Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ» ΤΗΣ 3ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1843.1

ΜΕΡΟΣ 1ον

1. ΓΕΝΙΚΑ

Συμπληρώνονται εφέτος 176 χρόνια από την 3ην Σεπτεμβρίου (1843), ημερομηνία η οποία, από την διεθνιστική συνομοταξία του αυτοαποκαλούμενου «Συνταγματικού ή Δημοκρατικού» τόξου, ήτοι των «Διαφωτιστών» (Σκοταδιστών), Δυτικόδουλων, κοσμοπολιτών, βουλευτοκρατών, κομματαρχών και λοιπών Ευρωλάγνων  υποστηρικτών του Συστήματος, χαρακτηρίζεται ως ιστορικής σημασίας, επειδή κατά τους ισχυρισμούς τους, εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα, γνωστό ως «επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου», που ανάγκασε τον βασιλιά Όθωνα να παραχωρήσει Σύνταγμα στον ελληνικό λαό, δίνοντας το όνομά της και στην ομώνυμη κεντρική πλατεία των Αθηνών.

Το 1832, μετά την δολοφονία του Εθνικού κυβερνήτου Ιωάννου Καποδίστρια, ο Γερμανός Όθων Φρειδερίκος Λουδοβίκος Πρίγκιπας της Βαυαρίας, κλήθηκε από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία), να βασιλεύσει στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Η επιλογή του ήταν σημαντική αφ’ ενός γιατί αρκετοί αγνοί Γερμανοί, ήταν φλογεροί Φιλέλληνες και πολλοί από αυτούς που είχαν σπεύσει να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων, άφησαν τα κόκαλά τους στην χώρα μας, κυρίως στο Μεσολόγγι, και αφ’ ετέρου, γιατί μέσω ενός προγόνου του ο Όθων, συνδεόταν με συγγένεια με τους Αυτοκρατορικούς οίκους των Κομνηνών και των Λασκάρεων.2

Οι ίδιες «προστάτιδες» δυνάμεις όρισαν, με την συνθήκη του Λονδίνου (1832), τον 17χρόνο τότε Όθωνα Βασιλιά της Ελλάδας, ύστερα και από την τελική άρνηση του Λεοπόλδου της Σαξονίας [γιου του δούκα της Σαξονίας-Κόμπουρκ-Ζάαλφελτ (Sachsen-Coburg-Saalfeld), Φραγκίσκου] που είχε επιλεγεί αρχικά Βασιλιάς της Ελλάδας και κατόπιν έγινε Βασιλιάς του νεοσύστατου Βασιλείου του Βελγίου.

Ένα χρόνο αργότερα, στις 6 Φεβρουαρίου 1833, ο Όθων αποβιβάσθηκε στο Ναύπλιο, που τότε ήταν η προσωρινή πρωτεύουσα τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους, και έτυχε αποθεωτικής υποδοχής από ένα λαό, ο οποίος είχε ταλαιπωρηθεί αρκετά από την αναρχία που μάστιζε την χώρα, μετά την δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, το 1831. Τον συνόδευε ένας μικρός στόλος μεταγωγικών, μεταφέροντος δύναμη του βαυαρικού στρατού 3.850 ανδρών, που θα αντικαθιστούσαν τα αποχωρούντα τελευταία τμήματα του γαλλικού στρατού.

Σύμφωνα με την κλασική ιστορική αφήγηση, των προπαγανδιστών του Συστήματος, «το πρωί της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 «στασίασε» η φρουρά των Αθηνών υπό τον συνταγματάρχη Δημήτριον Καλλέργη και, έχοντας την πάνδημη υποστήριξη του λαού, περικύκλωσε τα ανάκτορα, προβάλλοντας στον Οθωνα ένα και μοναδικό αίτημα: Την παραχώρηση Συντάγματος. Ο βασιλιάς αναγκάστηκε να ενδώσει» (από την τελευταία συνταγματική ιστορία "Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία" του καθηγητή Ν. Αλιβιζάτου).  

Νύχτα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Στο κέντρο διακρίνεται ο Δημήτριος Καλλέργης έφιππος, ενώ από ένα παράθυρο των ανακτόρων προβάλλουν ο Όθωνας ντυμένος με ελληνική ενδυμασία και η Αμαλία (Αγνώστου ζωγράφου, συλλογή Λ. Ευταξία, Αθήνα).

2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ;

α. Παραθέτομεν τρεις ορισμούς της Επαναστάσεως.

1ος/. Επανάσταση χαρακτηρίζεται η ενέργεια του "επανίστασθαι" δηλαδή της γενικευμένης εξεγέρσεως ενός λαού, που μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους είτε θρησκευτικούς, είτε πολιτικούς, ή ακόμα ο συνδυασμός και των δύο, (π.χ. ιρανική επανάσταση), με απώτερο σκοπό είτε την επιβολή ενάντια του κράτους, είτε την ανατροπή του καθεστώτος. Έτσι υπό αυτή την αντίληψη ο όρος απαντάται ως "πολιτική επανάσταση" και ως "θρησκευτική επανάσταση"

2ος/. Επανάσταση είναι η ριζική ανατροπή, μέσα σε λίγο χρόνο, των οικονομικών και (ή) των πολιτικών δομών εξουσίας, από την κατακλυσμική δράση ενός λαού, εξεγερμένου στην μεγάλη ή συντριπτική πλειοψηφία του.  Δηλαδή πρωταγωνιστής στην επανάσταση την πολιτική αλλαγή, είναι ο λαός, όταν αποφασίσει να δώσει τέλος στις συνθήκες υπάρξεώς του που εμφανώς είναι αφόρητες. 

3ος/. Επανάσταση είναι η εξέγερση ευρέων κοινωνικών ομάδων ή λαού, με στόχους την απελευθέρωση από κάποιον δυνάστη, την ένωση με κάποια κρατική οντότητα, την απόκτηση της εξουσίας και την πραγματοποίηση αλλαγών στον οικονομικό, πολιτισμικό και άλλους τομείς.

Οι ενέργειες και δράσεις των επαναστατών, κατά την διάρκειαν της μαζικής εξεγέρσεως, σηματοδοτούν την πρόθεσή τους να καταλύσουν ή να αλλάξουν την εξουσίαν, και να πολεμήσουν προς εκτοπισμόν ή ανατροπή της παλαιάς τάξεως πραγμάτων. Πόσο εύκολα επιτυγχάνεται αυτό, εξαρτάται από το επίπεδο λαϊκής συμμετοχής και στηρίξεως που απολαμβάνει το παλιό καθεστώς.

β. Συμπερασματικώς, προκειμένου να ομιλούμε για επανάσταση, πρέπει να συντρέχουν ή να επιτευχθούν τουλάχιστον οι εξής προϋποθέσεις και τα παρακάτω αποτελέσματα:

1/. Μαζική, αυθόρμητη, καθολική σχεδόν συμμετοχή του λαού.

2/. Απαλλαγή από το πρόσωπο ή την εξουσία που θεωρείται ως δυναστική ή καταπιεστική.

3/. Ριζική ανατροπή ή αντικατάσταση των πολιτικών και οικονομικών δομών της εξουσίας.

Σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή όταν δεν συμβαίνει τίποτε από τα παραπάνω, έχομεν καταχρηστική αναφορά στον όρο επανάσταση, τουτέστιν, η εκδηλούμενη ενέργεια συνιστά στάση, κίνημα, πραξικόπημα.

Με βάση τα παραπάνω, τι συνέβη την νύχτα της 2ης προς 3ης Σεπτεμβρίου 1843, στις Αθήνες; Επανάσταση, στάση, κίνημα ή πραξικόπημα;

Προκαλεί θλίψη η παντελής άγνοια των σημερινών Ελλήνων για τα αληθινά γεγονότα που διαδραματίστηκαν προ, κατά την διάρκειαν της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, αλλά και μετά ταύτα. Παράλληλα, προκαλείται οργή και αγανάκτηση, όταν οι εγκάθετοι του Συστήματος, εξακολουθούν να ομιλούν περί πάνδημης εξεγέρσεως στρατού και λαού, και με θρασυστομίαν προπαγανδίζουν την ενέργεια της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, ως  «Επανάσταση κατά της απολυταρχίας του Όθωνα».

Ο χαρακτηρισμός του κινήματος της 3ης Σεπτεμβρίου, ως Επαναστάσεως, αποτελεί ψεύδος, μύθον, απάτη, διαδιδομένη και συντηρουμένη από τότε μέχρι τις ημέρες μας, είτε από άγνοια, ιστορική αγνωσία, είτε από συστημική προπαγάνδα των εγκαθέτων, είτε από κάθε είδους άλλη σκοπιμότητα.

Καθ’ ημάς, τα γεγονότα που συνέβησαν στις Αθήνες την νύκτα της 2ας προς 3ην Σεπτεμβρίου του 1843, συνιστούν ανταρσίαν, στάση, και πραξικόπημα και όχι επανάσταση.

Προς τούτοις, θα παρουσιάσουμε τα γεγονότα, εξεταζόμενα με σειρά, συνοπτικώς μεν αλλά  αντικειμενικώς, κατά δύναμη, ώστε να αποδείξουμε του λόγου το αληθές των παραπάνω θέσεών μας.

3. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟ ΤΗΣ 3ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1843             

Η Ελλάδα στις παραμονές των γεγονότων της 3ης Σεπτεμβρίου, παρουσίαζε μια εικόνα εσωτερικής πολιτικής αναταραχής. Κύρια αιτία της αναταραχής ήταν οι διχόνοιες που προκαλούσαν οι ξενόδουλοι πολιτικάντηδες και τα λάθη των Βαυαρών αξιωματούχων (κυρίως του αγγλόδουλου Αρμανσμπέργκ), που κυβερνούσαν την Ελλάδα, σαν γερμανικό κρατίδιο αδιαφορώντας για τις ιδιαιτερότητες της.

Οι Αντιβασιλείς, δεν σεβάστηκαν το θρησκευτικό αίσθημα των Ελλήνων απαλλοτριώνοντας το 50% της Εκκλησιαστικής περιουσίας και κλείνοντας πολλές Μονές. Απέτυχαν να εντάξουν στον νέο ελληνικό στρατό, πολλούς Έλληνες αγωνιστές της επαναστάσεως του 1821, καταδικάζοντάς τους στην ανέχεια. Επίσης, απέτυχαν να διανείμουν την αδιάθετη καλλιεργήσιμη γη και να αποκαταστήσουν πολλούς ακτήμονες που ζούσαν στα όρια της εξαθλιώσεως.

Ο Όθων, μόλις ενηλικιώθηκε και ανέλαβε καθήκοντα, απέτρεψε μεγαλύτερης εκτάσεως αδικίες, ανωμαλίες και έκτροπα. Δυστυχώς, η πρωθυπουργία ανατέθηκε στον Αγγλόδουλο Άρμανσμπεργκ,3 με αποτέλεσμα να ενταθούν οι αντιζηλίες και έριδες των Ελλήνων κομματικών ηγετών, αλλά και τα διπλωματικά επεισόδια, εξ αιτίας της έκδηλης φιλοαγγλικής πολιτικής του..

Ο Βασιλεύς διένειμε αγροτικές εκτάσεις σε ακτήμονες. Κατάρτισε το συμβούλιο Επικρατείας και συγκρότησε την Ιερά Σύνοδο. Αποφυλάκισε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον διόρισε μέλος του Συμβουλίου Επικρατείας, επικύρωσε το βαθμό του Στρατηγού και του απένειμε ανώτατο παράσημο.

Όσοι πολιτικοί ή στρατιωτικοί δεν περιλήφθηκαν στο Συμβούλιο Επικρατείας, και σε άλλες σημαντικές κρατικές θέσεις:

-Αντέδρασαν, άρχισαν να δυσφημούν και να επικρίνουν τον Όθωνα ως απολυταρχικόν, αντιδημοκράτη, κλπ. Επανελήφθησαν ακριβώς, όσα προηγήθησαν της δολοφονίας του Ιωάννου Καποδίστρια.

-Υποκίνησαν με την συνδρομή των ανθρώπων του υποκόσμου που ήλεγχαν, αναρχικές εκδηλώσεις, στάσεις, με συνέπεια, ληστείες, λεηλασίες, αναρχία...

Με μια σφιχτή οικονομική πολιτική η κυβέρνηση του Όθωνος, προσπάθησε να νοικοκυρέψει την οικονομική κατάσταση της χώρας που έβγαινε καταχρεωμένη από την διασπάθιση δημοσίου χρήματος από τους πολιτικούς (όλοι τους κοτζαμπάσηδες ή γόνοι/ευνοούμενοι κοτζαμπάσηδων) [ΣΣ: Τι είχες Γιάννη; Ότι είχα πάντα, λέει μια σοφή λαϊκή παροιμία]. Έτσι ο Όθων αναγκάστηκε να προβεί σε σκληρά φορολογικά μέτρα που αύξησαν την λαϊκή δυσαρέσκεια.4

Όμως, καθώς η φοροδοτική ικανότητα των ρα­κένδυτων χωρικών είχε φτάσει στο όριό της, και με την βουλιμία των μελών του κρατικού μηχανισμού έκδηλη, κάτω από την πίεση της διεθνούς συγκυρίας (και ιδιαίτερα την διακοπή του εμπορίου με την Οθωμανική Αυτοκρατορία), οι Αθήνες έφτασαν στα 1841 σε αδυναμία να πληρώνουν τα χρεολύσια του δανείου.

Έτσι, το δάνειο που είχε λάβει η χώρα μας, αποδείχθηκε ένας από τους κυ­ριώτερους μοχλούς πιέσεως προς τον Όθωνα, για την μεταπολίτευση του 1843. Τον Μάϊο του έτους εκείνου, ειδικό συνέδριο των «προ­στάτιδων» δυνάμεων, όρισε με πρωτόκολλο ότι το ελληνικό κράτος μπορούσε και θα έπρεπε να κά­νει ετήσιες οικονομίες 3.742.000 για την αποπλη­ρωμή του δανείου.

Το ποσόν ήταν τεράστιο (20-25% των δημόσιων δαπανών) και σήμαινε ουσιαστικό περιορισμό των προσωπικών εισοδημάτων των με­λών του κρατικού μηχανισμού. Σε εκείνο το σημείο, τα στελέχη του κρατικού μηχανισμού επαναστάτησαν και υποχρέ­ωσαν τον Όθωνα, να διώξει τους Βαυαρούς, πετυχαί­νοντας έτσι μερικές οικονομίες.

Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε από τον Ιανουάριο, όταν η Ελλάδα δήλωσε αδυναμία να πληρώσει τοκοχρεολύσιο του δανείου των 60.000.000 φράγκων που είχε δοθεί με την εγγύηση των τριών μεγάλων δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), όταν ήρθε στον θρόνο ο Οθων.

Οι όροι του δανείου ήταν δυσβάσταχτοι καθώς η Ελλάδα, αδυνατώντας να πληρώσει τα περιβόητα «δάνεια της ανεξαρτησίας» (1824, 1825), είχε εισέλθει, από το 1827, στον μαυροπίνακα των χρεοκοπημένων χωρών (ΣΣ: Αυτήν την χρεωκοπημένη/πεθαμένη χώρα ανέλαβε να νοικοκυρεύσει/αναστήσει ο Καποδίστριας, αλλά δεν του το επέτρεψαν οι «προστάτες» δανειστές/δυνάστες μας).

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το συνολικό ποσό των 63 εκατ. δραχμών έγιναν διάφορες πληρωμές (έξοδα μεσιτείας, παλαιότερες οφειλές, κ.ά.) και τελικά στα ταμεία έφτασαν μόλις 9 εκατομμύρια δραχμές. (Ανδρέας Μιχ. Ανδρεάδης, «Ιστορία των Εθνικών Δανείων» Μέρος Α' - Αθήνα 1904).

Στο σημείο αυτό, θα προσθέταμε, «έφθασαν στο ταμείο 9 εκατομμύρια δραχμές, επειδή  τα υπόλοιπα 54 «έκαναν φτερά, καθ’ οδόν», προς δόξαν της…δημοκρατίας, του…φιλελευθερισμού, της…Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, του…διεθνισμού, του… ανθρωπισμού… και του Τραπεζο-τοκογλυφικο-ταλμουδισμού.

Στο μεταξύ, ανεζητούντο έσοδα με την επιβολή δυσβάσταχτων φόρων και πολλές φορές εδημιουργούνο σοβαρά επεισόδια, όπως έγινε τον Μάρτιο του 1837 στην Πάτρα. Αφορμή στάθηκε η επιβολή του φόρου επιτηδεύματος, τον οποίο καλούνταν να πληρώσουν ακόμα και αυτοί που δεν ασκούσαν πια επιτήδευμα!

Μήπως τα παραπάνω, σας θυμίζουν κάτι από τις ημέρες της δικής μας τρόϊκας και των μνημονίων της δικής μας εποχής;

Το δημοτικό συμβούλιο αρνήθηκε να προσδιορίσει τον φόρο, οπότε ο οικονομικός επίτροπος τον προσδιόρισε μόνος του και κάλεσε έναν έμπορο να πληρώσει 600 δραχμές, ποσό πολύ μεγάλο για την εποχή.  Όταν εκείνος αρνήθηκε να πληρώσει, δόθηκε εντολή στους χωροφύλακες να πάνε στο κατάστημά του και να αφαιρέσουν εμπορεύματα ανάλογης αξίας.

Αμέσως, όλοι οι έμποροι, τεχνίτες και αρτοποιοί έκλεισαν τα καταστήματά τους. Οι χωροφύλακες συνέλαβαν αρτοποιούς, τους οποίους απελευθέρωσε ο λαός, για να αποκατασταθεί, τελικά, μετά από μία εβδομάδα, η τάξη από τον στρατό. (Επ. Κ. Κυριακίδου, «Ιστορία του σύγχρονου Ελληνισμού», Αθήνα 1892, σελ. 327-328).

Από το 1840, οι αντιδράσεις του κόσμου ήταν συχνότερες. Παντού κυριαρχούσε η τοκογλυφία και η ευνοιοκρατία (ΣΣ: Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του υποκόσμου στις σύγχρονες Δημοκρατίες) και καθώς ο λαός αδυνατούσε να πληρώσει τους αυξανόμενους φόρους, τα κρατικά έσοδα μειώνονταν.

Όταν στις αρχές του 1843, η κυβέρνηση γνωστοποίησε ότι δεν μπορούσε να πληρώσει το τοκοχρεολύσιο του δεύτερου εξαμήνου της προηγούμενης χρονιάς, οι μεγάλες δυνάμεις…δημοκρατικώτατα και…ανθρωπιστικώτατα, δεν βρήκαν άλλη λύση και  απαίτησαν περικοπές δαπανών...

Στις 17 Μαρτίου, ορίζεται με Διάταγμα επιτροπή «επί της ελαττώσεως των εξόδων του Κράτους» και από τις αρχές Απριλίου αρχίζουν μαζικές απολύσεις, περικοπές μισθών και συντάξεων με το διαχρονικό πρόσχημα ότι όλα αυτά γίνονται «περί του μέλλοντος των δημοσίων υπαλλήλων και των οικογενειών αυτών»!

H πάμπτωχη Ελλάδα των 900 χιλιάδων κατοίκων, γνώρισε σκληρή λιτότητα σε μια δύσκολη χρονιά με σεισμούς και πλημμύρες, ενώ την 1η Μαΐου σε σύσκεψη στο Λονδίνο αποφασίστηκε να ζητηθούν νέα μέτρα. Με την εντολή στις… βαλίτσες έφτασαν στην Αθήνα των 28.000 κατοίκων5 οι πρέσβεις των τριών δυνάμεων, κάτι σαν την «τρόικα» των ημερών μας…

Η «τρόϊκα» των πρέσβεων μετείχε ακόμα και σε υπουργικά συμβούλια, έχοντας λόγο για τα πάντα (εφ. «Αθηνά» 25.5.1843).

Μήπως όλα αυτά, σας θυμίζουν κάτι από τις ημέρες της δικής μας τρόϊκας και των μνημονίων της δικής μας εποχής;

Όμως, οι εγγυήτριες δυνάμεις έσφιγγαν ακόμα την… θηλιά. Ετσι, στις 5 Ιουλίου έγινε νέα διάσκεψη στο Λονδίνο, όπου συντάχθηκε πρωτόκολλο-μνημόνιο, με το οποίο η Ελλάδα ανελάμβανε την εξωφρενική υποχρέωση για τα οικονομικά της δεδομένα να καταβάλλει 3,6 εκατ. δραχμές τον χρόνο!

H συμφωνία έγινε αποδεκτή από τον Οθωνα στις… 2 Σεπτεμβρίου, αλλά την επόμενη μέρα, ξέσπασε η συμπεφωνημένη με τα Ελληνόφωνα πολιτικά τσακάλια και τις ξένες τοκογλυφικές ύαινες, «επανάσταση». Η συμφωνία έμεινε, για αρκετά χρόνια στα… χαρτιά, αν και δεν αποφεύχθηκαν αργότερα νέες μεγάλες περιπέτειες.

Και εδώ ερωτώμεν πάντα ενσυνείδητο Έλληνα, αγαθών προθέσεων και αγνών δημοκρατικών αντιλήψεων:

Όταν μία οικογένεια έχει πτωχεύσει, όχι εξ αιτίας των τέκνων ή των γονέων, αλλά των αβάστακτων φόρων ή τόκων από δάνεια, και τα μέλη της, λόγω πολλών παραγόντων κυρίως όμως ανεργίας, αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη και αποθνήσκουν εκ πείνης, τι πρέπει να κάνει ο δανειστής ή ο φοροεισπράκτορας; Να τους αφήσουν να πεθάνουν ή να μειώσουν το τοκογλυφικόν χρέος; Να τους βλέπουν να αυτοκτονούν από απόγνωση ή να δώσουν κάποιον χρόνον αναστολής αποπληρωμών;

Την απάντηση να την δώσετε εσείς οι αναγνώστες του παρόντος, θέτοντες στην θέση της οικογενείας, το πτωχευμένον κράτος της Ελλάδος και τον πενόμενον τότε, το 1843, λαόν της..

Συνεπώς, η ενέργεια της δανειοδότειρας Αγγλίας, να ζητήσει επιβολή νέων μέτρων, αντί να ενεργήσει λογικώς και ανθρωπίνως, σαφέστατα αποσκοπούσε στην αποδόμηση/απογύμνωση του Όθωνος και βιαίαν επιβολήν κοινοβουλευτικού συστήματος, ώστε δια των εκλεκτών Ελλαδιτών βουλευτών της αρεσκείας της, να ελέγξει ΑΠΟΛΥΤΩΣ την Ελλάδα, ως προτεκτοράτον της..

Πως αλλοιώς να ερμηνευθεί  και η αναστολή του πρωτοκόλλου των 3,7 εκατομμυρίων και η παύ­ση της πληρωμής του χρέους μετά την 3ην Σεπτεμβρίου; Δεν μπορούσε να συμβεί προ της 3ης Σεπτεμβρίου, όπως τους χιλιοπαρακαλούσε ο Όθων προκειμένου να σταθεί στα πόδια της η Ελλάς;

Όχι, έπρεπε να βάλλουν το μαχαίρι στον λαιμό του Βασιλέως, δηλαδή των Ελλήνων, προκειμένου να εφαρμοσθεί το δικό τους σχέδιο, παρά το γεγονός ότι οι Μεγάλες δυνάμεις είχαν υποσχεθεί στον πατέρα του Όθωνος πως ΟΥΔΕΠΟΤΕ θα ζητούσαν επιβολήν Συντάγματος, μέχρις ότου το Ελλαδικόν κράτος αρχίσει να αναπνέει με δικούς του οικονομικούς πνεύμονες και όχι με ξένους. 

Πίσω από τις ωραιολογίες για «σύνταγμα» και «ελευθερία», η ελλαδι­κή ιθύνουσα τάξη των κοτζαμπάσηδων και των κολλητών κουμπουροφόρων τους, των διαφωτιστών-τεκτόνων πολιτικών, υποτεταγμένη στους ξένους δυνάστες-δανειστές,  φρόντιζε για τα ιδιοτελή συμφέροντά της, παράλληλα με την διευκόλυνση των γεωπολιτικών-γεωστρατηγικών επιδιώξεων των Μεγάλων δυνάμεων, κυρίως της Αγγλίας και Γαλλίας. Φυσικά και της Ρωσίας για του λόγους που θα εξηγήσουμε κατωτέρω. 

Επανελήφθη το ίδιο σενάριο, όπως και κατά τις συνωμοτικές διεργασίες των Αγγλογάλλων για την δολοφονία του Καποδίστρια.

Με πρόσχημα το «Σύνταγμα» και τις διατυμπανιζόμενες «δημοκρατικές ελευθερίες», όροι τους οποίους ο πενόμενος ελληνικός λαός ούτε εγνώριζε ούτε τις είχε ανάγκη εκείνην την περίοδο, στην κατάσταση που βρισκόταν, και με όπλο-απειλή τους το δημόσιο Ελληνικό χρέος, οι δήθεν προστάτες μας, όχι μόνον εμπόδισαν την ανορθωτικήν πορείαν της πτωχευμένης Ελλάδος, αλλά αποδόμησαν με συνοπτικές διαδικασίες, τους δύο κυβερνήτες που άρχισαν να εργάζονται για την ανόρθωση  της πατρίδος, με εμφανή την θέληση και ανιδιοτελή δράση αμφοτέρων και αντίστοιχα θετικά σημάδια αποδόσεως και προόδου (Δολοφόνησαν τον Καποδίστρια και απεγύμνωσαν πάσης ουσιαστικής εξουσίας τον βασιλέα Όθωνα).

4. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ-ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΤΩΝ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗΔΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

α. Οι Αγγλογάλλοι μεθόδευσαν καταλλήλως την δημιουργίαν συνθηκών που θα διευκόλυναν τα σχέδιά τους. Τα αιτήματα περί Συντάγματος, Δημοκρατίας και ελεύθερων εκλογών, ήταν προσχήματα προς επίτευξη των στόχων τους, κάτι που αποκρύπτουν επιμελώς, το Σύστημα και οι προπαγανδιστές του. 

Συγκεκριμένα, η Αγγλία πίστευε ότι η εφαρμογή του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα, θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα συμφέροντα της, ελέγχοντας τους «εκλεγησόμενους» δικούς της ανθρώπους, ως αντιπροσώπους της Βουλής.

Η Γαλλία δεν ήθελε να φαίνεται αντίθετη με την παραχώρηση πολιτικών ελευθεριών και η Ρωσία επιδίωκε κάποια αλλαγή, με την οποία ο Όθων θα αναγκαζόταν να παραιτηθεί, καθώς είχε ελπίδες ότι θα ανέβαινε στον θρόνο Ορθόδοξος Ρώσος πρίγκιπας.

Η δικαιολογημένη αγανάκτηση των πολιτών από την οικονομική δυσπραγίαν, και η κατευθυνομένη δυσαρέσκεια του λαού κατά του Όθωνος, κυρίως όμως τα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων, ωδήγησαν τις «προστάτιδες» δυνάμεις στον σχεδιασμόν μιας νέας συνωμοσίας, ανάλογης με εκείνην κατά του Καπποδίστρια, με στόχον και πάλιν, όπως και τότε, την βιαίαν επιβολήν Συντάγματος.

Μοχλός πιέσεως των Δυνάμεων ήταν οι οικονομικές υποχρεώσεις της Ελλάδος.

Έτσι, πρώτη η Ρωσία απαίτησε άμεση καταβολή των τοκοχρεολυσίων των πρώτων 2 δόσεων του 1833 και την επιστροφή των προκαταβολών της 3ης δόσεως. Με αυτά συμφώνησαν και οι υπόλοιπες δυνάμεις, με αποτέλεσμα να μεγαλώσει η δυσφορία κατά του Όθωνος, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει σε αντιλαϊκά μέτρα (σταμάτησε την εκτέλεση έργων, ανέστειλε την καταβολή μισθών και απέλυσε πολλούς δημοσίους υπαλλήλους).

β. Μεταξύ των πρωτοστατούντων στην συνωμοσία, σημειώνομεν τέσσαρες (4) ανθρώπους, τον Κεφαλλονίτη Ανδρέα Μεταξά, του ρωσικού κόμματος που σαν Διπλωμάτης έφερε τον τίτλο του Κόμη, τον Αιγιώτη Ανδρέα Λόντο του Αγγλικού κόμματος, τον Μανιάτη Πέτρο Μαυρομιχάλη πατέρα του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη,6 θεωρουμένους ως ωτακουστές και πράκτορες των ξένων, καθώς και τον Στρατηγόν Ιωάννη Μακρυγιάννη του γαλλικού κόμματος.

Στην συνωμοσία είχαν προσχωρήσει και κάποιοι άλλοι αξιωματικοί όπως ο καιροσκόπος Συνταγματάρχης Ιππικού Δημήτρης Καλλέργης7 τον οποίον οι συνωμότες επέτυχαν να μεταθέσουν στις Αθήνες από το Ναύπλιον και ήταν αυτός που στασίασε με τις δυνάμεις της Φρουράς των Αθηνών, τα ξημερώματα της 3ης Σεπτεμβρίου.

γ. Η πολιτική ιστορία της Ελλάδος έχει αποδείξει ότι, οι πολιτικοί της πατρίδος μας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, υπήρξαν η πληγή της Ελλάδος και η εθνική κατάρα αυτού του τόπου. Πάντοτε χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν ως πρόβατα τον λαόν προς εξυπηρέτηση οτέ μεν των μικροπολιτικών τους συμφερόντων, οτέ δε των συμφερόντων των ξένων δυνάμεων που υπηρετούν δουλοπρεπώς, εμφανώς ή αφανώς, δια της συμμετοχής τους σε τεκτονικές στοές, λέσχες, κλπ. 

Παρά την βραχεία ανάπαυλα, χάρη στον γάμο του Βασιλέως Όθωνος με την Αμαλία, η πρωθυπουργοποίηση του Ρούντχαρτ προκάλεσε νέες διενέξεις, με ραδιουργίες Αγγλίας και Γαλλίας, και τελικά ο Ανώτατος Άρχοντας αναγκάστηκε, για να εξευμενίσει το Λονδίνο, να αναθέσει την πρωθυπουργία, στο δικό της «όργανο: Τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.

Οι πολιτικοί ανταγωνιστές του Μαυροκορδάτου ξεσπάθωσαν, με αποτέλεσμα μετά από ένα τρίμηνο ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε, τον διαδέχθηκε ο ίδιος ο Όθωνας, αλλά οι (πάντοτε) δυσαρεστημένοι με επικεφαλής τον Ανδρέα Λόντο, τον καιροσκόπον και ανικανοποίητον βαθμολογικώς, Δημήτριο Καλλέργη και διαφόρους στρατιωτικούς, κινήθηκαν για την ανατροπή του μοναρχικού πολιτεύματος.

δ. Το σύνθημα του συναγερμού για την Σιωνιστοκρατούμενη Αγγλία, έδωσε η στάση του Όθωνος στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1837. Για πρώτη φορά, «ο Όθων κινείται διπλωματικά και απειλεί την Τουρκία…Ζητεί την Θεσσαλία ! Οι Άγγλοι του έκοψαν την φόρα αμέσως, αλλά κατάλαβαν τότε, πως μόνον…η αποκατάστασις των λαϊκών ελευθεριών με αντιπροσωπευτική κυβέρνηση, θα έλυνε το πρόβλημά τους !!!

Βέβαια, ο Αγγλοεβραϊσμός βασικά, αλλά και οι «συνάδελφοι» της Γαλλίας και της Αυστροουγγαρίας (η οποία είχε πάντα βλέψεις προς την Θεσσαλονίκη, για να βγεί στην Μεσόγειο), ούτε κουβέντα ν’ακούσουν για εδαφική επέκτασι της Ελλάδος!»8

ε. Και…συμπτωματικά, από το 1838 αρχίζουν οι…δημοκρατικές ανησυχίες, που θα αποκορυφωθούν με την περίφημη συνωμοτική σύσκεψη Κωλέττη-Μαυροκορδάτου-Καλλέργη στο σπίτι του Άγγλου πρέσβεως Λάϊονς, υψηλόβαθμου μασώνου. Στην σύσκεψη θα αποφασισθεί το πραξικόπημα  του 1843 και θα δρομολογηθούν οι διαδικασίες, ώστε να παρουσιασθεί ως «Λαϊκή εξέγερσις» κατά του Όθωνος (Για όλη αυτή την περίοδο, μας δίδουν ανεκτίμητες πληροφορίες οι Παπαρρηγόπουλος, Μαρκεζίνης, Δασκαλάκης, Φωτιάδης, Βερναρδάκης και Καλλέργης στα «Απομνημονεύματα»).9

Η προετοιμασία της «επαναστάσεως» οργανώθηκε με τον γνωστόν τρόπον όπως έγινε και στην περίπτωση της δολοφονίας του Καποδίστρια. Έμενε μόνο να οργανωθεί το πραξικόπημα που θα ανάγκαζε τον Όθωνα να δώσει «Σύνταγμα» στον Ελληνικό λαό. Η αρχική ημερομηνία εκδηλώσεως του κινήματος είχε ορισθεί να είναι η 25η Μαρτίου 1844, για να συμπίπτει με τον εορτασμό της επαναστάσεως. Ο Μακρυγιάννης όμως, μέσα στον ενθουσιασμό του, διέδωσε το μυστικό σε πολλούς, με αποτέλεσμα να επισπευθεί η εκδήλωση του κινήματος.

στ. Τα μέτρα των ανακτόρων επέσπευσαν κατά πολύ το κίνημα. Η απόφαση για την σύσταση εκτάκτου στρατοδικεί­ου, το οποίον το πρωΐ της 3ης Σεπτεμβρίου θα δίκα­ζε 83 πολιτικά και στρατιωτικά πρόσωπα με σκοπό την αποτροπή του πραξικοπήματος, οδήγησε τους επικεφαλής να δράσουν ακριβώς ε­κείνη την ημέρα. Κατά τον ιστορικό Γ. Ασπρέα,10 η κυβέρνηση φάνηκε διστακτική στην συγκεκριμένη περίσταση και έχασε πολύτιμο χρόνο, παρακολουθώντας τους αρχηγούς της συνωμοσίας και πιστεύοντας ότι η σύσταση του έκτακτου στρατοδικείου και ο διορισμός των δικαστών, έφθανε για να αποθαρρύνει τους συνωμότες και να σταματήσει τις προδοτικές ενέργειές τους.

Αντίθετα όμως με τις εκτιμήσεις των συμβούλων του Όθωνος, οι πραξικοπηματίες αντέδρασαν αστραπιαία και πολύ μεθοδικά. Λίγο πριν από την εκδήλωση του πραξικοπήματος, μύησαν τον Σκαρβέλη, αρχηγό του πεζικού, και τον Σχινά, αρχηγό του πυροβολικού. Ο βασιλιάς, μολονότι γνώριζε για την συνωμοσία, είχε καθυστερήσει τις συλλήψεις. Είναι πολύ πιθανόν ότι φοβόταν πως σε περίπτωση συλλήψεων και δίκης των συνωμοτών, που προέρχονταν και από τα τρία ξενόδουλα κόμ­ματα, κάθε προσπάθεια καταστολής της συνωμοσίας θα προξενούσε αναρχία και εμφύλιο πόλεμο. Τα γεγονότα που ακολούθησαν, δικαίωσαν βε­βαίως τους φόβους και τις ανησυχίες του.

Σύμφωνα με το σχέδιο, το κίνημα θα ξεκινούσε από τους στρατώνες, προκειμένου να ακινητοποιηθούν άμεσα τα στελέχη του Οθωνικού καθεστώτος. Το τελικό σύνθημα δόθηκε τη νύχτα της 2ης προς 3ης Σεπτεμβρίου, όταν στελέχη του κινήματος κατευθύνθηκαν προς το σπίτι του Μακρυγιάννη. Η κινητικότητα αυτή, τράβηξε την προσοχή των χωροφυλάκων, οι οποίοι περικύκλωσαν ην οικία Μακρυγιάννη.

Στο πλευρό των πρωταγωνιστών «Συνταγματικών», είχαν ταχθεί και δυστυχώς, και αγωνιστές της εθνικής επαναστάσεως, οι περισσότεροι των οποίων ήταν φιλικά προσκείμενοι στο ρωσικό κόμμα. Έτσι η συνωμοσία που εξυφαίνονταν χρόνια, ξέσπασε την νύκτα της 2ας/3ην Σεπτεμβρίου του 1843.

Συνεχίζεται

---

1 Πηγές

*Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, Γεωργίου Ασπρέα, εκδ. «Χρήσιμα Βιβλία».

*Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Κων/νου Παπαρρηγόπουλου.

*Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα (1821-1936) τόμος Α΄, εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ., Gunnar Herring.

*Ιστορία του Νεώτερου Ελληνισμού, Επαμεινώνδα Κυριακίδη.

*Τσακάλια και ύαινες της Ελληνικής πολιτικής, Α΄ Τόμος, Κων/νου Μπαρμπή.

*Όθων Α΄, Κων/νου Μπαρμπή.

*3η Σεπτεμβρίου 1843, εκδόσεις Φυτράκη, Δημήτρη Φωτιάδη.

*Blog "Θέματα Ελληνικής Ιστορίας". Πατήστε εδώ: 3η Σεπτεμβρίου 1843.

*www.elkosmos.gr/i-3i-septemvriou-o-ellinolatris-othonas-ke-o-sintagmas/ www.elkosmos.gr

*οrthodoxiapatridavasileia.blogspot.com/2013/09/3-1843.html,6 Σεπ 2013.

*ΙΣΤΟΡΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΚΡΙΣΗ, Σχέδιο Β ,Του Τ. Κατσιμάρδου, ΕΘΝΟΣ "  3/9/2011.

*Άρθρον Ευάγγελου Α. Χεκίμογλου, Δρος  Οικονομικού Τμήματος ΑΠΘ, Συγγραφέως

*Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Επανάσταση 21, Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, Εθνική Εορτή, Ιστορία, National Feast of March 25 on Μαρτίου 18, 2016.

2 Ο πρίγκηπας Όθων Φρειδερίκος Λουδοβίκος της Βαυαρίας (Kronprinz Otto Friedrich Ludwig von Bayern) γεννήθηκε την 1η Ιουνίου 1815 στο Ζάλτσμπουργκ (τότε ανήκε στην Βαυαρία, σήμερα στην Αυστρία). Ήταν ο δευτερότοκος γιος του φιλέλληνα βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α', που ανήκε στη δυναστεία των Βίτελσμπαχ και της βασίλισσας Θηρεσίας, κόρης του δούκα του Σαξ - Άλτενμπουργκ. Μέσω ενός προγόνου του, του δούκα Ιωάννη Β’ (1341-1397), συνδεόταν με συγγένεια με τους αυτοκρατορικούς οίκους των Κομνηνών και των Λασκάρεων.

Ο Όθων έλαβε επιμελημένη μόρφωση, διδάχθηκε την ελληνική και λατινική γλώσσα και ήταν καλός ιππέας και άριστος κολυμβητής. Τα ελληνικά άρχισε να τα διδάσκεται, αμέσως μόλις ο πατέρας του αποδέχθηκε για λογαριασμό του τον ελληνικό θρόνο. Οι γονείς του τον προόριζαν για εκκλησιαστική σταδιοδρομία. 

3 Ιωσήφ Λουδοβίκος Κόμης του Άρμανσπεργκ (Joseph Ludwig Graf von Armansperg): Ο απολυταρχικός τρόπος της διακυβερνήσεώς του δημιούργησε έντονες αντιδράσεις. Αφ’ενός εντός του νεοσύστατου Βασιλείου, ειδικότερα όταν στράφηκε εναντίον των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης που διαφωνούσαν με την πολιτική του, ανάμεσα σε αυτούς και τον Κολοκοτρώνη, τον οποίον φυλάκισε και οδήγησε σε μία σκηνοθετημένη δίκη με την κατηγορία της εθνικής προδοσίας. Αφετέρου εκτός της Ελλάδας, δημιουργώντας πλείστα διπλωματικά επεισόδια, κυρίως εθιμοτυπικά με την έκδηλη φιλοαγγλική πολιτική του. Μάλιστα ο Μάουρερ έφθασε στο σημείο δημόσια να τον καταγγείλει ως «διδάσκαλον της ραδιουργίας».

Μετά την ενηλικίωση του Όθωνα, ανέλαβε πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου (αρχικαγκελάριος) στις 20 Μαΐου 1835. Κατά την μετάβαση του Όθωνα στην Βαυαρία προκειμένου να νυμφευθεί την Αμαλία, η διακυβέρνησή του ήταν ακόμη πιο απολυταρχική. Έτσι, όταν ο Όθωνας επέστρεψε συνοδευόμενος από τον Ρούντχαρτ αμέσως παύθηκε από την θέση του (1837) και του αξιώματός του, προς κατευνασμό τόσον των Ελλήνων όσον και εκ των έντονων, εναντίον του, διαβημάτων της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Ρωσίας για την υπέρμετρα αγγλόφιλη πολιτική του. Ο Άρμανσπεργκ στην συνέχεια, επέστρεψε στη Βαυαρία με την οικογένειά του, τον Μάρτιο του 1837 και τελώντας υπό την δυσμένεια του στέμματος ιδιώτευσε μέχρι τον θάνατόν του το 1853 (Πηγή: Δέσποινα Κατηφόρη, «Σχέσεις J.-G.Eynard- J. von Armansperg », Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.27, σελ.134-153).

4 Η «καταιγίδα» των μέτρων λιτότητας, άρχισε στις αρχές Απριλίου και κορυφώθηκε το καλοκαίρι του 1843. Οπως προκύπτει από τεύχη της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, εφημερίδες της εποχής και άλλες πηγές, τα βασικότερα ήταν τα εξής:

◼ Μειώθηκαν μισθοί του Δημοσίου και συντάξεις, κλιμακωτά, από 5% για ποσά από 150-199 δραχμές, μέχρι 15% για ποσά από 650 δραχμές και πάνω (ΦΕΚ 11/8-4-1843 για μισθούς και ΦΕΚ 13/23-4-1843 για συντάξεις).

◼ Απολύθηκε το 1/3 των υπαλλήλων των υπουργείων (εφ. «Αθηνά» φ. 29/5).

◼ Επίσης, απολύθηκαν τελωνειακοί (ΦΕΚ 22/5-7), υπάλληλοι του Εθνικού Τυπογραφείου (ΦΕΚ 20/28-6), ταχυδρομικοί υπάλληλοι (ΦΕΚ 23/21-7) κ.ά.

Το Φύλλο Εφημερίδος της Κυβερνήσεως με το Διάταγμα για την περικοπή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων |

◼ Μειώθηκε η δύναμη των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε αξιωματικούς αντί για μισθό δίνονταν «εθνικές γαίες», ενώ πολλοί τέθηκαν σε διαθεσιμότητα.

Απ’ αυτούς κάποιοι κλήθηκαν να αντικαταστήσουν απολυθέντες δασονόμους! (εφ. «Αθηνά» φ. 25/6).

◼ Καταργήθηκαν τα Υγειονομεία σε 7 λιμάνια και καθήκοντα υγειονόμων ανατέθηκαν σε… λιμενάρχες (ΦΕΚ 23/21.7).

◼ Εγιναν 5-7 απολύσεις καθηγητών του Πανεπιστημίου από το μόλις 26μελές διδακτικό προσωπικό (ΦΕΚ 27/3-8).

◼ Καταργήθηκαν όλες οι διπλωματικές αποστολές. Ανακλήθηκαν οι πρέσβεις σε Παρίσι και Λονδίνο και παύθηκαν οι έμμισθοι πρόξενοι (εφ. «Αθηνά» φ. 29/5).

◼ Απολύθηκαν οι μηχανικοί του Δημοσίου και σταμάτησε η εκτέλεση δημόσιων έργων.

5 Η Αθήνα στα χρόνια του Όθωνα, Γιάννης Καιροφύλας, 2010.

6 Κυριακούλης Μαυρομιχάλης (1850 - 1916). Γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1850 στην Αθήνα. Ήταν γιος του στρατιωτικού και πολιτικού Πέτρου Μαυρομιχάλη, ο οποίος πρωτοστάτησε στην επανάσταση της 3ης Σεπτ. 1843 και εγγονός του επονομαζόμενου Κατσή, αδελφού του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

7 Ο Καλλέργης κατά την περίοδο της κυβερνήσεως του Ιωάννη Καποδίστρια υπήρξε υποστηρικτής του, διατελώντας μάλιστα υπασπιστής του, ενώ προέβη στην οργάνωση τακτικού σώματος ιππικού, στο οποίον ανέλαβε χρέη υπαρχηγού. Μετά την δολοφονία του κυβερνήτη τάχθηκε στο πλευρό του Αυγουστίνου Καποδίστρια και συμμετείχε ενεργώς στις εμφύλιες συγκρούσεις της εποχής.

Τον Ιανουάριο του 1832 πολέμησε ως αξιωματικός του ιππικού στις σφοδρές μάχες εντός του Άργους και τον Μάρτιο στην μάχη του Λουτρακίου, όπου οι δυνάμεις του ιδίου και του Νικηταρά νικήθηκαν από τα ρουμελιώτικα στρατεύματα του Κωλέττη. Παράλληλα, ακολούθησε στρατιωτική καριέρα ως αξιωματικός του τακτικού στρατού, ενώ αναμείχτηκε ενεργά και στις πολιτικές ζυμώσεις της περιόδου πρώτα ως οπαδός του Ρωσικού κόμματος και έπειτα του γαλλικού. Μάλιστα, το 1834, κατά την διάρκεια της Βαυαρικής αντιβασιλείας και της κυβερνήσεως Κωλέττη, φυλακίστηκε ως οπαδός του ρωσικού κόμματος.

Το 1843,  μυημένος από καιρό, κατά πάσα πιθανότητα από τον Ανδρέα Μεταξά και τον τότε πρεσβευτή της Ρωσίας, Κατακάζη, στην συνωμοσία εναντίον του βασιλιά Όθωνα, ήρθε σε επαφές και με τον Μακρυγιάννη. Μάλιστα, για την καλύτερη οργάνωση του κινήματος, οι μυημένοι κατάφεραν να εξασφαλίσουν στον Καλλέργη, ολιγοήμερη άδεια για να μεταβεί στις Αθήνες, καθώς τότε υπηρετούσε στο Άργος ως διοικητής ιππικού, ενώ παράλληλα του ανατέθηκε το στρατιωτικό σκέλος του πραξικοπήματος.

[Πηγές:  Δημήτρη Φωτιάδη, Όθωνας - Η μοναρχία, εκδόσεις Κυψέλη, Αθήνα 1963, σ. 291--- Διονυσίου Κόκκινου, Η Ελληνική Επανάστασις, εκδόσεις Μέλισσα, Αθήναι 1974, έκτη έκδοσις, τόμος Β΄, σ. 473---  Αποστόλου Ε. Βακαλοπούλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμος Ζ', Θεσσαλονίκη 1986, σ. 166 - 168, 381–382---  Διονυσίου Σουρμελή, Ιστορία των Αθηνών κατά τον υπέρ ελευθερίας αγώνα, β' έκδοσις, Εν Αθήναις, 1853, σ. 216.--- Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία, τ. Δ', Αθήναι, 1929, σ. 24.---Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Ο ρόλος της Διάσκεψης του Λονδίνου στην πτώση του Αυγουστίνου Καποδίστρια, περιοδικό Μνήμων, Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, 1985, τ. 10, σ. 254.---Ιστορία Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, τ. ΙΓ', σ. 55].

8 Ελληνισμός-Σιωνισμός, Ανδρέας Δενδρινός, Αθήναι, 1981, σ.87-88.

9 όπως παραπάνω, σ. 88.

10 Γεώργιος Κ. Ασπρέας, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1821-1928, τ. Α’ 1821-1865. Αθήναι 1930, σ. 160 επ.