Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΟΠΑΠΙΣΜΟΥ

(The Heresy of Franco-Papacy)

ΜΕΡΟΣ 15^ο

ΔΟΓΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ  ΦΡΑΓΚΟΠΑΠΙΣΜΟΥ  ΚΑΙ  ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

(Dogmatic and other Disparities between Franco-Papacy and Orthodox Christianity)

5. Η «αλάθητη» Πάπισσα Ιωάννα (The «infallible» popessa Johanna/papess Joanne)

    Φραγκοπαπισμός

α. Από την επίσημη λίστα των Παπών της Ρώμης [Η «Βίβλος των Ποντιφήκων» (Liber Pontificalis)], μαθαίνουμε ότι τον 103^ο προκαθήμενό της Λέοντα Δ΄ διαδέχθηκε, το 855 ο 104^ος, Βενέδικτος Γ΄ ο οποίος και παρέμεινε στην θέση αυτή μέχρι το 858, υπερισχύοντας του αντιπάπα Αναστασίου που είχε εκλεγεί από ομάδα καρδιναλίων. Αυτή είναι η επίσημη θέση της σημερινής Φραγκοπαπικής Συναγωγής, σχετικά με την διαδοχή των προκαθημένων της, εκείνη την συγκεκριμένη περίοδο.

Η περίοδος που μεσολάβησε μεταξύ του θανάτου του Λέοντος Δ΄ (17 Ιουλίου 855, κατά την εκδοχήν των παπικών) και της στέψεως του Βενέδικτου Γ΄ (29 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους) είναι πάρα πολύ μικρή για να υπάρξει ενδιάμεσος ποντίφηκας. Όμως, σε όλη την Μεσαιωνική Ευρώπη, από την εποχή του ύστερου Μεσαίωνα, διάχυτος είναι ο θρύλος μιας γυναίκας που, ξεγελώντας όλη την Παπική ιεραρχία της τότε Δυτικής εκκλησίας, στέφθηκε μετά τον Λέοντα Δ΄, Πάπας της Ρώμης!!! Ο θρύλος της «αλάθητης» Πάπισσας Ιωάννας.

β. Επισήμως, στην λίστα των προκαθήμενων της Ρώμης, ένας άλλος πάπας ο Ιωάννης Η' κατείχε την «Αγία Έδρα» από το 872 έως το 882 μ.Χ., κάτι που σημαίνει ότι, κι αν ακόμα υπήρξε η πάπισσα Ιωάννα, δύο περίπου δεκαετίες νωρίτερα, αυτή ουδέποτε γράφτηκε στην λίστα των παπών της Ρώμης. Εξάλλου κανένα γραπτό κείμενο αναφερόμενο στην πάπισσα,  υπήρξε στην παπική και ευρωπαϊκή γραμματεία, από τον 9ο έως τον 12ο αιώνα.

Κανένας, όμως, σοβαρός ιστορικός ερευνητής δεν θα υπερθεμάτιζε για την ειλικρινή παράθεση στοιχείων, από το Βατικανό ή θα διακινδύνευε τότε, και μάλιστα εγγράφως, να θέσει σε αμφισβήτηση την «απόλυτη αγιοσύνη, την αναμαρτησία και το αλάθητο» της παπικής εξουσίας.

γ. Η Ιωάννα, σύμφωνα με  την επικρατέστερη παράδοση, αναφερομένη σε πολλές πηγές, γεννήθηκε το 822 μ.Χ. στο γερμανικό κρατίδιο του Ingelheim κοντά στην Μαγεντία (Mayence). Οι γονείς της ήσαν ιεραπόστολοι και η ίδια εντάχθηκε από παιδί στο μοναχικό βίο. Φύσει ανήσυχη και φιλελευθέρων ιδεών, με μεγάλη έφεση για σπουδές (κάτι που την εποχή εκείνη ήταν σχεδόν απαγορευμένο στις γυναίκες) ακολούθησε, πολύ νέα, τον εραστή της, σπουδαστή και μοναχό Φρουμέντιο σε μακρά ταξίδια σε Γερμανία, Ελβετία, Γαλλία και Αθήνας όπου και απέκτησε μεγάλη μόρφωση.

δ.Για να επιτύχει όμως τους στόχους της αναγκάσθηκε να μεταμφιεσθεί σε άνδρα και να υιοθετήσει το όνομα Ιωάννης ο Άγγλος (Johannes Anglicus).

Στην συνέχεια, βρίσκουμε την Ιωάννα, μόνιμα πια υποδυόμενη τον άνδρα, να επανέρχεται στην Ρώμη μετά τον θάνατο του εραστή της και να καταλαμβάνει αρχικά μία θέση διδασκάλου των Αγίων Γραφών, μεταγενεστέρως επίσημου ιερωμένου και, αργότερα, καρδινάλιου. Κάποιοι χρονικογράφοι την θέλουν γραμματέα στην ακολουθία του πάπα Λέοντος του Δ΄ και διάδοχό του στην «Αγία Έδρα» από το 855 μ.Χ. μέχρι το 858 μ. Χ., με το όνομα Ιωάννης Η' ο Αγγελικός (Jean VIII l’ Angelique).

Δύο χρόνια αργότερα η πάπισσα, γοητευμένη από έναν άνδρα (κατ’ άλλους κληρικό ή καρδινάλιο ή -κατά τον Ροΐδη- θαλαμηπόλο της) έμεινε έγκυος και γέννησε δημοσία κατά την διάρκεια μιας θρησκευτικής τελετής, στον δρόμο που ενώνει την βασιλική του Αγίου Πέτρου με την βασιλική του Αγίου Ιωάννου του Λατερανού (Saint Jean de Latran), στο Βατικανό.

ε. Το τέλος της πάπισσας μένει τόσο σκοτεινό όσο και η ζωή της. Κατ’ άλλους (Jean de Mailly) λιθοβολήθηκε και θανατώθηκε από το πλήθος την ώρα του τοκετού, κατ’ άλλους (Martinus Polonius) πέθανε πάνω στον τοκετό και, κατά κάποιους τρίτους, απλώς καθαιρέθηκε από το αξίωμά της και «εξαφανίσθηκε» από τον δημόσιο βίο. Ουδείς μπορεί να διαψεύσει ή να επιβεβαιώσει την ύπαρξη της πάπισσας Ιωάννας.

στ. Η ιστορία της γυναίκας-πάπας είχε αποκτήσει πια, την περίοδο της Αναγεννήσεως, πανευρωπαϊκή εμβέλεια. Από τα βάθη των αρχείων του Βατικανού, έρχεται μια ιστορία απαγορευμένου πάθους και ίντριγκας, που είχε κρατηθεί ως επτασφράγιστο μυστικό από τους Φραγκοπαπικούς για περισσότερα από 1000 χρόνια.

ζ. Για να θολώσουν τα νερά οι παπικοί, κατά την πιθανώτερη εκδοχή, διωχέτευσαν τον 13^ο αιώνα ανεπισήμως, τον  θρύλο, πως υπήρξε γυναίκα πάπας το 1099, ώστε όταν, σε άλλη παραλλαγή της ιστορίας αυτής, εμφανίζεται η Πάπισσα Ιωάννα ότι υπήρξε κατά τον 9ο αιώνα, το ετεροχρονισμένο γεγονός να προκαλέσει εσκεμμένως, σύγχυση και αμφιβολία περί της αληθείας.

Άλλωστε τα τείχη του Βατικανού ήσαν, πάντοτε, υψηλά και αδιαπέραστα για κάθε «περίεργο» μελετητή των απόλυτα εσωτερικών χώρων του, ιδιαιτέρως των υπογείων του!

η. Επί έξη και πλέον αιώνες μετά το συμβάν, (θρύλος ή πραγματικότης υπό εξέταση), επεσημάνθη από ιστορικούς και χρονογράφους, η τροποποίηση της διαδικασίας επιλογής του προκαθήμενου της «Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας», επιβεβαιούμενη από διαφορετικές πηγές, όπως έναν οδηγό της Ρώμης του 15ου αιώνα, την μαρτυρία του Γαλάτη κληρικού Αδάμ του Ουσκ (Adam de Usk), αυτόπτη μάρτυρα της εκλογής πάπα, και πολλές άλλες σχετικές γραφές.

Έκτοτε, σύμφωνα με τις γραφές αυτές, προς αποφυγήν του ίδιου παθήματος, σε κάθε εκλογή πάπα, ο καμεράριος (το δεξί του χέρι και αναπληρωτής του) αναλαμβάνει να διαπιστώσει τον...ανδρισμό του, ψηλαφίζοντας τους...γεννητικούς αδένες του. Εξ αιτίας, αυτού του μοναδικού «προνομίου», που έχει ο καμεράριος (να πιάνει δηλαδή τους γεννητικούς αδένες τού Πάπα), προέκυψε και η αντίστοιχη παροιμιώδης έκφραση.

Ο καμεράριος, μετά από ψηλάφηση των γεννητικών αδένων του υποψήφιου, σε ειδικά σχεδιασμένη διάτρητη πολυθρόνα, αναφωνούσε στο κονγκλάβιο των εκλεκτόρων-καρδιναλίων την φράση «Habet duos testiculos et bene pendentes», δηλαδή «Δύο έχει και καλά κρεμάμενους», για να εισπράξει την επιδοκιμασία των παρευρισκόμενων με την φράση «Deo gratias», δηλαδή «Δόξα στον Θεό».

Αν πάλι ο υποψήφιος διέθετε μόνον έναν εκ των διδύμων αδένων, ο διάκονος επιβεβαίωνε το γεγονός με την φράση: «Est unus», δηλαδή «υπάρχει ένας» και ο χορός των καρδιναλίων απαντούσε με την λέξη «sufficit», δηλαδή αρκετός.

Τέλος, όταν ο ελέγχων διαπίστωνε ανυπαρξία γεννητικών αδένων στον υποψήφιο (ο ευνουχισμός ήταν συνήθης τιμωρία πολεμικών αιχμαλώτων από πειρατές οι οποίοι, την εποχή εκείνη, κυριαρχούσαν στις θάλασσες) ανακοίνωνε περίλυπος το γεγονός με την φράση «Est nullus», δηλαδή «Ουδείς υπάρχει», για να πάρει την απάντηση των εκλεκτόρων με την φράση: «Deus providebit», δηλαδή «Ο Θεός θα εφοδιάσει».

Η διδικασία αυτή συνεχίστηκε μέχρι τον 16^ο αιώνα οπότε και κατηργήθη από το πάπα Λέοντα Ι΄.

θ. Βεβαίως, όπως ήταν φυσικόν, η επίσημη τότε Εκκλησία και σήμερον η Φραγκοπαπική Συναγωγή, ουδέποτε αποδέχθηκε την ύπαρξη της πάπισσας Ιωάννας ούτε αυτήν την διαδικασία επιλογής των παπών. Δικαιολόγησε μάλιστα την αναμφισβήτητη ύπαρξη των διάτρητων παπικών καθισμάτων (ένα των οποίων υπάρχει σήμερον, στο μουσείου του Λούβρου) σε απομίμηση των καθισμάτων των Ρωμαίων συγκλητικών που επιχειρούσε να αποδείξει το μεγαλείο και την οικουμενικότητα του πάπα της Ρώμης, απέναντι στα υπόλοιπα πατριαρχεία !!!

Ο ειδικός αυτός θρόνος υπάρχει μέχρι σήμερα στο Βατικανό, και ουδέποτε

      

αμφισβητήθηκε η ύπαρξη του...

Ορθοδοξία

  Τα βασικώτερα ερωτήματα που γεννώνται σε κάθε καλόπιστο ερευνητή-μελετητή είναι τα εξής:

 1^ο: Εγνώριζε η Διοίκηση της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, προ ή μετά το σχίσμα (1054), ότι στην «Αγία Έδρα» της Ρώμης είχε ενθρονισθεί ως πάπας μία γυναίκα (μύθος; θρύλος; ιστορικό γεγονός;) και εάν ναι, ποία η τότε αντίδρασή της;       

 2^ο: Ποίες οι κυριώτερες πηγές από την Πατερική και την παγκόσμια Γραμματεία που αναφέρονται στην πολύκροτη υπόθεση της πάπισσας Ιωάννας;

 3^ο:  Ποία η εκκλησιαστική και θεολογική θέση της Ορθόδοξης εκκλησίας, σήμερον, επί του συγκεκριμένου θέματος;

 4^o: Τελικώς ανήλθε στον παπικό θρόνο γυναίκα μεταμφιεσμένη σε άνδρα, γνωστή ως  Πάπισσα Ιωάννα ή τα θρυλούμενα γι’ αυτήν αποτελούν μεσαιωνικόν μύθον;

Απαντήσεις

1^η: -Την εποχή εκείνη, της κρισίμου προ του σχίσματος περιόδου, η επικοινωνία της Κωνσταντινουπόλεως με την Ρώμη, ήταν δυσχερεστάτη, οπότε θεωρείται φυσικό να μην πληροφορήθηκαν τίποτε στην Πόλη της καθ’ ημάς Ανατολής ή αλλαχού της αυτοκρατορίας, οι του Ορθοδόξου πατριαρχείου, για την γυναίκα πάπα, τουλάχιστον σε εύλογη για τις επικρατούσες τότε επικοινωνιακές συνθήκες, χρονική περίοδο μετά την ενθρόνιση της Ιωάννας.

-Θεωρείται απίθανο να έλαβε γνώση το πατριαρχείον Κωνσταντινουπόλεως από τους παπικούς, για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Οι παπικοί είχαν κάθε λόγο να αποκρύψουν τα συμβάντα, ώστε να αποφύγουν την επέκταση του φοβερού σκανδάλου1, μάλιστα σε μια περίοδο που προσπαθούσαν να επιβάλλουν στην Ανατολή τις αιρετικές απόψεις τους (Πρωτείον / αγιότης / αναμαρτησία πάπα, Φιλιόκβε).

-Η μακρά χρονική περίοδος (αιώνων) δουλείας στους Φραγκοπαπικούς και Οθωμανούς2  με μικρά διαλείμματα των αυτοκρατοριών Νικαίας και Τραπεζούντος, δεν άφηνε στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ανατολής, περιθώρια ελευθέρας προσβάσεως, αναδείξεως και κριτικής τέτοιων σοβαρών πληροφοριών-σκανδάλων-βδελυγμάτων. Άλλωστε δεν ήσαν λίγα και τα προβλήματα πίστεως και ηθικής που αντιμετώπιζε η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία στο εσωτερικό της.

-Από αξιόπιστη πηγή, την γραφίδα του Δοσιθέου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, πληροφορούμεθα ότι ο Μέγας Φώτιος (9^ος αιών) είχε ενημερωθεί ανεπισήμως, άγνωστον πως και από ποίους, για τον θρυλούμενον πάπα-γυναίκα, αλλά δεν προέβη σε ουδεμία αντίδραση ή ενέργεια προς την Ρώμη για διάψευση ή επιβεβαίωση της πληροφορίας, καθ’ όσον «δεν συνήθιζαν οι Ανατολικοί να αποκαλύπτουν τα ελαττώματα των δυτικών αδελφών»..

http://invenio.lib.auth.gr/record/126528/files/

015.pdf Κεφάλαιο ΙΒ σελ. 22

-Επισήμως, συμφώνως προς την προηγουμένη πηγήν, φέρεται ότι και το πατριαρχείον  Ιεροσολύμων είχε πληροφορηθεί τα περί παπίσσης Ιωάννας, προ του 1715,  και είχε πεισθεί από την συνεκτίμηση του πλήθους των ιστορικών των πηγών που διέθετε, ότι τα θρυλούμενα περί γυναικός παπίσσης ήταν γεγονός.

Αποτέλεσμα της βεβαιωμένης ιστορικής υπάρξεως της πάπισσας Ιωάννας ήταν και η έκδοση ενός από τα κεφάλαια της Δωδεκαβίβλου, με ειδική και εκτενή αναφορά σ’ αυτήν.

«Γυνή τις, αρρενωπόν έχουσα χαρακτήρα, ονόματι Γιλβέρτη Ιγγλάζα εκ πατρίδος Μουγουντιανού Φρουρίου, προσποιηθείσα τον άνδρα κατέλαβε τας Αθήνας, ένθα και τας σπουδάς αυτής ετελεύτησεν. Επανακάμψας εις την εαυτής πατρίδα και είτα εν Ρώμη παραγενομένη, ευδοκίμησεν υπέρ παντός ετέρου διδασκάλου, όθεν κοική ψήφω γέγονεν πάπας, μη ειδότες, οι ταύτην εις τον παπικόν προαγαγόντες θρόνον, ότι γυνή εστίν, Ιωάννης δε αντί Γιλβέρτη μετακληθείσα. Τούτο δε γέγονεν εν έτει οκτακοσιοστώ πεντηκοστώ τετάρτω (854)3.  

        

2^α:  Ιστορικές πηγές- Γραμματεία για την πάπισσα Ιωάννα

Υπάρχουν πολλές πηγές προερχόμενες, σχεδόν αποκλειστικώς από μη ορθόδοξους ιστορικούς, μελετητές και θεολόγους.

-  Το 1255 και κατ’ άλλους το 1243, έχουμε την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την Πάπισα Ιωάννα, από το δομινικανό μοναχό Jean de Mailly στο έργο του «Chronica universalis». Στην συνέχεια, στο Speculum historiale (Ο καθρέφτης της Ιστορίας) του Δομινικανού Βικέντιου του Μπωβέ (Vincent de Beauvais), αγαπημένου εγκυκλοπαιδιστή του Αγίου Λουδοβίκου (γύρω στο 1260).

-  Ένας άλλος Δομινικανός, ο Μαρτίνος ο Πολωνός(Martinus Oppaviensis), (γεννημένος στο Τροπάου της Βοημίας, μοναχός στο δομινικανό μοναστήρι της Πράγας που εξαρτάται από την επαρχία της Πολωνίας), παπικός ιερουργός και εξομολογητής, είναι αυτός που στο «Χρονικό Παπών και Αυτοκρατόρων» (Chronica Pontificum et Imperatorum) που συνέγραψε, εξασφάλισε στην πάπισσα Ιωάννα την φήμη της (γύρω στα 1280).

Το κείμενο του Μαρτίνου του Πολωνού έχει ως εξής:

«Μετά τον Λέοντα αυτόν (Λέων ο Δ΄), ο Ιωάννης, Άγγλος στην εθνικότητα, καταγόμενος από τη Μαγεντία, παρέμεινε στον παπικό θρόνο δύο χρόνια, επτά μήνες και τέσσερις ημέρες. Πέθανε στην Ρώμη και ο παπικός θρόνος χήρεψε για έναν μήνα. Απ’ ό,τι λέγεται, ήταν γυναίκα, στα νιάτα της, πήγε στην Αθήνα, ντυμένη άνδρας, οδηγημένη από τον εραστή της, η πρόοδος της στις διάφορες επιστήμες ήταν τέτοια, που δεν υπήρχε κανείς να την συναγωνιστεί.

Έτσι, στην συνέχεια, δίδαξε στην Ρώμη το trivium (γραμματική, ρητορική, λογική) και είχε για μαθητές και ακροατές υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Και καθώς η συμπεριφορά της και οι γνώσεις της απολάμβαναν μεγάλης φήμης στην πόλη, εξελέγη ομόφωνα πάπας. Κατά την διάρκεια, όμως, της παπικής της θητείας, ο σύντροφος της την άφησε έγκυο. Αγνοώντας την στιγμή της γέννας και καθώς κατευθυνόταν προς το Λατερανό προερχόμενη από τον Άγιο Πέτρο, την έπιασαν οι πόνοι της γέννας μεταξύ του Κολοσσαίου και της εκκλησίας του Αγίου Κλήμεντος, γέννησε, μετά πέθανε και εκεί ακριβώς και την έθαψαν. Και καθώς ο άρχοντας πάπας πραγματοποιεί πάντοτε μια παράκαμψη στην διαδρομή αυτήν, πιστεύεται γενικά ότι το κάνει από απέχθεια προς το γεγονός αυτό. Δεν συμπεριελήφθη στον κατάλογο με τους μεγάλους ποντίφικες, λόγω του ασυμβίβαστου, στο θέμα αυτό, για το γυναικείο φύλο».

-Την ίδια εποχή, η πάπισσα Ιωάννα εμφανίζεται στις συλλογές exempla, των Δομινικανών Στέφανου της Βουρβόνης (Etienne de Bourbon) και Αρνόλδου της Λιέγης (Arnold de Liege).

-Στα τέλη του 13ου  αιώνα, ακόμη δύο Δομινικανοί, ο Ροβέρτος της Υζές (Robert d’Uzes), στα οράματακαι τις προφητείες του (Liber visionuum και Liber sermonum Dei), και ο Ιάκωβος του Βοράτζινε (Jacopo de Voragine), διάσημος συγγραφέας του Aurea Legenda (Χρυσός Θρύλος), στο χρονικό του της πόλεως της Γενούης, κάνουν λόγο αναφερόμενοι στην πάπισσα Ιωάννα για την φρίκη «της μόλυνσης του ιερού από τη γυναίκα».

-Η αναφορά στην πάπισσα Ιωάννα δεν περιορίζεται μόνο στις γραφές δομινικανών μοναχών οι οποίοι, όπως είναι ιστορικά βεβαιωμένο, αποτελούσαν την αιχμή του δόρατος κατά των αιρετικών και, γενικώς, όσων αλλοίωναν τα παπικά δόγματα. Αναφορά σ’ αυτήν κάνει και ο μεγάλος ποιητής και συγγραφέας του 14ου αιώνα, ο Βοκκάκιος (Giovanni Boccaccio), στο έργο του «De claris mulieribus» όπου βιογραφεί διάσημες -δια μέσου των αιώνων- γυναίκες. Η αναφορά του Βοκκάκιου στην πάπισσα Ιωάννα, αποτελεί μία από τις ισχυρώτερες τεκμηριώσεις για το υπαρκτό του προσώπου της.               

-Γύρω στα 1312, σε μια στιγμή που ξεκινά η αρίθμηση των ηγεμόνων, ένας άλλος Δομινικανός, ο Τολλομέο της Λούκα (Tοllomeo de Lucca), μαθητής του Θωμά του Ακινάτη, αριθμεί την πάπισσα ως  Ιωάννη τον Η΄ και την καθιστά τον 107ο πάπα. Στην πραγματικότητα όμως, η Εκκλησία, κατά την περίοδο αυτήν, απομακρύνει οριστικά τις γυναίκες από τα θεσμικά όργανα της Εκκλησίας και την τέλεση των μυστηρίων. Το διάταγμα του Γρατιανού, που γύρω στο 1140 δημιουργεί το Κανονικό Δίκαιο, απομακρύνει με αυστηρότητα τις γυναίκες από την Εκκλησία. Μια ακόμη αποχρώσα ένδειξη για την ιστορικότητα της πάπισσας Ιωάννας.

-Ο Φραγκισκανός μοναχός Γουλιέλμος του Όκχαμ είδε στο πρόσωπο της Ιωάννας, μία παρέμβαση του διαβόλου που προανήγγελε την έλευση του έκφυλου πάπα Ιωάννη ΙΒ', την περίοδο της πορνοκρατίας, ενώ ο Μαρτίνος Λούθηρος επιβεβαίωνε ότι, το 1510, υπήρχε ακόμη, σε περίοπτη θέση στο Βατικανό, άγαλμα της πάπισσας που κρατούσε με το χέρι της το παιδί της.

-Στην Αγγλία, οι προτεστάντες παρήγαγαν ένα μεγάλο αριθμό κειμένων, κατά κανόνα ανώνυμων, αλλά και επώνυμων (Elkanah Settle κ.ά.), όπου η πάπισσα περιγραφόταν με ήκιστα κολακευτικούς χαρακτηρισμούς ή απεικονιζόταν σαν ο Αντίχριστος που ερχόταν καβάλα στο κτήνος της Αποκαλύψεως.

-Το 1562, ο ιδιαιτέρας μορφώσεως Αυγουστίνος μοναχός Ονούφριος Πανβίνιο (Onofrio Panvinio) περιέλαβε την ιστορία της Ιωάννας στο σπουδαίο έργο του «Η ζωή των παπών» («Vitae Pontificum») ενώ, είκοσι πέντε χρόνια αργότερα ο Γάλλος νομικός Φλοριμόνδος του Ρεμόν (Florimond de Raemond) έκανε δεκαπέντε επανεκδόσεις του βιβλίου του «Η Αντι-Πάπισσα» («L’ Anti-Papesse»).
     -Από Πατερικής πλευράς η βασική πηγή είναι το βιβλίο Ζ΄ της προμνησθείσης Δωδεκαβίβλου του Πατριάρχου Δοσιθέου, στον οποίον καταγράφονται και οι συγγραφείς ονομαστικώς, από τα συγγράμματα των οποίων ο Δοσίθεος ήντλησε τις πληροφορίες για την πάπισσα Ιωάννα
       -Στο έργον του «Η Πάπισσα Ιωάννα» (1866) ο συγγραφεύς Εμμ. Ροΐδης, κατονομάζει τις πηγές στις οποίες εστήριξε την ιστορικήν μελέτην του που δυστυχώς κάποιοι την υποβάθμισαν για ευνόητους λόγους, σε «λογοτεχνικό μυθιστόρημα».

«Ο Ηρόδοτος έκρινε καλόν να εκθέση εν αρχή της ιστορίας του τα αίτια, άτινα παρεκίνησαν αυτόν να διηγηθή τα τρόπαια του Μιλτιάδου….Εις τον ιστορικόν τούτο κανόνα υποτασσόμενος σπεύδω και εγώ να εκθέσω, ίναι μη κατηγορηθώ ως ιδιότροπος τυμβωρύχος, τίνι τρόπω έτυχε να ταράξω την ανάπαυσιν της από τοσούτων αιώνων κεκοιμημένης εν ειρήνη Παπίσσης Ιωάννας.»5

«…Τη βοηθεία της συλλογής των Rerum Germanicarum, των καταλόγων του Δουφρενίου και των διατριβών του Βαϋλου και Σπανχάϊμ ηδυνήθην εν διαστήματι ολίγων μηνών, Veterum volvens monumenta virorum, να διέλθω και να συναθροίσω εις δύο παχέα τετράδιατα πλείστα των όσα από οκτώ ήδη αιώνων εγράφησαν προς υποστήριξιν ή εξόντωσιν του θήλεος Πάπα..»6

Κύρια αρχικά πηγή του Ροΐδη ήταν η πραγματεία του καλβινιστή θεολόγου Φρειδερίκου Σπανχαΐμ του παλαιότερου (Friedrich Spanheim l’ Ancien) που δημοσιεύθηκε το 1631 με τίτλο: «Disquisitio historica de papa foemina inter Leonem IV et Benedictum III», όπως και το έμμετρο αφήγημα «Papessa» του Giambattista Casti που δημοσιεύθηκε το 1804. Ο Ροΐδης θεώρησε το μυθιστόρημά του «Η Πάπισσα Ιωάννα», που εκδόθηκε το 1866, σαν «μεσαιωνική μελέτη», ο ίδιος όμως, ήταν πεπεισμένος για την ιστορική ύπαρξη της ηρωίδας του, της εποχής εκείνης.

Οι πηγές από τις οποίες ο Ροΐδης άντλησε τα στοιχεία και τις αναφέρει στο έργον του, ήσαν πραγματείες και διατριβές και όχι θρύλοι ή μύθοι ή λογοτεχνικά διηγήματα.

 Σαφέστατα ο Ροΐδης ήταν  πεπεισμέμος πως  η πάπισσα Ιωάννα ήταν υπαρκτό και όχι μυθολογικό πρόσωπο ή θρύλος, που κατάλαβε με πανουργία τον Παπικόν θρόνον.

Η ιστορική μελέτη του Ε. Ροΐδη για την πάπισσα Ιωάννα, ετάραξε τα πολιτικο-θρησκευτικά ύδατα της εποχής του7.

---

1 Προσεκτικώτερη μελέτη όλων των διαθέσιμων πηγών, μας οδηγεί σήμερα στο αρχικό συμπέρασμα ότι, οι παπικοί προσεπάθησαν να κρύψουν το όνειδος της πάπισσας Ιωάννας, μόνον στο εξωτερικό της Δύσεως και στην Ανατολή, και όχι στον στενό κύκλο της παπικής έδρας. Υπάρχουν καταγραφές, ακόμη και αυτοπτών μαρτύρων, που βεβαιώνουν την ύπαρξη αγάλματος της Ιωάννας στον μουσειακό χώρο όπου συνήθιζαν να τοποθετούν τα αγάλματα των διατελεσάντων παπών. Αργότερα για λόγους δογματικούς και άλλους, προσεπάθησαν να «εξαφανίσουν» τα ίχνη της Ιωάννας.

2 Από το 1204 και ενωρίτερον σε περιοχές εκτός αυτοκρατορικών τειχών, μέχρι το 1832 και αργότερον μέχρις απελευθερώσεως μέρους της Θράκης μας, τον 20^ο αιώνα.

3 Δωδεκάβιβλος Δοσιθέου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, Βιβλίον Ζ΄. κεφ. ιβ, 1715, Βουκουρέστι, τυπογραφείον Στώϊκου ιερέως του Ιακωβίτζη. Στο βιβλίον ο μελετητής θα εύρει πλήθος λατίνων διδασκάλων, υποστηριζόντων ότι ο «πάπας Ιωάννης» ήτο υπαρκτόν πρόσωπον και μάλιστα γυνή.

4 Vol. IV, 1809, p. 62-141, (Α Dialogue between a Protestant and o Papist), Bibiotheca Regia Monacencis, Harding and Wright, Printers, St. John’s square, London.

5 Η πάπισσα Ιωάννα, Εμμ. Ροΐδης, Εισαγωγή,Τοις εντευξομένοις,σελ.α,1866.

6 όπως παραπάνω στο βιβλίο του Ροΐδη που είναι στην υπ. αρ. (5) σελ. ζ

7Εμμανουήλ Ροΐδης (1836-1904): Συγγραφεύς και λογογράφος. Γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου αλλά πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Γένοβα, όπου εσπούδασε την γαλλικήν και την ιταλικήν και το Ιάσιο. Αργότερα πήγε για σπουδές στην Γερμανία όπου έλαβεν πτυχίον και διδακτορικόν δίπλωμα. Ο ίδιος γράφει ότι άκουσε για πρώτη φορά την ιστορία της πάπισσας Ιωάννας όταν ήταν παιδί στη Γένοβα και εντυπωσιάσθηκε τόσο που, σπουδαστής αργότερα στην Γερμανία, άρχισε να συλλέγει υλικό πάνω σ’ αυτό το θέμα.   

            Η ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ υπό ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΟΥ ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΘΕΙΣΑ

 Απόσπασμα από το βιβλίο:

 "Η Ιωάννα, κατά την μαρτυρίαν πάντωντων ιστορικών, υπήρξε, κατ' αρχάς τουλάχιστον, καλός πάπας, φυλάττουσα των προκατόχων της τας παραδόσεις και ακαμάτως υφαίνουσα το δογματικόν εκείνο δίκτυον, το προωρισμένον ν' αποκρύπτη τον ουρανόν εις τα όμματα των ευσεβών χριστιανών".

"Ο πάτερ Ραλήγος ευχαριστήσας την Ιωάννα δι' ηχηρού φιλήματος επί της παρειάς, έλαβε ανά χείρας ποτήριον ύδατος και τρις ραντίσας τας χήνας είπε μετά κατανύξεως "In nomine Patris, Filii et Spiritus Sancti, hic erit hobie nobis piscis". "Αμήν", απεκρίθησαν οι σύντροφοι αυτού, και μετ' ου πολύ τα οστά μόνον απέμειναν των νεοβαπτίστων ιχθύων. Αφού δε εκόρεσαν την πείναν, εσκέφθησαν οι καλοί πατέρες να σβέσωσι και την δίψαν· καθότι οι τότε μοναχοί, ως οι Άραβες της Χαλιμάς, πρώτον έτρωγον μέχρι χορτασμού και έπειτα εζήτουν αλμυρά αρτύματα και οίνον, ίνα δροσίζωσι και ξηραίνωσι τον λάρυγγα εναλλάξ, αμιλλώμενοι ως οι δαιτυμόνες του Μιθριδάτου τις προς τινος περισσότερον να πίη". 
* Το βιβλίο εκδόθηκε το 1886 (Τυπογραφείο Ιωάννου Κασσανδρέως και Σίας, Εν Αθήναις, 1866). Από τότε ακολούθησαν πολλές επανεκδόσεις του από διάφορους εκδοτικούς οίκους όπως: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη – 2009 και 2001, Α.Α. Λιβάνης – 2009, Στρατηγικές εκδόσεις – 2008, Ελληνικά Γράμματα – 2005 και 2006, Μεταίχμιο – 2005, Βερέττας – 2005, Πελεκάνος – 2005, Ενάλιος – 2001, De Agostini Hellas – 2000, Πάπυρος – 1995, Ερμής – 1993, Ωρόρα – 1993, Βιβλιοπωλείον της Εστίας – 1993, Εξάντας -1998, Νεφέλη -1998, Αφοί Τολίδη – 1971, Πέλλα.