ΑΙΓΑΙΟΝ  : ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ

        (AEGEAN :THE HELLENIC ARCHIPELAGO)

ΜΕΡΟΣ 5^ο

5. ΑΙΓΑΙΟΝ- ΑΙΓΗΪΣ (Προιστορικά-Ιστορικά στοιχεία).

 α. Πρώτοι ονοματοδότες του όρου «Αιγαίον Πέλαγος» όπως είναι φυσικό, ήσαν οι Έλληνες Αισχύλος και Ευριπίδης από τον 5^ον π.Χ. αιώνα.

«Επεί δ᾽ ἀνῆλθε λαμπρόν ἡλίου φάος, ὁρῶμεν ἀνθοῦν πέλαγος Αἰγαῖον νεκροῖς…» (Αισχύλος, Αγαμέμνων, στ. 658-659).

«..ἱππόστασιν αἰθέρα τὰν Μολοσσῶν τίθεται, πόντιον δ' Αἰγαίων ἐπ' ἀκτὰν   ἀλίμενον Πηλίου κρατύνει.» (Ευριπίδης, Άλκηστις, 595).

Αιγηΐς ήταν μία από τις δέκα φυλές των Αθηναίων, που χώρισε τις Αθήνες (Αττική) ο Κλεισθένης (6^ος π.Χ, αιών) και είχαν διασπαρεί σ’ όλη την Αρχαία Αττική γη, προς τιμήν του μυθικού βασιλιά Αιγέα, του πατέρα του Θησέα που σκοτώθηκε πέφτοντας από τα βράχια του Σουνίου όταν είδε πως το καράβι του Θησέα γύριζε με μαύρα πανιά από το ταξίδι στην Μινωική Κρήτη και τον Μινώταυρο. Στην φυλή αυτή υπάγονταν ανάμεσα στους άλλους και οι δήμοι της Αγκυλής, της Αραφήνος, της Μυρρινούντος, του Γαργητού.

Το Ελληνικό όνομα του Αιγαίου πελάγους δεν άλλαξε αλλά διατηρήθηκε αμετάβλητο παρά το πέρασμα 2.500 ετών από της αρχικής ονοματοδοσίας. Αυτά και μόνον αρκούν ως τα πρώτα αποδεικτικά στοιχεία της Ελληνικής κυριότητος του Αιγαίου πελάγους.

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΗΝ ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ «ΦΥΛΩΝ» ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΓΗ (Στον χάρτη σημειώνονται πολλοί δήμοι. Η διακεκομμένη γραμμή ορίζει τα πιθανά όρια των τριττύων, ενώ οι αριθμοί αντιστοιχούν στις δέκα φυλές του Κλεισθένη)1.

β. Από τα πανάρχαια χρόνια (4η, 3η χιλιετηρίδες π.Χ.) το Αιγαίον Αρχιπέλαγος ήταν το θαλάσσιο μέσο επικοινωνίας των λαών που ζούσαν στα ανατολικά μέρη αυτού, με εκείνους που ζούσαν δυτικά, και μάλιστα από τότε που ο άνθρωπος έπαψε να φοβάται την θάλασσα και προσπάθησε να την υποτάξει με τις δυνάμεις που διέθετε.

Ως απόδειξη αυτής της τόλμης έχουμε το μύθο του Θησέα, που με τον μίτο και τον Μινώταυρο υποδηλώνει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι τότε ναυτικοί να βρουν τον εύκολο και γρήγορο δρόμο ανάμεσα από τις Κυκλάδες.

Ο Τρωϊκός Πόλεμος μαρτυρεί την προσπάθεια των Ελλήνων να εγκατασταθούν στα παράλια της Μ. Ασίας, κάτι που πέτυχαν γιατί είχαν αναπτύξει την ναυτική τους δύναμη, όλες σχεδόν οι ελληνικές πόλεις. Το Αιγαίον έγινε μέσο για την ανάπτυξη του ελληνικού στόλου και κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού.

Και το βόρειο, όμως, μέρος το είχαν δαμάσει οι Έλληνες, όπως δείχνουν οι μύθοι για το Χρυσόμαλλο Δέρας και την Αργοναυτική Εκστρατεία. Η περίφημη Αργώ του Ιάσονος δείχνει την πρώτη γνωριμία του βόρειου Αιγαίου από τους Έλληνες ναυτικούς. Οι Συμπληγάδες Πέτρες συμβολίζουν τις δυσκολίες που είχε το πέρασμα των πλοίων στο Βόσπορο.

Η Αργοναυτική εκστρατεία και ο Τρωϊκός Πόλεμος μαρτυρούν τις πρώτες προσπάθειες των Πελασγών, όπως υπερνικήσουν τις θαλάσσιες δυσκολίες και δια μέσου του Αιγαίου, και έλθουν σε εμπορική επικοινωνία και κοινωνική επαφή με τους κατοίκους των νησιωτικών και παραθαλάσσιων περοχών. Αυτές οι δυσκολίες, που συναντούσαν οι ναυτικοί, πιθανώτατα γέννησαν και τον μύθο του Θησέως με τον Μινώταυρο.

γ. Το Αιγαίον υπήρξε η κοιτίδα του Αιγαιακού πολιτισμού. Στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου αναπτύχθηκαν μερικοί από τους αρχαιότερους ελληνικούς συνεπώς και ευρωπαϊκούς πολιτισμούς (Κυκλαδικός, Μυκηναϊκός, Μινωϊκός κ.λπ.), γι` αυτό διαθέτουν μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους, ξεχωριστή αρχιτεκτονική κληρονομιά και γοητευτικές τοπικές παραδόσεις ενός πολύχρονου και πολυπρόσωπου πολιτισμού. Εξάλλου, στα ελληνικά νησιά είναι συγκεντρωμένο περίπου, το 60% του συνολικού αριθμού των ξενοδοχειακών μονάδων και το 65% των ξενοδοχειακών κλινών όλης της χώρας.

Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με το εξαιρετικό κλίμα, την ασφάλεια των ελληνικών θαλασσών και τις μικρές αποστάσεις μεταξύ λιμανιών και ακτών, έχουν κάνει τα ελληνικά νησιά διάσημα και εξαιρετικά δημοφιλή στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες.

   

 δ.  Αιγαίοι απεκλήθησαν συνοπτικά πολύ αργότερον, οι αρχαιότεροι κάτοικοι των ακτών και των νήσων του Αιγαίου Πελάγους. Οι αρχαιότεροι αυτοί κάτοικοι είναι οι Προέλληνες ή Πελασγοί, των οποίων η ύπαρξη θεωρείται βεβαία κατά τους προελληνικούς χρόνους (τουλάχιστον από την 3η χιλιετία π.Χ.).

Το Αιγαίον είναι το σημαντικότερον πέλαγος της Μεσογείου θαλάσσης, ίσως και όλου του κόσμου. Τούτο οφείλεται στην γεωγραφική του θέση, την διαμόρφωση των ακτών του και στις πολλές νήσους, αρκετές από τις οποίες έχουν στρατηγική σημασία. 

ε. Αιγηΐς καλείται η περί το Αιγαίον χώρα, η κοιτίς των Αιγαίων ή Πελασγών. Στην κοιτίδα αυτή αναπτύχθηκε πολιτισμός, (Αιγαιοκρητικός - Αρχαιοελληνικός) ο οποίος προηγήθηκε χρονικά και ποιοτικά των άλλων πολιτισμών της Αρχαίας Ανατολής.

Ο όρος Αιγηΐς, όμως, αφορά σε ένα γεωγραφικό προσδιορισμό που καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1898 από τον Γερμανό γεωγράφο Αλφρέδο Φίλιππσον, για να δηλώσει την περιοχή η οποία κατά την αποκαλούμενη «δευτερογενή γεωλογική περίοδο» εκτεινόταν νότια της γραμμής Ακροκεραύνεια όρη- Όλυμπος- Ακτές Θράκης μέχρι της Κρήτης και από των Ιονίων νήσων μέχρι του μεσημβρινού  της Κωνσταντινουπόλεως2.

Πληθώρα  προϊστορικών και ιστορικών στοιχείων για το ΑΙΓΑΙΟΝ παρουσιασθηκαν λεπτομερώς σε μια σημαντική έκθεση, από  3 Σεπτεμβρίου έως 23 Οκτωβρίου 2014, στο Ίδρυμα Ευγενίδου, με τίτλον:  «Η Γέννηση ενός Αρχιπελάγους»3.  

στ. Οι Αιγαίοι υπήρξαν οι πρώτοι θαλασσοπόροι της Αιγηΐδος. Κατά μία διαφορετική από τις προαναφερθείσες εκδοχή, οι Αιγαίοι έλαβαν το όνομά τους από τον μυθικό βασιλέα της Ευβοίας Αίγωνα, ο οποίος με μεγάλο στόλο κατόρθωσε να κυριαρχήσει στα νησιά και την θάλασσα.

ζ.  Με τον όρο Μινωϊκός πολιτισμός εννοείται ο προϊστορικός πολιτισμός της Κρήτης, διακριτός του προϊστορικού πολιτισμού που αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Αρχαία Ελλάδα (Ελλαδικός πολιτισμός) και τα νησιά του Αιγαίου (Κυκλαδικός πολιτισμός). Το όνομα Μινωϊκός προέρχεται από τον μυθικό βασιλέα Μίνωα και δόθηκε από τον Άρθουρ Έβανς, τον αρχαιολόγο που ανέσκαψε το ανάκτορο της Κνωσού. Η ανάλυση του Έβανς για τον Μινωϊκό πολιτισμό ολοκληρώθηκε το 1935, και έθεσε το θεμέλιο για την μελέτη των διαδικασιών και μετασχηματισμών που οδήγησαν στην ανάπτυξη, εδραίωση και παρακμή των Μινωϊτών.

Η πρωϊμότερη εγκατάσταση κατοίκων στην Κρήτη έχει εντοπιστεί στις περιοχές Πλακιάς και Πρέβελη. Πρόκειται για παλαιολιθικά και μεσολιθικά ευρήματα. Οι χρονολογικές παράμετροι που ορίζουν την Μινωϊκή περίοδο της εποχής του χαλκού, αφορούν κυρίως στο χρονικό διάστημα 3000 έως 1000 π.Χ.. με κυρίαρχα γεγονότα την οικοδόμηση της Κνωσού 1900 π.Χ., την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας περί το 1500 π.Χ. και την καταστροφή της Κνωσού 1375 π.Χ4.

Οι Κρήτες σύντομα κυριάρχησαν στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά τον αρχαιολόγο Σπ. Μαρινάτο, σε ένα τεμάχιο αγγείου εκ του τάφου του Φαραώ Τουθμώσεως του 4^ου, υπάρχει η επιγραφή «ωραίον αγγείον των Κεφτί (Κρητών)» και ο βασιλεύς των Τένι στέλνει δώρον στον Τούθμωσιν τον 3ον ένα αργυρούν αγγείον με εργασίαν Κεφτί5.

«Μίνως γαρ παλαίτατος ων ακσή ίσμεν ναυτικόν εκτήσατο και της νυν Ελληνικής θαλάσσης επί πλείστον εκράτησεν και των Κυκλάδων νήσων ήρξε τε και οικιστής πρώτος των πλείστων εγένετο, Κάρας εξελάσας και τους εαυτού παίδας ηγεμόνας εγκαταστήσας» (Θουκυδ. Ιστορία, Α/4).

η. Ιωνικός Πολιτισμός

Ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε και άνθησε στις πόλεις της Ιωνίας, στα παράλια της Μικράς Ασίας και στα απέναντι νησιά μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. ονομάστηκε Ιωνικός Πολιτισμός. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών (Ίωνες) ασχολήθηκαν πολύ νωρίς με το εμπόριο και έτσι ήρθαν σε επαφή με τους πολιτισμούς των Ανατολικών χωρών, αποκτήσαντες εκτός των άλλων και πλούτο.

Οι Ίωνες, πρώτοι απ' όλους τους άλλους Έλληνες προόδευσαν στα γράμματα και στις τέχνες. Πολλοί φιλόσοφοι και σοφοί της αρχαιότητας κατάγονταν από την γη της Ιωνίας. Από την Ιωνία μεταδόθηκε ο πολιτισμός και στους άλλους Έλληνες.

Οι Ίωνες ασχολήθηκαν με όλες τις πλευρές της ζωής,  ποίηση, επιστήμη, πολιτική, θεολογία, ιατρική κλπ. Θεμελίωσαν την ιστοριογραφία ως επιστήμη. Στην γλυπτική φιλοτεχνήθηκαν γυναικεία αγάλματα, οι γνωστές κόρες, και έμειναν ξακουστά τα έργα των Σαμίων γλυπτών Ροίκου και Θεόδωρου, των Χίων Άρχερμου, Βούπαλου και Άθηνη, στους Δελφούς και στην Αθήνα. Στην αγγειοπλαστική τα Μηλιακά και Ροδιακά αγγεία με μυθολογικές παραστάσεις έγιναν ξακουστά. Η ζωγραφική αντιπροσωπεύεται από μελανόμορφες και ερυθρόμορφες αγγειογραφίες.

Στην αρχιτεκτονική δημιούργησαν ένα δικό τους ρυθμό, τον "Ιωνικό ρυθμό". Μνημεία του Ιωνικού ρυθμού είναι ο ναός της Απτέρου Νίκης και το Ερεχθείο στην Ακρόπολη. Ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο, Ιωνικού επίσης ρυθμού, θεωρήθηκε σαν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Στην Μίλητο βρισκόταν το Ιωνικό μαντείο των Διδύμων.

Ο Ιωνικός πολιτισμός, μας παρουσίασε έργα γεμάτα λεπτότητα, πλούτο, κομψότητα και χάρη, που τα διέκρινε καλαισθησία, φιλελεύθερο και δημιουργικό πνεύμα. Σπουδαία πνευματικά κέντρα του Ιωνικού πολιτισμού ήταν η Φώκαια, η Σμύρνη, οι Κλαζομενές, η Έφεσος, η Μίλητος, η Σάμος, η Χίος κλπ. Ο πολιτισμός επεκτάθηκε στα νησιά του κεντρικού Αιγαίου, ιδιαίτερα στις Κυκλάδες. Στην Αττική συγχωνεύτηκε με τον λεγόμενο Δωρικό πολιτισμό και από την ένωσή τους προήλθε το Αττικό πνεύμα που δημιούργησε τα κλασσικά αριστουργήματα του 6ου, 5ου και 4ου αι. π.Χ.

Οι Ίωνες είχαν ιδιαίτερη διάλεκτο, την «Ιωνική». Σ' αυτήν την γλώσσα έγραψε ο Όμηρος τα ποιήματά του, καθώς επίσης και ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος. Η «Αττική» διάλεκτος που μιλιόταν στην Αθήνα ήταν παρακλάδι της Ιωνικής.

Ρόδος: Η Ακρόπολη της Λίνδου

θ. Oι Ίωνες φιλόσοφοι 6

Η Ιωνία θεωρείται πατρίδα του Ομήρου, του μεγαλύτερου ποιητή της αρχαιότητας. Από την Ιωνία κατάγονταν ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος, ο Αναξιμένης, ο Ηράκλειτος, ο Αναξαγόρας και ο Εμπεδοκλής. Από την Ιωνία ήταν και ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος, η Ασπασία, γυναίκα του Περικλή, και ο ποιητής Ανακρέων.

Σε διάστημα ενός αιώνος, η Mίλητος, η μητρόπολη του μικρασιατικού Ελληνισμού, γέννησε τρεις σπουδαίους φιλοσόφους, τον Θαλή, τον Aναξίμανδρο και τον Aναξιμένη, οι οποίοι επιχείρησαν να δώσουν, με τα κοσμολογικά τους συστήματα, παρά τις διαφορετικές απόψεις τους, επιστημονική απάντηση για την αρχή του κόσμου και να καθορίσουν έτσι την δημιουργία του σύμπαντος. Έγραψαν σε πεζό λόγο (στην ιωνική διάλεκτο), γιατί η διατύπωση των φυσικών θεωριών απαιτούσε ακρίβεια και σαφήνεια. Aπό το έργο τους έχουν σωθεί μόνο μικρά αποσπάσματα.

Για πρώτη φορά οι Ίωνες φιλόσοφοι επεχείρησαν να εξηγήσουν την αρχή της δημιουργίας και άλλα θέματα σχετικά με αυτήν. Καθένας ερμήνευσε τον κόσμο ξεκινώντας από μια φυσική αρχή - στοιχείο: Το Νερό, ή τον Αέρα, ή το Πυρ, ή το Άπειρο, ή το Όν. Ίδρυσαν σχολές που αντιστοιχούν στα πανεπιστήμια της μετά από δύο χιλιετηρίδες περίπου, κληθείσης Αναγεννήσεως.

ι. Ιωνία-Ίωνες

Ιωνία ονομάζεται η παράλια περιοχή της Μ. Ασίας, καθώς και μερικά νησιά στα οποία κατοικούσαν οι Ίωνες. Περιλαμβάνει το τμήμα της σημερινής Μικράς Ασίας που περιβάλλεται από τους ποταμούς Έρμο και Μαίανδρο. Σταδιακά η Ιωνία ταυτίστηκε με ολόκληρη την περιοχή των ανατολικών παραλίων του Αιγαίου λόγω της μεγαλύτερης εμβέλειας των Ιωνικών πόλεων έναντι των άλλων ελληνικών πόλεων της περιοχής αυτής7.

Ίωνες είναι το αρχαιότερο φυλετικό όνομα των πρωτοελλήνων, διότι: 8

1^ο/ Οι Ίωνες κατάγονται από την θεϊκή οικογένεια του Νώε με αρχαιότερο γενάρχη (φυλετικό πατριάρχη) τον Ιωΰαν/Ίωνα (εκ του οποίου και το όνομα Ίωνες), γιό του Ιάφεθ9.

2^ο/ Η εμφάνιση των Ιώνων στον Ελλαδικό χώρο, εξακριβωμένα, προηγείται κατά πολλούς αιώνες τόσον των αναφερομένων λοιπών προελληνικών «φύλων», Αχαιών-Αιολέων-Δωριέων, όσον και της εμφανίσεως του ονόματος «Έλληνες».

3^ο/ «Οι ανατολικοί λαοί οίτινες πρώτους εκ των Ελλήνων εγνώρισαν τους Ίωνας Απεκάλεσαν πάντας τους αρχαίους Έλληνας με το όνομα εκείνων(Οι Εβραίοι Ιωΰαν, οι Ασσύριοι Ιαβάν, οι Αιγύπτιοι Ουϊνίμ και οι Πέρσαι Γιουνάν/Γιουνανί)».10

Η Αρχαία Ελλάδα το 430 π.Χ.

Συνεχίζεται

---

1 Χριστόπουλος, Γ. (εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Γ1′: Κλασσικός Ελληνισμός, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1972, σ. 83. © Εκδοτική Αθηνών.

2 Εγκ. Λεξ. ΗΛΙΟΣ, τ. 1^ος, σ.684.----  Ο γεωλογικός όρος  «Αιγηΐς» αναφέρεται στην ενιαία ξηρά που κατά την εκτίμηση κάποιων επιστημόνων, υπήρχε στο χώρο του σημερινού Αιγαίου πελάγους πριν από….εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με την αντιεπιστημονική αυτή θεωρία, πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια, πριν ακόμα από την τελευταία εποχή των Παγετώνων (συμβατικά πριν 100.000 χρόνια ή και περισσότερο) μεγάλες μάζες ξηράς βυθίστηκαν και ο χώρος κατακλύστηκε σιγά- σιγά από τα νερά της θάλασσας, της Μεσογείου. Όσο υπήρχαν οι παγετώνες η θάλασσα κατά κάποιο τρόπο άδειαζε και τα νησιά ενώνονταν με τη γειτονική ξηρά. Όταν έλειωσαν και τραβήχτηκαν πολύ βορειότερα οι πάγοι (πριν 10-12 χιλιάδες χρόνια περίπου) η θάλασσα ξαναπήρε τη θέση της και έτσι εμφανίστηκαν πάλι τα νησιά, στη θέση των παλιών βουνοκορφών. Φυσικά το όνομα αυτό δόθηκε στην σύγχρονη εποχή, σε αντιστοιχία με το Αιγαίο πέλαγος, στην υποθετική αυτή μάζα ξηράς που κάποιοι ισχυρίζονται αναποδείκτως ότι υπήρχε πριν από….εκατομμύρια χρόνια.

Η ετυμολογία της Αιγηίδος είναι ίδια με του Αιγαίου πελάγους, μόνο που στην πραγματικότητα (αναπόδεικτον επιστημονικώς αν υπήρξε τέτοια ξηρά) ήταν το αντίθετο της θάλασσας, ήταν η ξηρά με το όνομα του Αιγαίου.       

3 Την 3 Σεπτεμβρίου έως την 23 Οκτωβρίου 2014 διοργανώθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου η έκθεση «ΑΙΓΑΙΟΝ: Η Γέννηση ενός Αρχιπελάγους». Η σπουδαία αυτή έκθεση πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Κρήτης και Θεσσαλονίκης και του Ιδρύματος Ευγενίδου, ενώ την παραγωγή και επιμέλεια ανέλαβε η Τetragon. Σημειώνεται επίσης ότι η έκθεση είχε τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Υπουργείου Τουρισμού, καθώς και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO.

Η έκθεση «εξιστορεί» μέσα από σπάνια εκθέματα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και οπτικοακουστικές αναπαραστάσεις την εξέλιξη του Αιγαίου πελάγους στην διάρκεια δεκάδων χιλιάδων ετών αλλά και τις διεργασίες που συντελέστηκαν, ώστε να διαμορφωθεί το σημερινό ανάγλυφό του. Ταυτόχρονα, παρουσιάζει με εντυπωσιακό και ελκυστικό τρόπο εικόνες από τα νησιά και τις ακτές, τη χλωρίδα και την πανίδα και τις μορφές ζωής του Αρχιπελάγους, καθώς και τα φαινόμενα για την ερμηνεία των οποίων ο άνθρωπος δημιούργησε μύθους και τέχνη.

4 Οι παραπάνω χρονολογήσεις είναι σχετικές και προκύπτουν βάσει αιγυπτιακών αντικειμένων που έχουν χρονολογηθεί με τις γνωστές μεθόδους χρονολογήσεως. Η απόλυτη χρονολόγηση του Μινωϊκού πολιτισμού, εξελισσομένων των μεθόδων ακριβούς χρονολογήσεως, βρίσκεται σε καθεστώς διαρκούς αναθεωρήσεως, συνεπώς οι παραπάνω χρονολογήσεις θα πρέπει να θεωρούνται συμβατικές. Στην προκειμένη περίπτωση περισσότερο χρήσιμα είναι τα συστήματα σχετικής χρονολογήσεως.

Ο Έβανς στηρίχθηκε στις λεπτομέρειες της κεραμεικής τυπολογίας, διαιρώντας τον Μινωϊκό πολιτισμό σε Πρώϊμη Μινωϊκή ή Πρωτομινωϊκή (ΠΜ), Μεσομινωϊκή (ΜΜ και Υστερομινωϊκή (ΥΜ), με υποπεριόδους I, II, και III. Αν και είναι χρήσιμο ως στρωματογραφική χρονολόγηση, το σύστημα δεν απεικονίζει πλήρως την ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού. Το σημείο αιχμής στην ανάπτυξή του υπήρξε η εγκαθίδρυση ενός ανακτορικού συγκεντρωτικού κράτους και τούτο υπήρξε η αφορμή ώστε να αναπτύξει ο Έλληνας αρχαιολόγος Νικόλαος Πλάτων μια εναλλακτική χρονολογική αλληλουχία:

Προανακτορική (ΠM I–MM IΑ), Πρωτοανακτορική ή Παλαιοανακτορική (MM IΒ–MM III), Νεοανακτορική (MM III–ΥΜ II [ΥΜ IIIΑ στην Κνωσσό]) και Μεταανακτορική (ΥΜ III). Μεταγενέστερες έρευνες σχετικά με την ύπαρξη ανακτορικών θεσμών και κτηρίων κατά τους τελευταίους αιώνες του Μινωϊκού πολιτισμού, οδήγησαν σε τροποποίηση το αρχικό σύστημα παρεμβάλλοντας την Τελική Ανακτορική (ΥΜ ΙΙ - ΥΜ ΙΙΙΒ Πρώιμη) ανάμεσα στη Νεοανακτορική (ΜΜ ΙΙΙ - ΥΜ ΙΒ) και τη Μετανακτορική (ΥΜ ΙΙΙΒ Ύστερη - ΥΜ ΙΙΙΓ), οι οποίες συρρικνώθηκαν αντίστοιχα.

5 Ο αρχαίος Κρητικός πολιτισμός, Σπυρ. Μαρινάτος, Αθήναι, 1927, σ.53 και 82.

6 Θαλῆς (624-542 π.X. περ.). Σοφός, αστρονόμος και πολιτικός, διατύπωσε την θεωρία για το ὕδωρ, με τις τρεις φυσικές του καταστάσεις (υγρό, στερεό και αέριο), ως βασική αρχή του κόσμου. Eπηρεασμένος από προηγούμενα μυθολογικά αρχέτυπα, πιστεύει ότι το νερό είναι το κύριο συστατικό όλων των πραγμάτων. Tο υγρό στοιχείο, λοιπόν, αποτελεί, κατά τον Θαλή, την πρωταρχική πηγή ζωής από την οποία προέρχεται ο κόσμος.

Aναξίμανδρος (610-547 π.X. περ.). Mαθητής και διάδοχος του Θαλή, αποκάλεσε την πρωταρχική ουσία ἄπειρον (= χωρίς όρια, χωρίς περιορισμούς), αδιαφοροποίητο και απέραντο ως προς την έκτασή του. Tο άπειρο δεν είναι μόνο η πηγή των πάντων, αλλά η απεριόριστη, χωρίς συγκεκριμένη μορφή, και αιώνια ύλη, που περιβάλλει και συγκρατεί τα πάντα.

Aναξιμένης (585-528 π.X. περ.). Mαθητής του Aναξίμανδρου και επηρεασμένος από την θεωρία του, υποστηρίζει ως πρώτη αρχή τον αέρα (ἀήρ), το αραιότερο στοιχείο της ύλης, μια αχανή και άπειρη πνοή που διαπερνάει τα πάντα.

Ξενοφάνης (570-470 π.Χ. περ.). Φιλόσοφος ποιητής από την Kολοφώνα της Iωνίας, πόλη κοντά στην Mίλητο. Για λόγους πολιτικούς εγκατέλειψε την γενέτειρά του μετά την κατάκτηση της Λυδίας από τον Kύρο και εγκαταστάθηκε στην Eλέα της Kάτω Iταλίας, όπου ίδρυσε ιδιαίτερη φιλοσοφική σχολή. Σώζονται λίγα από το έργο του. Έγραψε έμμετρα (γνωμικές ελεγείες) και είναι ο ευρετής των σίλλων, στίχων σατιρικών με ριζοσπαστικό περιεχόμενο. O Ξενοφάνης επηρεάστηκε από τους Mιλήσιους φιλοσόφους και γενικά από την Ιωνική διανόηση. Oξύς παρατηρητής του κόσμου, με πνεύμα κριτικό, καταδίκασε έντονα τις Ομηρικές και Ησιόδειες αφηγήσεις για τους θεούς. Aπό αντίδραση στον ανθρωπομορφικό πολυθεϊσμό (λατρεία πολλών θεών), υποστήριξε την έννοια μιας μοναδικής και ακίνητης θεότητας, που διαπερνάει τα πάντα, «βλέπει, σκέφτεται και ακούει ολόκληρη» και δε μοιάζει με τους θνητούς ούτε στη μορφή ούτε στο νου. Kύριο, λοιπόν, μέλημα του Ξενοφάνη, περισσότερο από το οντολογικό, είναι το πρόβλημα του Θεού.

Ἡράκλειτος (540-480 π.X.). Γεννήθηκε στην Έφεσο, σημαντική Ιωνική πόλη. Aποκαλείται «σκοτεινός» φιλόσοφος εξαιτίας του δυσνόητου τρόπου με τον οποίο γράφει τις απόψεις του. Το έργο του, Περὶ φύσεως, σε Ιωνική διάλεκτο, έχει χαθεί. O Hράκλειτος ακολουθεί τους φιλοσόφους της Mιλήτου. Οι θεμελιώδεις ιδέες του, που δεν είναι ανάπτυξη της κοσμολογίας των Mιλησίων, δίνουν μια νέα ιδέα του κόσμου. O Eφέσιος φιλόσοφος είδε τον κόσμο ως συνεχή κύκλο αλλαγής («πάντα ρεῖ, πάντα χωρεῖ καὶ οὐδὲν μένει»), στην οποία οι αντιθέσεις αποτελούν ενότητα. Aιτία αυτή της ισορροπίας είναι η φωτιά (πῦρ ἀείζωον), η αρχετυπική μορφή της ύλης και το κοινό συστατικό των πραγμάτων, που ο φιλόσοφος ονομάζει Λόγο. O κοινός λόγος (τὸ ξυνόν), που διαρθρώνει και τακτοποιεί τον κόσμο, ταυτίζεται με την αλήθεια και αποτελεί ανασχετικό παράγοντα στην αέναη ροή των πάντων. Έτσι ο Ξενοφάνης (Θεός) και ο Hράκλειτος (Λόγος) εισάγουν το πνευματικό στοιχείο στην ερμηνεία του κόσμου και εστιάζουν τη φιλοσοφία τους στο κοσμολογικό πρόβλημα.

O 6ος αι. π.X. υπήρξε αιώνας πνευματικής ανθήσεως και δημιουργίας, με φιλοσοφικές ανησυχίες και αναζητήσεις. Tην ίδια ακριβώς εποχή έζησαν και εκείνοι που ονομάστηκαν Eπτά Σοφοί.

7 Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Ιωνίας εκτεινόταν από τον Έρμο ποταμό στα βόρεια μέχρι την αρχή της χερσονήσου της Αλικαρνασσού στα νότια. Δυτικά κατέληγε στην μεγάλη χερσόνησο της Ερυθραίας, ενώ δυτικά σε οροσειρές που χώριζαν την Ιωνία από την Λυδία και την Καρία.

 Η αρχαία μικρασιατική Ιωνία αποτελείτο από δώδεκα πόλεις, την Δωδεκάπολη. Οι δώδεκα αυτές πόλεις ήταν οι εξής: Φώκαια, Ερυθραί, Κλαζομεναί, Τέως, Λέβεδος, Κολοφών, Έφεσος, Μίλητος, Μνους, Πριήνη και τα νησιά Χίος και Σάμος. Αργότερα προστέθηκε και η Σμύρνη.

 Η Ιωνία αρχικά υποτάχτηκε διαδοχικώς στους Πέρσες, στους Ρωμαίους και στους Οθωμανούς Τούρκους. Στην εποχή του Βυζαντίου η Ιωνία αποτελούσε τμήμα του θέματος της Σάμου. Το 1919 απελευθερώθηκε πάλι από τους Έλληνες. Δυστυχώς, οι Ελληνόφωνοι κυβερνήτες προδότες του Ελληνισμού, με πρώτον τον τέκτονα κρυπτο-ιουδαίο Ελ. Βενιζέλο, εκτελούντες τις εντολές των λυκόφιλων ανθελλήνων και μισελλήνων «συμμάχων», μας οδήγησαν στην μικρασιατική καταστροφή του 1922, με τα γνωστά για τον Ελληνισμό τραγικά αποτελέσματα. Δυο εκατομμύρια Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την προγονική-πατρική τους γη και να εγκατασταθούν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.

8 Πλείονα και λεπτομερή αποδεικτικά στοιχεία με σχετική βιβλιογραφία, στο βιβλίο, «Αναζητώντας την Αλήθεια», τ. 2^ος, Η Ταυτότητα των Ελλήνων, Σπυρίδων Αρώνης, 2007,σ.153-162.

9 Σύμφωνα με την Ελληνική παρα-μυθολογία το όνομα Ίων οφείλεται στον Ίωνα, γιο του Ξούθου και της Κρέουσας και εγγονό του Έλληνα. Άλλοι πάλι αποδίδουν την ονομασία τους στην πολεμική κραυγή "Ιά!" που συνήθιζαν να βγάζουν οι πελασγοί-προέλληνες όταν πολεμούσαν.

Σύμφωνα με την Αγία Γραφή οι Ίωνες κατάγονται από τον Ιωύαν, γιο του Ιάφεθ και εγγονό του Νώε. Από τον Ιωύαν κατάγονται οι Ίωνες και οι Κητιαίοι, οι κάτοικοι της Ελλάδας και της Κύπρου (Γένεση 10,2).

Πλείονα αποδεικτικά στοιχεία για τον Ίωνα, ως γενάρχου των προ-Ελλήνων/Ιώνων, παρουσιάσαμε αναλυτικώς στην ανάπτυξη του θέματος: Ο γενάρχης των Προ-ελλήνων (Ιούνιος 2014). Βλέπε επίσης και στον έργον «Αναζητώντας την Αλήθεια, Η ταυτότητα των Ελλήνων, τ. 2^ος, Σπυρίδων Αρώνης, Θεσσαλονίκη, 2007.

10 Μεγάλη Ελληνική Εγκ. τ.13^ος,σ.397.