Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ TΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΠΡΩΤΩΝ Μ.Χ. ΑΙΩΝΩΝ

(ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ)

Μέρος 10^o

* Γνωστικισμός.

Προέλευση του Γνωστικισμού

Προέρχεται από την ελληνική λέξη «γνώσις» και αναφέρεται στην αντίληψη ότι υπάρχει μία ιδιαίτερη εσωτερική γνώση, ένα κλειδί στην υπερβατική κατανόηση που μόνον ορισμένοι κατέχουν.

Με τον όρο γνωστικισμός εννοείται ένα αποκρυφιστικό, φιλοσοφικό και θρησκευτικό κίνημα, δείγμα του συγκρητισμού της ρωμαϊκής εποχής ο οποίος έχει τις ρίζες του στις παλαιές αντιλήψεις των Ταλμουδιστών Ιουδαίων. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης για να περιγράψει διάφορες θρησκευτικές ομάδες των πρώτων τεσσάρων μεταχριστιανικών αιώνων.

Ο γνωστικισμός αποτελούσε ένα «σωτηριολογικό» θρησκευτικό σύστημα, βασισμένο στην μυστικιστική έννοια της γνώσεως, το οποίον σε αρκετές περιπτώσεις αποδεχόταν ως θεϊκό πρόσωπο τον Ιησού Χριστό των Χριστιανών, τουλάχιστον στην εξωτερική διδασκαλία του, προσδίδοντάς του όμως διαφορετικές ιδιότητες απ’ ότι ο αληθινός χριστιανισμός.

 Οι γνωστικοί επέζησαν μέχρι και τα τέλη του Μεσαίωνα, καθώς η Ελληνική Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης είχε θεσπίσει πλέον ως επικρατούσα θρησκεία τον χριστιανισμό. Παράλληλα με την ανάδυσή του στην ανατολική Μεσόγειο γνώρισαν άνθιση οι μυστηριακές λατρείες, ο ερμητισμός, ο μιθραϊσμός, ο νεοπλατωνισμός, ο νεοπυθαγορισμός, κλπ. Ο γνωστικισμός περιελάμβανε στοιχεία ελληνικά, ταλμουδιστικά, ζωροαστρικά, αρχαιοαιγυπτιακά και χριστιανικά.

Η Αίγυπτος και ειδικά  η Αλεξάνδρεια, έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην διαμόρφωση του γνωστικισμού, ο οποίος δανείστηκε εκεί στοιχεία από την προχριστιανική αιγυπτιακή παράδοση. Η ελληνική και ρωμαϊκή κατοχή εισήγαγαν το ελληνορωμαϊκό πάνθεον στην Αίγυπτο, ενώ ισχυρές ήσαν και οι ταλμουδιστικές επιρροές λόγω της πολυάνθρωπης εκεί εβραϊκής κοινότητος.

Υπήρχε, λοιπόν μία ατμόσφαιρα ποικίλων θρησκευμάτων και πνευματικών παραδόσεων. Στην ελληνιστική και ρωμαϊκή Αίγυπτο ανθούσαν η μαγεία και οι μυστηριακές λατρείες, στις οποίες η μύηση ή η μετάδοση απόκρυφης γνώσεως ήταν απαραίτητη για να γίνει κανείς δεκτός ή να προχωρήσει σε ανώτερες βαθμίδες.

 Επίσης, οι Αιγύπτιοι ήσαν εξοικειωμένοι με την ιδέα του μυστικισμού ή της δυνατότητος να γίνουν οι θεοί γνωστοί μέσω εκστατικών οραμάτων. Έλληνες φιλόσοφοι στην Αλεξάνδρεια αντλούσαν από κάθε είδους πηγές: Τον Ταλμουδισμό, τον ερμητισμό, τον πλατωνισμό. Έτσι, κατά την ρωμαιοκρατία, η γνώση ήταν σημαντικό στοιχείο της αιγυπτιακής διανοήσεως, γεγονός που παρέχει σαφείς ενδείξεις για την αιγυπτιακή (αποκρυφιστική) καταγωγή του γνωστικισμού.  

Οι ιδρυτές των γνωστικών αιρέσεων στις οποίες μπορεί να κατατάξουμε τους προμνησθέντες Καϊνίτες και Οφίτες, υπεκρίνοντο τους Χριστιανούς. Φαινομενικώς εδίδασκον και αυτοί τον Χριστιανισμόν. Όλες οι προσπάθειές τους έτειναν στο να παρασύρουν στις ψευδείς δοξασίες τους, κυρίως επισκόπους και ιερείς, τους οποίους εμύουν δήθεν στον αληθή Χριστιανισμό, με αποτέλεσμα την δημιουργία σχισμάτων και αιρέσεων1.

Ο Γνωστικισμός που είχε ως λίκνον την Συρίαν και την Παλαιστίνη και ως κέντρο του την Αλεξάνδρεια, ήταν γνήσιο τέκνο της εβραϊκής (Jewish) αποκρυφιστικής Καμπάλα2.

Από τα τέλη του 1^ου αι. μετά Χριστόν «εισέδυσαν εν τω Χριστιανικώ δόγματι ιδέαι, ειλημμέναι εκ της θρησκείας των Εβραίων και του Ζωροάστρου, εκ της Πλατωνικής φιλοσοφίας και εκ των θεογονιών και πνευματογονιών της Αιγύπτου, της Χαλδαίας και της Ελλάδος. Αι ιδέαι αύται επηγγέλοντο εν απορρήτω υπό πληθύος αιρέσεων, γνωστών υπό το όνομα Γνωστικοί, διότι αι αιρέσεις αύται ισχυρίζοντο ότι κατείχον αποκλειστικώς την αληθή γνώσιν ή επιστήμην. Διηρημέναι μεταξύ των επί άρθρων τινων του δόγματος αι αιρέσεις αύται συνεφώνουν προς τα λοιπά.

Άπασαι ισχυρίζοντο ότι το Ανώτατον Όν, το απείρως τέλειον και ευδαίμον δεν ήτο ο Δημιουργός του παντός, όπως δεν ήτο επίσης και το μόνον ανεξάρτητον Όν, διότι, καθάπερ και αυτό, η ύλη ήτο αιώνιος. Το Ανώτατον Όν κατώκει εν τω απείρω τω καλουμένω Πλήρωμα. Εξ αυτού εξεπορεύθησαν έτεραι αθάνατοι και πνευματικαί φύσεις, οι Αιώνες, οίτινες επλήρωσαν την ουράνιαν κατοικίαν ετέρων ομοίων αυτοίς»3.

Οι Γνωστικοί:

-Συνέταξαν τα λεγόμενα «απόκρυφα ευαγγέλια» τα οποία εδίδασκαν ως αληθινά, για να παραπλανούν τους Χριστιανούς. Συγκεκριμένα: οι Εβιωνίτες την διεφθαρμένη έκδοση του Ματθαίου4. Οι Μαρκιωνιστές το «απόκρυφο» ευαγγέλιο του Λουκά. Από τον κύκλο του Καρποκράτη εγράφη το μυστικό «Ευαγγέλιο» του Μάρκου. Οι λεγόμενοι  Σηθιανοί5 συνέγραψαν το Ευαγγέλιο των Αιγυπτίων.Οι Καϊνίτες το ευαγγέλιο του Ιούδα και οι Βαλεντιανοί το «Ευαγγέλιον του Ιωάννου».

-Διέδωσαν ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν ένας ασκητής που ανήκε στην μυστική εταιρεία των Εσσαίων που ήσαν και αυτοί Καμπαλιστές. Γνωστικοί και Καμπαλιστές συνέγραψαν και τα άλλα απόκρυφα όπως: Του Θωμά, του Πέτρου, του Φιλίππου, της Εύας, του Νικοδήμου, 1^η Αποκάλυψη του Ιακώβου, 2^α Αποκάλυψη του Ιακώβου, το βιβλίο του Ενώχ, η διαθήκη του Ιώβ, το μαρτύριο του Ησαϊα, η ανάληψη του Μωϋσή, ο βίος του Αδάμ και της Εύας, η διαθήκη του Αβραάμ(στην ελληνική;), κ.α.

-Επιχειρούσαν να πείσουν τους Χριστιανούς ότι η Χριστιανική Διδασκαλία ήταν αντιγραφή της διδασκαλίας των  αρχαίων Ελλήνων και τα μυστήρια του Χριστιανισμού ήσαν οι αρχαίες λατρευτικές τελετές των Ελλήνων και των Αιγυπτίων, εκσυγχρονισμένες και εμπλουτισμένες με νέες τελετουργικές διαδικασίες. Έτσι επίστευαν ότι θα παρασύρουν τους χριστιανούς σε αιρετικές διδασκαλίες και νεοπαγανιστικές δοξασίες, τουτέστιν θα επετύγχαναν τον απογαλακτισμό τους από την αληθινή Χριστιανική πίστη.

-Εδίδασκαν ότι «Το θείον είχε εμφανιστεί στις θρησκείες όλων των Εθνών»6 συνεπώς, ο Χριστιανισμός είχε ευρυτέρα έννοια και συνεδέετο με όλες τις παλαιότερες πίστεις. Η άποψη αυτή οδηγούσε στην σύλληψη ενός είδους μιάς παγκόσμιας θρησκείας (Οικουμενισμός) που θα περιείχε τα στοιχεία όλων των θρησκειών συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της νέας θρησκείας (Χριστιανισμός).

-Ήσαν δημιούργημα του Ιουδαϊκού μυστικισμού, έδρασαν ελευθέρως από τον 1^ον μέχρι τον 4^ου μ. Χ. αι.. «Η Καμπάλα είναι το κλειδί των μυστικιστικών επιστημών. Οι Γνωστικοί εγεννήθησαν από τους Καμπαλιστές…Το κεντρικό δόγμα του γνωστικισμού-μιας κινήσεως στενά συνδεδεμένης με τον εβραϊκόν μυστικισμόν - δεν ήτο τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια να ελευθερώσει την ψυχήν και να την ενώσει με τον Θεόν…δια της χρησιμοποιήσεως μυστηρίων, επικλήσεων, ονόματα αγγέλων κλπ.»7.

-Παρέδωσαν την σκυτάλη του έργου τους στους μεταγενεστέρους Καμπαλιστές Ιουδαίους υπό ποικίλα ονόματα : Πνευματιστές, Θεοσοφιστές, Μαρτινιστές, αποκρυφιστές, κλπ. Η μαγεία, η νεκρομαντεία, η αλχημεία και οι λοιπές μυστικές εταιρείες είναι κατ’ ουσίαν διάφορες μορφές της οργανώσεως των Γνωστικών των πρώτων αιώνων που ιδρύθηκαν από τους εβραίους (ΣΣ: Ταλμουδιστές),με σκοπό να αποπνίξουν τον Χριστιανισμό στη γένεσή του8.

          Όλοι οι ύμνοι που αναπέμπονται υπό των γνωστικών, απευθύνονται προς τον Λούσιφερ (Σατανά)9.

-Συνεργάστηκαν με Εβραίους «ιερείς» και μάγους, Αιγυπτίους ιερείς /  αποκρυφιστές, αστρολόγους κ.α. για την κοινή αντιμετώπιση του «Χριστιανικού κινδύνου». Προς τούτοις:

·Διέφθειραν χωρία της Παλαιάς Διαθήκης ή συνέγραψαν, όπως προείπαμε, «απόκρυφα» βιβλία προφητών της Παλαιάς Διαθήκης. Κύριος στόχος, η διαστρέβλωση των προφητειών και η απάλειψη όλων εκείνων των χωρίων που μαρτυρούσαν ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν ο πολυπροφητευμένος Μεσσίας.

·Παρουσίαζαν οτέ μεν τις διάφορες μορφές ειδωλολατρείας (ιερουργία, θεουργία, μυστικισμός, συγκρητισμός, κλπ.) ως ισόκυρες/ισοδύναμες προς την Χριστιανική λατρεία, οτέ δε τον Χριστιανισμόν ως ένα συνοθύλευμα αρχαίων θρησκειών και φιλοσοφικών δοξασιών που εδιδάσκοντο από ανοήτους και φαύλους.

·Υπεκρίνοντο τους Χριστιανούς και φαινομενικώς εδίδασκον και αυτοί (Γνωστικοί και λοιποί συνωμότες) κάποια μορφή Χριστιανισμού, όλες όμως οι προσπάθειές τους έτειναν στο να παρασύρουν στις ψευδείς δοξασίες τους κυρίως τους επισκόπους και τους ιερείς τους οποίους μυούσαν, δήθεν, στον αληθή Χριστιανισμό10.

Άλλωστε η συνήθης απάντηση των γνωστικών σε όσους από τους ακροατάς δεν απαντούσαν στα επιχειρήματά τους ήταν: «Είσαι ανίκανος να προσλάβης την αλήθεια, ότι δεν έχεις σπέρμα ανώτερον εκ της μητρός σου και ότι ανήκεις σε κατωτέρα στρώματα»11.

 Παρόμοια λέγουν και σήμερα οι διάφοροι «διαφωτιστές», τέκτονες, προοδευτικοί με «ανοικτά μυαλά», αποκρυφιστές, κλπ, τουτέστιν σκοταδιστές, για τους πιστούς ορθοδόξους Χριστιανούς και για εκείνους στα ερωτήματα των οποίων αδυνατούν να απαντήσουν.

·Κατασκεύαζαν διαλόγους μεταξύ «φιλοσόφων», όπως του Πλωτίνου και Πορφυρίου, με τους οποίους απεδείκνυαν, δήθεν, ότι τα Χριστιανικά δόγματα ήσαν αντιγραφή ή διασκευή αρχαίων φιλοσοφικών δογμάτων και αποφθεγμάτων.

·Διεκήρυτταν ότι ο Χριστιανισμός, εσφετερίζετο  την αρχαία παγανιστική θρησκεία αλλά ήταν διαφοροποιημένος ως προς ωρισμένες τελετουργικές διαδικασίες.

·Υπέκλεψαν χριστιανικούς όρους και προσεπάθησαν με ψεύδη, διαστρεβλώσεις και αρχαίους μύθους να κατασκευάσουν ένα «προχριστιανικό» συμβολικό σύστημα.

·Ίδρυσαν τις πρώτες σχολές διδασκαλίας σχισμάτων/αιρέσεων στον Χριστιανισμό γνωστές υπό το γενικό όνομα του Γνωστικισμού.

                        ·Συνεμάχησαν   στο καταστροφικό   έργο τους  με   τους  νεοπλατωνικούς Ιάμβλιχο,  Πορφύριο, Πλωτίνο, τους αυτοαποκληθέντας  νέο-πυθαγορείους και άλλους παγανιστές. Αυτοί ανέλαβον το έργο της παραποιήσεως, πλαστογραφήσεως των κειμένων της αρχαίας γραμματείας και συγγραφής φανταστικών έργων τα οποία απέδωσαν σε αρχαία ονόματα, τα έργα των οποίων είχαν απολεσθεί ή οι φερόμενοι ως συγγραφείς, δεν είχαν συγγράψει ποτέ. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των «Ορφικών», του βίου του Πυθαγόρα και των «Πυθαγορείων επών».

                                                                                                                                             Συνεχίζεται

 ΜΕΡΟΣ 1ο  ΜΕΡΟΣ 2ο  ΜΕΡΟΣ 3ο  ΜΕΡΟΣ 4ο
 ΜΕΡΟΣ 5ο  ΜΕΡΟΣ 6ο  ΜΕΡΟΣ 7ο  ΜΕΡΟΣ 8ο
 ΜΕΡΟΣ 9ο

---

1 Ανδρόνικος Αριστείδης, ο Ιούδας (διαμέσου των αιώνων) Αθήναι, 1975 (Β΄εκδ).

2 -Συνωμοσία και Αγάπη, Ιωάννης Αντωνόπουλος, Αθήναι, 1979, σ. 46-50.

  -Jewish Encyclopaedia, article on Cabala, (Nesta Webster, 5.5 and 5, σ.28).

   -Ragon Jean-Marie, Maconnerie Occulte, p.78 (Επανέκδοση εκδ. 1853)

   -Nesta Webster, Secret Societies and Subversive movements, Christian Book club of America, 1^η εκδ. 1924, σ. 28-29.

3 Μυστήρια και μυστικές εταιρείες, Χαρ. Π. Καλαϊσάκη, 1910, Ανατύπωση εκδ. «Διόνυσος», σ.115-116.

4 Εβιωνίτες: Αίρεση του 2^ου μ.Χ. αι. Το όνομα προήλθε εκ της Εβρ. Λέξεως Εβιονείμ=Πτωχοί. Επίστευαν δήθεν τον Ιησού ως Χριστόν ή Μεσσίαν, ετηρούσαν όμως όλα τα διατασσόμενα υπό του Μωσαϊκού νόμου και εθεώρουν τον Ιησούν μόνον ως άνθρωπον γεννηθέντα όπως όλοι οι άνθρωποι. Επίσης εκ των χριστιανικών βιβλίων εδέχοντο μόνο το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (το γραφέν από τους ιδίους και όχι το γνήσιον)  και εθεώρουν τον Παύλο ως προδότη και αρχιαποστάτη.

5 Σηθιανοί: Ιουδαϊκή αίρεση του 2^ου μ.Χ. αι. Οι οπαδοί της επίστευαν ότι ο Σήθ ήταν ο πρωτότοκος υιός του Αδάμ και της Εύας και όχι ο τριτότοκος σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη.

6 Histoire du gnosticisme, Matter, 1844, vol. I, p.44.

7 Maconnerie occulte, Ragon Jean-Marie, p.78-Nesta Webster, Secret Societies and Subversive movements, Christian Club of America, πρώτη έκδοση, 1924, σ.28-29-Jewish Encyclopaedia, article on Cabala.

8 Συνωμοσία και Αγάπη, Ιωάννου Αντωνοπούλου, 1979, σ.48-49- Ανδρόνικος  Αριστ., Ο Ιούδας δια μέσου των αιώνων, Αθήναι, 1975 (Β΄ εκδ), σ.154-155.

9 Ό.α. Ανδρόνικος Αριστ.,σ. 157-158.

10 Ό.α. σ.145.

11 Αγ. Ειρηναίος, επίσκοπος Λουγδούνου (Λυών), Κατά αιρέσεων.