Η ΣΗΜΑΙΑ  ΤΟΥ  ΓΕΝΟΥΣ  ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΩΝ

ΜΕΡΟΣ 12^o

           10. Η καθιέρωση της επίσημης Ελληνικής Σημαίας.

Τον τύπο της επίσημης Ελληνικής Σημαίας καθιέρωσε για πρώτη φορά το «Προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος» την 1^η Ιανουαρίου 1822. Το «Πολίτευμα» αυτό καθιέρωσε επίσης το κυανούν και το λευκόν ως χρώματα της Σημαίας και ανέθεσε στο «Εκτελεστικό Σώμα» (Κυβέρνηση) να προσδιορίσει το σχήμα της.

Κατόπιν αυτού στις 15 Μαρτίου 1822 εκδόθηκε το υπ’ αριθμ. 540 Διάταγμα, με το οποίον καθοριζόταν το σχήμα της Σημαίας ως εξής:

α. Των Δυνάμεων Ξηράς (Ταγμάτων Πεζικού-Φρουρίων)

Αυτή ήταν σχήματος τετραγώνου, χρώματος κυανού και στο μέσο της υπήρχε λευκός σταυρός, που την διέσχιζε από το ένα άκρο έως το άλλο και την χώριζε σε τέσσερα ίσα μέρη.

β. Της θαλάσσης

Αυτή ήταν δύο τύπων. Μια για τα πολεμικά πλοία και μια για τα εμπορικά.

Η σημαία των πολεμικών πλοίων απετελείτο από εννέα εναλλασσόμενες ισοπλατείς οριζόντιες ταινίες (πέντε κυανές και τέσσερις λευκές), έχοντας στο επάνω εσωτερικό μέρος κυανούν τετράγωνο μέσα στο οποίο υπήρχε λευκός σταυρός.

Σημαία των πολεμικών πλοίων που

 καθορίστηκε με το διάταγμα 540 στις 15 Μαρτίου 1822.

Αντίθετα η Σημαία των εμπορικών πλοίων ήταν χρώματος κυανού, με λευκό τετράγωνο και κυανό σταυρό στο επάνω εσωτερικό μέρος. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Εθνικού Πανεπιστημίου Φίλιππον Ιωάννου1, με την ψήφιση των δύο αυτών χρωμάτων, οι πληρεξούσιοι της Α΄ Εθνοσυνελεύσεως, ήθελαν να υποδηλώσουν:

-Με το κυανούν, το χρώμα του ουρανού της Ελλάδας, την θειότητα του αγώνος, αφού ο Θεός ενέπνευσε στο Έθνος την μεγαλουργό ιδέα, παρ’ ότι αδύνατο και άοπλο, να αναλάβει και να φέρει σε αίσιο πέρας τον άνισο εκείνο αγώνα.

-Με το λευκό, τον καθαρό, άμωμο και αγνό σκοπό των Ελλήνων, που μοναδική τους επιδίωξη ήταν η απελευθέρωση και η ανεξαρτησία του Έθνους και η απαλλαγή του από την πολύχρονη σκληρή τυραννία. Όπως έχουμε προαναφέρει, οι εννέα κυανόλευκες ταινίες:

-Φέρονται να συμβολίζουν τις εννέα Μούσες και αποφασίστηκαν κατά απομίμηση του θυρεού του Αυτοκράτορος Νικηφόρου Φωκά και της Σημαίας των Καλλέργηδων, μεγάλης οικογένειας της Κρήτης, που συγγένευε με το γένος των Φωκάδων και είχε πλουσιωτάτη επαναστατική δράση.

-Αντιπροσωπεύουν τις εννέα συλλαβές του «Ελευθερία ή Θάνατος». Δεν αποκλείεται και οι δύο αυτές εκδοχές να επέδρασαν στην τελική απόφαση για τον καθορισμό του αριθμού των ταινιών.

Οι πρώτοι σημαιοφόροι της ούτω κανονισθείσης σημαίας ήσαν οι Βορειοηπειρώτες (εκ Βούνου της Χειμάρρας καταγόμενοι) Πάνος Τράκος και Κόκας Πίτζας ή Πίπης.

γ. Τροποποιήσεις επί της Σημαίας 

   Από την καθιέρωση της πρώτης επίσημης Ελληνικής Σημαίας και μετά, ανάλογα με τις πολιτειακές μεταβολές, έγιναν διάφορες μεταρρυθμίσεις στους τύπους της Σημαίας, χωρίς όμως να μεταβληθεί ριζικά το αρχικό της σχήμα, ούτε και το κυανόλευκο χρώμα της. Οι σημαντικότερες απ’ αυτές ήσαν οι ακόλουθες:

-Ο Κυβερνήτης της Ελλάδος Ι. Καποδίστριας, το 1828, δια του 12^ου ψηφίσματος, κατήργησε την Εμπορική σημαία και εκανόνισε την του πολεμικού Ναυτικού και δια τα εμπορικά πλοία.

     Διάταγμα της 4/16 Απριλίου 1883.

Περί της Πολεμικής και εμπορικής σημαίας του Βασιλείου.

Η Πολεμική ναυτική σημαία (l’ enseigne) του Βασιλείου της Ελλάδος σύγκειται, κατά το επισυναπτόμενον σχέδιον από οριζοντείους ισοπλατείς ταινίας, πέντε μεν κυανάς και τέσσαρας λευκάς, τοιουτοτρόπως ώστε η άνωθεν και η κάτωθεν γωνία να ήναι κυαναί αι δε άλλαι εναλλάξ λευκαί και κυαναί. Εις την εσωτερικήν άνωθεν γωνία είναι τα Ημέτερα παράσημα του Κράτους, κατέχοντα εν τρίτον του μήκους της σημαίας και εμπεριλαμβάνοντα από άνωθεν προς τα κάτω τρείς ταινίας κυανάς και δύο λευκάς.

Ο επισείων (la flamme, banderole) είναι κυανούς έχων εις την άνω γωνίαν μικρόν σταυρόν λευκόν. Η Βασιλική Μας επιλέμβιος σημαία (l’ etedard) έχει επί κυανού δαπέδου λευκόν ισόπλευρον σταυρόν εν τω μέσω δε αυτού τον εστεμμένον θυρεόν του Βασιλικού πατρογονικού Μας Οίκου, με ρομβοειδείς λευκάς και κυανάς ταινίας.

Η εμπορική σημαία ομοιάζει την πολεμική κατά τας εννέα οριζοντείους κυανάς και λευκάς ταινίας, αλλά δεν φέρει τα παράσημα του κράτους. Ωσαύτως δεν συγχωρείται εις τα εμπορικά πλοία να φερωσιν τον επισείονα.  

-Στις 28 Αυγούστου του 1858, προσετέθη εις το κέντρον του Σταυρού των Βασιλικών πλοίων κίτρινο στέμμα, το οποίο προσετέθη και στις σημαίες τις κανονισθείσες για τα Φρούρια. Εις το κέντρον του Σταυρού της Σημαίας των κατά ξηρά δυνάμεων προσετέθη ο εστεμμένος θυρεός του Βασιλικού οίκου εκ του οποίου  κατήγετο ο πρώτος βασιλεύς Όθων.

Σημαία του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας, του  Όθωνα.

(Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνας)

 Χρησιμοποιήθηκε στους χρόνους της Βασιλείας: του Όθωνα, του Γεωργίου Α' ,

του Κωνσταντίνου Α' , του Αλέξανδρου Α', του Γεωργίου Β'. 

 Σημαία του εθελοντικού σώματος που έλαβε μέρος στον Κριμαϊκό Πόλεμο τὸ 1854.

   Διάταγμα της 13 Απριλίου 1861.

Περί της σημαίας των Προξενικών Αρχών.

Άρθρον μοναδικόν. Αι Ημέτεραι Προξενικαί Αρχαί εν τη Τουρκία και όπου αλλαχού συνηθίζεται να επαίρωσι σημαίαν θέλουν εκπεταννύει ομοίαν τη των Ημετέρων πολεμικών πλοίων.

Και εις μεν τα Γενικά Προξενεία και Προξενεία ορίζεται σημαία Α΄, Β΄ και Γ΄ μεγέθους, κατά τας περιστάσεις εορτής, καθημερινής ή καταιγίδος, ύψους δ’ ιστού ποδών 70, εις τα Υποπροξενεία σημαία Β΄, Γ΄ ή Δ΄ μεγέθους, ύψος δ’ ιστού ποδών 60. Εις δε τα Προξενικά Πρακτορεία Γ΄, Δ΄, ή Ε΄ μεγέθους, ύψους δ’ ιστού ποδών 50.

Επί τη κορυφή του ιστού τίθεται το στέμμα των Ημετέρων παρασήμων.

-Την 28^ην Δεκεμβρίου 1863 αφηρέθη από τις σημαίες των κατά ξηράν δυνάμεων ο εστεμμένος θυρεός του Βαυαρικού Βασιλικού οίκου, και προσετέθη η εικών του Αγίου Γεωργίου. Εις το μέσον του Σταυρού και στον θυρεό του Βασιλικού Στέμματος Σημαίας, προσετέθη ο Θυρεός του Δανικού Βασιλικού οίκου, εκ του οποίου κατήγετο ο βασιλεύς Γεώργιος ο Α΄.

-Από το 1864 απεφασίσθη η κατασκευή  των Σημαιών των ταγμάτων Πεζικού από μεταξωτό ύφασμα, χρώματος κυανού, με λευκό σταυρό στη μέση, χρυσόχροα κρόσσια περιφερειακά και την εικόνα του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του σταυρού.

             Εγκύκλιος του Υπουργείου των ναυτικών προς τα Λιμενικάς Αρχάς του Κράτους.

Αριθ. Πρωτ. 212 τη 17η Ιανουαρίου 1892

Περί της ανάγκης όπως τα Ελληνικά πλοία φέρωσι

διαρκώς υψωμένην την σημαίαν εν

Οθωμανικοίς λιμέσιν.

Παραγγέλομεν όπως ποιήσητε γνωστόν τοις πλοιάρχοις και κυβερνήταις των Εμπορικών πλοίων ότι οφείλουσι να φέρωσι διαρκώς καθ’ όλην την ημέραν υψωμένην την εαυτών σημαίαν, ιδίως δε όταν ευρίσκωνται εις τους Τουρκικούς λιμένας, προς αποφυγήν των εκ μέρους των υπαλλήλων του Οθωμανικού Κράτους αυθαιρέτων επισκέψεων…

                                                                                                                    Ο Υπουργός

                                                                                                     Κ. Α. Κουμουνδούρος.

        Τα χρυσόχροα κρόσσια των σημαιών συμβολίζουν τις ψυχές που έπεσαν υπέρ Πίστεως και Πατρίδος, τιμώντες την Σημαία, ενώ με τον Άγιο Γεώργιο ο Στρατός τιμά τον προστάτη του. Ο Άγιος Γεώργιος που ως γνωστόν, υπήρξε στρατιωτικός, μαρτύρησε το 303 μ.Χ. επί Διοκλητιανού, συμβολίζει την ακλόνητη προσήλωση των Ελλήνων στην πατρώαν Πίστη και την βεβαιότητα για την αισίαν έκβαση των αγώνων τους για Εθνικήν Ελευθερία. Από τους Βυζαντινούς χρόνους ο Άγιος Γεώργιος εθεωρείτο προστάτης των στρατευμάτων.

 Α.Ν  447/20/25-1-1937    «Περί τρόπου Απονομής σεβασμού εις την Εθνικήν Σημαίαν και γενικώς εις τα Εθνικά Σύμβολα.

 Άρθρον 5. Κατά την ανάκρουσιν του Εθνικού Ύμνου και του Εμβατηρίου της Σημαίας, άπαντες οι παριστάμενοι ή ευρισκόμενοι εν τω αυτώ χώρον, οφείλουσι να απονέμωσιν του προσήκοντος χαιρετισμού, ιστάμενοι όρθιοι, ευπρεπώς και εν σιγή.

-Η καθιέρωση από το 1914 της Σημαίας των Φρουρίων, για την χρήση από τα υπουργεία, πρεσβείες και τα δημόσια ή δημοτικά καταστήματα.

-Η Σημαία αυτή ήταν τετράγωνη, κυανόλευκη και έφερε το βασιλικό στέμμα στο κέντρο του σταυρού.  Επίσης καθιερώθηκε ως Εθνική Σημαία, που επιτρεπόταν να υψώνεται από τους ιδιώτες, η Εμπορική Ναυτική Σημαία, η οποία διέφερε από την Πολεμική Ναυτική Σημαία στο ότι η τελευταία πλαισιωνόταν με το βασιλικό στέμμα. Τέλος θεσπίστηκε πολεμική Σημαία, από τις μονάδες του Στρατού, να φέρουν μόνο τα συντάγματα Πεζικού και Ευζώνων.

         Σημαίες Επαναστατημένων Κρητών2

          Η Κρήτη ακολουθεί σε γενικές γραμμές τις επιταγές των Εθνοσυνελεύσεων, αλλά δεν είναι γνωστή καμιά σημαία της πρώτης μεγάλης Επαναστάσεως 1821-1830. Είναι άγνωστο το σχήμα και τα εμβλήματα της πρώτης επαναστατικής σημαίας που υψώθηκε στην Παναγία την Θυμιανή των Σφακίων, στις 14 Ιουνίου 1821. Το αρχαιότερο γνωστό έμβλημα των χριστιανών Ελλήνων της Κρήτης κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, που χρησιμοποιήθηκε και ως επίσημη σφραγίδα κατά την περίοδο 1819-1821, είναι η σφραγίδα του Κομιτάτου των Σφακίων. Αποτελείται από τρία ίσα μέρη, καθένα από τα οποία έχει έναν ακτινωτό σταυρό. Ο τύπος της σφραγίδας αυτής, που βρίσκεται σε πολλά έγγραφα, έχει την ένδειξη «ΕΞΕΔΟΘΗ Η ΣΦΡΑΓΙΣ ΚΙΝΩΟΤΗΣ ΤΟΝ ΣΦΑΚΙΟΝ 1819»

*

  Η αρχαιότερη επίσημη αναφορά για την επαναστατική σημαία στην Κρήτη βρίσκεται στο άρθρο ΙΕ΄ του «Σχεδίου Προσωρινής Διοικήσεως της νήσου Κρήτης» που ψηφίστηκε στους Αρμένους Αποκορώνου στις 20 Μαΐου  1822, σύμφωνα με το σχέδιο του Συντάγματος της Επιδαύρου. Αναφέρεται σε αυτό ότι: «Η Εθνική Σημαία θέλει είσθαι δίχροος ήτοι κυανή και λευκή, κατά το σχέδιον της Διοικήσεως».

  Δεν είναι γνωστό αν υλοποιήθηκε η απόφαση αυτή και αν τέτοια σημαία χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο της μεγάλης δεκαετούς Επαναστάσεως (1821-1830). Το επόμενο άρθρο ΙΣΤ΄ του «Σχεδίου Προσωρινής Διοικήσεως της νήσου Κρήτης» ορίζει τον τύπο της επίσημης σφραγίδας της νήσου Κρήτης: «Η σφραγίς της Γενικής Διοικήσεως της νήσου (Κρήτης) θέλει φέρει την Αθηνάν με τα αυτής παράσημα και επιγραφήν «ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ». Τύποι των σφραγίδων αυτών βρίσκονται σε συλλογές της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, στο μουσείο Μπενάκη, στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης και αλλαχού. Σε πολλά έγγραφα της περιόδου 1822-1824 υπάρχουν σφραγίδες με την εικόνα της Αθηνάς ένοπλης.

Η αρχαιότερη γνωστή σημαία της Κρήτης χρονολογείται το 1833. Αποδίδεται στους επαναστάτες των Μουρνιών (1833) και βρίσκεται σήμερα στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης (Χανιά).

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το λάβαρο που υψώθηκε κατά την Επανάσταση του Βασιλογιώργη στο Λασίθι το 1841. 

Έχει τον γνωστό ναπολεόντειο αετό, από το ράμφος του οποίου κρέμεται σταυρός, ενώ από τα πόδια τους εκτοξεύονται βέλη. Ανήκε άλλοτε στην συλλογή Χ. Φράγκου και σήμερα στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο στον Άγιο Γεώργιο Λασιθίου, χάρη στην αξιέπαινη φροντίδα του Γεωργίου Παναγιωτάκη. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ίδιο σύμβολο βρίσκεται και σε πολεμική σφραγίδα, που χρησιμοποιήθηκε σε προκήρυξη του «αρχηγού του κρητικού στόλου» (1841).

  *

Η μεγάλη κρητική επανάσταση του 1866-69 απέδειξε τον εθνικό χαρακτήρα των κρητικών επαναστάσεων. Η ένωση με την Ελλάδα είναι πλέον ο μόνιμος και αταλάντευτος στόχος του αγώνος των Κρητών. Η αληθής ελευθερία βρίσκεται μόνο στην ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και έτσι το σύνθημα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» των προηγουμένων επαναστάσεων αντικαθίσταται από το νέο «ΕΝΩΣΙΣ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ», που θα είναι πλέον το κεντρικό σύνθημα όλων των επομένων επαναστάσεων (1878, 1889, 1895, 1897).

 Η πολεμική σημαία της Κρήτης από την αρχή της επαναστάσεως του 1866-69 είναι η Ελληνική, δηλαδή δίχρωμη με γαλάζιο βάθος και λευκό σταυρό.

Το βασικό αυτό εθνικό σύμβολο εμπλουτίζεται με διάφορα άλλα συνθήματα και συνήθως φέρει επάνω στον λευκό σταυρό το σύνθημα «ΕΝΩΣΙΣ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» ή τα αρχικά γράμματα του ονόματος των κατά τόπους οπλαρχηγών. Η επίσημη σφραγίδα της Γενικής Συνελεύσεως των Κρητών του 1866 είναι ελλειψοειδής με ακτινωτό σταυρό στο κέντρο και στην περιφέρεια: «ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ 1866». Αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης οργανώθηκε Προσωρινή Κυβέρνηση χωρίς συγκεκριμένη έδρα (Κυβέρνηση του Βουνού) η επίσημη σφραγίδα της οποίας είναι κυκλική, με τον ελληνικό βασιλικό θυρεό στο κέντρο και στην περιφέρεια την επιγραφή: «ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ».

  Κατά την τελευταία επανάσταση του 1897 το επαναστατικό κέντρο της Κρήτης είναι οι Αρχάνες, λίγα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Ηρακλείου. Εδώ οργανώθηκε «η εν Αρχάναις επί της Αμύνης Επιτροπή», η οποία αντιμετώπισε με αξιοθαύμαστη γενναιότητα και δεξιοτεχνία τα πολεμικά και διπλωματικά ζητήματα του Αγώνα.

 Ο επίσκοπος Πέτρας Τίτος Ζωγραφίδης, γενναίος πατριώτης και οξυδερκής πολιτικός σύμβουλος των αγωνιστών, σχεδίασε την σφραγίδα και την σημαία της Επιτροπής. Ο ίδιος σε επιστολή του προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Γεώργιο Καπετανάκη (11 Απριλίου 1897) σημειώνει: «Αποστέλλω τη σφραγίδα. Ελπίζω να είναι της αρεσκείας σας. Εν τω μέσω επί της σημαίας φέρει το ρητόν: «ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΙΣ, διότι κατά την γνώμην μου αρμόζει εις την υμετέραν Επιτροπήν, ούσαν Επιτροπήν της Αμύνης»  

Πολεμική σημαία με την μορφή του πολιούχου Αποστόλου Τίτου.

Η σημαία τής Κρήτης σε όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας

 

Η σημαία τού Οπλαρχηγού Αντωνίου Σήφακα κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866.

Μία από τις σημαίες τών περιοχών τής Ελλάδος, οι οποίες ήσαν ακόμη σκλαβωμένες.

Η επιγραφή αναφέρει «ΕΝΩΣΙΣ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ»

και τα αρχικά «ΑΣ», δηλαδή «Αντώνιος Σήφακας».

Σημαία της Κρητικής Επαναστάσεως του 1878 του Νικολάου Ανδρεαδάκη.

Φέρει σταυρό με το ΙΣ ΧΡ ΝΙ ΚΑ και τις επιγραφές

Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΝ-ΧΩΡΙΟΝ ΒΡΥΣΑΙΑ ΤΙ 16 ΑΠΡΙΛ.

 

 Την 9^ην Φεβρουαρίου 1897 μία Ρωσική οβίδα πολεμικού πλοίου των Ενωμένων μεγάλων δυνάμεων της εποχής(Τουρκία-Γαλλία-Ρωσία-Αγγλία-Ιταλία) πλήττει το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία στα Χανιά και μία άλλη κτυπά και καταρρίπτει τον ιστό με την μεγάλη επαναστατική σημαία των Ελλήνων στο Ακρωτήρι Χανίων. Τότε πετιέται από το ταμπούρι του ο αγωνιστής Σπύρος Καγιαλές-Καγιαλεδάκης και με κίνδυνο της ζωής του αρπάζει τον ιστό ,αναδιπλώνει την τεράστια σημαία γύρω από τον ώμο του,ξαναστήνει τον ιστό και απλώνει την σημαία που κυματίζει και πάλιν. ‘Όμως μία τρίτη οβίδα  θρυμματίζει τον ιστό και ρίχνει κάτω την σημαία. Ο Καγιαλεδάκης ορμά αμέσως αρπάζει την σημαία κάνει το ίδιο του το σώμα ζωντανό κοντάρι, και ανυψώνει, κρατώντας με τα χέρια του, την σημαία που ξανακυματίζει περήφανη απέναντι στα κανόνια του ενωμένου ξένου στόλου. Αυτό το ηρωϊκό περιστατικό απεικονίζει ο παρακάτω πίνακας3. 

Aναπαράσταση της ηρωϊκής πράξης του Σπύρου Καγιαλέ

(Εθνική Πινακοθήκη)

Aναπαράσταση της ηρωϊκής πράξης του Σπύρου Καγιαλέ

(Ιστορικό Αρχείο Κρήτης) 

                                                   

Ο Σπύρος Καγιαλές με τ' άρματά του. Δεξιά πιστοποιητικό

ανδρείας του Σπύρου Καγιαλέ που έλαβε για την δράση του στο μέτωπο της Ηπείρου

                                                                                        

                                                                                                                                          Συνεχίζεται

                                                                                                                                                  

---

1 Φίλιππος Ιωάννου (1796-1888): Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρόεδρος της αρχαιολογικής Εταιρείας (1850-1879), βουλευτής, γερουσιαστής και διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου.

2 Θεοχάρης Δετοράκης, εφ. Καθημερινή, 25 Μαρτίου 2001.

3 Άπαντα Ελ. Βενιζέλου, Δημ. Στεφανής, Αθήνα, 1981

-Ευρετήριον πολεμικών γεγονότων του Ελληνικού Έθνους,σ.447.

-Β. Πιπεράκης, Χανιώτικα νέα και Κήρυξ Χανίων.Σπύρος Καγιαλές, ο θρύλος του Ακρωτηρίου,18/2/2000.