ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Ή ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ;
Αθεΐας
Ορμητήριον
Νερτερίων
ιδεολόγημα
Θελξιμβροτών
σόφισμα
Ραιστήρ
Χριστιανισμού
Ωραιοποιημένη
πλάνη
Πατρίδος
ολετήρ
Ιθυφάλλων
βιοθεωρία
Σοδομιστών
καταφύγιον
Μισανθρώπων
άλλοθι
Ορθολογισμού
Θεοποίησις
Σαγήνη
χαλιφρόνων
Ή
Θεοσοφιστών
Ιάλεμος
Ελλήνων Ίμερος
Ανθρωπιστών
Ταράκτωρ
Νεποτισμού
τάφος
Θεηπόλων
πυξίς
Ρωμηοσύνης
Καύχημα
Ωράνιον
(Ουράνιον) δώρον
Παραδείσου
Διαπιστευτήρια
Ιάτρευμα
(ίασις) ψυχών
Σωτηρίας
δόγμα
Μυστηρίων
(Ορθοδοξίας) Μέθεξις
Ορθόδοξος
Ανθρωπισμός
Σκοταδιστών
Όλεθρος1
*
MEΡΟΣ 24ο
Β΄ ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
4.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ (Συνέχεια 23ου μέρους)
«…ενδυναμούσθε εν Κυρίω και εν τω κράτει της ισχύος Αυτού.
Ενδύσασθε την πανοπλίαν του Θεού προς το δύνασθε υμάς στήναι προς τας μεθοδείας
του διαβόλου, ότι ουκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τας
αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος
τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις…» (ΕΦΕΣ:
6/10-17).
ε. Αρχικές
προϋποθέσεις, για την είσοδον στην διαδικασίαν θεώσεως του ανθρώπου
1/ Πως οι ανθρωπιστές-Διαφωτιστές, έσπειραν τον σπόρο της
αυτοθεοποιήσεως του ανθρώπου.2
Με την εμφάνιση του Ανθρωπισμού και αργότερα του
Διαφωτισμού, οι λέξεις «πρόοδος» και «εξέλιξη», απέκτησαν σταδιακώς, τρεις
έννοιες: Στην φιλοσοφία εσήμαιναν την απομάκρυνση από την θρησκευτικότητα
(ουσιαστικώς από την χριστιανική πίστη) και την μεταφυσική, με συνέπεια
την ερμηνεία του κόσμου διαμέσου υλιστικών θεωριών. Στην κοινωνιολογία, υπονοούσαν
την κατάργηση των ιεραρχικών σχέσεων, της τάξεως-πειθαρχίας, την εξάλειψη των
παραδόσεων και την επικράτηση των ελευθερίων ηθών. Στην πολιτική απέκτησαν την
έννοια της δημοκρατικότητας, της ψηφοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του
αντι-συντηρητισμού, της αντι-δεξιάς ιδεολογίας και μετέπειτα εταυτίσθαν με την
αριστερή ιδεολογία.
Και το
ερώτημα που τίθεται: Γιατί όλη αυτή η εννοιολογική καταιγίδα περί «εξελικτικότητος»
και «προοδευτισμού»;
Εάν η έννοια της «εξελίξεως» ή της «προόδου»,
εμπεριείχε μόνον το νόημα της τεχνολογικής εξελίξεως, ότι το μέλλον θα φέρει
καλύτερες εποχές, δεν θα υπήρχε ιδιαίτερο πρόβλημα. Το πρόβλημα
δημιουργήθηκε, όταν οι ανθρωπιστές-διαφωτιστές, συνέδεσαν αυθαιρέτως, όλως κατ’ ουσίαν αβασίμως
και χωρίς
ουσιαστικόν αντίλογον, αφού
οι Ορθόδοξοι Έλληνες/ Ρωμηοί ήσαν υποδουλωμένοι στους Τούρκους, το μέλλον
με τις τρεις έννοιες που προαναφέρθηκαν, και το παρελθόν με την στασιμότητα και
το σκότος.
Ο λόγος που έγινε αυτό είναι προφανής: Έπρεπε
να εμφυτευθεί στο μυαλό των ανθρώπων η ιδέα της συνδέσεως της διαδικασίας των
επιστημονικών ανακαλύψεων (που έφερνε νέα πράγματα), με τις διαδικασίες στο
πνευματικό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, ώστε να γίνουν αποδεκτές οι αλλαγές
σε αυτά τα πεδία: Δηλαδή,
να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση ότι, όπως η επιστήμη φέρνει νέα πράγματα, έτσι
και η φιλοσοφικό-κοινωνικό-πολιτική σκέψη, και η θρησκευτική πίστη, εξελίσσεται
και φέρνει και αυτή νέα πράγματα, νέες/προοδευτικές ιδέες.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι, η ιδέα της
προόδου εδραιωνόταν στα μυαλά των ανθρώπων την εποχή της βιομηχανικής επαναστάσεως
(η εποχή του βάρβαρου καπιταλισμού), όπου οι συνθήκες κάτω από τις οποίες
ζούσαν οι άνθρωποι, ήταν πολύ χειρότερες από το παρελθόν, δηλαδή τον
μεσαίωνα.
Πίσω λοιπόν από
τις φιλοσοφικές, θρησκευτικές, κοινωνιολογικές και πολιτικές σημασίες των
λέξεων «εξέλιξη» και «πρόοδος», κρύβεται η αυτό-θεοποίηση του ανθρώπου:
Ο άνθρωπος αρχίζει (υποτίθεται) ως ένα
πρωτόγονο ον, που με τις ολοένα και περισσότερες ικανότητες
που αποκτά, σε συνδυασμό με τα τεχνολογικά επιτεύγματα, εξελίσσεται
σε ένα ανώτερο ον και θα συνεχίσει να εξελίσσεται, έως ότου να γίνει ένα
αυτάρκες, αθάνατο και υπέρ- νοήμων ον. Ένας υλικός θεός. Και ως «θεός»,
μπορεί να αλλάξει όλους τους παραδεδομένους ηθικούς και φυσικούς νόμους:
Να
δολοφονεί τα έμβρυα, να ενώνει τα όμοια φύλα, να «προσεληνώνεται»
στο φεγγάρι, να κατέχει (το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού), το 95% του παγκόσμιου
πλούτου, να επιβάλλει την θέλησή του βιαίως (στρατιωτικώς και οικονομικώς), σε
κυβερνήσεις και λαούς, να λατρεύει μόνον
τον εαυτό του !!!
Ειδικώτερα στο κοινωνικο-πολιτικό πεδίον, οι ανθρωπιστές
στο όνομα της «προόδου», έπινόησαν και «εθεοποίησαν» την κοινοβουλευτική (ψευδο) δημοκρατίαν,
θύοντες σπονδές σε δύο είδη πολιτικών ανθρωπο-ειδώλων, αντιμαχομένων, δήθεν, μεταξύ
τους, τον «εξ
αριστερών» άνθρωπον, τον
προοδευτικόν, και τον «εκ δεξιών» συντηρητικόν
και «αντιπροοδευτικόν».
Αμφότεροι όμως, υπηρετούν το Σύστημα, και προ-οιωνίζουν
την έλευση της εποχής του πολιτικού διχασμού, της κοινωνικής
αποσταθεροποιήσεως και του πνευματικού
σκότους… [ΣΣ: Οι αριστερές και
δεξιές ιδέες/ιδεολογίες, με όλους τους
ενδιάμεσους συνδυασμούς, είναι εφευρήματα-συνιστώσες του Ανθρωπιστικού
Συστήματος, με τακτικόν σκοπόν την (τεχνητή) αντιπαλότητα, την δήθεν ελευθερία,
πολυφωνία και δημοκρατικότητα και στρατηγικόν στόχον, την διαιώνιση της
διαιρέσεως του πολιτικού δυναμικού κάθε κράτους και της διασπάσεως της
κοινωνικής συνοχής κάθε λαού, με τελικόν αποτέλεσμα την αβεβαιότητα και το χάος].
2/ Είναι δυνατή η θέωση του ανθρώπου
αυτοφώτως και αυτοδυνάμως;
Ο αυτοθεοποιηθείς άνθρωπος, μεθυσμένος από τα
τεχνολογικά επιτεύγματα, από τις «αποστολές» εις το διάστημα, τις «ανακαλύψεις»
σε άλλους πλανήτες, τις άλλες επιστημονικές ανακαλύψεις, και όλα όσα συνοπτικώς
προαναφέραμε, άφησεν εαυτόν να νομίσει ότι ουδέν πλέον υπάρχει άνωθεν αυτού. Βαυκαλίζεται
ότι κατέλαβε την θέσιν του Θεού. Αλλ’ οι ανακαλύψεις του, όσον σπουδαίες και
ωφέλιμοι και εάν είναι, ομοιάζουν με άντλησιν εις πίθον Δαναΐδων, διότι είναι
γεγονός ότι μετά από κάθε επίτευγμα και ανακάλυψιν, άλλες περισσότερες και
μεγαλύτερες ανάγκες προκύπτουν και πολυπλοκώτερα προβλήματα και ερωτήματα
δημιουργούνται.
Παρ' όλα αυτά, η κατάστασις της εξάρσεως του ανθρώπου
από τα επιτεύγματα του αιώνος του ατόμου και από την πρόοδον, ώθησαν αυτόν να σκεφθεί
επιπολαίως, ότι πλέον γνωρίζει τα πάντα ή μόνος του μπορεί να μάθει τα πάντα,
ως εκ τούτου δε, ούτε τον Θεόν παραδέχεται, ούτε την ανάγκην αυτού αισθάνεται.
Θεωρεί ο σημερινός άνθρωπος τον εαυτόν του αυτάρκη πλέον, νομίζει ότι δεν
υπάρχει άλλος Θεός από αυτόν και πιστεύει ότι αυτός, τέλος, είναι ο Θεός.
Ετυφλώθη και δεν αντιλαμβάνεται, ότι αφρόνως και αλαζονικώς,
έστησε λίαν υψηλά, «επάνω του Θεού», τον θρόνον του.
Σύνθημά του: Να κάνουμε
ένα κόσμο έστω καλύτερο, δικαιότερο, αλλά αυτόνομα και αυτόφωτα. Ένα κόσμο που
θα έχει κέντρο τον άνθρωπο, χωρίς αναφορά στον Θεό, χωρίς να αναγνωρίζει ότι ο
Θεός είναι η πηγή παντός κτίσματος στα σύμπαντα και κάθε καλού.
Οποία πλάνη!
Οποία ύβρις προς τον Δημιουργόν του!
Ο άνθρωπος είναι αδύνατον να επιτύχει την θέωση αυτοφώτως
και αυτοδυνάμως…
Αυτό το λάθος έκανε κι’
ο Αδάμ, που πίστεψε πως μόνο με τις δικές του δυνάμεις μπορούσε να γίνει Θεός,
να ολοκληρωθεί. Το λάθος του Αδάμ κάνουν όλοι οι ουμανισμοί όλων των αιώνων.
Δεν θεωρούν απαραίτητη την κοινωνία με τον Θεόν, για την ολοκλήρωση του ανθρώπου.
Εκείνος που ισχυρίζεται κάτι τέτοιο, επαναλαμβάνει το
ίδιον λάθος που έκαναν οι εβραίοι του παλαιού λαού Ισραήλ, προβαίνοντας στην χιμαιρικήν κατασκευήν τού σύγχρονού τους,
Πύργου της Βαβέλ.
Η θέωση του ανθρώπου
μπορεί να επιτευχθεί μόνον, με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος.
Μόνον εάν ο άνθρωπος εγκατάλειψει
την εκτροπήν, και παύσει την ύβριν, θα επανέλθει εις την τροχιάν της φυσικής
αποστολής του επί της γης. Τότε και μόνον τότε, θα εισέλθει εις την τροχιάν της
πραγματικής Θεώσεως.
3/ Προϋποθέσεις
εισόδου στην διαδικασία της θεώσεως
Για να εισέλθει ο άνθρωπος στην τροχιά της θεώσεως, δεν
αρκεί απλή επίκληση του Αγίου Πνεύματος, εάν προηγουμένως δεν συντρέξουν οι
εξής αρχικές προϋποθέσεις:
α/ Ενσυνείδητη πίστη, εδραία,
τεθεμελιωμένη και ομολογουμένη δημοσίως
και αδιαλλείπτως.
β/ Έμμονος
στροφή της βουλήσεως του ανθρώπου προς το αγαθόν και η εκ της στροφής ταύτης
γενομένη διαρκής διάθεσις προς επιτέλεση πράξεων αρεστών εις τον θεόν (αρετές),
και
γ/ Γνώση
του Θείου Λόγου και των θείων ενεργειών (πνευματικές εμπειρίες).
Ο Γρηγόριος Σιναΐτης λέγει ότι, «ποσόν θεώσεως εκάστου,
αναλόγως της αρετής και της γνώσεως κατορθούται κατά το «πολλαί μοναί εἰσί» και
«ἄλλη ἡ δόξα ἡλίου, ἄλλη ἡ δόξα σελήνης».3
Περί της γνώσεως αυτής, ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής,
διευκρινίζει γράφων: «Διά γνώσεως τῶν
θείων κατ’ ἐνέργειαν καί κατά πεῖραν ἡ θέωσις καί οὐχί διά γνώσεως τῶν Θείων,
ἐν λόγῳ μόνω, κειμένων καί νοήμασι».4
4/ Τα τρία στάδια της
θεώσεως
α/ Το πρώτον λέγεται
στάδιον της καθάρσεως
Η αγάπη αναγράφεται ως αιτία θεώσεως, διότι «έφερε τον
Θεόν ανθρώποις και τον άνθρωπον Θεώ ως έφικτόν ανθρώπω».5
Κατά το στάδιον αυτό, οι ενεργούμενες αρετές,
αποτελούν το πρώτον βήμα δια την θεοποίησιν, το στάδιον της ασκήσεως, του
αγώνος, της τελειοποιήσεως εις τας αρετάς.
Κάθαρση του
νοός
Οι Πατέρες
καλούν ζωοποίηση ή κάθαρση του νοός, την θεραπεία του νοός.
Ο Κύριος, αναφερόμενος στους Φαρισαίους της εποχής του,
που επεμελούντο της εξωτερικής καθαρότητος και εγκατέλειπαν την εσωτερική
καθαρότητα, λέγει: «Φαρισαίε τυφλέ,
καθάρισον πρώτον το εντός του ποτηρίου και της παροψίδος, ίνα γένηται και το
εκτός αυτών καθαρόν» (ΜΑΤΘ: 23/26).
Ο Απόστολος Πέτρος στην αποστολική Σύνοδο στα
Ιεροσόλυμα, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα των εξ εθνών Χριστιανών, αν έπρεπε
προηγουμένως να περιτέμνωνται και να τηρούν τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης,
είπε: «και ο καρδιογνώστης Θεός εμαρτύρησεν αυτοίς δους αυτοίς το Πνεύμα το
Άγιον καθώς και ημίν, και ουδέν διέκρινε μεταξύ ημών τε και αυτών, τη πίστει καθαρίσας τας καρδίας αυτών»
(ΠΡΑΞ: 15/8-9).
Ο Απόστολος Παύλος στους Χριστιανούς της Κορίνθου
συνιστά: «καθαρίσωμεν εαυτούς από παντός
μολυσμού σαρκός και πνεύματος, επιτελούντες αγιωσύνην εν φόβω Θεού» (Β΄ ΚΟΡ:
7/1).
Το Αίμα του Χριστού «καθαριεί την συνείδησιν υμών από νεκρών έργων...» (ΕΒΡ: 9/14).
Επίσης ο ίδιος Απόστολος, γράφοντας στον μαθητή του Τιμόθεο, διαβεβαιώνει ότι
έχουμε το μυστήριο της πίστεως «εν
καθαρά συνειδήσει» (Α΄ ΤΙΜ: 3/9).
Κάθαρση της
ψυχής
Όταν λέμε κάθαρση της ψυχής, εννοούμε κυρίως απαλλαγή
από τα πάθη6 και για να
εκφρασθούμε καλύτερα, εννοούμε την μεταμόρφωση των παθών. Πέραν από αυτό,
κάθαρση είναι και η «εννοειδής
συνέλιξις» του ανθρωπίνου είναι, που καταλήγει στην έλλαμψη του νου.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα της καθαρής ψυχής είναι, «λόγος άφθονος, ζήλος δε άκακος, έρως δε άπαυστος του Κυρίου της
δόξης».7
Διαφορετικά
αν ο λόγος μας έχει φθόνο, ο ζήλος μας κακία και ο έρως προς τον Θεό δεν είναι
άπαυστος, σημαίνει πως η καρδιά δεν έχει ακόμη καθαρθεί.
Ο νους είναι το κατ’ εικόνα. Αυτό το κατ’ εικόνα το
μολύναμε με την αμαρτία και πρέπει τώρα να καθαρισθεί. Γι’ αυτό συνιστά ο αββάς
Δωρόθεος: «Ποιήσωμεν καθαράν την εικόνα
ημών, καθώς και ελάβομεν αυτήν...».8
Απαιτείται μόχθος και αφόρητος πικρία έως ότου
καθαρίσωμεν τον «φιλομάκελλον ημών κύνα νουν και φιλόβρωμον, φιλεπίσκοπόν τινα,
και φίλαγνον».9
Αν ο άνθρωπος αγωνίζεται εναντίον της κατ’ ενέργειαν
αμαρτίας και πολεμά προς τους εμπαθείς λογισμούς, τότε ταπεινώνεται.,
συντρίβεται, αγωνίζεται «και δια της
θλίψεως των αγώνων κατά μικρόν καθαίρεται και επανέρχεται εις το κατά φύσιν».10
Πνευματική ζωή
Σύμφωνα με άλλη διαίρεση που παρουσιάζεται στα
πατερικά κείμενα, η πνευματική ζωή χωρίζεται στην πράξη και την θεωρία. Δεν
πρόκειται για άλλη διαίρεση σαφώς αντίθετη από την προηγούμενη, αλλά για το
ίδιο πράγμα, διότι, η πράξη είναι η
κάθαρση και η θεωρία είναι ο φωτισμός του νου και η κοινωνία με τον Θεό.
Η πράξη πάντως προηγείται της θεωρίας (θέας) του Θεού.
«Πράξις γαρ, θεωρίας πρόξενος».11
β/ Το δεύτερον στάδιον
είναι αυτό της ελλάμψεως
Κατά το στάδιον αυτό της γαλήνης και
αναπαύσεως, οι αρετές ενεργούνται αυτομάτως.
Το στάδιον αυτό είναι ο φωτισμός, ο αφορών
εις την γνώσιν των όντων.
Όμως, παρά την προσπάθεια του ανθρώπου, αν δεν
κατέλθει το Πανάγιο Πνεύμα, δεν μπορεί να καθαρισθεί και να ζωοποιηθεί ο νεκρός
νους, γιατί «νουν καθαρίσαι μόνου του Αγίου
«Πνεύματος εστίν».12
Συνοπτικώς, μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι η θεραπεία
του ανθρώπου είναι στην πραγματικότητα η κάθαρση του νου, της καρδιάς, του κατ’
εικόνα, η επαναφορά του νου στο αρχέγονο και πρωτόκτιστο κάλλος και κάτι
περισσότερο, η κοινωνία του με τον Θεόν.
Όταν ο νους
γίνει ναός του Παναγίου Πνεύματος, τότε λέμε ότι επετεύχθη η θεραπεία. Οι
θεραπευμένοι είναι οι άγιοι του Θεού.
γ/ Το τρίτον στάδιον
είναι η 'Ενωσις και Θέωσις.
Η Θέωσις είναι κατά Μάξιμον τον Ομολογητήν κατάστασις
προσομοιάζουσα προς την Ογδόην ημέραν. Η Έβδομη ήμερα αντιστοιχεί προς την αποπεράτωσιν
της αρρήτου γνώσεως πασών των φυσικών εννοιών. Η Έκτη ήμερα αντιστοιχεί προς
την παντελή αποπλήρωση των πρακτικών περί την αρετήν, των κατά φύσιν ενεργειών.
Ανάβασις και
Θέωσις
Μετά την κάθαρσιν και την νέκρωσιν της σαρκός,
ακολουθεί η ανάβασις και η θέωσις.
Τι είναι
ανάβασις και Θέωσις ;
Δια τον νουν, η τελειότατη γνώσις των όντων και
η όσον το δυνατόν εις την ανθρωπίνην φύσιν, γνώσις του υπέρ τα όντα.
Δια την
βούλησιν, η προς το
πρώτον καλόν παντελής και συνεχής τάσις και κίνησις.
Δια δε το
θυμοειδές, η
ενεργεστάτη και πρακτικότατη προς το ποθούμενον κίνησις, χωρίς να ανακόπτεται
αύτη εξ ουδενός των συμβαινόντων ανιαρών, αλλ' αντιθέτως να οδεύει προς τα
πρόσω, μανικώς και αμεταστρόφως.13
Την κάθαρσιν εις τους
αξίους της καθαρότητος των αρετών, δια φόβου και ευσεβείας και γνώσεως, την
κάμνει το Αγ. Πνεύμα.
Τον φωτισμόν της των
όντων γνώσεως δι' ισχύος, βουλής και συνέσεως την ποιεί το 'Αγιον Πνεύμα, εις
τους αξίους του Φωτός.
Την τελειότητα την χαρίζει
προς τους αξίους θεώσεως, (το 'Αγιον Πνεύμα) ανάγον αυτούς, όπως είναι εις τους
ανθρώπους δυνατόν, προς την των όντων αιτίαν (τον Θεόν ).14
Η Θέωσις λοιπόν κατά την Ορθόδοξον Χριστιανικήν
διδασκαλίαν δεν είναι μόνον ύψωσις του Θείου σπινθήρος της ψυχής του ανθρώπου
ως δια της απλής διανοητικής καθάρσεως και δια της γνώσεως, ως η των φιλοσόφων
αυτοθέωσις, αλλ' είναι επάνοδος του πεσόντος ανθρώπου εκεί όθεν έπεσεν. Είναι
αποκατάστασις, είναι άνοδος του πεπερασμένου προς το αιώνιον, του
δημιουργήματος εκ του μηδενός προς το άκτιστον.
Ταύτα δε γίνονται με υψίστην εκ μέρους του ανθρώπου
προσπάθειαν. Η αρετή, η άσκησις και η τελειοποίησις, ήτοι, η ανθρωπίνη
προσπάθεια και εμπειρία δεν ευρίσκουν τελειότερον αντικείμενον, υψηλοτέραν
κορυφήν προς ανάβασιν, πληρεστέραν δικαίωσιν.15
στ. Δογματικές
προϋποθέσεις για ασφαλή πορεία του ανθρώπου προς την θέωση.
1/ Η
ταπείνωση
Πρώτη κατά τους αγίους Πατέρας προϋπόθεση για την θέωση είναι η ταπείνωσις.
Χωρίς την ευλογημένη ταπείνωση, ο άνθρωπος δεν μπορεί να τεθεί στην τροχιά της
θεώσεως, να δεχθεί την θεία Χάρι, να ενωθεί με τον Θεό. Και μόνο για να
αναγνωρίσει ότι σκοπός της ζωής του είναι η θέωσις, χρειάζεται ταπείνωσις.
Γιατί, πως χωρίς ταπείνωση θα αναγνωρίσει ο άνθρωπος
ότι ο σκοπός της ζωής του είναι έξω από τον εαυτό του, είναι στον Θεό;
Όσον ο άνθρωπος ζεί
εγωκεντρικά, ανθρωποκεντρικά, αυτόνομα, και τοποθετεί τον εαυτό του ως κέντρο
και σκοπό της ζωής του, πιστεύει αφρόνως ότι μπορεί να αυτοτελειωθεί, να
αυτοορισθεί, να αυτοθεωθεί.
Αυτό είναι άλλωστε και το πνεύμα του σύγχρονου
ανθρωπισμού, του σύγχρονου κοσμοπολιτισμού,
της σύγχρονης πολιτικής της (ψευδο) δημοκρατίας.
Όλα τα μη ορθόδοξα,
Προτεσταντισμός, Παπισμός, Μασονισμός, Χιλιασμός, αθεϊσμός, και ό,τι άλλο εκτός
Ορθοδοξίας, αυτόν τον κοινό παρονομαστή έχουν: Κέντρο είναι ο άνθρωπος.
Μέγιστον θράσος, κορωνίδα αλαζονείας και
θανατηφόρον λάθος!
Αντιθέτως, όλες οι
ορθόδοξες αρχές, πράξεις, κανόνες και δόγματα πίστεως, είναι θεανθρωποκεντρικά,
έχουν κέντρο τον Θεάνθρωπο Χριστό.
Επειδή λοιπόν, στους Ορθοδόξους,
κέντρο είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός, είναι εύκολο να γίνει κανείς αιρετικός,
χιλιαστής, αποκρυφιστής, μασόνος, ο,τιδήποτε άλλο, αλλά είναι δύσκολο να γίνει Χριστιανός
Ορθόδοξος.
Ω άνθρωπε, για να γίνεις Χριστιανός
Ορθόδοξος, πρέπει να δεχθείς ότι κέντρο του κόσμου και της Ιστορίας, δεν είσαι
εσύ, αλλά ο Ιησούς Χριστός!!!
Άρα, η αρχή της οδού
προς την θέωση είναι η ταπείνωσις, να αναγνωρίσουμε δηλαδή ότι:
-Ο
σκοπός της ζωής μας είναι έξω από τον εαυτό μας, είναι στον Πατέρα μας, τον
Πλάστη /Κτίστη και Δημιουργό μας.
-Είμαστε
άρρωστοι, ότι είμαστε εμπαθείς, γεμάτοι αδυναμίες και πάθη.
Αλλά κι’ αυτός πάλι που
αρχίζει την πορεία της θεώσεως, πρέπει να έχει διαρκή την ταπείνωση, για να
διατηρείται συνεχώς στην πορεία αυτή. Διότι αν δεχθεί τον λογισμό ότι με τις
δικές του δυνάμεις τα καταφέρνει καλά και προχωρεί, τότε εισέρχεται πάλιν μέσα
του η υπερηφάνεια.
Χάνει ό,τι κέρδισε και
χρειάζεται να αρχίσει και πάλιν από την αρχή, να ταπεινωθεί, να δει την
αδυναμία του, την ανθρώπινη ασθένειά του και να μη βασίζεται στον εαυτό του.
Χρειάζεται να βασίζεται στην Χάρι του Θεού, για να μπορεί να βρίσκεται συνεχώς
στην πορεία της θεώσεως.
Γι’ αυτό στους βίους
των Αγίων, μας κάνει εντύπωση η μεγάλη ταπείνωσή τους. Ενώ ήταν κοντά στον Θεό,
έλαμπαν μέσα στο φως του Θεού, ήταν θαυματουργοί, μυροβλύτες, την ίδια στιγμή
επίστευαν για τον εαυτό τους ότι ήταν πολύ χαμηλά, πολύ μακριά από τον Θεό, ότι
ήταν οι χειρότεροι από τους ανθρώπους.
Αυτή η ταπείνωσή τους ήταν που τους έκανε θεούς κατά Χάριν.
2/ Η άσκηση (Η πρακτική αγωγή, η αρχή
της οδού προς την θέωση)
Έχοντας την ταπείνωση,
αρχίζουμε με μετάνοια και πολλή υπομονή τον καθημερινό μας εν Χριστώ αγώνα, την
άσκηση της εφαρμογής των αγίων εντολών του Χριστού, για να καθαρισθούμε από τα
πάθη.
α/ Το πρώτο στάδιο της θεώσεως λέγεται «πράξις»
Πράξις είναι η πρακτική αγωγή, η αρχή του δρόμου προς την
θέωση.
Φυσικά αυτό δεν είναι
καθόλου εύκολο, διότι ο αγώνας για να ξεριζωθούν τα πάθη από μέσα μας είναι
μεγάλος. Χρειάζεται κόπος πολύς, ώστε σιγά-σιγά ο χέρσος εσωτερικός μας αγρός
να καθαρίζεται από τα αγκάθια και τις πέτρες των παθών και να καλλιεργείται
πνευματικά, ώστε να μπορεί να πέφτει ο σπόρος του λόγου του Θεού και να
καρποφορεί.
Απαιτείται μεγάλη και
συνεχής βία στον εαυτό μας για όλα αυτά. Γι’ αυτό ο Κύριος είπε ότι «η βασιλεία
του Θεού βιάζεται και οι βιασταί αρπάζουσιν αυτήν». (ΜΑΤΘ: 11/12).
Όλες δε οι αρετές είναι
όψεις της μίας και μεγάλης αρετής, της αρετής της αγάπης. Όταν ο Χριστιανός
αποκτήσει την Ευαγγελική αγάπη, έχει όλες τις αρετές. Ποιάς αγάπης όμως; Της Ευαγγελικής και όχι της ανθρώπινης (Βλέπε
στην εκτενή ανάλυση θέματος: «Η Αγαπολογία-Απάτη της Νέας εποχής και η Αληθινή
Ευαγγελική Αγάπη», Ιαν.-Φεβρ. 2017).
Η αγάπη είναι εκείνη
που εκδιώκει από την ψυχή του ανθρώπου την αιτία όλων των κακιών και όλων των
παθών, η οποία κατά τους αγίους Πατέρας είναι η φιλαυτία. Όλα τα κακά μέσα μας πηγάζουν από την φιλαυτία, που είναι η
αρρωστημένη αγάπη του εαυτού μας.
Γι’ αυτό η Εκκλησία μας
έχει την άσκηση. Χωρίς άσκηση δεν υπάρχει πνευματική ζωή, ούτε αγώνας, ούτε
προκοπή. Υπακούμε, νηστεύουμε, αγρυπνούμε, κοπιάζουμε με μετάνοιες,
ορθοστασίες, για να μπορούμε να καθαριζόμαστε από τα πάθη μας.
Αν η Ορθόδοξος Εκκλησία
παύσει να είναι ασκητική, κάτι που δυστυχώς διαφαίνεται στις ημέρες μας, παύει
να είναι Ορθόδοξος. Παύει να βοηθεί τον άνθρωπο στην προσπάθειά του να
απαλλαγεί από τα πάθη του και να γίνει θεός κατά Χάριν.
β/ Το δεύτερο στάδιο της θεώσεως λέγεται «θεωρία»
Κατά το στάδιο αυτό, ο άνθρωπος καθαρισμένος πλέον από
πάθη φωτίζεται από την χάρη του Παναγίου Πνεύματος, ελλάμπεται και θεώνεται. Θεωρία σημαίνει θέα. Θεωρία του Θεού σημαίνει
θέα του Θεού, σημαίνει θέωση.
Το επόμενο στάδιο είναι η θέα του ακτίστου φωτός του Θεού, το οποίο μόνο ελάχιστοι και
πολλοί προχωρημένοι στα στάδια της θεώσεως, δύνανται να αντικρύσουν.16
Συνοπτικώς:
.Πράξη
είναι νηστεία του σώματος και αγρυπνία, του στόματος «ψαλμωδία και προσευχή και
σιωπή λόγου τιμιωτέρα, και χειρών πράξις, το υπ’ εκείνων αγογγύστως γινόμενον»,17 και
.«Θεωρία εστίν
η θεωρία η πνευματική του νοός, το εκπλήττεσθαι, και κατανοείν εν πάσιν οις
εγένοντο, και γενήσονται θεωρία εστίν η όρασις του νοός...».18
Κατά την διδασκαλία του αγίου Μαξίμου, δεν είναι
ανεξάρτητη η θεωρία από την πράξη. «Ουκ εστιν ούτε πράξις ασφαλής θεωρίας
εκτός, ούτε θεωρία αληθής πράξεως άνευ. Χρη γαρ και πράξιν ελλόγιμον είναι και
θεωρίαν έμπρακτον...».
Μάλιστα ο άγιος υπογραμμίζει ότι: «επί μεν των λογιωτέρων, η θεωρία προηγείται
της πράξεως, επί δε των αγροικοτέρων της θεωρίας η πράξις».
Αλλά και στις δυο περιπτώσεις (βλέπε παρούσα παράγρ. 4ε,4/α/, Πνευματική ζωή), το τέλος
είναι χρηστό, καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα που είναι η κάθαρση και η σωτηρία
του ανθρώπου.19
3/ Τα άγια Μυστήρια και η προσευχή
Ο Χριστός εγκαθίσταται
στην καρδιά του ανθρώπου με τα άγια Μυστήρια. Με το άγιο Βάπτισμα, το Χρίσμα,
την ιερά εξομολόγηση, την Θεία Ευχαριστία. Στους Ορθόδοξους Χριστιανούς που
είναι εν κοινωνία Χριστού, ο Θεός, η Χάρις Του, είναι μέσα τους, στην καρδιά τους,
διότι είναι βαπτισμένοι, χρισμένοι, εξομολογημένοι, κοινωνημένοι.
Τα πάθη όμως καλύπτουν την θεία Χάρι, όπως η στάχτη την
σπίθα.
Με την άσκηση και την προσευχή, η καρδιά καθαρίζεται από τα πάθη, η σπίθα της
θείας Χάριτος αναζωπυρούται και ο πιστός αισθάνεται τον Χριστό στην καρδιά του,
που είναι το κέντρο της υπάρξεώς του.
Κάθε προσευχή της
Εκκλησίας, βοηθεί στην κάθαρση της καρδιάς. Ιδιαιτέρως όμως βοηθεί η λεγόμενη
μονολόγιστος ευχή η νοερά προσευχή η καρδιακή προσευχή, το «Κύριε Ιησού
Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλόν».20
Η άσκησις στην καρδιακή
αυτή προσευχή, που μπορεί να γίνει με την Χάρι του Θεού συν τω χρόνω συνεχής,
είναι ολόκληρη επιστήμη, τέχνη ιερά, που Άγιοι της Πίστεώς μας λεπτομερώς
περιγράφουν στα ιερά τους συγγράμματα, όπως και σε μία μεγάλη συλλογή πατερικών
κειμένων, την "Φιλοκαλία".21
Πολύ βοηθεί τους Χριστιανούς που είναι στον κόσμο,
μέσα στις διάφορες μέριμνες και απασχολήσεις της κάθε ημέρας, να βρίσκουν
τουλάχιστον λίγα λεπτά ησυχίας για να ασκούνται σ᾿ αυτήν την προσευχή.
Με αυτές λοιπόν τις προϋποθέσεις, την ταπείνωση, την
άσκηση, την αρετή, την προσευχή και την μυστηριακή ζωή, ο αγωνιζόμενος άνθρωπος
λαμβάνει τις πρώτες εμπειρίες της θείας χάριτος και της θεώσεως, οι οποίες
είναι ανάλογες με το επίπεδο καθάρσεως του καθενός. Όσο περισσότερο καθαρισθεί
ο άνθρωπος από τα πάθη, τόσο ανώτερη εμπειρία λαμβάνει για να φθάσει στην θέα
του Θεού, κατά τον λόγο του Κυρίου «Μακάριοι
οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» (ΜΑΤΘ: 5/8).
Σταδιακά προχωρεί στα ανώτερα στάδια όπως είναι ο
θείος φωτισμός, με τον οποίο φωτίζεται ο νους και προσεγγίζει διαφορετικά τα
πράγματα, τον κόσμο, τους ανθρώπους. Από τα δάκρυα της μετανοίας, περνά στα
δάκρυα της αγάπης για τον Θεό και της βεβαιότητας για την συγχώρηση των
αμαρτιών του. Αποκτά ο άνθρωπος μια απάθεια έξω από διαβλητά πάθη και εφάμαρτες
αδυναμίες και παραμένει ειρηνικός και ατάραχος, σε κάθε εξωτερική προσβολή και
πρόκληση, απαλλαγμένος από υπερηφάνεια, μίσος, μνησικακία, σαρκικά πάθη.
Αυτό είναι το δεύτερο
στάδιο της θεώσεως, το καλούμενο «θεωρία»,
και το επόμενον είναι η θέα του ακτίστου
φωτός του Θεού, για τα οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως.
Η θεωμένη υποστατική ανθρώπινη φύση του Χριστού
είναι ανεξάντλητη πηγή αγιασμού και χάριτος. Σε αυτήν μεταβάλλονται τα Τίμια
Δώρα.
Στο
Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, ο άρτος και ο οίνος μεταβάλλονται σε σώμα και
αίμα Χριστού, που μεταδίδουν τις άκτιστες θείες ενέργειες σε όλους τους
μετέχοντες στο Μυστήριο.
Έτσι,
αυτή η διάκριση μεταξύ αμέθεκτης ουσίας και μεθεκτής ενέργειας βρίσκεται στο
κέντρο της μυστηριακής οντολογίας της Εκκλησίας.22
Στην Θεία Ευχαριστία,
οι πιστοί γίνονται ένα σώμα με τον Χριστό, δηλαδή σύσσωμοι αυτού. Αυτή η
εκκλησιολογική αλήθεια συνιστά μεν μυστηριακό πλαίσιο της ενεργούσας κοινωνίας
και αλληλοπεριχώρηση μεταξύ Θεού και ανθρώπου, προσθέτει όμως και οντολογικό
νόημα στην άσκηση και στην θέωση, που έχουν Χριστολογικό και εκκλησιολογικό
χαρακτήρα.23
Σε αυτή την
μυστηριακή-ασκητική συνεργία, η άσκηση πάντοτε είναι εκκλησιαστικό γεγονός, που
είναι καρπός της περιχώρησης και συνεργίας της άκτιστης χάρης με την ανθρώπινη
ελευθερία.24
Σε αυτήν την προοπτική,
η άσκηση, συμπεριλαμβανομένης της τηρήσεως των εντολών του Θεού και την άσκηση
των αρετών, δεν είναι αυτοσκοπός και δεν μπορεί να νοείται «αυτόνομα» ή «έξω»
από την μυστηριακή ζωή του εκκλησιαστικού σώματος του Χριστού, επειδή η
Εκκλησία είναι ο χώρος της οντολογικής περιχωρήσεως και συνεργίας, με την
άκτιστη χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία πραγματοποιεί την αληθινή θέωση.
Όταν λέμε ότι, στο Μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας,
μεταδίδονται οι Άκτιστες Θείες Ενέργειες, στους μετέχοντες στο Μυστήριον,
εννοούμε σε ΟΛΟΥΣ;
Όχι βέβαια! Τότε, τι εννοούμεν;
Οι Άκτιστες Θείες Ενέργειες, μεταδίδονται σε ΟΛΟΥΣ τους
έχοντας εδραίαν και τεθεμελιωμένη Πίστη, έχοντας ομολογήσει και ομολογούντας
αδιαλείπτως και δημοσίως την Πίστη τους, ζουν κατά Νόμον Θεού Πνευματική Ζωή,
και προσέρχονται όπως λάβουν «Σώμα και Αίμα Κυρίου», προετοιμασμένοι
(εξομολόγηση-νηστεία-μετάνοια) και «μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης».
Συνεχίζεται
1 Θεηπόλος (αντί Θεοπόλος)= Ιερεύς, Υπηρέτης του Θεού.
Θελξίμβροτος (ο,η)= Ο θέλγων, ο απατών
δι’ ηδονής, τους ανθρώπους.
Ιάλεμος= Θρήνος, κοπετός.
Ιθύφαλλος (ο)= Ασελγής, κακοήθης,
διεφθαρμένος άνθρωπος.
Ίμερος
(ο)=
Επιθυμία, έρως.
Μισάνθρωπος (ο,η)= Ο μισών τους
ανθρώπους.
Νερτέριος,α,ον=Ο ανήκων ή
ευρισκόμενος εις τους νερτέρους (τους υπό γην), υποχθόνιος.
Ραιστήρ(ο,η)= Κατασυντρίβων, Συνθλίβων,
σφύρα.
Χαλίφρων-ονος (ο,η)= ελαφρόνους, κουφόνους,
ενδοτικός.
3 Γρηγορίου Σιναΐτου ενθ. ανωτέρω μδ'.
4 Μαξίμου
Ομολογητού, περί θεολογίας,100άς Έκτη κθ'. λβ'.
5 Μαξίμου Ομολογητού, ενθ. Ανωτέρω, 100άς Εβδόμη οδ'.
κγ'.
6 Όσ.
Θαλασσίου, Φιλοκαλία Β’, σελ. 215, οη’
7 Άγ. Διαδόχου Φωτικής: Τα εκατόν γνωστικά κεφάλαια,
μον. Θεοκλήτου Δονυσιάτου, Θεσσαλονίκη 1977, κεφ. ιθ’, σελ. 55
8 Αββά Δωροθέου ομιλίαι, εκδ. Γρηγορίου Παλαμά, Φιλοκ.
12, σελ. 582
9 Ιω. Σιναΐτου, Κλίμαξ, εκδ. Παπαδημητρίου, Λόγος Α’,
ιζ’, σελ. 16
10 Αββά Δωροθέου ομιλίαι, ένθ. ανωτ. σελ. 528.
11 Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, P G 36, στ. 412
12 Άγ. Διαδόχου Φωτικής, ένθ. ανωτ. κεφ. κη’, σελ. 73
13 Θεοδώρου. Θεωρητικόν Φιλοκαλία Ι. Νηπτικών Αθήναι 1963 Τόμος Α'.
325, 15-25 Πρβλ. και Νικήτα Στηθάτου Γνωστικών Κεφάλαια 100άς Τρίτη λγ'. και
Καλλίστου Καταφυγιώτου Περί Θείας Ενώσεως οε'.
14 Μαξίμου Ομολογητού, ένθ. Ανωτέρω, 100άς Έκτη, οθ'.
15 Γρηγορίου Σιναΐτου. Κεφάλαια πάνυ ωφέλημα νγ'.
16 Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Μέγας
Βασίλειος, ο οποίος καθώς προσευχόταν, λουζόταν αυτός και το κελλί του από το
άκτιστο φως της θείας χάριτος, καθώς και η πλειάδα των Νεομαρτύρων της πίστεως
μας, οι οποίοι, όπως αναφέρει ο ιερός συναξαριστής, μετά τα φρικτά
βασανιστήρια, τα άψυχα πλέον σώματα τους περιλούζονταν από θείο και άϋλο φως.
Αυτή η χάρις του ακτίστου φωτός, πηγάζει από τον Θεάνθρωπο Χριστό, εκχύνεται
στην Παναγία Παρθένο και στους Αγίους και έρχεται και σε εμάς τους ταπεινούς,
με την ένωση μας με τον Θεό.
17 Ηλία Πρεσβυτέρου, Φιλοκαλία Β’, σελ. 289, δ’
18 Aγ. Ισαάκ του Σύρου: Τα ευρεθέντα
ασκητικά, εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1977, σελ. 384
19 PG 90, στ. 1433-1437
20 Αυτή η προσευχή, που ανέκαθεν παραδίδεται στο
Άγιον Όρος, έχει το εξής πλεονέκτημα: Επειδή είναι μονολόγιστος, δηλαδή μόνο
μία πρότασις, μας βοηθεί να συγκεντρώνουμε εύκολα τον νου μας. Συγκεντρώνοντας
τον νου μας τον βυθίζουμε στην καρδιά και προσέχουμε εκεί να μη απασχολείται με
άλλα πράγματα και νοήματα, ούτε καλά, ούτε κακά, αλλά μόνο με τον Θεό.
21Αυτή η προσευχή, βοηθεί
και χαροποιεί λοιπόν τον άνθρωπο. Κι όταν προχωρήσει ο Χριστιανός στην προσευχή
αυτή, και ταυτοχρόνως η ζωή του είναι σύμφωνη με τις άγιες εντολές του Θεού και
της Εκκλησίας, τότε αξιώνεται να λάβει εμπειρία της θείας Χάριτος.
Για μας τους Ορθοδόξους,
ο Θεός ΔΕΝ είναι ιδέα, κάτι που το σκεπτόμαστε μόνο ή για το οποίο συζητούμε η
διαβάζουμε, αλλά είναι Πρόσωπο, με το Οποίο ερχόμαστε σε ζωντανή και προσωπική
κοινωνία, κάτι που το ζούμε, του Οποίου λαμβάνουμε εμπειρία. Τότε βλέπουμε τι
μεγάλη και άρρητη και ανέκφραστη ευτυχία είναι να έχουμε τον Χριστό μέσα μας και
να είμαστε Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
22 Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναπτύσσει ολόκληρη
την θεολογία του περί ασκήσεως και θεώσεως, εντός ενός ιδιαίτερα εμφανούς
μυστηριακού-εκκλησιολογικού πλαισίου και συνάφειας. Ο ίδιος υπερασπίζει την
αλήθεια του μυστηριακού χαρακτήρα της άκτιστης χάρης, η οποία συνιστά το
χαρισματικό γεγονός του φωτισμού και της θεώσεως εν Χριστώ.
Όλες οι
ηθικές-υπαρξιακές προσπάθειες του ανθρώπου προς την άσκηση αποκτούν έτσι βαθύ
εκκλησιολογικό νόημα, γιατί η άσκηση ή η ζωή μέσα στην Εκκλησία, έχει ως τέλος
της, την μέθεξη στην Θεία Ευχαρισία. Με άλλα λόγια, έχει ως σκοπό την ανάσταση
μαζί με τον Χριστό, στο πλαίσιο της μυστηριακής-ασκητικής συνεργίας της
ελευθερίας και της χάρης.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η
Θεία Ευχαριστία είναι τόπος και τρόπος κάθε πνευματικής εκφράσεως της εν Χριστώ
ζωής, επειδή το Άγιο Πνεύμα χαρίζει το πλήρωμα της χάρης στο εκκλησιαστικό
ευχαριστιακό σώμα Χριστού.
23 Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, η μυστηριακή
οντολογία της Εκκλησίας είναι ο χώρος όπου πραγματοποιείται η «ενσάρκωση» της
θεανθρώπινης οικονομίας του Χριστού μέσα στη ζωή των πιστών, οι οποίοι είναι
μέλη και σύσσωμοι του εκκλησιαστικού σώματος του. Η δωρεά της θείας χάρης στα
Μυστήρια δεν είναι «μηχανική» διαδικασία, ούτε αποτελεί «ανάγκη», αλλά απαιτεί την
προσωπική υπαρξιακή-ηθική προσπάθεια(δηλαδή ασκητική), για «πραγμάτωση»
του χαρισματικού δώρου στον χώρο της προσωπικής υπάρξεως. Μάλιστα, αυτό
προσθέτει εκκλησιολογικό νόημα στην άσκηση.
24 Βλ.
Τσελεγγίδη, Δ. Ορθόδοξη θεολογία και ζωή (Μελέτες Συστηματικής Θεολογίας).
Θεσσαλονίκη, σσ. 69-105.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου