Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΜΕΡΟΣ 14ον
11. ΑΧΑΙΟΙ
α. Όνομα –προέλευση
Οι Αχαιοί εμφανίζονται στο προϊστορικό προσκήνιο κατά την 3ην χιλιετηρίδα,
με πιθανήν αρχική κοιτίδα την Θεσσαλία, οπόθεν ορμώμενοι και εκτοπίζοντες άλλα
Πελασγικά φύλα, κυριαρχούν βαθμηδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα.
«Οι Αχαιοί αποτελούσι την μεγαλυτέραν, μαχιμωτέραν και παντοειδώς ανωτέραν
φυλήν της Ελληνικής ομοφυλίας κυριαρχούσαν από της νεολιθικής και μάλιστα από
της χαλκής περιόδου, μέχρι της εισβολής των Δωριέων (3.000-1.000 π.Χ.). Κοιτίς αυτών φαίνεται πιθανώτατον ότι
υπήρξεν η περί την Όθρυν χώρα της Ν. Θεσσαλίας» (Λεξ. Ελευθερουδάκη, τ.
2ος, σ.755).
«…(Αχαιοί=), μία των
κυριωτέρων φυλών του Ελληνικού έθνους, ελέγοντο καταγόμενοι απ’ Αχαιού (του
Ξούθου, υιού του Έλληνος), όστις εξ Αττικής υπέταξε τους Πελασγούς της
Αργολίδος και της Λακωνίας, ή κατ’ άλλους επέστρεψεν εις Θεσσαλίαν, όθεν
κατήγετο (Ηροδ. Ζ, 132) και εκείθεν οι υιοί του, Άρχανδρος και Αρχιτέλης,
κατήλθον εις Άργος και εκυρίευσαν εκείθεν πάσαν την Πελοπόννησον πλην της
Αρκαδίας, δι’ ό και παρ’ Ομήρω αυτών και των Αργείων το όνομα αναφέρεται
πάντοτε ως γενικόν των Ελλήνων. Αλλ’ είτα, υπό των Ηρακλειδών εξωσθέντες του
Άργους και της Λακωνίας, κατώκησαν από της εισβολής των Δωριέων την ΒΔ
Πελοπόννησον, την πρίν Ιωνίαν ή
Αιγιάλειαν καλουμένην. Ο δ’ Οβίδιος (ex Pont. IV.10, 27) μνημονεύει Αχαιών
και κατά τας βορείους παραλίας του Ευξείνου πόντου…». («Λεξικόν της
Ελληνικής Αρχαιολογίας», Α. Ρ.
Ραγκαβής, 1888).
«Το όνομα Αχαΐα
χρησιμοποιείται ήδη από του Ομήρου, κατά την εποχήν όμως εκείνην εσήμαινε πολύ
μεγαλυτέραν περιοχήν, σχεδόν όλην την
Ελλάδα (ΙΛΙΑΣ:Α/54, Η/124,κ.α.). Κατά τον Ηρόδοτον (Ζ/173), η Αχαΐα περιελάμβανε το ΝΑ τμήμα της Θεσσαλίας, αλλά
κατ’ άλλους συγγραφείς περιελαμβάνετο εις αυτήν και η βόρειος ακτή της
Πελοποννήσου, η οποία εκαλείτο Αιγιαλός ή Αιγιάλεια και κατοικείτο υπό των Πελασγών Αιγιαλέων»
(Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλ., τ. 4ος, σ. 326).
Κατά τους ιστορικούς χρόνους:
-Χάνεται σταδιακά
το όνομα Πελασγός και αρχίζει να διαδίδεται σε ολόκληρο τον Ελληνικό χώρο, κατά
τρόπο άγνωστο μέχρι σήμερα, το όνομα Έλλην.
-Η λέξη Αχαιός αποκτά την σημασία
του Έλληνος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, Αχαιοί να καλούνται
ουσιαστικώς, μόνον οι κάτοικοι της Ν. Θεσσαλίας (όπου και η περιοχή όπου
γίνεται το πρώτο και άπαξ αναφορά, κατά την προϊστορική περίοδο, του ονόματος
Έλληνες) και της ΒΔ Πελοποννήσου
(Αχαΐα).
β. Η εξάπλωση των Αχαιών1
«…Διασταυρώνοντας τα συμπεράσματα
που μας έχει προσπορίσει η ανάλυση της διαλέκτου των μυκηναϊκών πινακίδων και ο
εντοπισμός των σήμερα γνωστών αχαϊκών λατρειών, με τους ιστορικούς πυρήνες που
έχουν διατηρηθεί μέσα από τις παραδόσεις για μετακινήσεις Αχαιών, μπορούμε να
αποκαταστήσουμε τις πιθανές γενικές γραμμές της διαμορφώσεως και εξαπλώσεως
αυτού του φύλου. Πρωτοελληνικές ομάδες (ένα ή περισσότερα φύλα) που μιλούσαν
την προ-αιολική παραλλαγή της κεντρικής διαλέκτου, φθάνοντας στη νότια Θεσσαλία
γύρω στο 1900 π.Χ. υπέταξαν τους εκεί εγκατεστημένους Αχαιούς (Πρωτο-Αχαιούς), τμήμα
ενός λαού ινδοευρωπαϊκού (=αριοευρωπαϊκού σ.σ.), απλωμένου και σε άλλες ελληνικές χώρες.
Έπειτα από μακρόχρονη συμβίωση, τα πρωτοελληνικά
στοιχεία αφωμοίωσαν τους προελληνικούς Αχαιούς, αλλά πήραν το όνομά τους και
δύο τουλάχιστον λατρείες τους (την λατρεία του Αχιλλέως, θεού των υδάτων και
την λατρεία της Αχαΐας, θεάς της γης, που ταυτίσθηκε με την Δήμητρα). Επίσης
εγκολπώθηκαν ένα τμήμα του ελληνικού φύλου των Αθαμάνων, που είχε και αυτό
εισχωρήσει στη νότια Θεσσαλία.
Γύρω στο 1600
π.Χ. ομάδες αυτού του φύλου (των Αχαιών) που σχηματίσθηκε από την
προσέγγιση των εθνικών στοιχείων που προαναφέραμε, κινήθηκαν προς νότον και
έφθασαν ως την βορειοδυτική Πελοπόννησο. Ίσως με την ίδια κίνηση συνδέονται οι
εγκαταστάσεις Αχαιών που επισημαίνονται από εντοπισμό αχαϊκών θρησκευτικών και
μυθικών ιχνών στην Ανατολική Λοκρίδα, στη Φωκίδα, στη Βοιωτία, στη Μεγαρίδα.
Οι παραδόσεις έχουν συγκρατήσει αναμνήσεις
συγκρούσεων ανάμεσα στους Αχαιούς που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κυλλήνης
και στους κατοίκους της Φλιασίας και της Στυμφαλίας, ενώ συνδέουν την αχαϊκή
εξάπλωση στην αργολική πεδιάδα με γάμους Αχαιών ηγεμόνων με κόρες του Δαναού.
Αυτοί οι γάμοι ανήκουν βέβαια στη σφαίρα του μυθικού, αλλά μπορούν να απηχούν
την ειρηνική επικράτηση του αχαϊκού στοιχείου επί των Δαναών, γεγονός που
ταιριάζει άλλωστε με την έλλειψη ενδείξεων αρχαιολογικής προέλευσης για βίαια
γεγονότα στην Αργολίδα στο διάστημα της Μυκηναϊκής Εποχής. Η διάλεκτος των
Αχαιών της βορειοανατολικής Πελοποννήσου, αποκομμένη από τον αιολόφωνο τομέα,
άρχισε να αποκτά δικά της χαρακτηριστικά, ενώ συγχρόνως η επαφή της με τον
αρκαδόφωνο τομέα την εξέθετε σε επιδράσεις από την πλευρά του…» (καθηγητής Μιχαήλ Σακελλαρίου, Ιστορία Ελληνικού Έθνους (Ι. Ε. Ε.), τομ. Α΄, σελ. 372).
Σημειώνεται ότι στην Μεσσηνία, οι Αχαιοί υπέταξαν και αφομοίωσαν
τους εκεί εγκατεστημένους Καύκωνες,2 ένα προελληνικό αριοευρωπαϊκό φύλο. Αυτοί λοιπόν ήσαν οι περίφημοι Αχαιοί,
οι δημιουργοί του λαμπρού Μυκηναϊκού πολιτισμού (1600-1100 π.Χ.), που
κατά την περίοδο της μεγίστης ακμής του κατά τον ΙΔ΄ και ΙΓ΄ αιώνα π.Χ., θα
εξαπλωθεί σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνον. Σήμερα,
χρησιμοποιείται περισσότερο ο όρος Μυκηναίοι, αντί του όρου Αχαιοί προς
αποφυγήν συγχύσεων με τους κατοίκους της Αχαΐας των ιστορικών χρόνων.
Επίσης η γλώσσα των Αχαιών-Μυκηναίων, γνωστή από τις πινακίδες της Γραμμικής Β
ονομάζεται Μυκηναϊκή και σήμερα πιστεύεται ότι δεν προέκυψε απ’ ευθείας
από την Κεντρική διάλεκτο, αλλά ως εξέλιξη της αιολικής, που
έφεραν οι Αχαιοί στην Πελοπόννησο, όπου δέχτηκε επιδράσεις από την Αρκαδοκυπριακή,
δηλ. την διάλεκτο των Αρκάδων της κεντρικής Πελοποννήσου πριν από την
διαφοροποίησή της σε Αρκαδική και Κυπριακή.
Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την εισβολή των Δωριέων στην Αργολίδα, ο
βασιλεύς του Άργους Τισαμενός, υιός του Ορέστη και της κόρης του
Μενελάου Ερμιόνης, επικεφαλής των ηττημένων Αχαιών, εγκατέλειψαν την χώρα τους
και έφθασαν στην ΒΔ Πελοπόννησο όπου, μετά από σκληρές μάχες, θα νικήσουν τους Ίωνες
που ήσαν εγκατεστημένοι εκεί. Οι Ίωνες θα εγκαταλείψουν την περιοχή και θα
καταφύγουν στην Αττική, ενώ οι Αχαιοί αφού θάψουν στην Ελίκη τον
βασιλέα τους Τισαμενό, που σκοτώθηκε στην μάχη, θα γίνουν κύριοι της χώρας που
θα ονομασθεί Αχαΐα.
Αργότερα, σε ακαθόριστη εποχή, η Αχαΐα κατακτήθηκε από ένα φύλο που μιλούσε
την Δυτική ελληνική διάλεκτο.
Δεν γνωρίζουμε το όνομα αυτού του φύλου, γιατί έχασε το αρχικό του και πήρε το
όνομα των Αχαιών. Από αυτούς εποικίσθηκε αργότερα η Ζάκυνθος.
Με την πάροδο του χρόνου, οι Αχαιοί εξελίσσονται σε σύγχρονο για την εποχή
τους ναυτικόν λαόν και εξαπλώνονται στα νησιά του Αιγαίου, στην Κύπρο, στην
Κρήτη και στα παράλια της Μικράς Ασίας. Στην μεγίστη ακμή φθάνουν περί τα μέσα
της 2ας χιλιετηρίδος, με την ανάπτυξη του περίφημου Μυκηναϊκού πολιτισμού.
Στην Αχαΐα έφθασε επίσης μια μεικτή αποικία Αχαιών και Δωριέων από την
Σπάρτη (Ι.Ε.Ε. τομ. Β΄ σελ. 21). Οι άποικοι έφεραν μαζί τους την λατρεία της Λιμνάτιδος
Αρτέμιδος (η επωνυμία προέρχεται από τις Λίμνες, μια από τις κώμες της
Σπάρτης) και ίδρυσαν στα δυτικά παράλια του Πατραϊκού, την Μεσόα ή Μεσσάτιδα,
δίνοντάς της το όνομα μιας άλλης σπαρτιατικής κώμης. Αργότερα θα κτίσουν την
πόλη των Πατρών. Μετά τις παραπάνω εξελίξεις, γίνεται εύκολα αντιληπτό,
γιατί η διάλεκτος της Αχαΐας, η λεγομένη Νεο-Αχαϊκή, ανήκει στις Δυτικές
διαλέκτους της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού κόσμου, οι Αχαιοί-Μυκηναίοι, βαθμιαία θα
εξαφανισθούν, είτε λόγω αφομοιώσεως είτε λόγω μεταναστεύσεων, όπως και η
διάλεκτός τους, η οποία όμως διασώθηκε κυρίως στις πινακίδες της Πύλου,
των Μυκηνών και της Κνωσού (οι Αχαιοί-Μυκηναίοι κατέκτησαν την Κρήτη
μετά το 1450 π.Χ.).
Μετά τον Τρωϊκό πόλεμο:
.Οι Αχαιοί αποίκησαν
στην Κρήτη από τις Μυκήνες και το Άργος (υπό την αρχηγία του Ταλβυθίου).
Ανέπτυξαν το εμπόριο με τους τότε προηγμένους λαούς της Μεσογείου, ιδιαίτερα με
την Αίγυπτο (επί Αμενόφιος Β΄ και Γ΄/1450-1380 π.Χ.), και διεδέχθησαν τους
Κρήτες στην θαλασσοκρατορία.
Μία περίφημη Αιγυπτιακή επιγραφή αναφέρει ότι άνθρωποι ήλθαν από τον
«Μεγάλο Ένα, από το Κεφτιού που
βρίσκεται στο μέσον της μεγάλης θάλασσας». Επίσης αναφέρεται μεταφορά ξυλείας
με πλοία των Κεφτί. Στην στήλη του
Τούθμωσι Γ΄, αναγράφεται ότι:
«O ερχομός εν ειρήνη των αρχηγών Κεφτιού και των νησιών της μεγάλης
πράσινης (θάλασσας), κύψτε τα κεφάλια σας κάτω στην δύναμη του Βασιλιά
(Τουθμώσεως ΙΙΙ)…».3
.Εγκαθίσταται στην
Κύπρο ο Τεύκτρος, αδελφός του Αίαντος του Τελαμώνιου. Αυτός ίδρυσε την
Σαλαμίνα, δίδοντας το ίδιο όνομα με τον τόπο καταγωγής του, την Σαλαμίνα
Αττικής (Πίνδαρος, Νεμεονίκες, 4/46-Παυσανίας,1,3,11,29 -Αισχύλος, Πέρσες,
895).
Μία παραλία στην βόρεια πλευρά της Καρπασίας ονομάζεται «Αχαιών ακτή» (Στράβων,14,682).
Τα ονόματα των Κυπριακών πόλεων,
στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι Ελληνικά, μάλιστα σε μεγαλύτερο ποσοστό
απ’ ότι οι αντίστοιχες τοπωνυμίες της κυρίως Ελλάδος (Reallexion der Alertumswissen-schaften, τόμος 23ος,
σ.95).
Τα ευρήματα στην Φιλακοπή της Μήλου, στην Ιαλυσσό της Ρόδου, στην Κω, στην
Χίο, στην Λέσβο και στον οικισμό της Λίνδου, δεν αφήνουν αμφιβολίες για την
κυριαρχία των Αχαιών στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάννησα.
Απόδειξη της επιδράσεως του Ιωνικού-Αχαϊκού πολιτισμού στην Κύπρο, αποτελεί
και η συγγραφή πλήθους Κυπριακών επών, περισσοτέρων
από τις γνωστές διασωθείσες τραγωδίες, από τα οποία ελάχιστα σώζονται
μέχρι σήμερον (Αριστοτέλης, Ποιητική, 23/3).
γ. Οι Αχιγιάβα
1/. Σε ντοκουμέντα των Χεττιτών που χρονολογούνται μεταξύ 14ου-13ου π.Χ.
αιώνος, γίνεται λόγος για το κράτος των «Αχιγιάβα»
που δεν είναι άλλοι από τους Αχαιούς.4
2/. Οι σχέσεις των Αχιγιάβα με
τους Χετταίους.
Κατά την 2η χιλιετία π.Χ., στην Μ. Ασία, οι Χετταίοι ίδρυσαν ένα ισχυρότατο
κράτος με πρωτεύουσα την Χαττούσα. Οι Χετταίοι είχαν γραφή, ενώ πινακίδες που
βρέθηκαν στην Χαττούσα μας δίνουν ένα πλήθος ιστορικών πληροφοριών. Η μεγάλη
ακμή του κράτους των Χετταίων σημειώνεται στα μέσα της 2ης χιλιετίας, οπότε
έχουν υπό την εξουσία τους σχεδόν ολόκληρη την Μικρά Ασία, την Βόρεια
Μεσοποταμία και την Βόρεια Συρία.
Κατά την περίοδο αυτή, αναπτύσσουν διπλωματικές σχέσεις με τους Μυκηναίους,
τους Αχιγιάβα (Αχαιούς) των πινακίδων της Χαττούσα. Προς τα τέλη του
13ου αιώνα π.Χ. οι επιδρομές των «λαών της θάλασσας», που κυριολεκτικά
ανέτρεψαν την πολιτική και εμπορική τάξη στην ανατολική Μεσόγειο, διέλυσαν το
κράτος των Χετταίων.
3/. Η
σχέση των Αχιγιάβα με τους Μυκηναίους.
α/. Οι Μυκηναίοι μετά την κυριαρχία τους στην Κρήτης (1450
π.Χ.), έγιναν θαλασσοκράτορες. Σε ολόκληρο τον χώρο του Αιγαίου και στα
μικρασιατικά παράλια ιδρύουν αποικίες και εμπορικούς σταθμούς. Παράλληλα, για
την αναζήτηση πρώτων υλών και αγορών ταξιδεύουν μέχρι την Εγγύς Ανατολή, τη
νότια Ιταλία, την Σικελία, την Ισπανία και φαίνεται να έχουν σποραδικές επαφές
με την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Αποικίζουν συστηματικά την Κύπρο και
έρχονται σε επαφή με το κράτος των Χετταίων. Τα αρχεία των
Χετταίων ονομάζουν τους Μυκηναίους Αχιγιάβα (Αχαιούς) και τονίζουν ότι
το βασίλειο τους είναι υπολογίσιμη ναυτική δύναμη.
β/. Μέχρι τα μέσα του 15ου αι. π.Χ., ηγετικό ρόλο στο Αιγαίο έπαιζαν οι Κρήτες.
Ωστόσο, στα τέλη του ίδιου αιώνα, οι Μυκηναίοι κυριάρχησαν στην Κρήτη και
κατέλαβαν την Κνωσό. Εκτόπισαν από το Αιγαίον τους Κρήτες και επέβαλαν την δική
τους θαλασσοκρατία. Τα ανασκαφικά δεδομένα αποδεικνύουν την ύπαρξη μυκηναϊκών
εγκαταστάσεων ή εμπορικών σταθμών σ' όλο το Αιγαίον. Τους δύο επόμενους αιώνες,
η εξάπλωσή τους επεκτείνεται πέρα από το Αιγαίον.
Το 13ον αι. π.Χ. αποίκισαν συστηματικά την Κύπρο, η οποία ευρίσκετο στην σφαίρα
επιρροής των Φοινίκων και των Αιγυπτίων, συμβάλλοντας στον εξελληνισμό της.
Ίδρυσαν μυκηναϊκή παροικία στην φοινικική πόλη Ουγκαρίτ και επέκτειναν τις
εμπορικές δραστηριότητες τους νοτιότερα, στην Παλαιστίνη και την Αίγυπτο.
γ/. Για την εξάπλωση και την δύναμη των Μυκηναίων, μας πληροφορούν και οι Χεττιτικές
πηγές. Πινακίδες που βρέθηκαν στην Χαττούσα αναφέρονται με
τιμητικό τρόπο, στο βασιλιά των «Αχιγιάβα», τον οποίο ο βασιλιάς των
Χετταίων αποκαλεί αδελφό. Ωστόσο, υπήρχαν και περίοδοι κατά τις
οποίες ο Χετταίος βασιλιάς κάνει παράπονα στον αδελφό του, για τις επιδρομές
των Αχιγιάβα στην χώρα του. Τα ανασκαφικά δεδομένα αποδεικνύουν την ύπαρξη
μυκηναϊκών εγκαταστάσεων ή εμπορικών σταθμών σ' όλο το Αιγαίο. Εκ των παραπάνω
καθίσταται προφανές ότι:
1//. Πίσω από το όνομα Αχιγιάβα των
πινακίδων, βρίσκονται οι Αχαιοί.
2//. Οι Αχαιοί ως ομογάλακτοι με τους Χετταίους, ανήκουν στην Αδαμική γραμμή,
τουτέστιν στην Λευκή Ομοεθνία, όπως προκύπτει και από τα σχετικά χωρία της Π.Δ.
δ. Μυθολογία
Κατά την Ελληνική μυθολογία, ο Έλλην είναι πατήρ του Δώρου, του Ξούθου, του
Αιόλου και ο Αχαιός (ο γενάρχης των Αχαιών), υιός του Ξούθου και της Κρεούσης
και αδελφός του Ίωνος. Κατ’ άλλους μύθους, υπήρξε υιός του Ποσειδώνος και της
Λαρίσης ή του Διός και της Φθίας.
Όπως έχουμε προείπει στο οικείον κεφάλαιον, σύμφωνα με την πληρέστερη,
συνηθέστερη και επικρατήσασα μυθική διατύπωση, το Ελληνικόν Έθνος διαιρείται σε
τέσσαρες φυλές. Όμως, έχουμε ήδη αποδείξει ότι, ο γενεαλογικός μύθος των Ελλήνων, που συνδέεται με τον κατακλυσμόν
του Δευκαλίωνος, είναι αντιγραφή και αυθαίρετη μυθοπλασία του γενεαλογικού
δένδρου του Νώε και του κατακλυσμού, επισυμβάντος κατά την εποχήν του.
Συνεπώς, τα προβαλλόμενα επί αιώνες, περί των Αχαιών ως ένα από τα τέσσαρα
(4) φύλα) του αρχαίου Ελληνικού Έθνους, εκτός των όσων έχουν καταγραφεί στον
Γενεαλογικόν μύθον των Ελλήνων, όπως θα αποδειχθεί και από την ακολουθούσα
ανάλυση των υποτιθέμενων τεσσάρων Φύλων της Ελληνικής Φυλής (Αχαιοί, Ίωνες, Δωριείς, Αιολείς), είναι
αυθαίρετα, παραπλανητικά και απατήλια μυθεύματα για μειράκια…
ε. Ετυμολογία της λέξεως Αχαιός
1/. Κυριώτερες απόψεις
ιστορικών-ερευνητών γλωσσολόγων
Η λ. Αχαιοί <* ΑχαιFοί είναι άγνωστης ετυμολογίας.
Σχετικά με τον τόπο που προσδιορίζει αρχικά η λέξη στην Μυκηναϊκή περίοδο,
διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις από τις οποίες επικρατέστερες είναι η Κνωσσός (L.Palmer) και η Ρόδος (D. Page) {Λεξ. Μπαμπινιώτη, σ. 338}.
Η λέξη Αχαιός περιλαμβάνει την ρ. Αχ-
που σημαίνει γενικά νερό, αλλά και στεναγμός, θλίψη επειδή το συνηθισμένο
αποτέλεσμα της θλίψεως είναι τα δάκρυα.
Η χρήση στον Όμηρο του ηχή
(ηχ-ώ, Δωρ.αχά), δείχνει ότι η λέξη χρησιμοποιείτο για να δηλώσει ήχο της
θάλασσας (θάλασσα ηχήεσσα, Α/ 157- Ηχή θεσπεσίη, ως ότε κύμα πολυφλοίσβοιο
θαλάσσης, Β/209- ήχο ανέμων, Π/ 769- αλαλαγμό, Ν/837).
Αχ: Στην σφηνοειδή
γραφή σημαίνει ύδωρ (Μεγ.Αμερικ. Εγκυκλ., λ. Αχ, σ. 40).
Αχελώος: Ποτάμιος θεός, γιός του Ωκεανού και της Τηθύος-Ησίοδος, Θεογονία, 340- ή
της Γαίας, του οποίου το όνομα έλαβε ο ποταμός της Αιτωλοακαρνανίας.
Αχελώος: «Ο ποταμός «Αχ». Ως
προσηγορικόν, παν ρεύμα, πας χείμαρρος ή εν γένει το ύδωρ (παράβαλε του Βιργιλίου
Acheloia pocula)» {Λεξ. Σταματάκου. σ. 202}.
Αχέρων: Ποταμός της Θεσπρωτίας. Το όνομα θεωρήθηκε από άλλους ότι παράγεται από
το «άχεα ρέων» (ΟΜ.ΟΔ: Κ/513).
Αχαΐα: Τόπος βροχών/περιβρεχόμενος από θάλασσα.
Αχρίς: Λίμνη (Βόρειος Ήπειρος/Αλβανία).
Αχάτης: Ποταμός της Σικελίας μεταξύ Καμαρίνης και Γέλας, από τον οποίον
ονομάσθηκε ο αχάτης λίθος που βρέθηκε το πρώτο εκεί (Θεόφρ.π.λίθ. απόσπ. 2-Plin. ΧΧΧVII,10,54-Sil. XIV,229).
Αχερουσία λίμνη - Αχινού λίμνη-Αχηβάδα,κλπ.
2/. Ετυμολογία με βάση την Π.Δ.
Η λέξη Αχαιός είναι δηλωτική συγγενών λαών (φύλων). Το Αχ (Akh ή Ach) στα Χαλδαϊκά, σημαίνει αδελφός ( «και προσέθηκε τεκείν
τον αδελφόν αυτού, τον Άβελ»- ΓΕΝ: 4/2. «Και είπεν ο Κύριος προς τον Κάϊν που
εστίν Άβελ ο αδελφός σου;» - ΓΕΝ: 4/9). Την ίδια σημασία έχει και η βιβλική
ερμηνεία των λέξεων:
Achiy=αδελφικός ( Α΄ ΠΑΡΑΛΕΙΠ: 5/15).
«Αχί ο υιός του Αβδιήλ..». Στην
μετάφρ. Ο΄ η φράση έχει ως εξής: «αδελφού
υιού Αβδιήλ.......».
Ach-i-yam= Ο αδελφός της
μητέρας (Β΄ ΒΑΣΙΛ: 23/33).
Ach-i-yah= Ο αδελφός
του Θεού (Α΄ ΒΑΣΙΛ: 14/13).
Achio ή Ahio ή Achyow= Αδελφοί, αδέλφια (Β΄ ΒΑΣΙΛ: 6/3- Α΄ ΠΑΡΑΛ: 8/14).
στ. Η πιθανώτερη σημασία του
ονόματος «Αχαιοί»
Αχαιοί είναι το προϊστορικό όνομα των «λαών της θαλάσσης» και η αρχαιότερη
(προϊστορική) πολιτική ονομασία, των συγγενών Πελασγικών
(προελληνικών-πρωτοελληνικών) φύλων, διότι :
-Οι προέλληνες και πρωτοέλληνες εμφανίζονται με αυτό το όνομα σε όλο τον
τότε προϊστορικόν Ελλαδικόν/Ελληνικόν χώρον.
Την εποχή του Τρωϊκού Πολέμου, όλοι οι Προέλληνες καλούνταν Αχαιοί με την σημασία που έχει σήμερα το όνομα Έλληνες (Λεξ.
Ελευθερουδάκη, τ. 2ος , σ. 755).
«Γιατί (ο Κινύρας) είχε ακούσει στην Κύπρο την μεγάλη φήμη ότι οι Αχαιοί επρόκειτο
να αποπλεύσουν για την Τροία και γι’ αυτό του έδωσε (στον Αγαμέμνονα), τον
θώρακα ως δώρο» (ΙΛΙΑΣ:Λ/20-22).
«Ο Όμηρος καλεί ενίοτε πάντας τους
Έλληνας, Αχαιούς. Κατά τους χρόνους της
ακμής των, οι Αχαιοί ήσαν κύριοι όλης της Στερεάς Ελλάδος (πλην της Αττικής)
και της Αν. Πελοποννήσου» (Επίτομο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «ΠΡΩΪΑΣ», τ.1ος, σ.
626).
-Η λέξη δηλώνει τους ομαίμους που διακινούνταν κυρίως δια θαλάσσης, αφού:
.Η Ιαπετική ή Ινδοευρωπαική ρίζα Akh ή Ακβ εναλλάσσεται διαδοχικά με
τις ακ, αχ, αφ που σημαίνουν νερό, εξ ού και το Λατινικό
όνομα aqua (ακ-ουα)
{Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 2ος, σ.40-Οι περιπέτειες των Εθνικών
ονομάτων των Ελλήνων, Παναγ. Χρήστου, σ. 32}.
.Η λέξη Akh στα Χαλδαϊκά (Αρχαία Εβραϊκά), σημαίνει αδελφός
(Αιγυπτιακή επιγραφή αναφέρει τους Ακχ-αιούσος
ή Ακχαϊβα, που εισέβαλλαν από το χώρο της θαλάσσης-Βλέπε και
ΓΕΝΕΣΗ:4/2-4/9).
-Οι προέλληνες (Πελασγοί) κατά την προϊστορική εκείνη περίοδο (2η χιλιετία),
έχουν αρχίσει να αφομοιώνονται ή έχουν ήδη αφομοιωθεί από τους ομαίμους τους,
Ιαφεθίτες/ Ίωνες.
Όλοι οι Ίωνες ήσαν Αχαιοί, αλλά όλοι οι Αχαιοί δεν ήσαν Ίωνες, γιατί
περιελάμβαναν και άλλους Ιαφεθίτες,
απογόνους των αδελφών του βιβλικού Ίωνος.
Ο Αγαμέμνων αποκαλείται ο δοξασμένος πολλών
λαών βασιλεύς μέσα στους Αχαιούς (Κήδιστ’ Αχαιών Ατρέως πολυκοίρανε μάνθανέ μου παί»
(Αισχύλου αποσπάσματα, Τήλεφος, 144).
-Με την εκστρατεία των Αχαιών κατά της Τροίας, πραγματοποιείται η πρώτη
πολιτική ενοποίηση των Πρωτοελληνικών «ευσύνοπτων» πόλεων. Δεν έχουμε ακόμη την
εμφάνιση ενεργού Εθνικής συνειδήσεως, αλλά
έχουμε την εξωτερίκευση πολιτικής συνειδήσεως (λήψη ενιαίας πολιτικής αποφάσεως
για την εκστρατεία).
ζ. Συμπεράσματα
1/. Αχαιοί είναι το προϊστορικό
όνομα των «λαών της θαλάσσης». Προσδιορίζει, κατά μία έννοια, την αρχαιότερη
πολιτική-γεωγραφική ονομασία των συγγενών Πελασγικών (προελληνικών και
πρωτοελληνικών) φύλων, ομογάλακτων
αδελφών.
2/. Μέχρι σήμερα, οι Ελληνόπαιδες
διδάσκονται στα σχολεία ότι οι Σπαρτιάτες
ήσαν Δωριείς. Τα αδιάσειστα ιστορικά στοιχεία όμως, λένε ότι:
.Αχαιοί εθεωρούντο κυρίως οι
Σπαρτιάτες και οι Αργείοι (Παυσανίας,7.1-Λεξ.Lindell and Scott, τ.1ος, σ.465).
.Οι Αθηναίοι οι οποίοι ήσαν αδιαφιλονίκητα Ίωνες φυλετικά, θεωρούσαν
εαυτούς και Αχαιούς (ΗΡΟΔ: Ε/72).
.Οι Δωριείς ήσαν Αχαιοί που μετονομάσθηκαν για διάφορους λόγους (Λεπτομέρειες
βλέπε στο κεφ. ΔΩΡΙΕΙΣ).
3/. Το όνομα Αχαιός:
.Δεν έχει φυλετική σημασία, γιατί δεν αποτελεί ξεχωριστό
Ελληνικό φύλο (περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία, στα κεφάλαια περί
Ιώνων-Αιολέων-Δωριέων).
.Δηλώνει, από μία περίοδο και μετά, τους απανταχού της
προελληνικής Πελασγίας, ομογάλακτους πολίτες, γιατί με την εκστρατεία των Αχαιών
κατά της Τροίας (12ος π.Χ. αι), πραγματοποιείται η πρώτη πολιτική ενοποίηση των
προελληνικών «ευσύνοπτων» πόλεων. Με την λήψη καθολικής πολιτικής αποφάσεως για
την εκστρατεία, έχουμε την εμφάνιση, για πρώτη φορά, ενιαίας και ενεργού
πολιτικής συνειδήσεως. Δεν υπάρχει ενεργός Εθνική συνείδηση αλλά λανθάνουσα,
διότι δεν έχει παρουσιασθεί ακόμη εξωτερική απειλή, κάτι που έγινε πολύ
αργότερα, με την εισβολή των Περσών στην Ελλάδα.
12.
ΙΩΝ/ ΙΩΝΕΣ
α. Προϊστορία-Ιστορία
1/. Ιωνία5
Ιωνία ονομάζεται η
παράλια περιοχή της Μ. Ασίας, καθώς και μερικά εγγύς των παραλίων νησιά, στα
οποία κατοικούσαν οι Ίωνες. Περιλαμβάνει το τμήμα της Μ. Ασίας που περιβάλλεται
από τους ποταμούς Έρμο και Μαίανδρο. Σταδιακά η Ιωνία ταυτίστηκε με ολόκληρη
την περιοχή των ανατολικών παραλίων του Αιγαίου, λόγω της μεγαλύτερης εμβέλειας
των Ιωνικών πόλεων, έναντι των άλλων ελληνικών πόλεων της περιοχής αυτής.
Περί την δευτέρα χιλιετηρίδα π.Χ., οι Ίωνες ήταν το πρώτο από τα Πελασγικά/ Ινδοευρωπαϊκά
φύλα που εγκαταστάθηκαν αρχικώς στην βορειοδυτική Πελοπόννησο, στην Αττική και
στην Εύβοια. Αργότερα, γύρω στο 1100 π.Χ., άρχισαν να ιδρύουν αποικίες
στα παράλια της Μ. Ασίας. Η περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν, στο κεντρικό τμήμα της
Μικράς Ασίας, καθώς και τα νησιά Χίος και Σάμος, ονομάστηκε από τότε Ιωνία.
Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας
Ιωνίας, εκτεινόταν από τον Έρμο ποταμό στα βόρεια, μέχρι την αρχή της
χερσονήσου της Αλικαρνασσού στα νότια. Δυτικά κατέληγε στην μεγάλη χερσόνησο
της Ερυθραίας, ενώ δυτικά σε οροσειρές που χώριζαν την Ιωνία από την Λυδία και
την Καρία.
Οι Ίωνες που ίδρυσαν δώδεκα
ισχυρές πόλεις, την Δωδεκάπολιν, κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. δημιούργησαν μία
θρησκευτική ένωση, που ονομάστηκε «κοινό των Ιώνων» ή Ιωνική
Δωδεκάπολις. Στην Δωδεκάπολιν, συμπεριλαμβάνονταν οι δώδεκα ισχυρότερες πόλεις
των Ιώνων, η Μίλητος, η Μνούς, η Πριήνη, η Έφεσος, η Κολοφώνα, η Λέβεδος, η
Τέως, οι Κλαζομενές, οι Ερυθρές η Φώκαια και οι νησιωτικές πόλεις Χίος και
Σάμος. Κέντρο της ενώσεως ήταν η χερσόνησος της Μυκάλης. Στην περιοχή αυτή, το
κοινό διοργάνωνε εορτή, τα Πανιώνια.
Η αρχαία Μίλητος της Ιωνίας, θεωρείται η
πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κόσμου.
Η Ιωνία άκμασε περισσότερο από
το βόρειο τμήμα της Μικράς Ασίας που αποικίστηκε κυρίως από τους κατά την
συμβατικήν ιστορίαν, αποκληθέντας Αιολείς, αλλά και από το νότιο τμήμα που
αποικίστηκε από τους λεγόμενους Δωριείς. Οι Αθηναίοι υποστήριζαν ότι αυτοί
ήταν οι πρώτοι και γνήσιοι Ίωνες. Η μετανάστευση των ελληνικών φύλων προς
την δυτική ακτή της Μικράς Ασίας και προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου,
ονομάστηκε πρώτος ελληνικός αποικισμός.
Η ανάπτυξη της Ιωνίας προκάλεσε
το μίσος των γειτονικών λαών, που ζητούσαν αφορμή να υποτάξουν την πλούσια γη
της. Πρώτα υπετάγη στους Λυδούς, που με βασιλιά τον Κροίσο στα μέσα του 6ου
αιώνα π.Χ., υποχρέωσαν τις Ιωνικές πόλεις (με εξαίρεση την Μίλητο), να
πληρώνουν φόρο υποτελείας.
Την υποταγή στους Λυδούς,
αντικατάστησε η υποταγή στους Πέρσες. Ο βασιλιάς των Περσών Κύρος, αφού υπέταξε
το βασίλειο των Λυδών και τους γύρω λαούς, μπήκε και στην Ιωνία το 540 π.Χ..
Έτσι η πλούσια γη της Ιωνίας έγινε κτήμα του βασιλιά των Περσών. Οι Ίωνες όμως
δεν μπόρεσαν να υποφέρουν την Περσική κατοχή και γρήγορα επαναστάτησαν. Η
επανάσταση αυτή, γνωστή σαν «Ιωνική επανάσταση», άρχισε το 499 π.Χ.
Οι Ίωνες, με την βοήθεια και
των άλλων Ελλήνων, κατευθύνθηκαν στην πρωτεύουσα της σατραπείας τις Σάρδεις,
που την πολιόρκησαν και την κατέλαβαν. Αλλά οι Πέρσες, ισχυρότεροι καθώς ήταν,
τους ανάγκασαν να οπισθοχωρήσουν και μάλιστα πολιόρκησαν την Μίλητο. Το
παράδειγμα της επαναστάσεως των Ιώνων, ακολούθησαν και οι άλλοι Έλληνες της Μ.
Ασίας και έτσι ο πόλεμος γενικεύτηκε. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στην Μίλητο,
όπου οι Πέρσες κατόρθωσαν να υποτάξουν τους Έλληνες. Έτσι έληξε ο πρώτος πόλεμος
των Ελλήνων με τους Πέρσες.
Οι Ίωνες επαναστάτησαν για
δεύτερη φορά, σαν μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας και κατόρθωσαν να ανακτήσουν την
ελευθερία τους. Οι πόλεις της Ιωνίας επανήλθαν στην Περσική αυτοκρατορία με την
Ανταλκίδειο ειρήνη που ακολούθησε την λήξη του Κορινθιακού πολέμου. Απέκτησαν
πάλι την ελευθερία τους στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου, που απελευθέρωσε όλη την
Μικρά Ασία. Μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ιωνία έγινε μέρος
των Ελληνιστικών βασιλείων που ιδρύθηκαν στην περιοχή.
Στην εποχή της Ρωμαίϊκης/
Ελληνικής αυτοκρατορίας (Βυζαντίου) η Ιωνία αποτελούσε τμήμα του θέματος της
Σάμου και ακολούθησε την τύχη της υπόλοιπης Ελλάδας. Υποτάχτηκε στους Τούρκους
και το 1919 απελευθερώθηκε από τους Έλληνες. Δυστυχώς, μετά την μικρασιατική
καταστροφή του 1922, η Ιωνία υποτάχτηκε και πάλι στην Τουρκία, στην οποία
παραμένει, υπό κατοχή, μέχρι σήμερα.
2/. Ιωνικός πολιτισμός
Οι Ίωνες ανέπτυξαν σπουδαίο πολιτισμό. Πρώτοι απ'
όλους τους άλλους Έλληνες, προόδευσαν στα γράμματα και στις τέχνες. Πολλοί
φιλόσοφοι και σοφοί της αρχαιότητας, κατάγονταν από την γη της Ιωνίας. Από δω
μεταδόθηκε ο πολιτισμός και στους άλλους Έλληνες. Κύρια και σπουδαία πνευματικά
κέντρα ήταν η Μίλητος και η Έφεσος. Η Ιωνία θεωρείται πατρίδα του Ομήρου, του
μεγαλύτερου ποιητή της αρχαιότητας. Από την Ιωνία κατάγονταν, ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος,
ο Αναξιμένης, ο Ηράκλειτος, ο Φιλόλαος, ο Αναξαγόρας και ο Εμπεδοκλής. Από την
Ιωνία ήταν και ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος, η Ασπασία, γυναίκα του Περικλή,
και ο ποιητής Ανακρέων.
Στην αρχιτεκτονική,
οι Ίωνες δημιούργησαν έναν δικό τους ρυθμό,
τον «ιωνικό ρυθμό», που είναι χαρακτηριστικός για την λεπτότητα, την κομψότητα
και την ομορφιά του. Μνημεία ιωνικού ρυθμού είναι ο ναός της Απτέρου Νίκης και
το Ερεχθείο στην Ακρόπολη. Ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ιωνικού επίσης
ρυθμού, είναι ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Στην Μίλητο βρισκόταν το
ιωνικό μαντείο των Διδύμων.
Οι Ίωνες είχαν ιδιαίτερη
διάλεκτο, την «Ιωνική». Σ' αυτήν την γλώσσα έγραψε ο Όμηρος τα ποιήματά του,
καθώς επίσης και ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος. Η «αττική» διάλεκτος που ωμιλείτο
στις Αθήνες, ήταν παρακλάδι της Ιωνικής.
Στην περιοχή της Ιωνίας, εμφανίστηκε για πρώτη φορά η φιλοσοφική σκέψη.
Πολλά χρόνια πριν από τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα, οι Ίωνες φιλόσοφοι, οι
οποίοι καλούνται και προσωκρατικοί, προσπάθησαν να δώσουν απάντηση σε ορισμένα
ερωτήματα που οι ίδιοι έθεσαν. Τα ερωτήματα αυτά μπορούν με ευσύνοπτο τρόπο να
διατυπωθούν σε ένα βασικό: «Ποια είναι η "αρχή" και ποια τα
"αίτια" των όντων;».
β. Όνομα-προέλευση-αρχαιότης
Το όνομα Ίωνες είναι το αρχαιότερο φυλετικό όνομα των πρωτοελλήνων, διότι:
-Οι Ίωνες κατάγονται από την θεϊκή οικογένεια του Νώε, με αρχαιότατον
γενάρχην (Φυλετικόν πατριάρχη) τον Ιωΰαν/Ίωνα (Αποδεικτικά στοιχεία όπως στα:
«Γενεαλογικός Μύθος των Ελλήνων, παρ. 8β,γ, Μέρος 9ον και «Αγιογραφικά και
Λοιπά Τεκμήρια της Επιλογής των Ελλήνων ως πρωτοτόκων του Νέου Έθνους/Ισραήλ, παρ.
5, μέρος 6ον).
-Η εμφάνιση των Ιώνων στον Ελλαδικό χώρο, εξακριβωμένα προηγείται, κατά
πολλούς αιώνες, τόσον των αναφερομένων λοιπών προελληνικών φύλων, Αχαιών -
Αιολέων - Δωριέων, όσον και της εμφανίσεως του ονόματος «Έλληνες».
Συγκεκριμένα:
.Το όνομα Έλληνες διαδόθηκε πολύ αργότερα (10ος –
8ος π.Χ. αιών) «κατά τρόπο ανεξήγητο από κάποιον βασιλέα των Δωριέων Αιγιμιό του οποίου ο ρόλος στην Ελληνική προϊστορία χαρακτηρίζεται
ως ανάλογος του ρόλου του Μωϋσέως εις την αντίστοιχη προϊστορία του Ισραήλ» (Εγκ. ΗΛΙΟΣ, τ. 1ος,
σ. 690-Εγκ. Λεξ. Ελευθερουδάκη, τ.1ος, σ.464).
.Πουθενά δεν
υπάρχουν καταγεγραμμένες, την περίοδο
της κυριαρχίας των Αχαιών/Ιώνων, οι λέξεις Έλλην-Ελλάς.Το όνομα Ελλάς εμφανίζεται αμυδρώς, για πρώτη
φορά, στον Όμηρο (Ο Όμηρος έζησε περί τον 8ο π.Χ. αιώνα), ως δηλωτικόν τμήματος
της Αχαΐας Φθιώτιδος, στη νότια Θεσσαλία. Κατά την αρχή των Ολυμπιάδων, το
όνομα εξαπλώνεται από των Θερμοπυλών προς νότον και λαμβάνει καθολική σημασία
(Επίτομο Ορθογραφικό και Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ,σ.1514 - Επίτομο Λεξικό ΠΡΩΪΑΣ, σ. 984).
Για πρώτη φορά το όνομα Έλληνες εμφανίζεται στην γενική του σημασία, σε
επίγραμμα του Αρκάδος αυλωδού Εχεμβρότου. Το επίγραμμα αναφέρεται στην
Ολυμπιάδα 48/3 (584 π.Χ.)
«Εχέμβροτος Αρκάς έθηκε τω Ηρακλεί νικήσας τοδ’άγαλμα Αμφικτυόνων αέθλοις, Έλλοισι δ’άδων μέλεα και ελέγους»
(Παυσανίας, Περιηγητικά,10,7,3).
.«Προ του Έλληνος, ούτε καν υπήρχε το όνομα τούτο, διάφοροι δε λαοί
όπως και ο Πελασγικός, έδιδαν το όνομά τους εις μεγάλην έκτασιν της χώρας»
(Θουκυδ. Ιστ. Α/3).
.Ο Θεμιστοκλής, κατά τους
Περσικούς πολέμους, προκειμένου να επιτύχει την μείωση της μαχητικής ικανότητος
των Περσών ανέγραψε πάνω σε βράχια ορατά από την θάλασσα, σε λιμάνια και όρμους
που λιμενιζόταν ο Περσικός στόλος του Ξέρξη, κατά την κάθοδόν του στην Ελλάδα,
τα εξής: «Άνδρες Ίωνες κάνετε μεγάλο
σφάλμα αγωνιζόμενοι κατά των πατέρων σας βοηθώντας τον εχθρό για την υποδούλωση
της Ελλάδος....».
Απευθυνόμενος ο Θεμιστοκλής προς τους Ίωνες, ασφαλώς και εννοεί τους
Έλληνες. Είναι σαφής όμως η ψυχολογική επίδραση που ασκεί, την περίοδον εκείνη,
το όνομα Ίωνες, κάτι που φανερώνει ότι υπήρχαν βαθειές ρίζες των Προελλήνων που
κατέληγαν στον Βιβλικό Ίωνα και δηλώνει την παραδοσιακή πίστη των προγόνων μας,
στις θεϊκές καταβολές τους.
.Ιστορικοί και άλλοι
επιστήμονες {Ερνέστος Κούρτιος -Καζωμπόν Ισαάκ (Ελβετός λόγιος και
θεολόγος-1559/1614, βιβλιοφύλακας της βιβλιοθήκης των Παρισίων), κ.α.}, έχουν
καταλήξει σε συμπεράσματα ότι οι Ίωνες που είναι απόγονοι-ταυτοπρόσωποι των
Ιαβανών (Ιαβάν=Αρχική απόδοση του
ονόματος Ίων), είναι οι αρχαιότεροι κάτοικοι της Ελλάδος.
«Μεταξύ όλων των Ελλήνων αρχαιότατοι υπήρξαν οι Ασιατικοί Ίωνες, απόγονοι
των Ιαβανών» (Ισαάκ Καζωμπόν)
«Η Αττική απ’ όπου φέρεται ότι
εξεπήγασε ο εξιωνισμός της Μ. Ασίας, έγινε
Ιωνική έπειτα από μετανάστευση από τα ανατολικά και για πρώτη φορά από την ανατολική μικρασιατική παραλία....Η αμοιβαία
επικοινωνία μεταξύ των δύο ακτών αποτελεί την κυρία ουσία της αρχαιότερης
ιστορίας του Ελληνικού λαού»(Οι Ίωνες πριν από την Ιωνική μετανάστευση, Ernst Curtius).
Σε αρχαία Αιγυπτιακή επιγραφή του 15ου αιώνος π.χ. ανεγνωρίσθη το όνομα των
Ιώνων, με το οποίον κατά τον Κούρτιο, ονομάζονταν αρχικά οι Ίωνες της Μ. Ασίας
και από αυτούς έλαβαν μετέπειτα την ονομασία οι Ίωνες της Ευρώπης και οι
Αθηναίοι. Επίσης και ο Sayce,6 στα χρονικά του Σενναχερείβ (781-704 π.χ.), βρήκε
μνημονευόμενο το όνομα Iavan (Πελασγοί, Νικόλαος Ελευθεριάδης, εκδ. Κάκτος, επανέκδοση
1997,σ. 329), ταυτόσημο του Ίωνα.
«Οιοιδήποτε όμως και αν ήσαν οι κατοικούντες τον Ελλαδικόν χώρον, και την
Αιγηΐδα λαοί, κατεκτήθησαν υπό των επιδραμόντων Ελλήνων. Οι τελευταίοι ούτοι
κατήλθον κατά διαδοχικά κύματα, πιθανώς
πρώτοι οι Ίωνες, είτα οι Αιολείς και οι Αχαιοί και τέλος οι Δωριείς»
{Εγκ. Λεξ. Ελευθερουδάκη, λ. ΕΛΛΑΣ,
σ.123 (59)}.
«Αιώνας τινάς μετά τους Ίωνας, περί το 1800 π.Χ., κατήλθαν οι Αιολείς ή
Αχαιοί, οι οποίοι υπό το δεύτερον όνομα είναι γνωστοί και εις τα επιγραφικά
μνημεία των Χεταίων τα γνωσθέντα τους τελευταίους χρόνους...» (Κων. Αμάντου,
Μικρά μελετήματα, Άρθρα και Λόγοι,1940, σ. 102).
«Ως πρώτοι κάτοικοι της Αιγιαλείας
θεωρούνται οι Πελασγοί από της εποχής του Αιγιαλέως μέχρι του Σελινούντος. Επί
του βασιλέως της Αχαΐας Σελινούντος, ήλθον εις την
Αιγιάλειαν Ίωνες, ο αρχηγός των οποίων Ίων.....Τους Ίωνας διεδέχθησαν οι Αχαιοί οι οποίοι πιεζόμενοι υπό των Δωριέων εγκατεστάθησαν εις την ΒΔ περιοχήν
της Πελοποννήσου η οποία έκτοτε ονομάζεται Αχαΐα» (Εγκ. Λεξ. ΗΛΙΟΣ, τ.1ος, σ.
685).
«Οι πρώτοι μυθικοί κάτοικοι στον χώρο των Πατρών, οι αυτόχθονες, είχαν
βασιλιά τους τον Εύμηλο που διδάχθηκε από τον Τριπτόλεμο τον ήμερο καρπό και
την άροση της γης. Γι’αυτό και η κώμη που ίδρυσε ο Εύμηλος ονομάσθηκε Αρόη. Οι
άλλες δύο κώμες η Άνθεια και η Μεσάτις ανήκουν στην ίδια μυθική παράδοση....Κατά τον Παυσανία ο Αχαιός Πατρεύς από την
Λακωνία έδιωξε αργότερα τους Ίωνες και συνοίκισε στον χώρο της Αρόης τις τρείς
πόλεις....» (Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, λ. Πάτρα, σ. 250).
«Οι Ίωνες έφθασαν στην Πάτρα το 1406 π.Χ. εξ Αττικής, όταν ευρίσκοντο ήδη
εκεί τρείς μικρές πόλεις, η Αρόη, η Άνθεια και η Μεσάτις....(ΣΣ: Πελασγικές
πόλεις)» (Εγκ. ΗΛΙΟΣ, λ. Πάτραι, σ.84).
«Αχαΐα: Αρχαία χώρα της
ΒΔ Πελοποννήσου.........Πρότερον
εκαλείτο Αιγιάλεια και κατωκείτο υπό Ιώνων εκδιωχθέντων υπό Αχαιών
(1100 π.Χ.) οίτινες ορμηθέντες εκ της Φθιώτιδος....» (Επίτομο Εγκ. Λεξ.
ΠΡΩΪΑΣ, σ. 625).
«Οι ανατολικοί λαοί, οίτινες πρώτους
εκ των Ελλήνων εγνώρισαν τους Ίωνας (και πρώτοι πιθανώς εκάλεσαν αυτούς
ούτως) απεκάλουν πάντας τους αρχαίους Έλληνας με το όνομα εκείνων ( Οι Εβραίοι
Ιωΰαν, οι Ασσύριοι Ιαβάν, οι Αιγύπτιοι Ουϊνίμ και οι Πέρσαι Γιουνάν)» (Μεγάλη
Ελληνική Εγκυκλ., τ. 13ος, σ. 397).
«Οι πολλοί απεδέχθησαν ότι πρώτοι οι
Ασιανοί Ίωνες έλαβον το όνομα τούτο ως Εθνικό» (ο.α.).
.Σύμφωνα
με τον ιδρυτικόν μύθον των Αθηνών, γενάρχης είναι ο Ίων, γιος του θεού Απόλλωνα
και της Αθηναίας Κρέουσας, κόρης του Εριχθονίου ή Ερεχθέα.
«Κρέουσαν την
Ερεχθέως Απόλλων φθείρας έγκυον εποίησεν εν Αθήναις… Το μεν βρέφος Ίωνα αυτόν,
κτίστορα Ασιάδος χθονός, όνομα κεκλήσθαι» (Ίων, Ευριπίδη) Ο Ίων του τραγικού ποιητή Ευριπίδη γραμμένος στα
419-418 π.Χ. μας δίνει ένα τρόπον τινά το γενεαλογικό δένδρο των Ελλήνων.
.Υαυάν ή Ίων ή Javan είναι το ίδιο όνομα που αναφέρεται και
στην Παλαιά Διαθήκη (ΓΕΝΕΣΗ, κεφ. 10) ως γιος του Ιάφεθ και απόγονος του Νώε.
Στο βιβλίο του Δανιήλ, στην λεγόμενη αποκαλυπτική γραμματεία, αναφέρεται ο
Γιαυάν ή Γιαβάν σε σχέση με τον βασιλιά των Ελλήνων. Συνήθως ερμηνεύεται ως
ταύτιση με τον Μέγα Αλέξανδρο.
Την άποψη ότι ο
Ιαβάν/Γιαβάν είναι συνώνυμος με τον Ίωνα, τον γενάρχη των Ιώνων, συμμερίζονται
νεότεροι συγγραφείς όπως οι Sir Walter Raleigh, Samuel Bochart, John Mill και
Jonathan Edwards.
Σύμφωνα με τα
θρησκευτικά κείμενα, οι απόγονοι του Γιαβάν, ίδρυσαν το Κιτίμ (Κίτιο) της
Κύπρου, την Ταρσό της Κιλικίας, την Ταρτησσό της Ισπανίας, το Ντόντανιμ, δηλαδή
το Ρόδανιμ- Ρόδον κ.ά.
.Ο
Φλάβιος Ιώσηπος υποστηρίζει πως ο Ίων είναι, κατά παράδοση, ο πρόγονος του
ελληνικού λαού. Γιουνάν (Yavan) είναι το παλαιοδιαθηκικό (εβραϊκό) όνομα για
τους Έλληνες. Οι ομηρικοί Έλληνες είναι επίσης Ίωνες. Το ίδιο και οι Μυκηναίοι,
οι οποίοι αναφέρονται στις επιγραφές ως Iawones. Στη σανσκριτική γλώσσα η ελληνική
φυλή είναι γνωστή με το όνομα yavana.
Οι απόγονοι του Ίωνος,
του Έλληνος δηλαδή, ήταν οι οικιστές εκατοντάδων αποικιών και εμπορείων στην
Μεσόγειο και αλλού: Μεγάλη Ελλάδα - Magna Graecia στην Κάτω Ιταλία και Σικελία,
ως την μακρινή Καταλονία στην Δύση (όπου η πόλη Αμπουριάς είναι το ελληνικό
Εμπόριον), την Μικρά Ασία, την Παλαιστίνη, την Ευδαίμονα Αραβία (Υεμένη), και
αλλαχού.
γ. Μυθολογία
και Π.Δ.
Κατά την Ελληνική Μυθολογία (Απολλόδωρος,Ι,7.3) γενάρχης των Ιώνων
θεωρείται ο Ίων, γιός του Ξούθου και της Κρεούσης και εγγονός του Έλληνος, γιού
του Δευκαλίωνος. Μυθολογικά λοιπόν ο Έλλην παρουσιάζεται να προηγείται του
Ίωνος.
Αυτή η μυθολογική άποψη όμως του Απολλόδωρου,7 ότι ο Ίων είναι γιός του Ξούθου, γιού του Έλληνος και
αδελφού του Δώρου και Αιόλου, όπως αποδείξαμε στο οικείον κεφάλαιον, είναι
αυθαίρετη, ανόητη και φανταστική, διότι:
-Υπάρχουν πολλοί και αλληλοσυγκρουόμενοι μύθοι περί του Ίωνος που ήσαν
διαδεδομένοι στους αρχαίους. Το όνομα του Ίωνος συνδέθηκε με ένα πλήθος
παραδόσεων από τις οποίες επικρατέστερες ήσαν η Αττική και η Αχαϊκή
(Στράβων,8.383).
«Ίωνες εθεωρούντο κατά τους χρόνους τούτους (προϊστορικούς-ιστορικούς) οι
κατοικούντες τα παράλια Ελληνικών τινών χωρών της ηπειρωτικής Ελλάδος και των
παρακειμένων εις αυτάς νήσων αλλά πόθεν ήλθον και πως μετέβησαν εκεί ουδέν
ελέγετο. Η δημιουργική φαντασία των αρχαίων Ελλήνων ηρμήνευσε τα του
ονόματος και της καταγωγής της φυλής δια
της συνήθους εις τους αρχαίους Έλληνας γενεαλογικής μεθόδου....» (Μεγάλη
Ελλην. Εγκυλ., τ. 13ος, σ. 397).
-Οι κατά συρροή αλληλοαναιρέσεις των δια συνήθους μεθόδου δημιουργούμενων
μύθων, επιβεβαιώνουν την άγνοια και σύγχυση για την αληθινή γενεαλογία του
Ίωνος. Την προϊστορική εκείνη εποχή ο καθένας διέδιδε ό,τι προερχόταν από τη
φαντασία του και το παρουσίαζε, με ρητορική-λογοτεχνική δεξιοτεχνία, την οποία
διέθεταν με περίσσεια οι Έλληνες, ώστε να είναι αρεστός και να φαίνεται
πειστικός στους ακροατές του.
-Ο μεγάλος Αθηναίος τραγωδός Ευριπίδης, πιο αξιόπιστος και αρχαιότερος κατά
τρείς αιώνες του Απολλοδώρου, λογικά πλησιέστερος προς την αλήθεια, διαψεύδει
τον Απολλόδωρο.
Στην τραγωδία του Ίων (5ος π.Χ. αιώνας) δεν δέχεται τον Ίωνα σαν γυιό του
Ξούθου, αλλά του πατρώου θεού Απόλλωνος, ενώ δι’ επεμβάσεως της Πυθίας
υποσχέθηκε η Αθηνά στον Ξούθο ότι θα αποκτήσει δύο άλλα παιδιά (Δώρος και
Αχαιός). Στο τέλος της τραγωδίας (Ίων,1581-1588) «προφητεύει» τη μοίρα των
απογόνων του Ίωνος που δεν είναι άλλη από την πορεία των απογόνων του Ιάφεθ
(Ιώνων- ΓΕΝΕΣΗ: κεφ. 10).
Έτσι, επιβεβαιώνει την θέση μας, ότι η μυθολογική άποψη για την καταγωγή
του Έλληνος (γενεαλογικός μύθος), είναι προϊόν της καλπάζουσας Ελληνικής
φαντασίας αφού και «οι περί της θητείας του Απόλλωνος μύθοι εισίν
εικόνες της χειμερινής εξασθενήσεως του ηλίου, την αυτήν δε έννοιαν έχει και η
μυθευομένη αποδημία του Θεού εις την χώραν των Υπερβορείων...» (Λεξ.
Ελευθερουδάκη, λ. Απόλλων, σ. 319).
-Οι μύθοι του Ίωνος «επλάσθησαν δι’ ούς λόγους επλάσθησαν και οι των συγγενών
μυθικών ηρώων (Αχαιού, Δώρου, Αιόλου, Έλληνος, κλπ), προς ερμηνείαν δηλαδή των
ονομάτων των διαφόρων Ελληνικών φυλών και της συγγενείας αυτών προς αλλήλας, ενετοπίσθησαν δε υπό των Αθηναίων εν Αττική
εκ πολιτικών λόγων, διότι ούτοι δηλαδή ήθελον να φαίνεται η Αττική ως η κοιτίς
των Ιώνων και να δικαιολογείται ούτως η ηγεμονία των Αθηνών επ’αυτών»
(Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, λ. Ίων, σ.396).
«Απώτερος σκοπός της δημιουργίας των μύθων γύρω από τον Ίωνα ήταν η
ερμηνεία των ονομάτων των διαφόρων Ελληνικών φυλών, ο εντοπισμός τους δε στην Αττική υπαγορεύθηκε από πολιτικούς λόγους. Ο
κυριότερος ήταν η επιθυμία των Αθηναίων να παρουσιάσουν την Αττική ως την
κοιτίδα των Ιώνων, ώστε να εμφανίζεται ως απόλυτα δικαιολογημένη η ηγεμονία της
Αθήνας επί των Ιώνων» (Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ. 31ος, σ.83).
-Δεν αποδεικνύεται από ιστορικά στοιχεία και αρχαιολογικά ευρήματα.
-Τα ονόματα Ξούθος και Κρέουσα είναι ετεροχρονισμένα και μεταλλαγμένα
βιβλικά ονόματα και όχι προϊστορικά πρόσωπα της Πελασγικής γης. Αναλυτικώτερα:
.Μετά από
σχολαστική εξέταση των στοιχείων της Ελληνικής μυθολογίας, της ξεκάθαρης
Ελληνικής γραμματολογίας και της Π.Δ. συμπεραίνουμε ανενδοιάστως ότι, τα
μυθολογικά ονόματα του γενεαλογικού δένδρου Ίων-Δευκαλίων, προέρχονται από
αντιγραφή και αναγεονολογημένη πλαστογράφηση (με την παρεμβολή της λ. Έλλην),
των παρακάτω βιβλικών ονομάτων:
Ξούθος: Αδάμ ή Ιάφεθ.
Πύρρα: Εύα ή σύζυγος του Ιάφεθ.
Δευκαλίων (με τα τρία παιδια Έλλην, Αμφκτύων, Πρωτογένεια): Νώε ή Νόαχ ( με τα τρία
παιδιά Σημ,Χαμ Ιάφεθ).
Έλλην (μετα τρία παιδιά Δώρος, Ξούθος, Αίολος): Μυθική παραλλαγή/ πλαστογράφηση του Νώε (με τα τρία παιδιά Σημ, Χαμ
και Ιάφεθ) για τη αιτιολόγηση της Ελληνικότητος των Αχαιών, Αιολέων και Δωριέων
.
Άλλωστε και τα χρονολογικά στοιχεία της Βίβλου που αφορούν στην διασπορά
των Ιαφεθιτών (Ιάφεθ=διασπορά,εξάπλωση), δεν είναι διαφορετικά σε γενικές
γραμμές, από τις χρονολογίες που προκύπτουν από επιστημονικά στοιχεία και
αρχαιολογικά ευρήματα. Συγκεκριμένα:
.Οι γιοί του Νώε
έζησαν 23 περίπου αιώνες μετά τον Αδάμ και 12 προ του Αβραάμ (Στοιχεία από την βίβλο
και πατερικές αναλύσεις. Βλέπε πίνακες Α΄ και Β΄, Περί των Ο΄ ερμηνευτών της
Α.Γ., Κωνσταντίνος εξ Οικονόμων, 1846, σ. 706, 716).
.Ο Αβραάμ έζησε
20-22 περίπου αιώνες προ Χριστού (στοιχεία από την Βίβλο και την αρχαιολογία).
δ. Ιόνιο Πέλαγος-Ιωνία
Το Ιών-ιον (Ιόνιον) Πέλαγος και
η Ιωνία (σημερινή Μικρά Ασία), δεν
αφήνουν περιθώρια αμφισβητήσεως των προαιώνιων τίτλων κυριότητος της λεκάνης
του Αιγαίου, λίκνου των Ιώνων, που δεν είναι άλλοι από τους απογόνους του
βιβλικού Ίωνος. Άλλωστε «Ιόνιον
μυχόν» λέγει ο Αισχύλος και αυτήν την Αδριατικήν (Προμηθεύς, 840).
«Κατά τον Αισχύλον, η ονομασία του Ιονίου πελάγους προήλθε από την Ιώ (ΣΣ: Θυγατέρα του Ινάχου. Άρα η
ορθότερη γραφή του πελάγους είναι Ιώ(ν)ιον
αντί Ιόνιον), η οποία κατά τις περιπλανήσεις της διέπλευσεν αυτό. Κατά τον
Θεόπομπον (ΣΣ: Ρήτορα και ιστορικό του 4ου π.Χ. αιώνος), η ονομασία προήλθεν εκ
του Ιονίου, βασιλέως των υπό του
πελάγους τούτου βρεχομένων χωρών, κατά δε τον Αρχέμαχον εκ των εν αυτώ απολεσθέντων Ιώνων» (Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια, τ.11ος, σ.
645).
Η Ιωνία είναι «αρχαία περιοχή
της Δυτικής ακτής της Μ. Ασίας και των παρακειμένων νησιών του Αιγαίου που
είχαν αποικισθεί από τους Έλληνες, αποτελώντας ζωτικό χώρο» (Λεξ. Μπαμπινιώτη,
σ.799).
Η Ιωνία αποικίσθηκε από τους πανάρχαιους ιδιοκτήτες της, γιατί:
«Οι Ίωνες και αν ακόμη σε ένα αρχαιότερο στάδιο εξεκένωσαν σε μεγάλο
ποσοστό τα παράλια της Μικρασιατικής τους αφετηρίας για να εγκατασταθούν κατά
προτίμηση στην Ευρωπαϊκή γη της Ανατολικής Μεσογείου, διατήρησαν όμως σταθερή
την τάση της επιστροφής. Και άρχισαν να την πραγματοποιούν ήδη στην Μυκηναϊκή
εποχή» (Ο μείζων Ελληνισμός, Α.Γρηγορογιάννης,σ.101).
ε. Eτυμολογία της λ. Ίωνες
1/. Κυριώτερες απόψεις
ιστορικών-γλωσσολόγων-επιστημόνων
Η λέξη Ίωνες ή ΙάFονες (Μυκηναϊκά I-a-wo-ne) είναι άγνωστης ετυμολογίας.
Η ύπαρξη του δίγαμμα επιβεβαιώνεται από αντίστοιχες ονομασίες άλλων γλωσσών
π.χ. Εβρ. Yawan, Αιγ.Jwn(n), αρχ.Περσικά Yauna.
Υποστηρίχθηκε ότι Ίωνες σημαίνει νέοι (Σανσκρ. Javanas, λατιν. Juvenis ) κατ’ αντίθεση προς το Γραικοί το οποίο σήμαινε γέροντες, παλαιοί
πολεμεστές, σε συνάφεια των λ. ιάω,ιάομαι προς το ινδ. Ju= αμύνειν (Μεγ. Ελλην. Εγκ. τ. 13ος, σ. 397).
2/. Ετυμολογία μεβάση την Παλαιά
Διαθήκη
Η λέξη Ίων/Ιαβάν/Ιωΰαν:
.Παράγεται από την ασυνήθη ρίζα Yayin (effervesce) που σημαίνει: ζυμώνομαι, αναβράζω, οίνος που έχει
υποστεί ζύμωση/ έχει προέλθει από ζύμωση (Strong Exhaustive Concordance of the Bible, 1978, Dictionary, σ. 49).
.Είναι ταυτόσημη της λ. Javan που έχει την ίδια προέλευση με τη Yayin.
Συναφής είναι και η λ. Johanan (Α΄ ΠΑΡΑΛ: 3/15) που σημαίνει Jehovah has favored (O Θεός έχει ευνοήσει).
Ο οίνος συμβολίζει το αίμα (ΛΟΥΚ: 22/18). Το αίμα υποδηλώνει συμμετοχή, κοινωνία, επίγνωση. Κατά συνέπεια
οι αρχαίοι Ίωνες/ Έλληνες κατά ανεξήγητη Θεϊκή εύνοια,
υφίσταντο μυστηριακή ζύμωση/ προπαρασκευή/ προπαιδεία, ώστε να καταστούν ικανοί
στον κατάλληλο χρόνο να κοινωνήσουν με τον αποκαλυφθέντα Χριστό
(Χριστιανοποίηση).
Με άλλα λόγια, οι Ίωνες/Έλληνες
προετοίμασαν την οδό του Χριστιανισμού (Ορθοδοξίας), όπως ο Ιω(ά)ν-νης προετοίμασε την οδό του Κυρίου (Πρόδρομος του Ιησού).
στ.
Εκτιμήσεις-Συμπεράσματα
1/. Οι πρώτοι Ιαφεθίτες έφθασαν στην Ελλάδα κατά την 4ην προς 3ην χιλιετία
π.Χ. Αυτό επιβεβαιώνεται από την ιστορική και αρχαιολογική έρευνα γιατί: «Αι
αρχαιότεραι εγκαταστάσεις του ανθρώπου εν Ελλάδι χρονολογούνται πιθανώς από το
4000 π.Χ.» (Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλ. τ. 9ος, σ.123).
2/. Η αλήθεια για το γενεαλογικό δένδρο
των Ελλήνων βρίσκεται στον βιβλικό Ιωϋαν/Ίωνα και όχι στον (παρα) μυθολογικό
Έλληνα. Το όνομα Ίων-ες από οποιαδήποτε
σκοπιά και αν αναλυθεί, αποτελεί σαφή επιβεβαίωση της βιβλικής καταγωγής και
θεϊκής αποστολής των Ελλήνων. Από το γενεαλογικό δένδρο των Ιαφεθιτών, οι
Ίωνες αποτελούν τον αρχαιότατον φυλετικόν πυρήνα του Ελληνικού Έθνους, με
γενάρχην τον Ιωΰαν της Π.Δ. ή Ίωνα της
μυθολογίας των Ελλήνων.
3/. Το όνομα «Ίωνες»:
.Σημαίνει οι κατά Θείαν εύνοιαν, προετοιμάζοντες την οδό του Θεού ή οι προετοιμαζόμενοι (ζυμούμενοι δια
της θύραθεν σοφίας), για την διάδοση του Θείου Λόγου, της Χριστιανικής
(Ορθόδοξης) πίστεως.
.Είναι το φυλετικό όνομα των
Πρωτοελλήνων. Αυτό επιβεβαιώνεται από την Βίβλο, γιατί επί Φαλέγ και Ιωΰαν διεσπάρησαν οι κάτοικοι της γης, για
πρώτη φορά, κατά τις διάφορες φυλές (ΓΕΝΕΣΗ: 10/25-32).
Συνεχίζεται
2 Οι Καύκωνες μνημονεύονται από τον
Στράβωνα ως Αρκάδες την καταγωγή που διαιρούνταν σε δύο φυλές και ήταν
εγκαταστημένοι στην Αρκαδία και την Κοίλη Ήλιδα κοντά στον Αλφειό ποταμό,
επεκταθέντες και μέχρι την Αχαΐα. Σύμφωνα με τον Όμηρο, μαζί με τους Λέλεγες
και Πελασγούς ήταν επίκουροι των Τρώων. Από την Τριφυλία εκδιώχθηκαν από τους
Μινυείς. (Πηγές: Στάβων, Γεωγραφικά,
Η/345 ---ΟΔΥΣΣΕΙΑ: γ/366 και ΗΡΟΔΟΤΟΣ: Δ/148)
3 Haring B.J.J. (1997),
Review of: Peden A.J. (1997) The reign of Ramesses IV, Bibliotheca Orientalis 54.
4 Αχιγιάβα-Παράλληλη Αναζήτηση www.greek-language.gr/greekLang/ modern greek/ tools/ .../search.html?Iq=Αχιγιάβα -P1468 P003 L007… σχέσεις με τους Μυκηναίους, τους Αχιγιάβα (Αχαιούς) των πινακίδων της Χαττ…[P1484 P002 L006…τταίων
ονομάζουν τους Μυκηναίους Αχιγιάβα (Αχαιούς) και τονίζουν ότι το βα…P1751 P011 L070 … τιμητικό τρόπο στο βασιλιά των «Αχιγιάβα», τον
οποίο ο βασιλιάς των Χεττα…P1751 P011 L071 …ελφό. Είναι πιθανό πίσω από τους Αχιγιάβα των πινακίδων
να βρίσκονται οι Α…P1751 P011 L073] {[Αχιγιάβα - N:Nmp:Gmp:Amp:Vmp]}
1 Νοε 2017
-ΙΩΝΙΑ, users.sch.gr/aiasgr/Eguklopaideia/Mikra Asia/Iwnia.htm.
6 Archibald
Henry Sayce (25 September 1845 – 4 February 1933),
was a pioneer British Asssyriologist and linguist, who held a
chair as Professor of Assyriology at the University of Oxford from 1891 to
1919. He was a contributor to articles in his field, in the 9th, 10th and 11th
editions of the Encyclopaedia Britannica.
7 Απολλόδωρος: Γραμματικός από την Αλεξάνδρεια ο οποίος έζησε μεταξύ των ετών
180 και 109 π.Χ. Υπήρξε μαθητής του Αριστάρχου και των στωϊκών Διογένους και
Παναιτίου}
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου