Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΜΕΡΟΣ 11ον

9. ΠΕΛΑΣΓΟΙ (Συνέχεια 10ου μέρους)

γ. Φιλισταίοι (Πουλασάτα-Πουλασάτι-Φυλιστιείμ):

1/.  Όνομα-Προϊστορία

«Αρχαίος λαός αναφερόμενος εις τους Αιγυπτιακούς παπύρους και εις την Παλ. Διαθήκην. Πρόκειται πιθανώτατα περί Ελληνοπελασγών αποίκων εκ Κρήτης, εγκατασταθέντων από παλαιοτάτης εποχής εις Παλαιστίνην» (Επίτομο Εγκ. Λεξ. ΗΛΙΟΥ, σ. 4215).

«Αρχαίος πειρατικός λαός της ΝΔ Συρίας, με κέντρον την Γάζαν. Οι Φ. επολέμησαν εναντίον των Φοινίκων και αργότερα εναντίον των Ιουδαίων» (Επίτομο Εγκ. Λεξ. ΠΡΩΪΑΣ, σ.2804).

«Λαός Αρείας καταγωγής μετ’ αλλεπαλλήλους περιπλανήσεις ανά την Μεσόγειο εγκατασταθείς εν ΝΔ Παλαιστίνη, το 1.200 π.Χ.» (Θρησκευτ. και Ηθ. Εγκ., τ. 11ος, σ.1109).

«Λαός του Αιγαίου που εγκαταστάθηκε στη νότια ακτή της Παλαιστίνης το 12ον π.Χ. αιώνα λίγο πριν την άφιξη των Ισραηλιτών. Στα Αιγυπτιακά αρχεία οι Φ. αναφέρονται ως ένας από τους λαούς της θάλασσας που εισέβαλαν στην Αίγυπτο το 1.190 π.Χ. (Πάπυρος Λαρούς Μπριττάνικα, τ. 62^ος, λ. Φιλισταίοι).

«Φιλισταίοι: Λαός πολεμικός δράσας εις την εγγύς Ανατολήν κατά την αρχαιότητα και μνημονευόμενος εις την Παλαιάν Διαθήκην και ακόμη αρχαιότερον εις επιγραφάς και αναγλύφους παραστάσεις σωζωμένας επί αρχαίων μνημείων εις την Άνω Αίγυπτον. Σήμερον οι Φ. θεωρούνται γενικώς ως λαός Αιγαοπελασγικός και μάλλον Κρητικός, ουδέν έχων το κοινόν προς τους Σημιτικούς λαούς........

Κατά κυριωτέραν εκδοχήν οι Φ. ήλθον εις Παλαιστίνην εκ Κρήτης και ταυτίζονται προς τους Κεφτιού, Μυκηναίους εκ Κρήτης και Μυκηναίους γενικώς....Εις τας Αιγυπτιακάς επιγραφάς το όνομα αυτών αναγιγνώσκεται ΠΑΡΑΣΑΤΑ, ΠΟΓΡΑΣΤΙ, ΠΟΥΛΑΣΑΤΙ, ΠΑΛΑΙΣΑΤΙ, ΠΕΛΕΣΕΤ.....Οι Αιγύπτιοι κατέτασσον αυτούς μεταξύ των λαών της θαλάσσης......

Επεχείρησαν δια τελευταίαν φοράν (κατά το 8ον έτος της βασιλείας Ραμσή Γ΄ περί το 1190 π.Χ.), να κατακτήσουν την «ερίβωλον Αίγυπτον».......Περιέργως η επιδρομή αυτή των «λαών της θαλάσσης» τοποθετουμένη μεταξύ των ετών 1500 και 1190 π. Χ. συμπίπτει περίπου χρονικώς μετά των γεγονότων του Τρωϊκού πολέμου, της καταστροφής της Τροίας και της καταστροφής της επί της καμπής του Άλεως ποταμού παρά την σημερινήν Άγκυραν κειμένης πρωτευούσης των Χιττιτών, Χατούσα» (Νεώτερον Εγκ. Λεξ. ΗΛΙΟΣ, τ. ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ, κεφ. Β΄. ΑΛΛΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΣΙΑΣ, λ. Φιλισταίοι).

«Λαός αρείας καταγωγής μνημονευόμενος εν τε τη Π. Διαθήκη και εν τοις Αιγυπτιακοίς μνημείοις,ένθα φέρει το όνομα Purasata ή Purasati, ή κατ’ άλλην ανάγνωσιν Pulasata ή Pulasati. Ούτοι προερχόμενοι εκ Κρήτης (του Καφτώρ της Π.Δ. ή  Kftju ή Kfto των Αιγυπτιακών μνημείων), φαίνεται ότι είχον καταφύγει εις την Μικρασίαν....» (Μεγάλη Ελλην. Εγκ. τ. 24ος, σ. 1).

Η Βίβλος επιβεβαιώνει την χρονική περίοδο της παρουσίας και δράσεως των Φ. όπως αυτή προκύπτει από αρχαιολογικά και άλλα στοιχεία (Οι Φιλισταίοι αποδίδονται από τους Ο΄ ως αλλόφυλοι, ΙΕΡΕΜ: 29/4  και 47/4 κατά τους Μασωρίτες- και «Έλληνες»,  ΗΣΑΪΑΣ: 9/13).

«Αυτά θα γίνουν κατά την ημέρα που έρχεται, δια να καταστρέψη ο Κύριος όλους τους αλλοφύλους (ΣΣ: Φιλισταίους κατά την εγκεκριμένη μετάφραση Ιωάννου Κολιτσάρα, 1991, εκδ. 3η, σ. 241). Τότε θα εξαφανίσω λέγει ο Κύριος, την Τύρον και την Σιδώνα και όλους τους βοηθούς που έχουν απομείνει. Ο Κύριος θα εξολοθρεύση επίσης και τους καταλοίπους των νήσων» (ΙΕΡΕΜ: 29/4, Επί τους αλλοφύλους).

«Εξ αιτίας της ημέρας της επερχομένης δια να απολέση πάντας τους Φιλισταίους, να εκκόψη από της Τύρου και της Σιδώνος πάντα εναπολειφθέντα βοηθόν. Διότι ο Κύριος θέλει αφανίσει τους Φιλισταίους το υπόλοιπον της νήσου Καφθόρ» (Βecause of the day that cometh to spoil all the Philistines......for the Lord will spoil the Philistines, the remnant of the country of Carhthor - ΙΕΡΕΜ:  47/4, Μασωριτικό)»

Το αρχαιότερο γνωστό όνομά που θεωρείται ότι υποδηλώνει τους αρχαίους Κρήτες, είναι Κεφτί ή Κεφτιού και της χώρας Κεφτό ή  Καφτόρ (Νεώτερο Εγκ. Λεξ. ΗΛΙΟΥ, τ. 12ος, σ. 427- Μεγάλη Ελλην. Εγκ. Τ. 24ος, λ. Φιλισταίοι- Θρησκ. και Ηθ. Εγκ. Τ. 11ος, σ.1110).

«Λέγει ο Κύριος, δεν ανεβίβασα τον Ισραήλ εκ της Αιγύπτου, και τους Φιλισταίους από την Καφθόρ (ΣΣ: Και τους αλλοφύλους εκ της Καππαδοκίας, κατά τους Ο΄) και τους Συρίους από Κίρ;» (ΑΜΩΣ: 9/7, Μασωριτικό κείμενο).

2/. Η φυλετική ομοεθνία των Φιλισταίων και οι μετακινήσεις τους

Από τα παραπάνω πρώτα, ενδεικτικά και από συγκεκριμένες πηγές,  συνοπτικά στοιχεία, προκύπτουν τα εξής για τους Φιλισταίους/Φυλιστιείμ:

α/. Είναι Λευκοί-Πελασγοί, δηλαδή ανήκουν στην Αρεία ή Ινδοευρωπαϊκή (Ι/Ε) Ομοεθνία.

β/. Φαίνεται ότι εγκαταστάθηκαν στην Ανατολή (Παλαιστίνη- Μικρασία) προερχόμενοι από την Δύση (Κρήτη ή αλλού), την περίοδο του 13ου-12ου π. Χ. αιώνος.

γ/. Επαληθεύεται η αναφερόμενη στα βιβλικά κείμενα χρονική περίοδος παρουσίας τους στην Παλαιστίνη και γενικότερα στην Ασία (13ος-12ος -11ος αιώνας).

δ/. Ένα «φλέγον» ερώτημα: Που ήσαν οι Φιλισταίοι προ του 13ου αιώνος;

Δεν υπάρχει κανένα ιστορικό ή αρχαιολογικό στοιχείο που να αποδεικνύει την παρουσία των Φιλισταίων σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή πριν από αυτή την περίοδο, εκτός από την δράση στην Μεσόγειο των λεγόμενων «λαών της Θαλάσσης», των οποίων η παρουσία εκτιμάται το ενωρίτερον στην 2η χιλιετηρίδα. Στην περίοδο αυτή, πιθανολογείται και η αρχική παρουσία των Φ. χωρίς καμμία άλλη λεπτομέρεια 

Για να αρχίσει λοιπόν να ξετυλίγεται το νήμα της αλήθειας, πρέπει να απαντηθούν τα ερωτήματα:

1ον:  Που ήσαν οι Φ. προ του 13ου αιώνος ή προ της 2ης χιλιετηρίδας; Ήσαν στην Κρήτη;

2ον: Εάν ναι, ήσαν αυτόχθονες Προ-Κρητικοί ή ήλθαν από κάπου αλλού; Στην δεύτερη περίπτωση πως έφθασαν εκεί;

3ον: Το/Η Καφτόρ είναι πράγματι η Κρήτη, ή κάποια άλλη περιοχή;

3/. Απαντήσεις

α/.  Απάντηση 1η-2η 

Τα πάντα θα ήσαν σκοτεινά και αβέβαια εάν δεν υπήρχε η Π.Δ. που ρίχνει φως στο σκοτάδι. Σε σχετικό χωρίο που απαριθμεί τους απογόνους των Σημ -Χαμ-Ιάφεθ, αναφέρονται επί λέξει (κείμενο Ο΄):

«Και Μισραΐν εγέννησε τους Λουδιείμ και τους Ενεμετιείμ...και τους Χασλωνιείμ, όθεν εξήλθε Φυλιστιείν,1 και τους Καφθοριείμ.2 Χαναάν δε εγέννησε τον Σιδώνα πρωτότοκον αυτού και τον Χετταίον...... Ούτοι οι υιοί του Χαμ, εν ταις φυλαίς αυτών, κατά τας γλώσσας αυτών και εν τοις έθνεσι αυτών.....Αύται αι φυλαί υιών Νώε κατά γενέσεις αυτών, κατά έθνη αυτών. Από τούτων διεσπάρησαν νήσοι των εθνών επί της γης μετά τον κατακλυσμόν του Νώε (ΣΣ: Από αυτούς οι απόγονοί τους διεσπάρησαν επί της γης μετά τον κατακλυσμόν του Νώε, στις διάφορες χώρες και νησιά)» [ΓΕΝΕΣΗ: 10/13-20 και 32].

Αρχικά συμπεράσματα (Από απάντηση 1η-2η)

1ον: Οι Φιλισταίοι ως ξεχωριστή φυλή, προϋπήρχε και ανήκε στην γραμμή Χαμ-Μισραΐν-Χασλωνιείμ-Φυλιστιείμ, δηλαδή στην 3η ή 4η γενεά από Σημ/Χαμ (Έτος γεννήσεως Σημ 5508-2262=3246 π.Χ. κατά τους Ο΄).

2ον: Η εμφάνιση των πρώτων Φιλισταίων, προϊστορικώς, καταγράφεται ως γενομένη περί την 3ην χιλιετηρίδα π.Χ. (τέλη της 4ης- αρχές 3ης χιλιετ.),όταν δεν βρίσκονταν στην Κρήτη.

Εάν βρέθηκαν στην Κρήτη αργότερα, εξεταστέον εάν ήσαν οι πρώτοι κάτοικοι της νήσου οπότε θεωρούνται αυτόχθονες, ή συνήντησαν εκεί άλλα αγνώστου ταυτότητος φύλα.  Βέβαιον είναι ότι έφθασαν εκεί, ως προϊστορική φυλή, με την ιδιαιτερότητα της γλώσσας τους, μετά την διασπορά των φυλών (ΓΕΝ: 10/13-20) από την Ανατολή, αφού ο προπάτοράς τους Χαμ, βρισκόταν τότε με την οικογένειά του, πέρα από κάθε αμφιβολία, στην Ασία (περιοχή του κατακλυσμού/Καυκάσου) και όχι στην Κρήτη. Άρα έχομεν κίνηση από Ανατολάς προς Δυσμάς.

3ον: Οι Φιλισταίοι ως «λαός της θάλασσας», δεν αποκλείεται να έφθασαν στην Κρήτη και να εγκαταστάθηκαν εκεί αργότερα, προερχόμενοι από κάποιο άλλο νησί του Αιγαίου (ως ενδιάμεσον σταθμόν).

4ον: Οι Φ. είναι Χαμίτες και όχι Ιαφεθίτες. Σε σχέση με τους Χαφθορ-είμ είναι ήσαν ομόφυλοι μεν, εκ του Μισραΐν, αλλά διαφορετικοί από αυτούς. Αυτό σημαίνει ότι Φιλισταίοι (προερχόμενοι από τους Χασλωνιείμ) και Χ(Κ)αφθορείμ κατοικούσαν, αρχικώς, στην ίδια περιοχή.

β/. Απάντηση 3η

Το Καφτορ είναι η Κρήτη;  

-Η βιβλική ετυμολογία της λ. Καφτόρ (ΛΕΥΪΤ: 14/37, ΕΞ: 27/8, ΚΡΙΤ: 15/9)

Kaphtôwr: Σπάνια ρίζα που σημαίνει περιβάλλω, περικυκλώνω,η κεφαλή της κολόνας, δίσκος στο κηροπήγιο, πέτρα στην κορυφή της πόρτας, νησί (σε σχήμα στεφανιού) {Strong’s Exhaustive Concordance Of thw Bible (SECOB), 37th printing, 1978, Hebrew and Chaldee dictionary, 3730, 3731, 3732, σ.57}. 

Καφ (Kaph)= A hollow rock (κοίλωμα), rock (βράχος). Η παραπάνω ρίζα προέρχεται από την αρχέγονη ρ. Kaphaf= κάμπτω/ομαι, καμπυλώνομαι, στροφή καμπή.

Τoοr = Σχηματίζω μαιάνδρους, οφιοειδώς.

Τοr =  Σειρά, τάξη, ρυθμός (αρχιτεκτ.), γραμμή, φυσική κλίση          

Kaftowr ή Kaftor = Κοίλωμα - κοιλότητα - περιοχή με πολλές κοιλότητες βράχων ή σπήλαια/ βράχους συνεχόμενους, με μορφή οφιοειδή ή μαιανδρική.

Τέτοιες είναι οι βραχώδεις ακτές των μεγάλων νήσων Κύπρου και Κρήτης και άλλων παραλίων περιοχών.3

-Το/την Καφτόρ, οι  Εβδομήκοντα (Ο΄) και η Βουλγάτα, εξέλαβαν ως την Καππαδοκκία και όχι την Κρήτη.

«Και οι Ευαίοι (ΣΣ: Της γραμμής Νώε-Χαμ-Χαναάν), οι κατοικούντες εν Ασηδώθ έως Γάζης....και οι Καππαδόκες οι εξελθόντες εκ Καππαδοκίας εξέτριψαν αυτούς και κατωκίσθησαν αντ’ αυτών..» (ΔΕΥΤΕΡ: 2/23).

«Λέγει ο Κύριος, ου τον Ισραήλ ανήγαγον εκ της Αιγύπτου και τους αλλοφύλους εκ της Καππαδοκίας και τους Σύρους εκ του βόθρου;» (ΑΜΩΣ: 9/7, κατά τους Ο΄).

-Οι αρχαιολόγοι Lichtenberg και Albright, συσχετίζουν τους Φιλισταίους προς τους Πελασγούς. Οι Calonet και Hitzing, υπέθεσαν ότι το Καφτόρ είναι η Κρήτη.

-Κατά τον Wieldman «η ονομασία Καφτώρ αιγυπτιαστί σημαίνει «άνω Κέφτ» (Κέφτ-χώρ). Εν τη Γραφή η Καφτώρ ή Καθφώρ λέγεται πατρίς των Φιλισταίων, ο δε Ιερεμίας θεωρεί ταύτην νήσον. Οι Φιλισταίοι λέγονται εκεί απόγονοι ή ομόφυλοι των Χαφθορείμ. Οι Ο΄ μεταφράζουν ενιαχού τους Φιλισταίους δια του Έλληνες. Αλλαχού δε τους Χερεθί δια του Κρήτες» (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλ., τ. 14ος, σ.314-315).

-Το Καφτόρ έχει και μία άλλη σημασία: Η  Χώρα των Χετταίων.

«Kaftor, εκ του Kat-patari = χώρα των Κατ (Keta,Χετταίων), ως εκ του Kat-patuk εγένετο Καππαδοκία» (Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Α, Μετάφραση - Σημειώσεις Πύρρου Πετρίδου, Διδ. Φιλολογίας, Εκδ. Ιωάννου Ζαχαροπούλου, 1939,σ.147).

«Χαναάν δε εγέννησε τον Σιδώνα πρωτότοκον αυτού και τον Χετταίον και τον Ιεβουσαίον.... και μετα ταύτα διεσπάρησαν αι φυλαί των Χαναναίων» (ΓΕΝΕΣΗ: 10/15-18).

«...Και Μεσραΐμ εγέννησε τους Λωδιείμ και τους Αναμιείμ.....και τους Χαφορ-ιείμ..» (Α΄ ΠΑΡΑΛ: 1/12).

«Και Μεσραΐν εγέννησε τους Λουδιείμ .....και τους Καφθορ-ιείμ» (ΓΕΝΕΣΗ: 10/14).

«Χετταίοι: Ούτως εκάλουν οι αρχαίοι Έλληνες λαόν πεπολιτισμένον της ανατολικής Μικράς Ασίας και Συρίας, όστις εν τη ιδία του γλώσση λέγεται Χάττα ή Χάττι, εν δε τη Παλαιά Διαθήκη Χιττίμ ή βενέ Χεθ ήτοι υιοί του Χεθ, όστις εις την μετάφρασιν των Ο΄ λέγεται Χετταίος, υιός του Χαναάν....» (Λεξ. Ελευθερουδάκη, λ. Χετταίοι, σ.884).

Οι Χετταίοι που σαφώς προηγούνται χρονολογικά των Φιλισταίων, αναφέρονται και σαν Χεττίτες (Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, τ. 61ος, σ.84).

Αρχικά συμπεράσματα

1ον: Ουδείς δύναται να πεί με βεβαιότητα ότι η αρχαία Καφτόρ είναι η νήσος Κρήτη. Η εκδοχή ταυτισμού Καφτόρ και Κρήτης θεωρείται πιθανή. Το πιθανώτερον πάντως είναι ότι πρόκειται περί νήσου αφού, επιβεβαιώνεται τόσον από τον Ιερεμία όσο και από την βιβλική ετυμολογία της λέξεως. Στο νησί αυτό κατοικούσαν οι Κ(Χ)αφ(π)τ-ιού ή Κ(Χ)εφ(π)τ-ιού.

2ον: Το Καφτόρ υποδηλώνει την Κρήτη αλλά και χώρα της επικρατείας των Χετταίων. Στην περίπτωση αυτή:

-Οι Χετταίοι είναι οι αρχαιότεροι (γνωστοί και συγκεκριμένης ταυτότητας) κάτοικοι της Κρήτης, από τους οποίους πήρε το όνομα Καφτόρ (το όνομα Κρήτη είναι μεταγενέστερον).

Η αρχαιότητα των Χετταίων, από πλευράς ιστορικών μαρτυριών και αρχαιολογικών στοιχείων, σε σχέση με τους Φ., επιβεβαιώνεται:

.Από τα ιστορικά ευρήματα που βρέθηκαν στην Αίγυπτο και Μεσοποταμία το 19ον αιώνα (Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, τ. 61ος, σ. 84). Μετά από την αποκρυπτογράφηση των γραπτών μνημείων αποδείχθηκε ότι οι Φαραώ της Αιγύπτου Τούθμωσις Γ΄ (18η δυναστεία, 1580-1320 π.Χ.) και Ραμσής Β΄ (19η δυναστεία, 1320-1200), είχαν σχέσεις με τους Χέτα (Heta) τους βιβλικούς Χετταίους.

.Από τις γραπτές μαρτυρίες των Ι/Ε γλωσσών {Χεττιτική, 1700 π. Χ.- (Προ) Ελληνική 1500 π.Χ. (Λεξ. Μπαμπινιώτη, σ. 784)}.

.Από τις ελάχιστες μεν αλλά διαφωτιστικές, από πλευράς χρονολογιών, πληροφορίες για τους πρώτους Χετταίους βασιλείς, Κουσσάρα, Πιτχάνας, Τουνταλίγια Α΄, Πουσαρρούμα, Λαβάρνις Α΄ (18ος- 17ος π. Χ. αιώνας) 

-Η ονομασία Καφτόρ (χώρα των Χεταίων), δεν περιορίζεται μόνο στην Κρήτη αλλά και σε άλλες περιοχές μεταξύ των οποίων και η Καππαδοκία.

Στην διάρκεια της ακμής της, η Χετταϊκή Αυτοκρατορία περιελάμβανε τόσο την Κιλικία, όσον και την Καππαδοκία (βλέπε σχετικούς χάρτες εγκ. ΗΛΙΟΣ, κεφ. Ζ΄ ). 

Στην Καππαδοκία υπήρχαν πολλές φυλές ματαξύ των οποίων οι Καταόνες και οι Καππαδόκες που διέφεραν μεταξύ τους.

«Η Καππαδοκία πολυμερής τε και συχνάς δεδεγμένη μεταβολάς..... Και αυτών δε των ομογλώττων οι παλαιοί τους Καταόνας καθ’ αυτούς έταττον,  αντιδιαιρούντες τοις Καππάδοξιν ως ετεροεθνέσι και εν τη διαρυθμίσει των εθνών μετά την Καππαδοκίαν ετίθεσαν την Καταονίαν..» (ΣΤΡΑΒΩΝ, 533).

Οι Κατάονες δεν ήσαν άλλοι από τους Χιττίτες, Χετταίους, Χάτι (Qhatti των Αιγυπτίων). Η Καππαδοκία ονομάσθηκε και Χατή από το Περσικό όνομά της, Χατ- πατούκ ή Κατ- πατούκ.

«Το όνομα Χατή απέμεινε μόνον εν τη Ελληνική ονομασία της Καππαδοκίας ως χώρας των ηττηθέντων και υποταχθέντων Χετταίων. Η Περσική ονομασία της Καππαδοκίας είναι Χατ-πατούχα ή Κατ-πατούκα και Καταονία η χώρα των Κατή ήτοι των Χεταίων» (Οι Πελασγοί, Νικ. Ελευθεριάδου, σ. 203).         

Συνεπώς, ορθώς αναφέρονται στην Π.Δ. (ΑΜΩΣ: 9/7, ΔΕΥΤΕΡ: 2/ 23) οι φράσεις: Καππαδόκες ή οι αλλόφυλοι (Χεταίοι) από την Καππαδοκία.

3ον: Το όνομα Καφτόρ είναι διαφορετικό από το Κατ-παταρά= Χώρα των Χεταίων. Τότε οι Καφθορείμ είναι ξεχωριστό φύλο από τους Χεταίους, αλλά ομόφυλοι, όπως προαναφέρθηκε, με τους Φιλισταίους.

Στην περίπτωση αυτή:

.Τόσον οι Φιλισταίοι όσον και οι Χαφθορείμ είναι δύο από τις πολλές διαφορετικές φυλές που κατοίκησαν στην προϊστορική Κρήτη, αφού έφθασαν εκεί αργότερα, προερχόμενοι από κάπου αλλού (πιθανότατα από κάποιο άλλο νησί).

.Στο νησί κατοίκησε πλήθος διαφορετικών φυλών εκτός από τους Χαφθορείμ και Φιλιστιείμ και επικράτησε, τότε, το όνομα Καφτόρ είτε από την συγκεκριμένη πατριά Χαφθορ-ιείμ είτε από τις ρίζες Καφ-, Κηφ-, Κεφ- που θα αναλυθούν παρακάτω. Φυσικά, δεν αποκλείεται και η πιθανότητα οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, να ήλθαν από κάποιο άλλο παρακείμενον ή μακράν κείμενον νησί.

4/. Ενισχυτικά στοιχεία για κάθε μία από τις παραπάνω εκδοχές  (ετυμολογίας της λ. Καφτόρ)

*Το Καφτόρ δεν είναι η Κρήτη

-Η άποψη μερικών ερευνητών, όπως προαναφέρθηκε, ότι το Καφτόρ είναι η Κύπρος, η Ρόδος ή η Κιλικία.

-Η ετυμολογική ερμηνεία της βιβλικής λέξεως Καφτόρ (νησί σχήματος στεφανιού) που ταιριάζει περισσότερο στα νησιά Κύπρο και Ρόδο παρά στην Κρήτη.

-Η ερμηνεία της λέξεως Φιλισταίος, άλλοτε ως αλλόφυλος και άλλοτε ως Έλλην. Αυτό δείχνει ότι η λέξη Φ. είχε γενικότερη σημασία και δεν περιοριζόταν σε μία φυλή, αλλά σε πλήθος φυλών, διαφορετικών των σημιτικών/Εβραϊκών, που κατοικούσαν σε ευρεία περιοχή. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε και την Κιλικία/Καππαδοκία, που στην αρχαιότητα αποτελούσε μέρος της Αυτοκρατορίας των Χεταίων.

*Το Καφτόρ είναι η Κρήτη

-Η εγγύτητα της Κρήτης με την Αίγυπτο, οπότε οι Αιγύπτιοι γνώριζαν καλύτερα το όνομά της που διέσωσαν σε επιγραφές τους.

-Στο κλασικό και λεπτομερές έργο «L’ Egypt et le Monde Egeen Pre-Hellenique” (1956), η Vercoutter δημοσίευσε όλες τις Αιγυπτιακές πηγές που αναφέρονταν στους «Κεφτιού». Τώρα έχει γίνει γενικά αποδεκτό ότι οι «Κεφτιού» και τα «Νησιά στο μέσον της Μεγάλης Πράσινης Θάλασσας», ταυτίζονται με το λαόν της Μινωϊκής Κρήτης, και πιο γενικά με το νότιο Αιγαίο.4

-Οι Χ(Κ)αφθορ-είμ μετανάστευσαν στην Κρήτη από την Ανατολή και έδωσαν σ’ αυτή το όνομά τους (Καφθόρ).

-Από την αρχαιότητα η Κρήτη είχε καταστεί κατοικητήριο πολλών λαών, ο καθένας με την δική του γλώσσα.

«Στη μέση του θαμπού γιαλού ένα νησί είναι η Κρήτη.......που έχει κατοίκους άπειρους και έχει χωριά εννενήντα. Κάθε λαός κι’ η γλώσσα του. Των Αχαιών τα γένη, κι’ οι Κρητικοί οι λεοντόκαρδοι κι’ άξιοι Κυδωνιάτες, των Δωριέων τρείς φυλές κι’ οι Πελασγοί οι λεβέντες...» (ΟΜ. ΟΔΥΣΣ: Τ/172-177). 

Η λέξη συγκρητισμός έγινε γνωστή και ύστερα παροιμιώδης από την  «Δωρική» εποχή  στην Κρήτη και σήμαινε την συνένωση των πολλών Κρητικών πόλεων ( Ενενήντα, ΟΔΥΣ: τ/174 - Εκατόμπολις, ΙΛΙΑΔΑ: Β/649) για αντιμετώπιση εχθρικού κινδύνου.    

-Η Κρήτη είναι όνομα πολύ μεταγενέστερο του Καφτόρ και νεότερο των ονομάτων Αερία, Χθονία, Ιδαία, Δολιχή, Κουρήτις, Μίκαρις, Τελχινία.

*Το Καφτόρ είναι τόσον η Κύπρος όσο και η Κρήτη

-Η αναφορά του Ιερεμία σε αλλοφύλλους «τους καταλοίπων των νήσων» και όχι της νήσου.

«Εν τη ημέρα τη επερχομένη του απολέσαι πάντας τους αλλοφύλους και αφανιώ την Τύρον και την Σιδώνα και πάντας τους καταλοίπους της βοηθείας αυτών, ότι εξολοθρεύσει Κύριος τους καταλοίπους των νήσων».

{Αυτά θα γίνουν κατά την ημέρα που έρχεται ο Κύριος για να καταστρέψει όλους τους Φιλισταίους.......Ο Κύριος θα εξολοθρεύσει επίσης και τους εναπομείναντας εις τας νήσους- (ΙΕΡΕΜ: 29/4)- Ερμηνεία κειμένου από τον Ιωάννη Κολιτσάρα, Αθήνα, 1991, εγκεκριμένη από την Δ.Ι.Σύνοδο της Ελλάδος  δια του υπ’ αρ. 2340/ 1485/ 24/9/ 1928 εγγράφου της}.

-Η διασπορά των Ιαφεθικών λαών, απογόνων του Ιωΰαν, στα διάφορα νησιά της Μεσογείου θαλάσσης, συμπεριλαμβανομένης και της Κρήτης (ΓΕΝΕΣΗ: 10/2-5).

-Η ταύτιση των Χεττιτών με τους Κιττιείμ/ Χετιείμ (πρώτους κατοίκους της Κύπρου) οπότε, κατά την πιθανότερη εκδοχή, οι «αλλόφυλοι» αρχικά μετανάστευσαν στην Κύπρο και αργότερα στην Κρήτη.

-Η λ. Καφτόρ= Νησί σχήματος στεφανιού, ταιριάζει μεν περισσότερο προς την Κύπρο ή Ρόδο παρά στην Κρήτη. Ποιός, όμως, γεωγράφος της εποχής εκείνης, μπορούσε να αποδόσει το σχήμα της σαν επίμηκες και όχι κυκλικό;

Στην περίπτωση αυτή οι Κρήτες είναι απόγονοι των Πελασγών/ Ιώνων (Ιαφεθίτες).

-Η προαναφερθείσα βιβλική ετυμολογία της λ. Καφτόρ (ΛΕΥΪΤ: 14/37, ΕΞ: 27/8, ΚΡΙΤ: 15/9)

5/. Συμπεράσματα

1ον: Και στις τρείς περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν, έχουμε κίνηση από Ανατολάς προς Δυσμάς, διότι:

-Οι Χετιείμ (ΙΕΖΕΚ: 27/6, ΙΕΡΕΜ: 2/10) ή Κιτιείμ, είναι οι Κύπριοι (Ίωνες-Κίτιοι) {Λεξικό της Αγίας Γραφής, Βασ. Μουστάκη, 1955, σ.101}, οι οποίοι μετά την εγκατάστασή τους στην Κύπρο (Ανατολή) πιθανώς, συνέχισαν τον αποικισμό τους και προς την Κρήτη (Δύση).

-« Καθ’ όσον γνωρίζομεν σήμερον, η Κρήτη ήτο ακατοίκητος μέχρι της 4ης χιλιετηρίδος, όταν άποικοι εκ Μικράς Ασίας ήρχισαν να εγκαθίστανται εις αυτήν, ιδρύοντες μικρούς γεωργικούς οικισμούς...» (Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαιδεία τ. 14ος, σ.114).

-Όλες οι αρχαίες και εγκυρότερες επιστημονικές μαρτυρίες αναφέρουν σαν αρχική κίνηση των Πελασγικών-Ι/Ε φύλων, από την Ανατολή προς την Δύση.

«Προκειμένου δε ήδη να ανεύρωμεν και τον τόπον, όθεν το ανθρώπινον γένος αρχήθεν εξωρμήθη, τουτέστιν την αρχικήν αυτού πατρίδα, εκ προκαταβολής πρέπει να αφαιρέσωμεν την Αμερικήν και την Ωκεανίαν (Αυστραλίαν) ένεκα της προδήλου αυτών ανώρου φυσικής τε και εθνογραφικής μορφώσεως και της εν τω δυτικώ ημισφαιρίω αποστάσεώς των. Και η Ευρώπη δε φαίνεται ότι έχει νεωτέραν αρχήν, καθόσον και ως προς τους κατοίκους και ως προς τα ζώα της εξαρτάται εκ της Ασίας. Υπέρ της Αφρικής εδύνατο να συνηγορήση η βαθεία του Αιθιοπικού και του Αιγυπτιακού πολιτισμού αρχαιότης, αλλ’ όμως ουδεμία παράδοσις αναφέρει περί τινος εκείθεν εθνών διασποράς και γεωγραφικώς ήδη ένεκα του αποκεκλεισμένου σχήματός της η Αφρική ήτο πάσης άλλης Ηπείρου ολιγώτερον προς τούτο αρμοδία.

Τα πάντα λοιπόν συντρέχουσιν όπως θεωρήσωμεν ως πρώτην του ανθρωπίνου γένους εστίαν την Ασίαν........Η Ασία είναι η έδρα του αρχαιοτάτου, μακράν εξηπλωμένου και πολυειδώς ανεπτυγμένου πολιτισμού, τέλος η χώρα εκείνη, εις ήν παραπέμπουσιν ημάς όλα τα ιστορικά ίχνη, αι αρχαιόταται παραδόσεις.

Ο παράδεισος, όπου υπό το δένδρον της ζωής αναβρύουσι εκ μιάς και της αυτής πηγής οι προς πάντα του κόσμου τα μέρη ρέοντες ποταμοί, η κατοικία των θεών, ο τόπος, όθεν οι γενάρχαι των εθνών εξωρμήθησαν, τάττεται παρά πάντων σχεδόν των αρχαίων προς άρκτον του ιερού όρους. Το Κουέν-Λούν των Σινών, το χρυσολαμπές Μερού των Ινδών, ο ομφαλός της γης, το Αλβόρδουν  των Περσών δεν είναι ει μη διάφοροι κλάδοι ή ονόματα μιάς και της αυτής ορεινής σειράς, ήτις προς άρκτον της Ινδικής κειμένη περιζωνύει επί της δυτικής πλευράς της την εσωτερική ή κεντρικήν Ασίαν........

Ο Εβραίος εφαντάζετο τον παράδεισόν του εναργώς παρά την βορείαν κλίσιν της Αρμενίας, της πηγαίας χώρας του Τίγρεως (Χιδεκέλ) και του Ευφράτου, και τα εν τη αρχαιότητι άλλως άγνωστα ονόματα: Γηών και Φεισών αναφέρονται προσηκόντως εις τον από της αυτής χώρας ρέοντα Αράξην και εις τον χρυσόπλουτον Φάσιν...» (Γενική Ιστορία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς, Αναστασίου Πολυζωίδου και Γεωργίου Π. Κρέμου, Αθήναι, Εκδ. Σ. Κ. Βλαστού, 1889, τόμος πρώτος, βιβλίον πρώτον, σ. 26-27. Βλέπε και στο κεφάλαιο Ινδοευρωπαϊκή Ομοεθνία).

2ον: Αποκλείεται η περίπτωση της αρχικής κινήσεως από Δυσμάς προς Ανατολάς (Δεν υπάρχει καμμία ιστορική ή επιστημονική απόδειξη, έστω και ένδειξη).

Το κύριο επιχείρημα που προβάλλουν εδώ οι αντιφρονούντες, είναι ότι οι Έλληνες ήσαν αυτόχθονες. Άρα ως αυτόχθονες δεν κινήθηκαν από Α. προς Δ. αλλά από την Δύση προς την Ανατολή και μάλιστα έφθασαν, σύμφωνα με μυθολογικές «μαρτυρίες», μέχρι τις σημερινές Ινδίες. Το επιχείρημα αυτό καταρρίπτεται αφού:

-Η ερμηνεία της λέξεως αυτόχθων περιορίσθηκε, σκόπιμα, σε μία από τις πολλές, η οποία και παραποιήθηκε, για λόγους που θα αναφερθούν εκτενώς στο οικείο κεφάλαιο (Ινδοευρωπαϊκή Ομοεθνία).

-Η μυθολογική Ινδία δεν είναι η γνωστή σήμερα Ινδία, την οποία και επικαλούνται θριαμβολογούντες, αλλά διαφορετική χώρα περί άλλον ποταμό Ινδόν μεταξύ Λυκίας και Καρίας.

Οι Έλληνες στην αρχαιότητα γνώρισαν από κοντά, για πρώτη φορά, την περιοχή της σημερινής Ινδίας  ΜΟΝΟ μία φορά, επί Μεγάλου Αλεξάνδρου τον 4ον π.Χ. αιώνα.

«Είναι αδύνατο να δεχθώμεν, ως ήδη και οι αρχαίοι έπραξαν (Στράβων, 505), ότι ενταύθα Ινδία=Ινδοστάν, διότι η χώρα αύτη ήτο απολύτως άγνωστος εις τους Έλληνας και απρόσιτος λόγω της αποστάσεως. Το όνομα Ινδία ευρίσκεται το πρώτον παρ’ Εκαταίω (απ. 175 και εξ. Σ. 12 Μ=530 π.Χ.).

Κατά ταύτα φρονούμεν ότι οι αρχαίοι λέγοντες Ινδίαν ενταύθα εννόουν την κειμένην περί τον ποταμόν Ινδόν, τον χωρίζοντα την Λυκίαν από την Καρίαν (Plin. 5, 103. Liv. 38,14), πρβλ. Ίνδει, Καρ (Imhoof Lyd Mzz.30)- Ίνδει πέδιον Λυδίας ( Ath. Mt. 35,424)- Ίνδη,(Bch. X, 523, Θυάτειρα) - Ίνδης Ίσαυρος (Headlam Isaur. 26,13)-  Ινδακός Ίσαυρος (Jhst. 1904,273) και Κίλιξ (Lebas,1421)» (Πύρρος Πετρίδης, Διδ. Φιλολογίας, ερμηνευτικές σημειώσεις στο βιβλίο «μυθολογική βιβλιοθήκη Απολλοδώρου», 1939, σ.228-229)

-Αντιθέτως προς όσα προτρέχουν να ισχυρισθούν οι «αυτοχθονιστές»:

«Διέταξε ο Θεός και εφύτρωσε στην περιοχή της Εδέμ, προς Ανατολάς, ο παράδεισος και εκεί ετοποθέτησε τον άνθρωπον τον οποίον έπλασε...» (ΓΕΝΕΣΗ:2/8).

«Εξέβαλε ο Θεός τον Αδάμ και τον έφερε να κατοικήση απέναντι από τον παράδεισο (ΣΣ: Προς Δυσμάς-απέναντι από την Ανατολή είναι η Δύση) της τρυφής...» (ΓΕΝΕΣΗ: 3/24).

«Εξήλθε δε τότε ο Κάϊν από την περιοχή η οποία μέχρι τότε είχε ορισθεί από τον Θεό και κατοίκησε στην χώρα Ναίδ η οποία ευρίσκετο απέναντι από την Εδέμ (ΣΣ:Προς Δυσμάς)» (ΓΕΝΕΣΗ:4/16).

«Όταν οι απόγονοι του Νώε εξεκίνησαν από τα ανατολικά μέρη, εύρον την πεδιάδα εις την περιοχήν Σεναάρ και κατοίκησαν εκεί» (ΓΕΝΕΣΗ: 11/2).

-Εάν μεν ήλθαν από Βορρά προφανώς έφθασαν από τα άλλα νησιά του Αιγαίου ή την Πελοπόνησο. Αλλά στο Αιγαίο και στην Πελοπόννησο οι πρώτοι κάτοικοι έφθασαν από την Ανατολή (ΓΕΝΕΣΗ: κεφ.10).

-Εάν προς στιγμή υποθέσουμε ότι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης, ήλθαν από την Αίγυπτο (Νότος), τότε θα πρέπει να ερευνήσουμε από που ήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι της Αιγύπτου. Και σ’αυτή την περίπτωση η μόνη απάντηση που προέρχεται από τα υπάρχοντα στοιχεία, είναι η Ανατολή διότι:

.Το αρχικόν όνομα της Αιγύπτου ήτο Chemi ή Kamit δηλαδή «μέλαινα γη», που «κλήθηκε έτσι λόγω του σκοτεινού χρώματος των προσχώσεων του Νείλου δια των οποίων διεκρίνετο από την γειτονικήν έρημον και από την «ερυθράν γην» της Αραβίας. Αρχικώς το όνομα Αίγυπτος οι Έλληνες το είχον δώσει εις τον ποταμόν Νείλον ύστερον δε Αίγυπτον ωνόμασαν και την χώραν ολόκληρον.Το σημιτικόν της όνομα ήτο Mizir  ή  Mizraim.Οι παλαιότεροι γνωστοί κάτοικοι της Αιγύπτου ανήκον εις λευκήν τινα φυλήν, κατά πάσαν πιθανότητα βερβερικήν, ήτις ήλθεν εις επιμειξίαν με τα μαύρα φύλα τα οποία είχον έλθει εκ Νότου, και με τους Ασιατικούς λαούς οι οποίοι είχον κατέλθει εις Αίγυπτον δια του Ισθμού του Σουέζ...» (Επίτομον Εγκ.Λεξ. ΠΡΩΙΑΣ, τ.1ος, σ.225).

.Το Μισραΐμ (ΣΣ: Σημιτικά Μισραΐν) ήταν η Εβραϊκή ονομασία της Αιγύπτου επί Φαραώ (Επίτομο Εγκ.Λεξ ΗΛΙΟΣ, τ.2ος, σ.2987 και Επίτ.Εγκ. Λεξ. ΠΡΩΙΑΣ, τ.2ος, σ. 1837).

Κατά τους Φοίνικες η Αίγυπτος λεγόταν «Μύσρα» (Στέφανος, 44,18). Σε σφηνοειδή γραφή βρέθηκε η λέξη Musri (Keit. Bibl. 1,219, χάρτης). 

Σήμερα οι Άραβες αποκαλούν την Αίγυπτο «Άλ Κούτρ-Άλ Μισρί».

.Η ονομασία Μισραΐμ δηλώνει ξεκάθαρα ότι οι πρώτοι έποικοι της περιοχής η οποία αργότερα ονομάσθηκε Αίγυπτος, ήσαν αυτοί που αποτελούσαν την πατριά του Μισραΐμ, γιού του Χάμ, ενός από τους τρείς γιούς του Νώε, ο οποίος εκδιώχθηκε από την οικογένεια λόγω της ασεβείας προς τον πατέρα του (ΓΕΝΕΣΗ: 10/6-9/22,25,26).

Ο Χαμ περιπλανώμενος μετά την θεϊκή τιμωρία και ξεκινώντας από Ανατολάς (αρχική κοιτίδα της οικογενείας του Νώε μετά τον κατακλυσμό), έφθασε στην έρημη περιοχή της Αιγύπτου όπου και κατοίκησε αυτός και οι απόγονοί του.

«Και επάταξε δια θανάτου παν πρωτότοκον εις την χώραν της Αιγύπτου, απαρχήν των ωδίνων και των πόνων της τεκνοποιίας τους εις τας κατοικίας και τας κατασκηνώσεις της Αιγύπτου, που κατοικήθηκε από τους απογόνους του Χαμ» (ΨΑΛΜΟΙ: 77/51).

.Η ετυμολογία του Βιβλικού ονόματος Χαμ, γενάρχου των Χαμιτών, περιλαμβάνει προφητεία για την χώρα εγκαταστάσεως των απογόνων του και  επιβεβαιώνει τα παραπάνω περί πρώτων κατοίκων της Αιγύπτου (SECOB, Hebrew and Chaldee dictionary, p. 40).5

3ον: Το ομόγλωσσον των κατοίκων της «πολυμερούς» Καππαδοκίας αποδείχθηκε και από την συγκριτική έρευνα της γλώσσας των Χεταίων.

«Δια της συγκριτικής ερεύνης της Χεττιτικής γλώσσης απεδείχθη ότι αύτη είναι μεν μεικτή γλώσσα, υποστάσα την επίδρασιν διαφόρων γλωσσών μη Ιαπετικών, αλλ’ ότι ο κύριος πυρήν αυτής είναι Ιαπετικός και ότι επομένως η Χεττιτική είναι συγγενής προς την Ελληνικήν...» (ο.α. σ. 885-Επίτομο Ορθ. Λεξ. ΗΛΙΟΣ, σ. 4315-Επίτομο Εγκ. Λεξ. ΠΡΩΪΑΣ, σ. 2848).

Οι Χετταίοι όμως είναι απόγονοι του Χετταίου γιού του Χαναάν (ανήκει στην γραμμή του Χαμ). Επομένως οι Χετταίοι οίκισαν την Καφτόρ (Κρήτη) προερχόμενοι από την Ανατολή αφού, η γη Χαναάν σε σχέση με την Κρήτη, είναι Ανατολή προς Δύση.

4ον: Καθ’ όσον γνωρίζομεν σήμερον, η Κρήτη ήτο ακατοίκητος μέχρι την 4ην π. Χ. χιλιετηρίδα, όταν άποικοι προερχόμενοι εξ Ανατολών Ιαφεθίτες ή Χαμίτες ή αμφοτέρων των φύλων (Πελασγοί), ήρχισαν να εγκαθίστανται εις αυτήν (Καφτόρ), πιθανώτατα με ενδιάμεσον ή ενδιάμεσους σταθμούς (άλλην νήσον ή νήσους)..

                                                    

    Συνεχίζεται       

---

1 Φυλιστιείν: Οι Φιλισταίοι κατά μετάφραση Ιωάννου Κολλιτσάρα, εγκεκριμένη από την Ιερά Σύνοδο της Ελλάδος, το 1928 (δια του υπ’αριθμ. 3293/4604/19-5-1928 εγγράφου της Δ.Ι. Συνόδου).

2 Καφθορείμ: Χαμιτικόν Φύλον, της γραμμης Νώε-Χαμ-Μισραΐν. Το όνομα προέρχεται από όνομα του γενάρχη (Καφτόρ) ή της περιοχής όπου πρωτοκατοίκησαν οι απόγονοί του.

3 Ενισχυτικά της βιβλικής ετυμολογίας του Καφτόρ/Κεφτόρ, είναι τα παρακάτω:

Κηφ-άς στα Εβρ. σημαίνει πέτρα, βράχος.

Καφ-ηρεύς= Ελληνικό ακρωτήριο από τα πλέον επικίνδυνα.

Κύπ-η(η)= Γύπη, οπή, φωλεά, σπήλαιο.

Κατά τον Ησύχιο: «Κύπη, τρώγλη».

Κρητήρ (Ιων.) ή κρατήρ= κάθε κοίλωμα, κοιλότητα εντός βράχου (Λεξ. Σταματάκου, σ. 548). 

Καπ-ετός= λάκκος,οπή, τάφρος.

Κάπ-η=Φάτνη.

Κεύθος(το)= τα βάθη (κεύθεα γαίης= τα βάθη της γης).

Κευθμών(ο)= κρυψώνας, τρώγλη, φωληά (ρ. κεύθω = κρύπτω, αποκρύπτω, κατακαλύπτω).

4 Οι σχέσεις μεταξύ Αιγαίου και Αιγύπτου κατά την εποχή του Χαλκού, τεκμηριώνονται με σαφήνεια (βλ. P. Warren και V.Hankey, 1989), και ενδυναμώνονται περισσότερο από τα τελευταία αρχαιολογικά ευρήματα που προέρχονται από ανασκαφές και πιο συγκεκριμένα από τη σημαντική ανασκαφή στην Άβαρη Tell-el-Dab’a στο Δέλτα του Νείλου. Βλ. M.Bietak, 1992,σ. 26-28 και V.Hankey, 1993 σ. 27-29. Τώρα επίσης προτείνεται ένας πάπυρος από την Αμάρνα, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, να μπορεί να αναφέρεται στους Μυκηναίους (βλ. BSA 89 1994).

5 Χαμ (Cham){2526}= Hot (from the tropical inxabitant), Cham,a son of Noah, also (as a patronymic) his desc. or their coucntry-Ham. The same as 2525 {Καυτός (από τους κατοίκους που ζουν σε τροπικό κλίμα), Χαμ, γιός του Νώε, επίσης ως πατρωνύμιο οι απόγονοί του ή η χώρα τους}.

Châm (2525)=  From 2552, hot, warm.

Châmam (2552)= A primitive root, to be hot (lit. Or fig.)-enflame self-be warm (αρχέγονη ρίζα, είμαι ζεστός, καυτός (κυριολ. και μεταφορικά)-φλογίζομαι/ζεσταίνομαι).

Χαμίτες: Οι (φλογισμένοι) κάτοικοι της χώρας που ήταν ζεστή/ καυτή λόγω του τροπικού κλίματος και της καυτής ερήμου. Ας σημειωθεί ότι οι Χαμίτες κατοίκησαν αρχικά στο παραλιακό τμήμα της Αιγύπτου. Αυτό το τμήμα της άνω Αιγύπτου περιλαμβανόταν πράγματι στην τροπική ζώνη (Λεξ. ΗΛΙΟΣ, τ. 1ος, σ. 719).