.].

[*Σημείωση Βιβλιοθήκης: Προφανώς λόγω συγχύσεως ο Δ. Θ. Καμαρινός, θεωρεί τον Κωνσταντίνο και τον Γεώργιο αδέλφια. Στην πραγματικότητα πρόκειται για θείο (Κωνσταντίνος) και ανεψιό (Γεώργιος). Ο Κωνσταντίνος ήταν αδελφός του Πετρόμπεη, ενώ ο Γεώργιος γιος του].

3 ΓΑΚ, Αρχείον Βλαχογιάννη, Καποδιστριακά, φάκ. ΚΔ 58. Δεν εκρίθη όμως αυτό να τον συλλάβουν πριν από την ενημέρωση του Άγγλου αντιπρέσβη Dawkins. Το υπουργικό Συμβούλιο ανέθεσε στον επί των Εξωτερικών Γραμματέα να επισημάνει στον Άγγλο αντι­πρέσβη, ότι αν όντως ήταν υπάλληλός του «να τον σωφρονίσει μόνος του, ειδεμή να ειδοποιήσει περί του εναντίου την Κυβέρνησιν, ήτις τό­τε θέλει λάβει η ιδία περί αυτού τα ανήκοντα μέτρα».

4 Δημ. Φωτιάδης, "Όθωνας", εκδ. Μέλισσα, σελ.24.

5 Αρχεία Δ και Κ, Ν. Ριγανάς 27 Νοεμ. 1831 καί Γ. Κασιμάτης, 28 Νοεμ. 1831.

6 Χονδροκούκης, Μιχάλης (25/03/2014). «Η Κοινωνική σημασία της επαναστάσεως του 1821: η συμβολή του Γ. Κορδάτου». ISKRA.

7 Κρεμμυδάς, Βασίλης (1977). «Η δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια». Ο Ερανιστής 14: 264. doi:10.12681/er.380. ISSN 0425-1660.

8 ΓΑΚ, Βλαχογιάννη, Καποδιστριακά, φάκ. Δ. 58, Ελληνική μετάφραση βλ. και στον «Παρνασσό», τ. Ζ΄(1883), σ. 686.

9 ΓΑΚ, Έκτακτοι Επίτροποι – Γενικοί Διοικηταί, φάκ. 95.

10 ΓΑΚ, Γενική Γραμματεία, φάκ. 148, αριθ. 2255.

11 ΓΑΚ, Έκτακτοι Επίτροποι – Γενικοί Διοικηταί, φάκ. 95.

12 ΓΑΚ, Έκτακτοι Επίτροποι – Γενικοί Διοικηταί, φάκ. 95.

13 Στον ίδιο φάκελο του ΓΑΚ, ό.π.

14 ΓΑΚ, στον ίδιο φάκελο αριθ. 95, ό.π.

15 Βλ. και ΓΑΚ, Έκτακτοι Επίτροποι – Γενικοί Διοικηταί, φάκ. 95 και 93 και άλλες αναφορές για το ίδιο θέμα του Π. Αναγνωστοπούλου, στις 3 και 6 Σεπτεμβρίου 1830, στις 9 Απριλίου 1831 κ.ά.

16 ΓΑΚ, Αρχείον Βλαχογιάννη, Πληρεξούσιοι Τοποτηρηταί, φάκ. 118.

17 ΓΑΚ, Έκτακτοι Επίτροποι, φάκ. 97.

18 ΓΑΚ, Ιστορικό Αρχείο Βλαχογιάννη, φάκ. 221.

19 ΓΑΚ, Γενική Γραμματεία, φάκ. 202.

20 ΓΑΚ, Γενική Γραμματεία, φάκ. 208. Σκόπιμα δεν αναφέρει ποιοι ήταν οι ραδιούργοι», που τους γνώριζε όμως πολύ καλά, όπως ο ίδιος γράφει σε πολλές άλλες επιστολές του.

21 ΓΑΚ, Γενική Γραμματεία, φάκ. 228.

22 ΓΑΚ, Γενική Γραμματεία, φάκ. 228, αριθ. εγγράφου 4421.

23 D. Fleming, John Capodistrias and the Conference of London 1828-1831, Thessaloniki 1970, α 82 κ.ε’. – Douglas Dakin, British and American Philhellenes during the War of Greek independence, 1823-1833, Thessaloniki 1955, σ. 188 κ.ε’. – Ν. Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα, 4, μέρος 1, σ. 127 κ.έ., έκδ. Κ. Διαμαντή.

24 Ι. Βλαχογιάννης, "Ιστορική Ανθολογία", σελ. 59.