OI ΤΕΛΕΥΤΑΙEΣ ΙΑΧΕΣ ΜΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ- «ΔΕΣΜΩΤΕΣ» ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΕΚΦΥΛΩΝ ΕΧΘΡΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΟΣ.

[OUR LAST RALLYING CRIES TO AWAKE THE FREE-PRISONERS OF THE SYSTEM AND AGAINST THOSE OF CAINITE BIOLOGICAL RACE, ENEMIES OF THE HUMANITY].

ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΕΣ ΚΑΡΤΕΡΙΚΩΣ AΦΥΠΝΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΝ.

(WAITING PATIENTLY THE CONSCIENCES’ AWAKENING)

 

«4 καὶ σύ, Δανιήλ, ἔμφραξον τοὺς λόγους καὶ σφράγισον τὸ βιβλίον ἕως καιροῦ συντελείας, ἕως διδαχθῶσι πολλοὶ καὶ πληθυνθῇ ἡ γνῶσις……. 7 καὶ ἤκουσα τοῦ ἀνδρὸς τοῦ ἐνδεδυμένου τὰ βαδδίν, ὃς ἦν ἐπάνω τοῦ ὕδατος τοῦ ποταμοῦ, καὶ ὕψωσε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ καὶ τὴν ἀριστερὰν αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ὤμοσεν ἐν τῷ ζῶντι εἰς τὸν αἰῶνα, ὅτι εἰς καιρὸν καιρῶν καὶ ἥμισυ καιροῦ· ἐν τῷ συντελεσθῆναι διασκορπισμὸν γνώσονται πάντα ταῦτα. 8 καὶ ἐγὼ ἤκουσα καὶ οὐ συνῆκα καὶ εἶπα· Κύριε, τί τὰ ἔσχατα τούτων; 9 καὶ εἶπε· δεῦρο Δανιήλ, ὅτι ἐμπεφραγμένοι καὶ ἐσφραγισμένοι οἱ λόγοι, ἕως καιροῦ πέρας· 10 ἐκλεγῶσι καὶ ἐκλευκανθῶσι καὶ πυρωθῶσι καὶ ἁγιασθῶσι πολλοί, καὶ ἀνομήσωσιν ἄνομοι· καὶ οὐ συνήσουσι πάντες ἄνομοι, καὶ οἱ νοήμονες συνήσουσι…» (ΔΑΝΙΗΛ: 12/4-10).

«6 Οὕτως λέγει ὁ Θεὸς ὁ βασιλεὺς τοῦ ᾿Ισραὴλ ὁ ρυσάμενος αὐτὸν Θεὸς σαβαώθ· ἐγὼ πρῶτος καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦτα· πλὴν ἐμοῦ οὐκ ἔστι Θεός.» ΗΣΑΪΑΣ: 44/6).

«3 αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας ᾿Ιησοῦν Χριστόν…» (ΙΩΑΝΝΗΣ: 17/3).

«..ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ' ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω. 9 ὡς προειρήκαμεν, καὶ ἄρτι πάλιν λέγω· εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ' ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω. 10 ἄρτι γὰρ ἀνθρώπους πείθω ἢ τὸν Θεόν; ἢ ζητῶ ἀνθρώποις ἀρέσκειν; εἰ γὰρ ἔτι ἀνθρώποις ἤρεσκον, Χριστοῦ δοῦλος οὐκ ἂν ἤμην..(ΓΑΛΑΤΕΣ:  1/8-10).

«Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις». (ΕΦΕΣΙΟΥΣ:  6/12).

«14 Ὑμεῖς γὰρ μιμηταὶ ἐγενήθητε, ἀδελφοί, τῶν ἐκκλησιῶν τοῦ Θεοῦ τῶν οὐσῶν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὅτι τὰ αὐτὰ ἐπάθετε καὶ ὑμεῖς ὑπὸ τῶν ἰδίων συμφυλετῶν καθὼς καὶ αὐτοὶ ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων, 15 τῶν καὶ τὸν Κύριον ἀποκτεινάντων Ἰησοῦν καὶ τοὺς ἰδίους προφήτας, καὶ ἡμᾶς ἐκδιωξάντων, καὶ Θεῷ μὴ ἀρεσκόντων, καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐναντίων, 16 κωλυόντων ἡμᾶς τοῖς ἔθνεσι λαλῆσαι ἵνα σωθῶσιν, εἰς τὸ ἀναπληρῶσαι αὐτῶν τὰς ἁμαρτίας πάντοτε. Ἔφθασε δὲ ἐπ' αὐτοὺς ἡ οργὴ εἰς τέλος». (Α ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ 2/14-16).

«9 οἶδά σου τὰ ἔργα καὶ τὴν θλῖψιν καὶ τὴν πτωχείαν· ἀλλὰ πλούσιος εἶ καὶ τὴν βλασφημίαν ἐκ τῶν λεγόντων ᾿Ιουδαίους εἶναι ἑαυτούς, καὶ οὐκ εἰσίν, ἀλλὰ συναγωγὴ τοῦ σατανᾶ». (ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ 2/9 και 3/9).

«..Όταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, 32 καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων….» (ΜΑΤΘΑΙΟΣ: 25/31-32),

«Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ἀπάντων τιμιώτερόν ἐστιν ἡ Πατρὶς καὶ σεμνότερον καὶ ἁγιώτερον καὶ ἐν μείζονι μοίρᾳ καὶ παρὰ θεοῖς καὶ παρ᾿ ἀνθρώποις τοῖς νοῦν ἔχουσι». [Σωκράτης (Πλάτωνος Κρίτων, 51α, 51β)].

 «…Χρωστάμε σ’ όσους ήλθαν, πέρασαν, θα ‘ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί!». (Κωστής Παλαμάς, 1925)

«Μια φορά εβαπτίσθημεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μία με το αίμα δια την ελευθερίαν της Πατρίδος μας» (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης).

«…Κατεβαίνω πολεμιστής είς το στάδιον, θα πολεμήσω ως κυβέρνησις, δεν λαθεύομαι τον έρωτα των προνομίων πού είναι φυτευμένες είς ψυχές πολλών, τα ονειροπολήματα των λογιωτάτων, ξένων πρακτικής ζωής, το φιλύποπτο, κυριαρχικό και ανήμερο αλλοεθνών ανδρών. Η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύση είς την ακαρδίαν μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό, ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης.» [Ιωάννης Καποδίστριας, σε συνομιλία με τον Γεωργάκη Μαυρομιχάλη, λίγο μετά τον ερχομό του στην Ελλάδα (Γ. Τερτσέτης, «Τα Απόλογα του Καποδίστρια»)]

Σκοπός των «τελευταίων Ιαχών» μας είναι, η δια Μνημονίων (συνοπτικών ή εκτενών), καταγραφή των κυριωτέρων θεμάτων από εκείνα τα οποία πραγματευτήκαμε στο παρόν ιστολόγιον αναλυτικώτατα, επί μία δεκαετία (2014-2024), φρονούντες ότι:

  α. Θα επαναφέρουν στην μνήμη των αναγνωστών και θα επικυρώσουν τα Ιστορικά, Πνευματικά, Θρησκευτικά, Επιστημονικά, Πολιτικά, Κοινωνικά, Εθνικά και Γεωπολιτικά Εγκλήματα που διέπραξαν και συνεχίζουν να διαπράττουν οι Εντολοδόχοι του Συστήματος σε βάρος της Ανθρωπότητος, ειδικώτερα σε βάρος του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας (ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ), αλλά και τους τακτικούς-στρατηγικούς στόχους των Εντολοδοτών του Συστήματος.

β. Θα αποτελέσουν το έναυσμα, για όσους έρχονται σε  επαφή  για πρώτη φορά με το ιστολόγιόν μας, προς περαιτέρω μελέτη και αναζήτηση της Αληθείας για τα θέματα που διεξήλθαμε αναλυτικά και σε βάθος, επί μία δεκαετία..

γ. Θα ιστουργήσουν την κατάλληλη ΠΑΝΟΠΛΙΑ (Αμυντικών και Επιθετικών Όπλων), προς αντιμετώπιση των καθημερινών και πολλαπλών πυρών Αντιγνώσεως, Αντιχριστιανισμού, Μισελληνισμού, Σκοταδισμού, Δημοπηθικισμού, Εθνομηδενισμού, Παραπλανήσεως και Παγιδεύσεως- Αποπροσανατολισμού από την οδόν της Αληθείας, τα οποία (πυρά) εκπορεύονται από τους εντεταλμένους «λειχήνορες» του Συστηματος.

«11 ἐνδύσασθε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρὸς τὰς μεθοδείας τοῦ διαβόλου· 12 ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις. 13 διὰ τοῦτο ἀναλάβετε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, ἵνα δυνηθῆτε ἀντιστῆναι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ πονηρᾷ καὶ ἅπαντα κατεργασάμενοι στῆναι. 14 στῆτε οὖν περιζωσάμενοι τὴν ὀσφὺν ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ, καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης, 15 καὶ ὑποδησάμενοι τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης, 16 ἐπὶ πᾶσιν ἀναλαβόντες τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως, ἐν ᾧ δυνήσεσθε πάντα τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι..» (ΕΦΕΣΙΟΥΣ:  6/11-16).

δ. Θα προειδοποιήσουν όλους τους ανόμους (αλλοεθνείς, αλλοδόξους και Ελληνόφωνους αποστάτες της Πίστεως και του Έθνους), για το τι τους αναμένει εκ της επικειμένης Δικαίας Κρίσεως του Ερχομένου Δημιουργού της Κτίσεως Ιησού Χριστού, εάν εξακολουθήσουν να παραμένουν αμετανόητοι.

«..Όταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, 32 καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων….» (ΜΑΤΘΑΙΟΣ: 25/31-32).            

 

Μέρος 11ον

Δ΄ IΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ΑΠΟ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕΧΡΙ TON 7oν/8ον ΑΙΩΝΑ Μ.Χ.)

2. ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΙΚΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ, ΤΗΣ ΤΡΙΗΜΕΡΟΥ ΤΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

α. Το Μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας του Μυστικού Δείπνου.

Κατά τον υπολογισμόν της ημέρας από της δύσεως του ηλίου, το μυστήριον ετελέσθη την τεσσαρεσκαιδεκάτην του πρώτου μηνός της σελήνης, ήγουν  Νισάν, και ημέραν Παρασκευήν. Διότι η ημέρα αυτή, λογίζεται από δύσεως του ηλίου της καθ’ ημάς Πέμπτης έως δύσεως του ηλίου της Παρασκευής.

Την τεσσαρεσκεδεκάτην εθύετο ο αμνός του Μωσαϊκού Νόμου. Και ο Αμνός του Θεού, «τη τεσσαρεσκεδεκάτη εσταυρώθη» και εν ημέρα της εβδομάδος Παρασκευή (ΙΩΑΝΝΗΣ: 1/29 και Θεοφίλου Αλεξανδρείας, PG, 65, 52).

Το Μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας ετελέσθη παρά Κυρίου την εσπέραν της καθ’ ημάς Πέμπτης, ήτοι τας νυκτερινάς ώρας. «Εσπέρα ήν ότε εβρώθη το ιερόν εκείνο και άγιον σώμα» (Γρηγ. Νύσσης, PG, 46, 612,613).

Ακριβέστερον, τούτο εγένετο «ώρα νυκτερινή ε΄(πέμπτη) τη επιφωσκούση» εις Παρασκευήν (Χρονικόν Πασχάλιον, PG, 92,532). Δηλαδή την καθ’ ημάς προμεσονύκτιον ενδεκάτην ώραν της Πέμπτης. Τούτο συμπληρούται δι’ ετέρας μαρτυρίας, καθ’ ήν ο Κύριος «εποίησεν την παράδοσιν των αγίων μυστηρίων ώρα της νυκτός ζ΄(εβδόμη)» (Μ. Αθανασίου, PG, 26, 1328), ήτοι καθ’ ημάς πρώτην μεταμεσονύκτιον.

Κατά ταύτα, το Μυστήριον της θείας Ευχαριστίας παρεδόθη εις τους μαθητάς παρά Κυρίου την νύκτα της τεσσαρεσκαιδεκάτης και από ε΄(πέμπτης) έως ζ΄(εβδόμης) νυκτερινής ώρας. Ως προς την ημέραν της εβδομάδος, δύναται να λέγεται και η Πέμπτη μέχρι του μεσονυκτίου, αλλά κατά νόμον Κυρίου, λογίζεται η Παρασκευή της τεσσαρεσκαιδεκάτης (14ης) Νισάν.

Σε τι συνίσταται το Μυστήριον του Μυστικού Δείπνου;

Δια του μυστικού Δείπνου ανακεφαλαιούνται τα εξ αιώνος σχετικά, ήτοι:1

1/. Καθάπερ οι Ισραηλίτες ενώ επορεύοντο εις την έρημον, «πάντες το αυτό βρώμα πνευματικόν έφαγον (μάνα) και πάντες το αυτό πόμα πνευματικόν έπιον» (ύδωρ εκ πέτρας) [Α΄ΚΟΡΙΝΘ: 10/1, 3-4 και ΨΑΛΜΟΙ: 77/16, 24], ούτως οι μαθητές το Σώμα Του Κυρίου ήσθιον και το Αίμα Του έπινον.

2/. Προετυπώθη το σώμα και αίμα Χριστού δια των άρτων και του οίνου της ευλογίας του Μελχισεδέκ προς τον Αβραάμ (ΓΕΝΕΣΗ: 14/18-19).

3/. Στην Ιερουσαλήμ ωρίζετο υπό του Νόμου η τέλεση του Πάσχα, στην Ιερουσαλήμ ετελέσθη το Μυστήριον του Μυστικού Δείπνου.

4/. Στην οικίαν εσθίετο τότε κατά νόμον ο αμνός, εις το υπερώον εσθίεται τώρα ο Αμνός του Θεού. Έτρωγον τότε τον αμνόν μη συντρίβοντες οστούν αυτού, έφαγον και τώρα οι μαθητές τον Αμνόν του Θεού εν πίστει, μη ερευνώντες «τα ανεύρετα» (Μ. Βασιλείου, PG, 31,1493).

5/. Εχρίοντο τότε δια του αίματος του αμνού η φλιά (ΣΣ: Φλιά, μεταγεν η φλειά= Παραστάδες θυρών, τα εκατέρωθεν ορθά ξύλα) και οι δύο σταθμοί της θύρας του οίκου, και τώρα χρίονται καθαρτικώς δια του αίματος του Χριστού «τα χείλη» και η «γλώσσα» του σώματος των μαθητών, και «το λογικόν», «το θυμοειδές και επιθυμητικόν» της ψυχής αυτών (Μ. Φωτίου,  PG, 101, 1084-1085).

6/. Τότε οσφύες περιεζωσμέναι, τώρα οι μαθητές «εν ζώνη σωφροσύνης» (Γρηγ. Θεολόγου, PG, 36,648) κατά το παράγγελμα  του Κυρίου «έστωσαν υμών αι οσφύες περιεζωσμέναι» (ΛΟΥΚΑΣ: 12/35).

7/. Τότε βακτηρίαι εν ταις χερσί. Τώρα οι μαθητές έχουν «την αντιστηρίζουσαν»  «ελπίδα και ανέχουσαν (συγκρατούσαν) προς υπομονήν» (Κυρίλλου Αλεξανδρείας, κ.α. PG, 77, 1208).

8/. Τότε υποδήματα εν τοις ποσί. Τώρα οι μαθητές έλαβον «την εξουσίαν του πατείν επάνω όφεων και σκορπίων επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού» (ΛΟΥΚΑΣ:10/19).

9/. Οι Ισραηλίτες του παλαιού Ισραήλ έτρωγαν άζυμα. Τώρα οι μαθητές δεν τρώγουν άζυμα αλλά τρώγουν το Πάσχα «εν αζύμοις ειλικρινείας και αληθείας» (Α΄ΚΟΡΙΝΘ: 5/8) και «μακράν της ζύμης των Φαρισαίων ήτις εστίν υπόκρισις» (ΛΟΥΚΑΣ: 12/1 και Γρηγ. Νύσσης, PG, 46, 620).

10/. Τότε οι Ισραηλίτες  έτρωγαν πικρίδες. Τώρα οι Μαθητές τρώγουν το θελητόν ποτήριον (ΜΑΤΘ: 20/22 και Μαξίμου ομολογητού, PG, 90,369), ήτοι «το πικρόν του κατά Θεόν βίου και πρόσαντες (ανωφερές και τραχύ)» (Γρηγ. Θεολόγου, 36, 648), κατά τον Λόγον του Κυρίου «εν τω κόσμω θλίψιν έξετε…» (ΙΩΑΝΝΗΣ: 16/33).

11/. Ο Χριστός δια του Μυστικού Δείπνου κατέπαυσεν το Πάσχα το νομικόν και παρέδωκε το οικείον (Μ. Αθανασίου, ΒΕΠΕΣ, 33,218).

12/. Στον Μυστικόν Δείπνον λήγει η Παλαιά Διαθήκη και άρχεται η Καινή Διαθήκη. Τότε το «κεφάλαιον των εορτών» των Ιουδαίων «καταλύει», ήτοι το νομικόν Πάσχα της Παλαιάς, και μεταθέτει τους μαθητάς «εφ’ετέραν τράπεζαν φρικωδεστάτην»  (Ι. PG, Χρυσοστόμου, 58,738), ήγουν του Σώματος και Αίματος Χριστού του Πάσχα της Καινής (ΜΑΤΘ: 26/26, 28).

β. Το μυστήριον της Τριημέρου ταφής.

1/. Πως νοείται η τριήμερος παραμονή Του Κυρίου εις τον τάφον;

Μετά την Σταύρωσιν και τον θάνατον του Κυρίου, έγινε η ταφή Αυτού «προ της δύσεως του Ηλίου» (Ιγνάτιος Θεοφόρος, ΒΕΠΕΣ, 2, 301).

Ο Χριστός προείπεν, ότι θα αναστηθεί «εν τρισίν ημέραις..» (ΙΩΑΝΝ: 2/19), ήτοι εντός τριών (3) ημερών. Όταν είπε ότι θα αναστηθεί «εν τρισίν ημέραις», δεν εννοούσε μετά τρείς ημέρες (Ισίδωρος Πηλουσιώτης, PG, 78, 653), αλλά την τρίτην ημέραν. Για τον λόγον αυτόν, «εδίδασκεν τους μαθητάς αυτού και έλεγεν αυτοίς ότι ο Υιός του ανθρώπου παραδίδοται εις χείρας ανθρώπων, και αποκτενούσιν αυτόν και αποκτανθείς τη τρίτη ημέρα αναστήσεται» (ΜΑΡΚΟΣ: 9/31 και 10/34).

Εδώ η αρχή εκάστης ημέρας λογίζεται «αφ’ εσπέρας» (Αναστάσιος Σιναΐτης, PG, 89, 808), ήτοι από δύσεως του ηλίου. Ημέρα δε αριθμείται, όχι μόνον όταν παρέλθουν οι εικοσιτέσσαρες ώρες του νυχθημέρου αλλά και μέρος του χρονικού τούτου διαστήματος. «Από μέρους γαρ το όλον γνωρίζεται» (Αν. Σιναΐτης. PG, 89, 809).

Οι Εβραίοι μετρούσαν το εικοσιτετράωρον από το ένα βράδυ έως το άλλο «Από εσπέρας έως εσπέρας σαββατιείτε…» (ΛΕΥΪΤ: 23/32). Κατά την δημιουργίαν, η ημέρα άρχιζεν από πρωϊας, ήτοι από φωτός, διότι εν φωτί εποιήθησαν τα έργα Κυρίου, μάλιστα δε το φως του κόσμου, ο άνθρωπος. Μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, αρχή της ημέρας λογίζεται η δύση του ηλίου, καθ’ ότι «δια της αμαρτίας ο άνθρωπος εγένετο σκότος και εν σκότει διαπορεύεται».2

1η (6η π.μ.) Ανατολή ηλίου

3η (9η π.μ.)

6η (12η μεσημβρινή)

9η (3η μ.μ.)

12η (6η μ.μ.) Δύση ηλίου-Αλλαγή (Αρχή νέας) ημέρας

Πρώτη ημέρα λογίζεται, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας αυτής κι’ αν αποθάνη ο άνθρωπος, έστω και την εσχάτην (Ισιδ. Πηλουσιώτης, PG, 78,260). Προς υπολογισμόν των ημερών και των νυκτών, εκλείπει το μέτρον των ωρών και κρατεί το μέτρον των ημερών, όπως γίνεται και εις την Δημιουργίαν.

«Ο την του χρόνου φύσιν κατασκευάσας θεός, (κατά τον εν απορρήτοις παραδιδόμενον θείον λόγον), μέτρα τούτου τα των ημερών (ΣΣ: και όχι των ωρών) επέβαλλε διαστήματα» (Μ. Βασίλειος, ΒΕΠΕΣ, 51,203).

Ο Ιησούς απέθανε την 9ην ώραν της Παρασκευής ήτοι την 3ην μ.μ. και ετάφη προ της δύσεως του ηλίου της αυτής ημέρας.

Του δε Σαββάτου διαγενομένου και «περαιωθέντος» «τη του ηλίου δύσει (δια της δύσεως του ηλίου), ήρξατο η νυξ της Κυριακής, η οποία κατά την συνήθειαν της Γραφής, πάλι ως μία ημέρα λογίζεται (Αναστ. Σιναΐτης, PG, 89, 808). Έτσι ο Χριστός παρέμεινε εις τον τάφον, την Παρασκευήν (εκ του τελευταίου μέρους του νυχθημέρου), το Σάββατον (όλον το εικοσιτετράωρον νυχθήμερον) και την Κυριακήν εκ του μέρους του πρώτου.

2/. Διατί παρέμεινεν Ο Ιησούς εις τον τάφον, όλον και μόνον το Σάββατον;

Δια να μεταβάλλει εις ημέραν πένθους την Ιουδαϊκήν Εορτήν του Πάσχα, ήτοι την πρώτην των αζύμων της πεντεκαιδεκάτης (Αναστάσιος Σιναΐτης, PG, 89, 809).

3/. Η τριήμερος ταφή Του Κυρίου ως χρονικόν διάστημα τριών ολόκληρων ημερών και τριών ολόκληρων νυκτών.

α/. Η τριήμερος ταφή του Κυρίου, νοείται και ως χρονικόν διάστημα ολόκληρων νυχθημέρων ημερών, δηλαδή τριών (3) ολόκληρων ημερών και τριών (3) ολόκληρων νυκτών.

«..Ώσπερ γαρ εγένετο Ιωνάς ο προφήτης εν τη κοιλία του κήτους τρεις ημέρας και τρείς νύκτας, ούτως έσται και ο Υιός του ανθρώπου εν τη καρδία της γης τρεις ημέρας και τρείς νύκτας..» (ΜΑΤΘ: 12/40).

«…ότι δει τον Υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν,….και αποκτανθήναι, και μετά τρείς ημέρας αναστήσαι..» (ΜΑΡΚΟΣ: 8/31).

Από τα παραπάνω χωρία, λογικώς εξεταζόμενα χωρία, προκύπτει το ερώτημα: Τι ισχύει από τα δύο;

Ο Κύριος ανεστήθη την τρίτην ημέραν, σε χρόνον άγνωστον όπως προείπαμε (παρ. 2β1/.), μεταξύ της αρχής της τρίτης και της λήξεώς της ή μετά τρεις ολοκλήρους ημέρας και ολοκλήρους νύκτας;

Εάν ισχύουν και τα δύο, το γεγονός αποτελεί Μυστήριον και απαιτείται πειστική απάντηση. Εάν ισχύει το ένα από τα δύο, τότε κάποιος ευαγγελιστής έκανε λάθος ή πρόκειται περί λανθασμένης μετεγγραφής κειμένου… Μη γένοιτο!

Εφ’ όσον αναφερόμεθα σε ιερά και θεόπνευστα κείμενα, ο Λόγος του Θεού ΟΥΔΕΠΟΤΕ εκπίπτει! Αμφότερες οι περιπτώσεις ισχύουν!

.Η πρώτη (2β1/.) είναι λογική, κατανοητή και την εξηγήσαμε.

.Η δεύτερη (2β3/) ως συσχετιζομένη με τον προφήτη Ιωνά και  αναφερομένη σε προφητείαν περί της ταφής του αναμενομένου Μεσία, απαιτεί  θεολογική ερμηνεία και επεξεργασία των παρουσιασθέντων, κατά την Σταύρωση Του Κυρίου, υπερλογικών/υπερφυσικών φαινομένων, την οποίαν μόνον οι Πατέρες της Εκκλησίας θα μπορούσαν να δώσουν.

β/. Αγιογραφική και Πατερική Ερμηνεία.

-Ο Ιησούς ετέθη εις την «γην» από του μεσονυκτίου της Μ. Παρασκευής  (Βλέπε στο Μυστήριον του Μυστικού Δείπνου, παρ.2α), μέχρι του μεσονυκτίου της Κυριακής της Αναστάσεως, δηλαδή από της παραδόσεως του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας στους μαθητάς Του (Μυστικόν Δείπνον), καθ’όσον Το Σώμα και Το Αίμα Του, εισήλθαν εντός του ανθρώπου (των μαθητών Του) ο οποίος είναι γη, χώμα.

Ο Αδάμ αμαρτήσας εγένετο «γη» και άπαν το εξ αυτού ανθρώπινον γένος. Ο δε φιλάνθρωπος Θεός προς σωτηρίαν των ανθρώπων  «επί της γης ώφθη»  (ΒΑΡΟΥΧ: 3/38) . Ο υιός και Λόγος του θεού σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν» (Α΄ΙΩΑΝ: 14), «τω δε Αδάμ είπε,……έως του αποστρέψαι σε εις την γην, εξ ης ελήφθης, ότι γη εί και εις γην απελεύση..» (ΓΕΝ: 3/17-19).

Από εκείνην την στιγμήν (παραδόσεως του Μυστηρίου της Θείας Κοινωνίας) μέχρι του όρθρου  της Μ. Παρασκευής παρήλθεν νύκτα ημίσεια (1/2 Ν).

-Από του όρθρου της Μ. Παρασκευής μέχρι την 12ην μεσημβρινήν (6ην ώρα), ότε άρχισε το υπερφυσικόν σκότος της Σταυρώσεως, υπολογίζεται ως ολόκληρη αλλά υπερφυσική ημέρα μία (1Η).

-Το τρίωρον σκότος από ώρας 6ης έως 9ης [(υπερφυσικόν σκότος)  «Τετέλεσται»] υπολογίζεται ως μία ολόκληρος αλλά υπερφυσική νύκτα, (1Ν), «το σκότος τούτο νύκτα μοι νόησον» (Ισίδωρος Πηλουσιώτης, PG, 78, 260).

Ο Ιησούς «παρέδωκε το πνεύμα» το απομεσήμερον της εννάτης ώρας (=3η μ.μ.) της Παρασκευής (ΛΟΥΚΑΣ: 23/44 και ΙΩΑΝΝΗΣ: 19/30).

-Από λήξεως του υπερφυσικού εκείνου σκότους έως της κανονικής δύσεως του ηλίου, ήτοι από 9ης ώρας (3ης μ.μ.) έως 12ης ώρας (6ης μ.μ.), λογίζεται ως ολόκληρη αλλά υπερφυσική ημέρα (1Η).

-Η ακολουθήσασα νύκτα του Μ. Σαββάτου είναι ολόκληρη νύκτα (1Ν) και η ημέρα του Σαββάτου ολόκληρη ημέρα (1Η)

-Ακολουθεί η ημίσεια νύκτα, από της δύσεως του ηλίου του Μ. Σαββάτου έως του μεσονυκτίου της Κυριακής της Αναστάσεως. (1/2Ν).

Συμπερασματικώς, το τριήμερον της ταφής του Κυρίου απαρτίζουν:

-  Οι δύο καινές (υπερφυσικές) ημέρες της Μεγάλης Παρασκευής και η μία συνήθης ημέρα του Μ. Σαββάτου.

-  Η μία καινή (υπερφυσική) νύκτα της Μ. Παρασκευής και οι δύο συνήθους διαρκείας νύκτες, ήτοι του Μ. Σαββάτου και της Κυριακής της Αναστάσεως.

1/2 Ν+1Η +1Ν + 1Η +1Ν +1Η + 1/2 Ν = 3Ν+ 3Η (3 Νύκτες και 3 Ημέρες)…

γ. Το μυστήριον του αριθμού των τριών (3) ημερών

Γιατί ο Κύριος παρέμεινε εις τον τάφον τρεις (3) και όχι 2 ή 4, κλπ ημέρες;

Διότι το 3 είναι ο αριθμός του Αληθινού, του Υπαρκτού, του Στερεού, του Όλου (ολοσχερούς Θεού). Αναλυτικώτερα:

1/. Τρία πρόσωπα είναι Ο Ένας, Μοναδικός και Αληθινός Θεός.

«και εφώναζε δυνατά ο ένας (Σεραφείμ) προς τον άλλον και έλεγαν: Άγιος, άγιος, άγιος είναι ο Παντοκράτωρ Κύριος (Κύριος Σαβαώθ)….» (ΗΣΑΪΑΣ: 6/3). Τρεις φορές μία για κάθε ένα από τα τρία πρόσωπα.

 2/. Την πρώτην ημέραν της δημιουργίας των υλικών, ο Θεός εποίησεν τον ουρανόν, την γην και το φως.

3/. Τρεις ημάρτησαν εις τον Παράδεισον (Διάβολος-Αδάμ-Εύα).

4/. Τρεις ήσαν οι υιοί του Νώε (Σημ-Χαμ-Ιάφεθ) [Τελειότητα του λαού].

5/.  Τρεις δεκάδες ετών πολιτευσάμενος ο Χριστός, εβαπτίσθη.

6/. Τρία έτη κηρύξας το Ευαγγέλιον παρεδόθη στους Φαρισαίους.

7/. Την τρίτην ώραν κατεδικάσθη ο Ιησούς υπό του Πιλάτου (Αποστολικές Διαταγές, ΒΕΠΕΣ, 2,165).

8/. Εντός τριών ωρών ήτοι την 6ην ώραν εσταυρώθη και μετά τρεις(3) ώρες ήτοι την 9ην, εξέπνευσεν (ΜΑΡΚΟΣ: 15/34,37).

9/. Εντός τριώρου (12ην) και προ της δύσεως του ηλίου ετάφη.

10/. Σε τρεις (3) ημέρες έπαθε, ετάφη και ανέστη ο Χριστός, δια να σώσει το γένος των ανθρώπων, το προ του Νόμου, το εν τω Νόμω και μετά τον Νόμον.

11/. Τρεις (3) είναι οι ιδιότητες του Θεού: Παντογνωσία-Πανταχού Παρουσία- Παντοδυναμία.

12/. Τρείς είναι οι βαθμίδες για την πληρότητα του χρόνου: Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον.

13/. Τρία πρόσωπα στην γραμματική εκφράζουν και περιλαμβάνουν όλες τις σχέσεις του ανθρωπίνου είδους: (ο,η,το).

14/. Τρείς (3) ενέργειες συνιστούν το σύνολον των ανθρωπίνων ικανοτήτων (Σκέψις-Λόγος-Πράξις).

15/. Τρία (3) Βασίλεια περιλαμβάνουν την ιδέαν της ύλης (Ορυκτό-ζωϊκό-Φυτικό).

16/. Τρείς φορές εδοκιμάσθη ο Ιησούς από τον σατανά και τρεις φορές είπεν «γέγραπται..» (ΜΑΤΘΑΙΟΣ: 4/4,7,10)

17/. Τρεις φορές απαρνήθηκε ο Πέτρος τον Χριστόν (ΜΑΤΘΑΙΟΣ: 26/61-75)..

18/. Η θεία τελειότης της φροντίδος του βοσκού (Ο άρτος της ζωής), απεκαλύφθη τρεις φορές (ΙΩΑΝΝΗΣ: 6/22-59)

α/. Ο καλός Ποιμήν (ΙΩΑΝΝΗΣ: 10/14).

β/. Ο μεγάλος Ποιμήν (ΕΒΡ: 13/20).

γ/. Ο Αρχιποίμην (Α΄ΠΕΤΡΟΥ: 5/4).

19/. Τρεις (3) είναι οι μαρτυρούντες στον Ουρανό (Πατήρ-Λόγος-Άγιον Πνεύμα) και τρεις (3) οι μαρτυρούντες στην Γη (Πνεύμα-Ύδωρ-Αίμα) [Α΄ΙΩΑΝΝΟΥ: 5/7-8].

20/. Τρία τα δώρα της Θείας Χάριτος (Πίστις-Ελπίς-Αγάπη).

δ. Το Μυστήριον της Αναστάσεως Του Κυρίου

1/. Τα τεκμήρια της Αναστάσεως Του Κυρίου3

Το γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου, είναι ισχυρότατον κτύπημα κατά της ολιγοπιστίας και το ισχυρότατο και θανατηφόρο κτύπημα κατά της απιστίας. Τα καταγεγραμμένα στοιχεία τα οποία «κραυγάζουν» για την βεβαιότητα της Αναστάσεως είναι τα εξής:

α/. Ο κενός τάφος με τα οθόνια (ΙΩΑΝΝΗΣ: 20.6 κ.εξ…)

β/. Η εμφάνιση του Ιησού στην μητέρα Του (Αναστάσιμο απολυτίκιο, ηχ. β΄ ,Πρβλ. ΜΑΤΘ:28/1-10 και Γρηγ. Παλαμά, Ομιλ. ΙΗ΄, τη Κυριακή των Μυροφόρων….,ΕΠΕ 9, σ.528)

γ/. Η εμφάνιση του Ιησού στην Μαρία την Μαγδαληνή την οποίαν είχε απαλλάξει από τον δαιμονισμόν της ( ΙΩΑΝΝΗΣ:20/16).

δ/. Η εμφάνιση του Ιησού στις Μυροφόρες γυναίκες, οι οποίες επισκέφθηκαν τον τάφο για να αλείψουν με μύρα τον νεκρό διδάσκαλό τους (ΜΑΤΘ: 28/9).

ε/. Η εμφάνιση του Ιησού στους δύο μαθητές τον Λουκά και τον Κλεόπα, οι οποίοι εβάδιζαν προς τους Εμμαούς ( ΛΟΥΚΑΣ: 24/15).

στ/. Η διττή εμφάνιση του Ιησού στους μαθητές, όταν ήσαν συγκεντρωμένοι στο υπερώο χωρίς τον Θωμά και την δεύτερη φορά με τον Θωμά παρόντα (ΙΩΑΝΝΗΣ: 20/19).

ζ/. Η εμφάνιση του Ιησού στην θάλασσα της Τιβεριάδος (ΙΩΑΝΝΗΣ: 21/1-12).

η/. Η εμφάνιση του Ιησού στον Απόστολον Πέτρον (Α΄ΚΟΡΙΝΘ: 15/3-4).

θ/. Η εμφάνιση του Κυρίου σε 500 άλλους εκτός του κύκλου των μαθητών Του (Α΄ΚΟΡΙΝΘ: 15/6).

ι/. Η εμφάνιση του Κυρίου στον Ιάκωβο τον αδελφόθεο (Α΄ΚΟΡΙΝΘ: 15/7).

ια/. Τα τεκμήρια της εμφανίσεως του Κυρίου που περιγράφονται από τον Ευαγγελιστή Λουκά ( ΠΡΑΞΕΙΣ: 1/3 κ.εξ..)

ιβ/. Η εμφάνιση του Κυρίου στους μαθητές Του στην Βηθανία , απ’όπου ανελήφθη στους ουρανούς (ΛΟΥΚΑΣ: 24/51).

ιγ/. Η εμφάνιση του Κυρίου στον Σαούλ-Απόστολο Παύλο (ΠΡΑΞΕΙΣ: 9/4-5).

Το ιστορικό και εμπειρικό αυτό γεγονός της Αναστάσεως, αμφισβητούν και αρνούνται όσοι επιχειρούν να το κατανοήσουν με την πεπερασμένη και πολλές φορές εμπαθή και θεοποιημένη λογική τους. Όμως, μόνον ο άνθρωπος που κινείται από την κεκαθαρμένη λογική του, συνδέοντας τον νούν του με την «βαθείαν καρδίαν» [ακλόνητη, εδραία και τεθεμελιωμένη Πίστη], έχει την δυνατότητα να κατανοήσει το Μέγα Μυστήριον της Αναστάσεως του Κυρίου..

2/. Πως έγινε η Ανάσταση;

α/. Ο Ιησούς ήταν Θεάνθρωπος. Απέθανεν σαν άνθρωπος και ετάφη όπως όλοι οι άνθρωποι. Μα, ως Θεός, ήταν και έμεινε αθάνατος και φυσικά ζωοποιός. Με τον θάνατόν του εχωρίσθη η ψυχή του από το σώμα Του, αλλά η θεότητά Του έμεινε ενωμένη και με την ψυχήν και με το σώμα Του. Όταν ήλθεν η ώρα, η παντοδύναμη θεότης Του επανένωσε την ψυχήν και το σώμα και ο Ιησούς Ανέστη εκ νεκρών.

β/. Ποίος ανέστησεν Τον Ιησούν;

Απάντηση:

Ο μοναδικός και αληθινός Θεός, ο Τριαδικός Θεός της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας (Ορθοδόξου Εκκλησίας). Ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιον Πνεύμα είναι ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ. Και τα τρία πρόσωπα όμως έχουν μία θέληση και μίαν ενέργεια. Για τον λόγον αυτόν, η Αγία Γραφή μας διδάσκει άλλοτε ότι:

1//. Τον Ιησούν Ανέστησε ο Θεός-Πατήρ.

 «..Αρνηθήκατε τον Άγιον και Δίκαιον και ζητήσατε να ελευθερωθεί ένας άνδρας εγκληματίας, τον δε αρχηγόν της ζωής εφονεύσατε, αλλ’ ο θεός (Πατήρ) τον ανέστησε εκ νεκρών…» (ΠΡΑΞΕΙΣ: 3/14-16).

«..έχομεν ταφή λοιπόν μαζί με τον Χριστόν δια του βαπτίσματος εις τον θάνατον ώστε, όπως ο Χριστός αναστήθηκε εκ νεκρών με την δόξαν του Πατρός, έτσι και εμείς να ζήσωμεν μίαν νέαν ζωήν..» (ΡΩΜ: 6/4-5).

2//.  Τον Ιησούν Ανέστησε το Άγιον Πνεύμα.

«Εάν το Πνεύμα εκείνου, ο οποίος ανέστησεν τον Ιησούν εκ νεκρών, κατοικεί μέσα σας, τότε εκείνος που ανέστησεν τον ιησούν εκ νεκρών, θα δώση ζωήν και εις τα θνητά σώματά σας, δια του Πνεύματός του που κατοικεί μέσα σας…» (ΡΩΜΑΙΟΥΣ: 8/11).

3//. Ο Ιησούς Αναστήθηκε μόνος Του.

«…Δια τούτο ο πατήρ μου με αγαπά, διότι θυσιάζω την ζωή μου, δια να την πάρω πάλιν. Κανείς δεν μου την αφαιρεί, αλλά εγώ με την θέλησή μου την θυσιάζω. Έχω εξουσίαν να την θυσιάσω και έχω εξουσίαν πάλιν να την πάρω. Αυτή την εντολή έλαβα από τον Πατέρα μου…» (ΙΩΑΝΝΗΣ: 10/8).

Ο Ιησούς λοιπόν υπήκοος εις τον Πατέρα μέχρι θανάτου έλαβε την ζωήν Του (Δηλαδή ανεστήθη εκ νεκρών), αυτεξουσίως.

ε. Το Μυστήριον της ώρας, του μηνός και του έτους της Αναστάσεως Του Κυρίου.

1/. Οι διορισμοί του όρου του Πάσχα4

Τέσσαρες είναι οι αναγκαίως ζητούμενοι περί το χριστιανικόν Πάσχα διορισμοί, ήτοι να εορτάζεται:

1ος/ Μετά την εαρινήν ισημερίαν.5

2ος/ Όχι την 14ην ημέραν του Ιουδαϊκού μηνός Νισάν.

Το Εβραϊκό ημερολόγιο είναι ηλιοσεληνιακό κα έχει 13 μήνες (383-385 ημέρες). Δύο μήνες Χεσβάν και Κισλέφ (Οκτ.-Νοε. και Νοε.-Δεκ.) έχουν άλλοτε 29 και άλλοτε 30 ημέρες. Οι υπόλοιποι έχουν σταθερά 29 ή 30 ημέρες. Ο πρώτος μήνας είναι ο Νισάν (16 Μαρτίου- 16 Απριλίου).

3ος/ Μετά την πρώτην μετ’ ισημερίαν Πανσέληνον

4ος/ Την πρώτη Κυριακή μετά την Πανσέληνον.      

Τους δύο πρώτους όρους θεσπίζει ο Ζ΄ Αποστολικός κανών (Ματθαίου Βλαστάρεως, ΣΚ 6,420) αλλά και οι κατά την Α΄ Οικ. Σύνοδον συνελθόντες Πατέρες, επειδή οι Χριστιανοί της Ανατολής «μετά των Ιουδαίων εποίουν το Πάσχα». (Μ. Αθανασίου, ΒΕΠΕΣ, 31,136-31,292).6                

Τους δύο πρώτους χριστιανικούς αιώνες στην Ανατολή γιορταζόταν το Πάσχα πάντοτε την 14ην του εβραϊκού μηνός Νισάν (αντιστοιχεί προς τον δικό μας Μάρτιο/ Απρίλιο), ημέρα κατά την οποία παρέδωσε το πνεύμα Του ο Κύριος στον Σταυρό του Γολγοθά, οποιαδήποτε κι αν ήταν αυτή η ημέρα. Αντιθέτως στη Δύση γιορταζόταν πάντοτε ημέρα Κυριακή, και συγκεκριμένα την Κυριακή μετά την εαρινή πανσέληνο.

Έγιναν πολλές συζητήσεις μεταξύ εκπροσώπων της Ανατολής και της Δύσης για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής ημέρας εορτασμού του Πάσχα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έφθασαν μάλιστα στα πρόθυρα του σχίσματος, το οποίο αποφεύχθηκε χάρις στη μεσολάβηση του αγίου Ειρηναίου, επισκόπου Λουγδούνου (σημερινής Λυών).

Σύμφωνα λοιπόν με το Πασχάλιο της Ορθοδοξίας, η ημερομηνία της εορτής του Πάσχα θα κυμαίνεται πάντοτε μεταξύ της 4ης Απριλίου και 8ης Μαΐου, με το νέο βεβαίως Ημερολόγιο οι αριθμοί αυτοί. Δεν μπορεί να έχουμε Πάσχα ούτε πριν από τις 22 Μαρτίου (με το παλαιό) ούτε μετά τις 25 Απριλίου (με το παλαιό). Διότι ρυθμιστής είναι ο ουρανός, η πρώτη δηλαδή πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία, όπως καθόρισε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος.

2/. Ποίον χρόνον (ώρα, ημέρα, μήνα και έτος) Ανεστήθη Ο Κύριος;

α/. Σύμφωνα με το Χρονικόν Πασχάλιον7 και την ερμηνείαν του Ματθαίου Βλαστάρεως (PG, 145, 73) ο Ιησούς Χριστός ανέστη το έτος 5.540 από κτίσεως κόσμου ή κατά το Ιουλιανόν ημερολόγιον το έτος 5.539, αντιστοίχως.

β/. Κατά τον Θεόφιλον Αλεξανδρείας (PG, 65,52) ο Κύριος ηγέρθη την 16ην του μηνός Νισσάν ή κατά το Ιουλιανόν ημερολόγιον την 25ην Μαρτίου, καθ’ ότι την 23ην Μαρτίου εσταυρώθη (Χρονικόν Πασχάλιον, PG, 92, 537- Ματθ. Βλαστάρεως, PG, 145,73). Δηλαδή Ο Θεός Λόγος Ανέστη την ημέραν του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Σύμφωνα με τον Άγιον Δαμασκηνόν τον Στουδίτη [Επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης (;-1577)]:

«Τό δεύτερον ζήτημα μας εἶναι ποιό μῆνα ἔγινε ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἀνάστασις ἔγινεν εἰς τόν Μάρτιον μῆνα (25 Μαρτίου) . Διατί ἔγινεν ἡ Ἀνάστασις εἰς τόν Μάρτιον μῆνα; Λέγομεν λοιπόν εἰς αὐτό ὀλίγα καί ὠφέλιμα. Πλήν, εὐλογημένοι Χριστιανοί, ἀκούσατε μέ κάθε προθυμίαν, ἐξυπνήσατε νοητά, νά ἐννοήσητε τούς λόγους μου· ἀνοίξατε τήν καρδίαν σας, νά σᾶς φωτίσῃ ὁ Θεός, νά καρπωθῆτε λόγον καί ψυχικήν ὠφέλειαν.

Ο Μάρτιος μῆνας ὀνομάζεται ἄρτιος, ὡσάν νά εἴπωμεν πλήρης· διότι ὁ προηγούμενος Φεβρουάριος ἦτο ἐλλιπής καί ὁμοιάζει μέ τόν καιρόν τόν ὁποῖον ὁρίζει καί ὁ Κύριος εἰς τό Ἅγιον Εὐαγγέλιον διά τόν Ἀντίχριστον ὅτι, «εἰ μή ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι οὐκ ἄν ἐσώθη πᾶσα σάρξ» (ΜΑΤΘ: 24/22, ΜΑΡΚ: 13/20).

Ὁ δέ Μάρτιος μῆνας παρομοιάζει μέ τήν Δευτέραν Παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἀποκατάστασιν τῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι μέλλουσι νά κληρονομήσουν τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν αἰωνίως. Ἐπειδή λοιπόν ὁ Μάρτιος τόν καιρόν αὐτόν ὁμοιοῖ, διά τοῦτο ἔγινε καί ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ εἰς αὐτόν τόν μῆνα· διότι καί ἡ σημερινή ἡμέρα (τῆς Ἀναστάσεως) τήν μέλλουσαν ἀνάστασιν τῶν ἀνθρώπων προεικονίζει [ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ Λόγος Η΄«Εις το Άγιον Πάσχα», σελ. 131]. 

Κατ’ ἄλλον δέ πάλιν τρόπον, διότι ὅσα μυστήρια ἀναφέρονται εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, ὅλα εἰς τόν Μάρτιον μῆνα ἐτελειώθησαν. Καί πρῶτον μέν καί ἀρχή ὁ Θεός ὁ ὁποῖος ἐποίησε τόν κόσμον, κατ’ αὐτόν τόν μῆνα τόν ἔκτισεν. Ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, τά ἄστρα, ἡ γῆ, ὁ οὐρανός καί αὐτός ὁ Ἀδάμ, τότε ἐπλάσθη, τότε ἐξέπεσε, τότε ἐξεβλήθη ἀπό τόν Παράδεισον, εἰς αὐτοῦ τοῦ μηνός (Μαρτίου) τήν εἰκοστήν πέμπτην παρέβη τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ· πῶς δέ εἰς αὐτήν τήν ἡμέραν, ἀκούσατε. (...)

Δι’ αὐτό δηλαδή καί ἔπρεπε κατά τήν ἡμέραν ἐκείνην (τήν 25ην Μαρτίου) κατά τήν ὁποίαν ἐξέπεσεν αὐτός ἀπό τόν Παράδεισον, κατ’ αὐτήν τήν ἰδίαν (τήν 25ην Μαρτίου πού ἔγινε ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ) νά εἰσέλθῃ καί πάλιν εἰς αὐτόν.

Οἱ Ἑβραῖοι πάλιν τό Πάσχα των καί αὐτοί τόν Μάρτιον μῆνα τό ἔκαμαν· διότι κατ’ αὐτόν ἐξῆλθον ἀπό τήν Αἴγυπτον καί διέβησαν τήν Ἐρυθράν θάλασσαν, ἡ ὁποῖα διάβασις τήν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ προεικόνιζε, ὡς θέλω τοῦτο ἀποδείξει εἰς τήν λύσιν τοῦ ἑβδόμου ζητήματος· ἀλλά καί τώρα ὀλίγα νά εἴπωμεν.

Ὅπως οἱ Ἑβραῖοι εἰς αὐτόν τόν μῆνα ἠλευθερώθησαν ἀπό τήν κακοπάθειαν τῆς Αἰγύπτου, ἔτσι καί ἡμεῖς ἠλευθερώθημεν ἀπό τήν αἰώνιον κόλασιν· ἐκεῖνοι ἀπό τάς χεῖρας τοῦ Φαραώ, καί ἡμεῖς ἀπό τοῦ διαβόλου· ἐκεῖνοι ἀπό τούς διώκτας καί ἡμεῖς ἀπό τούς διαβόλους, τούς πικρούς καί φοβερούς τυράννους· ἐκεῖνοι ἐπῆγαν εἰς τήν ἔρημον τοῦ κόσμου καί ἡμεῖς εἰς τήν ἔρημον τῶν ἁμαρτιῶν· ἐκεῖνοι ἔφαγον τό Πάσχα ἐκεῖ εἰς τήν Αἴγυπτον και ἡμεῖς εἰς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ἀπηλαύσαμεν τόν Χριστόν. Ὁ Παῦλος τό ὁρίζει· «Τό Πάσχα ἡμῶν ὑπέρ ὑμῶν ἐτύθη Χριστός» (Α’ Κορ. ε’, 7).

Ἀλλά καί ὁ κατακλυσμός εἰς αὐτόν τόν μῆνα (Μάρτιον) ἔγινε καί παρομοιάζει μέ τήν σήμερον ἡμέραν. Ἐκεῖ ἔγινεν ἡ φθορά τῶν ἁμαρτωλῶν καί ἐδῶ ἡ φθορά τῶ ἁμαρτιῶν μας· ἐκεῖ ἐφυλάχθη ὁ δίκαιος Νῶε μέ τήν οἰκογένειάν του καί ἐδῶ διαφυλάσσονται ὅσοι λατρεύουσι καί ὑπηρετοῦσι τό μυστήριον· ἐκεῖ ἦτο ἡ κιβωτός, ἐδῶ εἶναι ὁ Χριστός.

«...Τόν καιρόν κατά τόν ὁποῖον ἐσταυρώθη ὁ Χριστός, ἦτο Μάρτιος μῆνας, εἰς τήν 23ην τοῦ μηνός ἐσταυρώθη· (ἄρα ἀφοῦ ἐσταυρώθηκε τήν Παρασκευή 23 Μαρτίου, ἀνεστήθη Κυριακή 25 Μαρτίου)…...».8

«...Ἐπειδή λοιπόν ὁ μῆνας Μάρτιος τόν καιρόν αὐτόν τῆς ἀπονομῆς τῶν βραβείων παρομοιάζει, διά τοῦτο καί ὁ Εὐαγγελισμός  ἔγινε κατά τόν μῆνα αὐτόν (25 Μαρτίου). Διότι διά τήν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων καί διά τήν κληρονομίαν τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν ἐσαρκώθη ὁ εὔσπλαχνος Θεός. Ἀλλά ἐξ ἄλλου, τά μυστήρια τῆς Παλαιᾶς Γραφῆς, ὅλα κατά τόν Μάρτιον μῆνα (25 Μαρτίου) ἐξετελέσθησαν».9

Διά ταῦτα λοιπόν ἔγινε καί ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ εἰς τόν Μάρτιον μῆνα.

γ/. Το ακριβές της Αναστάσεως10

1//. Η ακριβής ώρα Αναστάσεως του Κυρίου είναι άγνωστη σε όλους (ανθρώπους και αγγέλους) και παραμένει μέχρι σήμερα, μέγα και άλυτον μυστήριον. Μόνον εις τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος είναι γνωστή η ακριβής ώρα της Αναστάσεως, όπως και η ημέρα και ώρα Της Δευτέρας παρουσίας του Κυρίου [Σύμφωνα με τις ερμηνείες των Αγίου Γρηγορίου Νύσσης (PG, 46, 629) και Ματθαίου Βλαστάρεως (PG, 145, 105-108)].

2//. Το πότε ο Χριστός ανέστη, σαφώς ουδείς ευαγγελιστής απεκάλυψε (Διονύσιος Αλεξανδρείας, ΒΕΠΕΣ, 17, 220-221). Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει μέχρι την ανατολή του ηλίου της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, δηλαδή την Κυριακή, «Οψέ δε σαββάτων τη επιφωσκούση εις μίαν σαββάτων» (28/1). Ο Μάρκος μας λέει όταν πέρασε η ημέρα του σαββάτου, μετά την δύση του ηλίου που άρχιζε η πρώτη ημέρα της εβδομάδος, δηλαδή Κυριακή, «…Και διαγενομένου του σαββάτου…λίαν πρωϊ…» (16/1-2). Ο Λουκάς αναφέρεται στα βαθειά χαράματα της Κυριακής (24/1) και ο Ιωάννης όταν πέρασε η ημέρα του σαββάτου, δηλαδή την Κυριακή που ήταν ακόμη σκοτάδι (20/1).

Ο καθένας από τους ευαγγελιστές αναφέρεται σε διαφορετικά χρονικά όρια της Κυριακής. Δεν τους ενδιαφέρει αλλά και δεν γνωρίζουν την ακριβή ώρα, αλλά η ημέρα για να αποδείξουν ότι ο Χριστός ανεστήθη το τριήμερον, όπως είχε διαβεβαιώσει ο Χριστός τους μαθητές Του.

3//. Οι Άγγελοι είπον εις τας μυροφόρους ότι ηγέρθη ο Κύριος, ουδείς όμως επεσήμανε το πότε (Γρηγόριος Νύσσης, PG, 46, 629). Πρό της αφίξεως του πρώτου αγγέλου εις τον τάφον ηγέρθη ο Χριστός, «του λίθου και των σημάντρων επικειμένων» (Ι> Χρυσοστόμου, PG, 59, 464).

4//. Ο αρχιεπέσκοπος Αλεξανδρείας Διονύσιος όταν ρωτήθηκε για το θέμα της ακριβούς ώρας Αναστάσεως του Κυρίου απήντησε ότι το θέμα αυτό είναι πολύ δύσκολον και αβέβαιον.

«Ακριβή δε όρον τιθέναι επιζητείς και ώραν πάνυ μεμετρημένην, όπερ και δύσκολον και σφαλερόν εστίν».11

Επομένως η απάντηση στο ερώτημα περί της ακριβούς ώρας Αναστάσεως του Κυρίου  είναι άγνωστη και δύσκολον να αποδειχθεί…

5//. Παρά ταύτα, ο Δαμασκηνός Στουδίτης, επίσκοπος Άρτης, απαντώντας στο ερώτημα  « εἰς ποίαν ὥραν ἀνέστη ὁ Χριστός;», αναφέρει :

«Καί λέγομεν εἰς αὐτό, ὅτι ἄλλοι μέν λέγουσιν ὅτι εἰς τό πρῶτον λάλημα τοῦ πετεινοῦ· ἄλλοι δέ, ὅτι κατά τήν ὥραν κατά τήν ὁποίαν ἔγινεν ὁ σεισμός καί ἐνεφανίσθησαν οἱ δύο Ἄγγελοι· πλήν τό ἀληθέστερον εἶναι νά εἴπομεν, ὅτι εἰς τήν ἕκτην ὥραν τῆς νυκτός ἀνεστήθη ὁ Κύριος, διότι ἕως αὐτήν τήν ὥραν μετροῦνται σωσταί ἀπό τόν θάνατον τοῦ Xριστοῦ αἱ τριάκοντα τρεῖς ὦραι. Καί πῶς; Ἐνάτην ὥραν τῆς Παρασκευῆς ἐξέπνευσε, μέχρι τῆς δωδεκάτης ἔχομεν τρεῖς ὥρας· καί δώδεκα τῆς νυκτός, δεκαπέντε· καί δώδεκα τῆς ἡμέρας τοῦ Σαββάτου, εἰκοσιεπτά καί ἕξ τῆς νυκτός τριάκοντα τρεῖς. Ὥστε κατά τήν ἕκτην ὥραν τῆς νυκτός, δηλαδή κατά τό μεσονύκτιον, ἀνέστη ὁ Κύριος· εἴπομεν καί τήν λύσιν τοῦ τρίτου ζητήματος».12

3/. Διατί η Μητέρα Εκκλησία όρισε η Ανάσταση Του Κυρίου («Χριστός Ανέστη»), γίνεται την 24.00Ω του Μ. Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα;

α/. Όπως μας δηλώνουν κατηγορηματικά οι ιεροί Ευαγγελιστές και οι γυναίκες που πήγαιναν στο μνημείον για τα τριήμερα και είναι οι πλέον αψευδείς μάρτυρες του τριημέρου (ΜΑΡΚΟΣ: 16/1-2), η Ανάσταση του Χριστού έγινε την ημέρα της Κυριακής αφού είχε ήδη περάσει η δεύτερη ημέρα του Σαββάτου.

β/. Η Εκκλησία προς εορτασμόν του Πάσχα υπελόγισε κατά προσέγγιση τον χρόνον Αναστάσεως του Ιησού Χριστού. Οι πρώτες μυροφόροι ήλθαν εις τον τάφον «οψέ ….σαββάτων, τη επιφωσκούση….» (ΜΑΤΘ: 28/1), δηλαδή «βράδιον» (Γρηγ. Νύσσης, PG, 46, 632), καθ’ ότι «οψέ» σημαίνει «βραδύτητα και μακρόν χρόνον» (Διονυσ. Αλεξ. ΒΕΠΕΣ, 17, 221) και αργοπορίαν. Το «οψέ σαββάτων» δηλοί αργά την νύκτα της ληξάσης εβδομάδος, ήτοι την νύκτα της Κυριακής.

«Τη επιφωσκούση» σημαίνει «τον καιρόν της των αλεκτρυόνων βοής, ήτις το φως της μελλούσης ημέρας προανακρούεται» (Γρηγ. Νύσσης, PG, 46, 632), δηλαδή νύκτα βαθείαν, πλησίον του μεσονυκτίου. Ούτως η ανάσταση του Κυρίου « εις το μεσαίτατον του διαστήματος» της νυκτός «έρχεται τόπον» (Ματθ. Βλαστάρεως 145, 105---Κυρίλλου Αλεξανδρείας, PG, 74, 685).

Έτσι οι Πατέρες της ΣΤ΄ Οικ. Συνόδου, απεφάσισαν να συνεχίσουν την αρχαίαν παράδοση και οι Χριστιανοί να νηστεύουν μέχρι τα μεσάνυκτα του Σαββάτου.

«Χρη τους πιστούς περί μέσας της μετά το Μέγα Σάββατον νυκτός ώρας απονηστίζεσθαι, των θείων Ευαγγελιστών Ματθαίου και Λουκά, του μεν, δια του οψέ Σαββάτων προσρήματος, του δε, δια του όρθρου βαθέος, την βραδύτητα της νυκτός ημίν υπογράφοντος» (Κανών ΠΘ΄ της ΣΤ΄ Οικ. Συνόδου).

Κατά τον χρόνον τούτον της νυκτός της Κυριακής της Αναστάσεως, συμπληρούται τριήμερον από του μεσονυκτίου της παραδόσεως του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας στους μαθητές Του.

Όταν λέγει ο κανόνας «περί μέσας της μετά….απονηστίζεσθαι», εννοείται ότι οι Χριστιανοί θα συμμετάσχουν στην λειτουργίαν της Αναστάσεως έως το τέλος «προσενέγκατε την θυσίαν ημών» και μετά θα αρχίσουν το Πασχαλινό φαγητό, δηλαδή τα χαράματα της Κυριακής. Επ’αυτού οι Αποστολικές διαταγές είναι σαφείς (ΒΕΠΕΣ, τόμ. 2, παρ. 7 και 8, σ. 90-91).

γ/. Επειδή είναι ΒΕΒΑΙΟΝ ότι ο Κύριος ανεστήθη περί τα μεσάνυκτα της Κυριακής, αλλά οι Ευαγγελιστές ουδαμού αναφέρονται σε συγκεκριμένη ώρα, η Μητέρα Ορθόδοξη Εκκλησία όρισε η Ανάσταση να γίνεται, όταν ακριβώς αρχίζει η καθ’ημάς ημέρα της Κυριακής (δηλαδή αμέσως μετά το μεσονύκτιον του Σαββάτου), οπότε οποιαδήποτε ώρα και αν αναστήθηκε ο Χριστός, η ακριβής ώρα εμπεριέχεται μέσα στην Τρίτη ημέρα, την ημέρα της Κυριακής… Γι’αυτό εορτάζουμε την Ανάσταση στις 12.00 Ω τα μεσάνυχτα του Σαββάτου.

δ/. Είναι φανερό πως όλοι συμφωνούν ως προς την ημέρα, Κυριακή, αλλά δίνουν διαφορετικές εκδοχές ως προς την ώρα της Αναστάσεως. Αυτό πιθανώτατα συμβαίνει γιατί δεν τους ενδιαφέρει ιδιαίτερως η ώρα, αλλά θεωρούν καθοριστικής σημασίας την επιβεβαίωση της ημέρας. Κι’ αυτό γιατί θέλουν να τονίσουν ότι, έγινε η Ανάστασις ακριβώς όπως το προείπεν ο Ιησούς.

ε/. Ο  Χριστός είχε δηλώσει στους μαθητές Του «αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι», δηλαδή ότι θα καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί. Αυτό λοιπόν που επιθυμούν όλοι οι ευαγγελιστες είναι να γίνει σαφές ότι πράγματι, αναστήθηκε ο Ιησούς την τρίτη ημέρα!

στ/. Ο Ιησούς Χριστός απέθανε το μεσημέρι της Παρασκευής. Μέχρι τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, είναι η πρώτη μέρα, μέχρι τα μεσάνυχτα Σαββάτου είναι η δεύτερη μέρα, οπότε ο Ιησούς πρέπει να αναστήθηκε από τις 00.01 την νύχτα της Κυριακής μέχρι και τις 24.00 της ίδιας ημέρας.

Γι’ αυτό τον λόγο, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ορίσει ως ώρα της Αναστάσεως, ακριβώς την στιγμή που ξεκινάει η τρίτη ημέρα, με το σκεπτικό πως όποτε κι’ αν αναστήθηκε ο Χριστός, η σωστή ώρα περιέχεται μέσα στην Κυριακή.

                                                        ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ !!!

---

1 Πάσχα Κυρίου, Α. Δ. Δελήμπαση, Αθήνα 1985, σ. 302-312.

2Πάσχα Κυρίου, Α. Δ. Δελήμπαση, Αθήνα 1985, σ. 368.

3 Μέθεξη Αληθείας, Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, εκδ. Επτάλοφος, Μάϊος 2016, σ. 56-60.

4 Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα - Χριστιανική Φοιτητική ........

https://xfd.gr/διάφορα/καθορισμός-της-ημερομηνίας-του-πάσχα, 10 Απρ 2009.---Πάσχα Κυρίου, Α. Δ. Δελήμπαση, Αθήνα 1985, σ.412-437.

5 Η εαρινή ισημερία δεν είναι σταθερή αλλά κυμαίνεται από της 18ης μέχρι της

22ας Μαρτίου λόγω δισέκτου έτους. Η Α΄ Οικ. Σύνοδος ώρισεν την 21ην του  κατά

 Ρωμαίους/Ρωμηούς, μηνός Μαρτίου.  

6 Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος αποφάσισε, όπως γράφει ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος, «τήν ἁγιωτάτην τοῦ Πάσχα ἑορτήν μιᾷ καί τῇ αυτῇ ἡμέρᾳ συντελεῖσθαι. Οὐδέ γάρ πρέπει ἐν τοσαύτῃ ἁγιότητι εἶναι τινά διαφοράν» (PG 20, 1077). Αποφασίστηκε να αποκλεισθεί ο συνεορτασμός του Πάσχα «μετά τῶν Κυριοκτόνων» Ιουδαίων και «πάντες οἱ ἐξ Ἑώας ἀδελφοί», οι πιστοί δηλαδή της Ανατολής, να εορτάζουν το Πάσχα «σύμφωνα Ρωμαίοις», όπως στην Δύση. Καθορίστηκε δε ως ημέρα να είναι πάντοτε Κυριακή, και μάλιστα η Κυριακή, η οποία ακολουθεί την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία.

Ανατέθηκε δε στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, λόγω της καλλιέργειας των μαθηματικών και αστρονομικών επιστημών σ’ αυτή την πόλη, να γνωστοποιεί κάθε χρόνο με ειδικό γράμμα, το οποίο ονομαζόταν «πασχάλιον γράμμα», στις άλλες Εκκλησίες την ημέρα του εορτασμού του Πάσχα.

Η τάξη αυτή διακόπηκε μετά την αγία Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδο, διότι στα κλίματα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είχαν εισβάλει και επικρατήσει πολλοί Μονοφυσίτες. Η απόφαση όμως της Αγίας Α’ Οικουμενικής Συνόδου παρέμενε αιωνίως και το Πάσχα εορταζόταν πάντοτε πλέον την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθούσε την εαρινή ισημερία.

Όταν όμως άλλαξε το Ημερολόγιο και αντί του Ιουλιανού εισήχθη το Γρηγοριανό, το οποίο διαφέρει κατά 13 ημέρες από το προηγούμενο, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως, η Εκκλησία της Ελλάδος κλπ. εγκολπώθηκαν και ακολούθησαν το νέο Ημερολόγιο, χωρίς όμως να θίξουν το Πασχάλιο. Τον καθορισμό του Πάσχα τον συνεχίζουν βάσει του παλαιού Ημερολογίου, γι’ αυτό και δεν συμπίπτει πάντοτε το Πάσχα των Ορθοδόξων με το Πάσχα των Παπικών, οι οποίοι προσάρμοσαν το Πασχάλιο βάσει του νέου Ημερολογίου.

Οι παπικοί εξ άλλου, χρησιμοποιούν διαφορετική μέθοδο υπολογισμού των πανσελήνων από εκείνη που χρησιμοποιεί η Ανατολή. Εκτός αυτού, οι μεν Δυτικοί θεωρούν εαρινή ισημερία την 21ην Μαρτίου (με το νέο) ενώ οι Ορθόδοξοι την 3ην Απριλίου (με το νέο). Συνεορτασμό είχαμε το 1974 (14 Απριλίου), το 1977 (10 Απριλίου), το 1980 (6 Απριλίου), κλπ.

7 Xρονικόν Πασχάλιον: Χρονογραφία περιλαμβάνουσα επιτομήν της

 Προϊστορίας-ιστορίας, από Αδάμ μέχρι του 627 μ.Χ. γραφείσα κατά τους χρόνους

 του αυτοκράτορος Ηρακλείου. Ευρίσκεται στην ελληνικήν Πατρολογία Migne,

8Δαμασκηνός Στουδίτης Μητροπολίτης Ἄρτης - Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΤΟΜΟΣ ΙΓ΄, σελ. 675.

9Δαμασκηνός Στουδίτης Μητροπολίτης Ἄρτης. ΛΟΓΟΣ Α’ ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ. Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. ΤΟΜΟΣ Γ΄, σελ. 479.

10 Πρεβ. Ευστάθιος Κολλάς, θεολόγος, εφ. Ορθόδοξος Τύπος, Πάσχα 2004.--- Ποιό Μήνα, ποιά ημέρα και ποιά ώρα έγινε η Ανάστασις του Κυρίου μας; 1 Μαΐου 2016 Δαμασκηνός Στουδίτης,  Μητροπολίτης Ἄρτης. Λόγος α΄ εις τον Ευαγγελισμόν της Θεοτόκου. Ο Μέγας συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Τόμος γ΄, σελ. 479. Ὅρα καί «Θησαυρός Δαμασκηνοῦ» σελ. 132.

11 Σύνταγμα θείων και ιερών κανόνων, Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλή, τόμος Δ΄, σ. 1. Επιστολή προς επίσκοπον Βασιλείδην

12  «ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ» Λόγος «Εις το Άγιον Πάσχα» σελ. 131-

132. Βλέπε και Μέγα Συναξαριστή της Εκκλησίας, ΤΟΜΟΣ ΙΔ’, Πεντηκοσταρίου, σελ.

 39-41.