ΤΟ  ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ  ΖΗΤΗΜΑ

«Εκείνο πάντως το οποίο οφείλουν όλαι αι Ελληνικαί Κυβερνήσεις να γνωρίζουν, είναι ότι το θέμα (της Βορείου Ηπείρου) υφίσταται. Και εκείνον το οποίον απαγορεύεται εις τον αιώνα, είναι δι’ οιονδήποτε λόγον η απάρνησις του ιερού αιτήματος….. Καθ΄ όσον αφορά την Βόρειο Ήπειρο... η διεκδίκησις είναι ιερά και απαράγραπτος» [Γεώργιος Παπανδρέου (Ο «Γέρος της Δημοκρατίας»). Από ομιλία του στην Βουλή των Ελλήνων στις 12/6/1960].

ΜΕΡΟΣ 10ο

        

Η.    ΤΟ  ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΙΣΤΙΚΟΥ   ΑΓΩΝΟΣ  ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ (Β/Η)  ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ.

1.  Γενικά

α. Οι ανίκανες και εθνικά επικίνδυνες κυβερνήσεις της χώρας μας, των τελευταίων δεκαετιών, έχοντας υιοθετήσει το ανιστόρητο, ηττοπαθές και αφελές δόγμα εξωτερικής πολιτικής: «Η Ελλάδα δεν διεκδικεί τίποτε, αλλά και δεν παραχωρεί τίποτε», δεν εισέπραξαν μόνον τον γενικό καγχασμό και την περιφρόνηση των μεγάλων δυνάμεων, αλλά έδωσαν το σύνθημα για την διεκδίκηση ακόμα και από κράτη-οπερέτες (Σκόπια, Αλβανία/ Σκιπερία), τμημάτων του ελλαδικού χώρου.

β. Το Β/Η ζήτημα δημιουργήθηκε κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Πριν από αυτούς, όχι μόνο δεν υπήρχε πρόβλημα Βορείου Ηπείρου, αλλά και ο όρος Βόρειος Ήπειρος, ήταν άγνωστος. Η Ήπειρος, όπως προαναφέρθηκε και αποδείξαμε, αποτελούσε πάντοτε από την Άρτα μέχρι τον Γενούσο ποταμό, ενιαία, αδιαίρετη, διοικητική, πολιτιστική, οικονομική και εθνική ενότητα με κέντρο:

(1)   Την Μοσχόπολη (Δυτ. της Κορυτσάς) που αριθμούσε το 1720 πάνω από 50.000 κατοίκους (κατεστράφη από τους Τούρκους κατά τα Ορλωφικά).

(2)   Τα Ιωάννινα.

γ. Τα κράτη της Χερσονήσου του Αίμου (Βαλκάνια), [Ελλάς, Σερβία, Μαυροβούνιον], οραματιζόμενα την απομάκρυνση από την χερσόνησο, της καταρρέουσας, ημέρα με την ημέρα, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς και την απελευθέρωση των Χριστιανορθόδοξων πληθυσμών από τον Τουρκικό ζυγό, συνεμάχησαν και κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας στις 5 Οκτωβρίου 1912. Στον πόλεμο εισήλθε και η Βουλγαρία, η οποία είχε υπογράψει αμυντική συμμαχία και στρατιωτική συμφωνία με την Ελλάδα στις 16-5-1912 και 22-9-1912 αντίστοιχα. Με τον νικηφόρο Βαλκανικό πόλεμο του 1912, ο Ελληνικός στρατός οδηγήθηκε σε μια ένδοξη πορεία στην Ήπειρο, απελευθερώνοντας όλες τις Ελληνικές πόλεις, μέσα σε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις των κατοίκων της. Οι Τούρκοι έχασαν τα Ευρωπαϊκά εδάφη, μέχρι την γραμμή Αίνος-Μήδεια (Αίνος: Αρχαία πόλη της Θράκης στις εκβολές του Έβρου ποτ. αναφερομένη από τον Όμηρο. Μήδεια: Κωμόπολη της Αν. Θράκης, 75 χλμ. ΝΑ των 40 Εκκλησιών).

δ. Οι νίκες των λαών της Χερσονήσου του Αίμου, ανέτρεπαν τα επεκτατικά σχέδια δύο Μεγάλων δυνάμεων της εποχής εκείνης (Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας), προς την Χερσόνησον του Αίμου (Βαλκάνια). Και αυτό διότι, εάν οι ανατολικές ακτές της Αδριατικής περιήρχοντο στους Έλληνες και Σέρβους, η μεν Αυστροουγγαρία δεν θα είχε διέξοδο στην Μεσόγειο, η δε Ιταλία δεν θα ήταν κυρίαρχος επί της Αδριατικής, της «mare nostro» όπως χαρακτηριστικά την αποκαλούσαν οι Ιταλοί. Ιδιαίτερα η Ιταλία είχε πάντοτε βλέψεις επί της Αλβανικής περιοχής και δεν επιθυμούσε την παρουσία σε αυτήν ή κατοχή της, από άλλη ξένη δύναμη, διότι δια της ανίσχυρης Αλβανίας, απέβλεπε να θέσει πόδι στα Βαλκάνια και να διεισδύσει προς Ανατολάς. Έτσι, στις 20 Νοε. 1912 ο μουσουλμάνος Αλβανός(;) Ισμαήλ Κεμάλ, εκμεταλλευόμενος την εμπλοκή της Ελλάδος στον πόλεμο, κήρυξε την ανεξαρτησία της Αλβανίας στον Αυλώνα, έχοντας την αμέριστη συμπαράσταση της Αυστρίας και την ανοχή, τουλάχιστον, της Ιταλίας.

ε. Ο Ισμαήλ Κεμάλ, εξεταζόμενος με βάση την στάση του απέναντι στον Ελληνισμό και τον Ελληνικό πολιτισμό, την θέση του για την Ελληνική ιστορία, και τα αισθήματά του προς τους Έλληνες, σίγουρα δεν ήταν Σκιπετάρος. Αν συνεκτιμήσουμε τα προαναφερθέντα, με τον τόπον καταγωγής του όπου κυριαρχούσαν οι Έλληνες (Αυλών), την ομιλούμενη από αυτόν απταίστως Ελληνικήν γλώσσα, καθώς και με όσα έγραψε το 1901 για την ιστορίαν της Ελλάδος, τους Έλληνες και τον Ελληνισμόν γενικώτερα, πιθανολογούμεν τα εξής: Ο Ισμαήλ Κεμάλ, ήταν εξισλαμισθείς Ελληνόβλαχος ή κρυπτοχριστιανός Έλληνας Αρβανίτης. Το 1901 στις Βρυξέλλες, εξέδωσε μια αλβανική εφημερίδα, αλλά σε ελληνική γλώσσα, που την έγραφε ο ίδιος και μόνο η τελευταία της σελίδα, από το δεύτερο φύλλο που κυκλοφόρησε, ήταν γραμμένη στην αλβανική γλώσσα. Ο τίτλος αυτής της εφημερίδας ήταν: ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ (ΕΛΛΗΝΟ-ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΗ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΜΗΝΑ).

Συνολικά εξέδωσε μόνο πέντε φύλλα. Χαρακτηριστικό των φιλελληνικών του αισθημάτων είναι το άρθρο που δημοσιεύει στην πρώτη σελίδα του δεύτερου φύλλου της εφημερίδας ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ με τίτλο Ο ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, το οποίον είναι ένας πραγματικός ύμνος για την Ελλάδα:1

«....Αλλά τοιούτον ως υπάρχει την σήμερον, το Ελληνικόν έθνος αποτελεί το κυριώτερον και σπουδαιότερον στοιχείον της Ανατολής. Εν πρώτοις, ως πληθυσμός η Ελληνική φυλή μετά τους Τούρκους και Άραβας υπερτερεί όλας τας άλλας της Ανατολής φυλάς. Γεωγραφικώς δε κατέχει την πρώτην και πρωτίστην θεσιν εν Ανατολή. Το ωραιότερον μέρος της Μεσογείου είναι θάλασσα Ελληνική. Όλαι αι νήσοι του Αρχιπελάγους, του Αιγαίου, του Ιονίου κόλπου, της Προποντίδος είναι Ελληνικαί. Όλαι σχεδόν αι παραλίαι της Μικράς Ασίας,από των προπόδων του Ταύρου μέχρι της Ηρακλείας του Πόντου είναι Ελληνικαί. Η Ιλλυρική χερσονησος, υφ’ όλας τας εισβολάς των ξένων εθνών και ορδών διετήρησεν όλας τας προς τας δύο θαλάσσας χώρας, από του στομίου του Δουνάβεως μέχρι του Αμβρακικού κόλπου, Ελληνικάς. ΕΘΝΟΣ ΩΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ, έχων ένδοξον μέλλον κατέχον τας σπουδαιοτέρας χώρας της Ανατολής ,δικαιούται ενεργώς να μεριμνά περί της τύχης της Ανατολής, είναι ιστορικώς και γεωγραφικώς ο πολυτιμότερος συγκύριος. Είμεθα βέβαιοι ότι πας Έλλην έχει συνείδησιν του δικαιώματος τούτου, όπερ αποτελεί τον προορισμόν του Ελληνισμού, και εν ταυτώ της συνεπαγομένης υποχρεώσεώς του....»2.

Τον ύμνον  αυτόν του Ισμαήλ Κεμάλ, πρώτου πρωθυπουργού της νεοσύστατης Αλβανίας, προς την Ελλάδα, τον Ελληνισμόν και τους Έλληνες, που συνιστά ταυτοχρόνως και αναγνώριση ιστορικού δικαίου των Ελληνικών εθνικών διεκδικήσεων, στις προγονικές μας εστίες,  τον αφιερώνουμε αρχικώς στους ονειροπαρμένους λησταρχονεοναζιστές Σκιπετάρους της σημερινής Σκιπερίας/Αλβανίας και ακολούθως στους σημερινούς  υπνώττοντες / αλβανίζοντες / μακεδονίζοντες / τουρκολαγνεύοντες / Ιουδαΐζοντες / Μερκελίζοντες Ελλαδίτες εξουσιαστές, χωρίς άλλα λόγια!!!

στ. Προ της διαγραφόμενης δυσμενούς για τις μεγάλες δυνάμεις εξελίξεως στην περιοχή της Ηπείρου, οι Ιταλοί και Αυστριακοί κορυφώνουν και συντονίζουν τις προσπάθειές τους, για να δημιουργήσουν το ανύπαρκτο έως τότε Αλβανικό κράτος, με προέκταση όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, σε βάρος της Ελλάδος και της Σερβίας. Στις 31 Δεκεμβρίου 1912, υπογράφεται συμφωνία μεταξύ Ιταλίας και Αυστρίας γνωστή στα διπλωματικά κείμενα σαν «Συμφωνία Μπάλμπατς-Κονσούλτας». Η συμφωνία απέβλεπε στην δημιουργία ανεξάρτητης Αλβανικής ηγεμονίας και επισφραγίστηκε με την σύμβαση της Ρώμης (8 Μαΐου1913), η οποία ανεγνώριζε ζώνες επιρροής υπέρ της Αυστρίας και της Ιταλίας.

Εν τω μεταξύ στις 5 Δεκ. 1912, είχε αποσταλεί διακοίνωση της Αυστρίας-Ιταλίας προς την Ελλάδα, χωρίς να προειδοποιηθούν οι λοιπές Μεγάλες Δυνάμεις. Στην διακοίνωση τονιζόταν ότι «οι δύο χώρες αποβλέπουσες στην ελεύθερη ναυσιπλοΐα της Αδριατικής δεν θα ανεχθούν την κατάληψη του Αυλώνος από τον Ελληνικό Στρατό». Σχεδόν αμέσως άρχισαν σκληρές μάχες μεταξύ των αυτονομιστικών δυνάμεων των Βορειοηπειρωτών και των τμημάτων της Σκιπετάρικης/Αλβανικής χωροφυλακής που καθοδηγούνταν από Ολλανδούς και Ιταλούς αξιωματικούς!

ζ. Μετά το τέλος του Α΄ Βαλκανικού πολέμου, υπογράφεται στο Λονδίνο, στις 30 Μαΐου 1913, Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Τουρκίας και των Βαλκανικών συμμάχων (Ελλάδος-Βουλγαρίας-Σερβίας-Μαυροβουνίου). Με την συνθήκη τερματίζεται ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος και παραχωρούνται στους νικητές όλα τα εδάφη της γραμμής Αίνος-Μήδεια, πλην της Αλβανίας η οποία γίνεται Ανεξάρτητη Ηγεμονία.  Αλλά οι Μεγάλες δυνάμεις, επείγονται να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους πριν συμβεί κάποια απρόσμενη εξέλιξη. Έτσι στις 29 Ιουλίου 1913, κατά την πρεσβευτική διάσκεψη του Λονδίνου, η Αλβανία ανακηρύσσεται Κράτος κυρίαρχο και ανεξάρτητο (Βασίλειο της Αλβανίας).  Στις 11 Αυγ. 1913 Διεθνής Επιτροπή εκδίδει απόφαση για τα νότια σύνορα της Αλβανίας. Με την  απόφαση (που κοινοποιήθηκε στην Ελλάδα στις 8 Σεπτ. 1913), η οριοθετική γραμμή μεταξύ Ελλάδος-νεοσύστατου Αλβανικού κράτους, ορίσθηκε από Φτελιάς (Αδριατικό Πέλαγος) μέχρι Κορυτσάς. Δηλαδή ελληνικώτατες περιοχές, η Χειμάρρα, το Δέλβινο, το Αργυρόκαστρο, η Πρεμετή, το Λεσκοβίκι, η Ερσέκα και η Κορυτσά παρεχωρούντο στην Αλβανία!!!!

η. Μάταια η Ελληνική Κυβέρνηση είχε προτείνει προ της λήψεως της παραπάνω άδικης αποφάσεως, την διενέργεια δημοψηφίσματος υπό διεθνή έλεγχο, προς εξακρίβωση των φρονημάτων και των πόθων των κατοίκων της περιοχής. Με την αλγεινή εκείνη απόφαση της Πρεσβευτικής διασκέψεως αποχωρίζεται της Ελλάδος, ένα μεγάλο σώμα της Ηπείρου το οποίον έκτοτε καλείται «Βόρειος Ήπειρος».

Τότε ακριβώς γεννήθηκε το Βορειοηπειρωτικό (Β/Η) ζήτημα.

Το έγκλημα της Ευρωπαϊκής διπλωματίας ήταν τερατώδες. Οι Ελληνικοί πληθυσμοί της Β.Η. ξεσηκώθηκαν και ανέλαβαν να αντιδράσουν με όλες τους τις δυνάμεις κατά της άδικης αποφάσεως.

θ. Επειδή διαμαρτυρήθηκαν έντονα οι ενδιαφερόμενοι πληθυσμοί και η Ελληνική Κυβέρνηση, εστάλη Διεθνής Επιτροπή με την εντολή όπως εξακριβώσει την εθνικότητα των διαφιλονικουμένων περιοχών. Σιγά, λες και ΔΕΝ ήξεραν την ελληνική εθνικότητα των κατοίκων της Β.Η. Και για την Μακεδονία ήξεραν την Ελληνική ιστορική κυριότητα, αλλά συνέγραψαν νέα «ιστορία», έδωσαν ανύπαρκτη εθνικότητα στους νυν κατοίκους της («Μακεδονική»), και κατεσκεύασαν ένα υβριδιακό κράτος–οπερέτα, αν και είχε σλαβικό όνομα (Vardarska), το οποίον βάπτισαν «Μακεδονία».

Στην επιτροπή περιελήφθη σαν αντιπρόσωπος της Αυστρίας ο πρόξενός της στα Ιωάννινα Βιλίνσκυ, ο οποίος όχι μόνο είχε επικροτήσει τον απαγχονισμό Ελλήνων από τους Τούρκους, αλλά είχε δεχθεί να φωτογραφηθεί με την γυναίκα του πλησίον της αγχόνης των Ελλήνων. Ομοίως το ίδιο μισέλλην ήταν και ο αντιπρόσωπος της Ιταλίας Γκαστόλνυ. Οι Μεγάλες δυνάμεις εγνώριζαν την Εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού. Γι’ αυτό εφάρμοσαν «ειδικό σχέδιο» για την πραγματοποίηση της «έρευνας». Συγκεκριμμένα:

(1) Η Διεθνής Επιτροπή καθόρισε σαν κριτήριο την «κατ’ οίκον γλώσσα» και όχι την επικρατούσα γλώσσα ή την Εθνική συνείδηση. Έτσι κανείς δεν μπορούσε να βεβαιώσει την προσχεδιασθείσα πλαστογραφία του πορίσματος των ερευνών.

(2) Τα μέλη της επιτροπής δεν μετέβαιναν σε σπίτια όπου διαπίστωναν από την πρώτη στιγμή ότι ήσαν Ελληνικά (Ελληνικές σημαίες, συγκέντρωση οικογένειας και αναφώνηση Ελληνικών συνθημάτων κλπ.). Συχνά διανυκτέρευαν στην ύπαιθρο.

(3) Η επιτροπή παρέμεινε 58 ημέρας στην Ήπειρο αλλά εξέτασε 14 μόνο άτομα (!!!) και «συνεδρίασε» δώδεκα φορές. Έτσι το πόρισμα της Επιτροπής ήταν γνωστό εκ των προτέρων. Βιαία απόσπαση της Ελληνικής Β/Η και δωρεά στους φυλάρχους ληστοσυμμορίτες Σκιπετάρους που εβάπτισαν «Αλβανούς»!  Ανιστόρητο, ειδεχθές, πρωτάκουστο έγκλημα σε βάρος ενός λαού που ήταν ο πανάρχαιος ιδιοκτήτης της Ενιαίας Ηπείρου και φωτοδότης της ανθρωπότητος!

Μετά μακρές συζητήσεις, η διεθνής εκείνη Επιτροπή, συνήλθε στην Φλωρεντία και εξέδωσε στις 17 Δεκ. 1913, την απόφασή της, γνωστή υπό το όνομα «Πρωτόκολλον της Φλωρεντίας» που ήταν καταδικαστική για την Βόρειο Ήπειρο. Διά της αποφάσεως παρεχωρείτο στην Αλβανία, η από τότε γνωστή με το όνομα «Βόρειος Ήπειρος» περιοχή.

2.  Βόρειος Ήπειρος: Το χρονικό του αυτονομιστικού αγώνος

5 Νοεμβρίου 1912 : Ο ταγματάρχης χωροφυλακής Σπήλιος Σπυρομήλιος, με σώμα 2.000 ανδρών, κυρίως Κρητών εθελοντών, αποβιβάζεται στην Χειμάρρα και ελευθερώνει την γύρω περιοχή, από τους Τούρκους.

Σπήλιος Σπυρομήλιος. Το λιοντάρι της Χειμάρρας!

Δεκέμβριος 1912 - Μάρτιος 1913 : Ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνει την μια μετά την άλλη, τις πόλεις της Βορείου Ηπείρου, υποδεχόμενος ως ελευθερωτής από τον ντόπιο πληθυσμό.

27 Δεκεμβρίου 1912 : Η Διάσκεψη του Λονδίνου, αναγνωρίζει το ανύπαρκτο, έως τότε, «Αλβανικό» Κράτος.

Νοέμβριος 1913 : Διεθνής Επιτροπή περιοδεύει σε πόλεις και χωριά της Βόρειας Ηπείρου, προκειμένου να καθορίσει την Εθνολογική σύνθεση της περιοχής και να αποφασίσει εάν παραχωρηθεί στην Αλβανία. Οι πιέσεις και οι ωμοί εκβιασμοί, κυρίως Ιταλών και Αυστριακών, προς αυτή την κατεύθυνση, καθίστανται απροκάλυπτοι.

17 Δεκεμβρίου 1913 : Υπογράφεται το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, με το οποίον η Βόρειος Ήπειρος παραχωρείται στην Αλβανία. Σύσσωμος ο Ελληνισμός αντιδρά και διαμαρτύρεται για την κατάφωρη αδικία.

31 Ιανουαρίου 1914 : Οι Πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων, απαιτούν από την Ελληνική Κυβέρνηση, την άμεση αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από την Βόρειο Ήπειρο, εκβιάζοντας ότι σε αντίθετη περίπτωση δεν θα παραχωρούνταν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα.

25 Φεβρουαρίου 1914: Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ανακοινώνει στην Ηπειρωτική Επιτροπή, το αμετάβλητο της Ευρωπαϊκής αποφάσεως. Παράλληλα με τις προτροπές να μην λιποψυχήσουν και να κρατήσουν τον Εθνισμό τους, τους καλεί να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, δίχως κάποια αντίσταση. Εν συνεχεία θα ορισθεί η 1η Μαρτίου, ως ημερομηνία ενάρξεως της αποχωρήσεως του Ελληνικού Στρατού από την Βόρειο Ήπειρο.

9 Φεβρουαρίου 1914: Η Πανηπειρωτική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Αργυρόκαστρο, στέλνει έντονη διαμαρτυρία στις Μεγάλες Δυνάμεις και εκλέγει επιτροπή που αναλάμβάνει την ηγεσία του Αυτονομιστικού Αγώνος. Ένοπλα τμήματα με την επονομασία "Ιεροί Λόχοι" αρχίζουν να οργανώνονται στις πόλεις και τα χωριά της Βορείου Ηπείρου. Την ίδια ημέρα ο αρχηγός των Χειμαρριωτών Σπ. Σπυρομήλιος, καταργεί τις Ελλαδικές Αρχές και κηρύσσει την αυτονομία της Χειμάρρας.

10 Φεβρουαρίου 1914: Η Ελληνική Κυβέρνηση διατάσσει τον συνταγματάρχη Δ. Δούλη να συλλάβει τον Σπ. Σπυρομήλιο, μη γνωρίζοντας ότι τόσο αυτός όσο και πλήθος άλλων αξιωματικών, έχουν προσχωρήσει στην Βορειοηπειρωτική Επανάσταση. Φυσικά ο Δ. Δούλης αρνείται να εκτελέσει την διαταγή.

16 Φεβρουαρίου 1914: Σχηματίζεται προσωρινή Κυβέρνηση της Αυτονόμης Βορείου Ηπείρου με πρόεδρο τον Γεώργιο Χρηστάκη - Ζωγράφο.

17 Φεβρουαρίου 1914: Υψώνεται και επίσημα έξω από το Αργυρόκαστρο, η σημαία της Αυτονομίας, παρουσία κλήρου, λαού και 2.000 ενόπλων. Την ίδια ημέρα στην Κορυτσά, ο συνταγματάρχης Κοντούλης, αφού προηγουμένως - ακολουθώντας τις υποδείξεις της Ελλαδικής Κυβερνήσεως - είχε απαγορεύσει την συγκρότηση ενόπλων τμημάτων από τους Βορειοηπειρώτες, παραδίδει αμαχητί την πόλη στους Τουρκαλβανούς Σκιπετάρους. Εν συνεχεία οι Σκιπετάροι/Αλβανοί, εξαπολύουν ένα άγριο πογκρόμ κατά των ελληνικών πληθυσμών.

18 Φεβρουαρίου 1914: Η περιοχή Κολώνιας παραδίδεται από τον συνταγματάρχη Κοντούλη με πρωτόκολλο στους Τουρκαλβανούς, οι οποίοι υπό τα απαθή βλέμματα Ολλανδών αξιωματικών, προχωρούν σε σφαγές κατά των Ελλήνων. Εν συνεχεία ακολουθούν σκληρές συγκρούσεις με τους Έλληνες Βορειοηπειρώτες επαναστάτες.

2 Μαρτίου 1914: Με την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από την περιοχή Χειμάρρας, 800 Τουρκαλβανοί υπό την διοίκηση Ιταλών αξιωματικών επιτίθενται στο χωριό Βούνοι. Οι Βουνιώτες αποκρούουν την επίθεση και περνούν σε αντεπίθεση, τρέποντας σε άτακτη φυγή τις Αλβανικές ορδές.

4 Μαρτίου 1914: Πραγματοποιείται συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών της Βορείου Ηπείρου, με τον αντιπρόσωπο της Αλβανικής Κυβερνήσεως….Ολλανδό ταγματάρχη Τόμσον. Μετά από δύο ημέρες άκαρπων συνομιλιών, οι συγκρούσεις ξαναρχίζουν.

7 Μαρτίου 1914: Μετά από λυσσώδεις μάχες κοντά στο χωριό Κόδρα, οι Βορειοηπειρώτες κυριολεκτικά διαλύουν τις Αλβανικές δυνάμεις, οι οποίες απωθούνται προς τον βορρά.

15 Μαρτίου 1914: Οι αριθμητικά υπέρτερες δυνάμεις των Αλβανών, υπό την διοίκηση Ολλανδών και Ιταλών Αξιωματικών, δέχονται θυελλώδη επίθεση του Βορειοηπειρωτικού Στρατού, στην περιοχή της Κλεισούρας που είχαν καταλάβει. Οι Αλβανοί αναγκάζονται να υποχωρήσουν.

20 Μαρτίου 1914: Οι Έλληνες της Κορυτσάς, έχοντας υποστεί επί ένα μήνα άγριες διώξεις, επαναστατούν και καταφέρνουν να απελευθερώσουν την πόλη.

24 Μαρτίου 1914: Λόγω καθυστερήσεως της ενισχύσεως των Ελλήνων της Κορυτσάς, μεγάλες Αλβανικές δυνάμεις ανακαταλαμβάνουν την Κορυτσά. 2.500 ένοπλοι Βορειοηπειρώτες διαφεύγουν και ενώνονται με τον υπόλοιπο Αυτονομιστικό Στρατό. Θα ξαναδούν την πολύπαθη πόλη τους, τρεις μήνες αργότερα, όταν ο Στρατός της Βορείου Ηπείρου θα μπει ελευθερωτής στην Κορυτσά.

9 Απριλίου 1914: Επίθεση 1.500 Αλβανών στο χωριό της Χειμάρρας Πυλιούρι, αποκρούεται με επιτυχία. Οι Αλβανοί υποχωρούν αφήνοντας πολλούς νεκρούς και αιχμαλώτους.

12 Απριλίου 1914: Οι Αλβανοί επιτίθενται στο χωριό Παλιάσα της Χειμάρρας. Αποκρούονται και υποχωρούν άτακτα προς τον αυχένα της Λογαράς. Εκεί πέφτουν σε ενέδρα αποσπάσματος Κρητών εθελοντών, το οποίο τους αποδεκατίζει. Όσοι επέζησαν συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.

18 Απριλίου 1914: Μετά από υπόδειξη Ιταλών και Ολλανδών Αξιωματικών, Αλβανικές δυνάμεις επιτίθενται και καταλαμβάνουν το στρατηγικής σημασίας φρούριο του Μπούσι, αποκόπτοντας έτσι την επικοινωνία της Χειμάρρας με τους Αγίους Σαράντα. Δύο μήνες αργότερα, ο Αυτονομιστικός Στρατός της Β. Ηπείρου θα ανακαταλάβει το φρούριο, αποκαθιστώντας την επικοινωνία Χειμάρρας - Αγίων Σαράντα. Σκληρές μάχες λαμβάνουν χώρα και Β.Δ. του Αργυροκάστρου, κοντά στο μοναστήρι του Τσέπου. Η νικηφόρα έκβαση των μαχών θα κρίνει κατά μεγάλο βαθμό την τύχη του Αγώνα. Οι Αλβανοί θα καταδιωχθούν, προς το βορρά.

25 Απριλίου 1914: Οι Βορειοηπειρωτικές δυνάμεις της περιοχής Κολώνιας, ενισχυμένες από δύο μεγάλα σώματα Κρητών εθελοντών και ένα Αιτωλοακαρνάνων, μετά από τριήμερο συνεχή αγώνα, εκδιώκουν τις Αλβανικές δυνάμεις από ολόκληρη την επαρχία. Οι Αλβανοί θα αφήσουν πίσω, πάνω από 500 νεκρούς, με τον αρχηγό τους Wani Bey Starjia. Την ίδια ημέρα, αφού η Αλβανική Κυβέρνηση δέχθηκε όλους τους όρους των Βορειοηπειρωτών, ορίζεται πενθήμερη ανακωχή, προκειμένου να ξεκινήσουν στην Κέρκυρα διαπραγματεύσεις.

26 Απριλίου 1914 : Ξεκινούν στην Κέρκυρα οι διαπραγματεύσεις οι οποίες θα καταλήξουν στο πρωτόκολλο της Κέρκυρας.

5 Μαΐου 1914: Υπογράφεται το πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Με βάση αυτό, αναγνωρίζεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις, την Αλβανία και την Ελλάδα, η Αυτονομία της Β. Ηπείρου, ο Ελληνικός της χαρακτήρας και κατοχυρώνεται πλήρως η θρησκευτική, γλωσσική και εκπαιδευτική ελευθερία του πληθυσμού της.

Αύγουστος 1914: Ενώ ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει, οι Δυνάμεις της Αντάντ δίνουν εντολή στα Ελληνικά Στρατεύματα να προελάσουν στην Βόρειο Ήπειρο, προκειμένου να επιβάλλουν την τάξη.

Οκτώβριος 1914: Ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται για δεύτερη φορά ελευθερωτής στην Βόρειο Ήπειρο.

Δυστυχώς η περίοδος ελευθερίας για τους Βορειοηπειρώτες, δεν διαρκεί για πολύ. Δύο χρόνια αργότερα, η Ελλάδα ολόκληρη σπαράσσεται από τον εθνικό διχασμό. Οι δύο πρωτεργάτες του θριάμβου των Βαλκανικών πολέμων, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Ελ. Βενιζέλος, ωθούμενοι έντεχνα από τους "συμμάχους" μας, συγκρούονται, χωρίζοντας την Ελλάδα στα δύο. Οι Ιταλοί και οι Γάλλοι εν συνεχεία, εκμεταλλευόμενοι αυτή την κατάσταση, καταλαμβάνουν τις περιοχές της Βορείου Ηπείρου, επιβάλλοντας τον βίαιον εξαλβανισμό του πληθυσμού της. Οι Ελληνικές δυνάμεις, μέσα στην δίνη του διχασμού, συγκρούονται μεταξύ τους, αδιαφορώντας και καταδικάζοντας την μαρτυρική Βόρεια Ήπειρο, για άλλη μια φορά στην σκλαβιά.

3.   Φάσεις του Βορειοηπειρωτικού Ζητήματος

α. Α΄ Φάση: Επανάσταση των Βορειοηπειρωτών-πρωτόκολλον της Κερκύρας.

(1) Μετά την απόφαση του πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας, οι πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων στην Αθήνα παραδίδουν διακοίνωση προς την Ελληνική κυβέρνηση με την οποία η Ελλάς διετάσσετο να εκκενώσει τα Ελληνικά εδάφη που παρεχωρούντο στην Αλβανία και να αποφύγει κάθε άμεση ή έμμεση βοήθεια του πληθυσμού για εξέγερση. Σαν δέλεαρ παρεχωρούντο στην Ελλάδα, όπως έλεγε η διακοίνωση, «πάσαι αι κατεχόμεναι υπ’ αυτής νήσοι, εκτός της Ιμβρου, Τενέδου και Καστελλορίζου. Η κυριαρχία όμως της Ελλάδος επ’ αυτών δεν θα αναγνωρισθεί, ει μη μετά την υπ΄ αυτής εκκένωσιν των επιδικασθέντων εις την Αλβανίαν τμημάτων της Ηπείρου.....».

(2) Η Ελληνική κυβέρνηση βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα να δεχθεί την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων και να αποχωρήσει ο Ελληνικός στρατός από την Βόρειο Ήπειρο ή να σταθεί αντιμέτωπη στην θέλησή τους. Προτίμησε το πρώτο, εκτιμώντας ότι διαφορετική στάση της θα οδηγούσε πιθανόν την χώρα σε επικίνδυνες περιπέτειες και με αβέβαιο αποτέλεσμα για το πρόβλημα της Β. Ηπείρου.

(3) Όμως η απόφαση της πρεσβευτικής διασκέψεως και το Πρωτόκολλον της Φλωρεντίας εξήγειραν τον πληθυσμό της Β.Η., ο οποίος επανεστάτησε στις 17 Φεβρ. 1914 και εκήρυξε την περιοχή της Β.Η. αυτόνομη πολιτεία με κυβέρνηση υπό τον Γεώργιον Χ. Ζωγράφον (πρόεδρο) και μέλη τους:

(α) Μητροπολίτην Δρυινουπόλεως Βασίλειον

(β) Μητροπολίτην Κορυτσάς Γερμανόν

(γ) Μητροπολίτην Βελλάς-Κονίτσης Σπυρίδωνα

(4) Οι επαναστάτες υψώνουν την σημαίαν της «αυτονόμου Ηπείρου» και αρχίζουν εθνικές μάχες μεταξύ βορειοηπειρωτών και Αλβανών που καθοδηγούντο από Ιταλούς, Αυστριακούς και Ολλανδούς αξιωματικούς.

(5) Η επανάσταση υπήρξε νικηφόρα, με αποτέλεσμα την συνθηκολόγηση της Αλβανίας (ουσιαστικά την εξαμελή επιτροπή ελέγχου, η οποία με ένα μόνο Αλβανό αντιπρόσωπο, διαχειριζόταν την εξουσία και τα οικονομικά του νεοσύστατου Αλβανικού κράτους), με την Κυβέρνηση της αυτόνομης Β.Η.

(6) Μετά μακρές διαπραγματεύσεις στην Κέρκυρα υπεγράφη στις 17 Μαίου 1914, μεταξύ Διεθνούς επιτροπής ελέγχου και της προσωρινής Κυβερνήσεως, συμφωνία διά της οποίας ανεγνωρίσθη η Ελληνικότης της Β.Η. και παρεχωρείτο αυτόνομο σύστημα στις επαρχίες Αργυροκάστρου και Κορυτσάς.

(7) Η συμφωνία τέθηκε υπό την εγγύηση των Μεγάλων δυνάμεων και τον Οκτ. 1914, με εντολή των Δυνάμεων Συνεννοήσεως και την συγκατάθεση της Ιταλίας, ο Ελληνικός Στρατός επανήλθε στην Β.Η. Η εντολή αυτή αποτελεί την δεύτερη επίσημη διεθνή αναγνώριση της Ελληνικότητας της Βορείου Ηπείρου.

β. Β΄ Φάση: Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

(1) Τον Αύγουστο του 1914, εξερράγη ο Α΄ Π.Π. και στην διεθνή πολιτική σκηνή δημιουργήθηκαν νέες καταστάσεις. Έτσι για να προσεταιρισθούν   οι Δυνάμεις της Συνεννοήσεως (ΑΝΤΑΝΤ) την Ιταλία που ανήκε στις Κεντρικές δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία), και την Ελλάδα που τηρούσε ουδέτερη στάση, επέτρεψαν:

(α) Στην Ιταλία όπως καταλάβει την νήσο Σάσσωνα και Αυλώνα, με τον όρο ότι, θα συγκατετίθετο στην κατάληψη της Β.Η. από τα Ελληνικά Στρατεύματα.

(β) Στην Ελλάδα όπως επανακαταλάβει την Βόρειο Ήπειρο.

(2) Το Νοέμβριο του 1914 οι κυβερνήσεις της ΑΝΤΑΝΤ έκαναν προτάσεις στην Ελλάδα ότι θα αναγνώριζαν σαν οριστική την κατοχή της Β.Η. εάν η Ελλάδα εισερχόταν στον πόλεμο με το πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ. Οι συνομιλίες δεν κατέληξαν σε αποτέλεσμα, γιατί η Ελλάδα  ζητούσε εγγυήσεις και εξασφάλιση κατά του κινδύνου επιθέσεως της Βουλγαρίας εναντίον της.

(3) Μετά την προσχώρηση της Ιταλίας στην ΑΝΤΑΝΤ, υπογράφεται στο Λονδίνο στις 26 Απριλίου 1915 μυστική συμφωνία μεταξύ Ιταλίας, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας με την οποία αναγνωριζόταν η Βόρειος Ήπειρος, ως Ελληνική και παρεχωρείτο οριστικά στην Ελλάδα. Μάλιστα στις 6 Δεκεμβρίου 1915 η Β.Η. ως Ελληνική περιοχή, απέστειλε δικούς της Βουλευτές στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.

(4) Ο εντέχνως κατευθυνόμενος από το Σύστημα Εσωτερικός διχασμός και η αναποφασιστικότητα της Ελλάδος να εισέλθει στον Πόλεμο μέχρι το 1916, έδωσε την ευκαιρία στην Ιταλία, τον Αύγουστο 1916, να επεκτείνει την στρατιωτική κατοχή της στην περιφέρεια Αργυροκάστρου και αργότερα μέχρι τα Ιωάννινα. Δύο μήνες αργότερα τα Γαλλικά στρατεύματα, με την πρόφαση της εκστρατείας στο Μακεδονικό Μέτωπο, κατέλαβαν την περιφέρεια της Κορυτσάς και κατέλυσαν τις Ελληνικές αρχές.

(5) Με αυτό τον τρόπο, τα Ιταλικά και Γαλλικά στρατεύματα κατέλαβαν και κατείχαν την Β.Η. καθ’ όλη την διάρκεια του Α΄ Π.Π. Τα  κατοχικά στρατεύματα τηρούσαν εχθρική στάση προς τους Βορειοηπειρώτες και ενίσχυαν τους Σκιπετάρους/Αλβανούς, με όλα τα μέσα.

(6) Τον Ιούνιο του 1917 ο Ιταλός Φρούραρχος Αργυροκάστρου κηρύσσει την Αλβανική ανεξαρτησίαν υπό Ιταλική προστασία και ο Διοικητής των Γαλλικών δυνάμεων Κορυτσάς, με την σειρά του, την Αλβανική Δημοκρατία!!!

(7) Η έξοδος της Ελλάδος παρά το πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ, μετέβαλλε την πλάστιγγα υπέρ αυτής. Στις 29 Ιουλίου 1919 υπεγράφη η συμφωνία Βενιζέλου-Τιτόνι με την οποία η Ιταλία ανεγνώρισε τις Ελληνικές διεκδικήσεις επί της Β.Η. με αντάλλαγμα την αναγνώριση εκ μέρους της Ελλάδος των Ιταλικών ζωτικών συμφερόντων στην Αλβανία.

(8) Στις 13 Ιανουαρίου 1920, το ανώτατο Συμβούλιο των Συμμάχων εξέδωσε απόφαση διά της οποίας επεδικάσθη στην Ελλάδα η Βόρειος Ήπειρος, όπως την διεκδικούσε η Ελλάδα, ορίσθηκε όμως ότι η απόφαση αυτή θα εφαρμοζόταν μετά την λύση του Αδριατικού Προβλήματος.

(9) Προ της διαφαινομένης ευνοϊκής για την Ελλάδα λύσεως του Β/Η προβλήματος, οι Ιταλοί υποκινούν τους Σκιπετάρους/Αλβανούς σε εξέγερση. Έτσι αναπτύσσεται ένα υπερεθνικιστικό κίνημα από τις ληστρικές σκιπετάρικες φυλές,  με επίκεντρο την Κρόϊα. Οι Ιταλοί παραδίδουν στους Αλβανούς τα κατεχόμενα από αυτούς εδάφη της Β.Η. τον Απρίλιο του 1920, και οι Γάλλοι την περιοχή της Κορυτσάς τον Μάϊο του 1920.

(10) Στις 17 Μαΐου 1920,  η Γερουσία των ΗΠΑ έλαβε ομόφωνη απόφαση όπως η Β.Η. παραχωρηθεί υπό της Συνδιασκέψεως Ειρήνης, στην Ελλάδα.

(11) Παρά την λύση του Αδριατικού προβλήματος (Συνθήκη Ραπάλο, 12 Νοε. 1920), η Ελλάς δεν επροχώρησε στην εφαρμογή της αποφάσεως του Ανωτάτου Συμβουλίου των Συμμάχων (14 Ιαν. 1920):

(α) Προς αποφυγή περιπλοκών μετά της Ιταλίας, κατά «σύσταση των Συμμάχων».

(β)  Λόγω της εμπλοκής της στην Μικρασιατική εκστρατεία.

Έτσι έχασε την νέα μεγάλη ευκαιρία, της άμεσης καταλήψεως της Β.Η.

(12) Η μη άμεση κατάληψη της Β.Η. είχε σοβαρές επιπτώσεις, διότι τα πράγματα περιεπλάκησαν στο εσωτερικό της Ελλάδας, στο δε εξωτερικό η διεθνής ατμόσφαιρα γινόταν βαθμιαία δυσμενέστερη για την Ελλάδα.

(13)  Η μεθοδευμένη από τους τότε συμμάχους πολιτική μεταβολή, θεωρήθηκε σαν εχθρική στάση του Ελληνικού λαού προς την Συνεννόηση (Στις εκλογές της 1-11-1920, ο Ελ. Βενιζέλος δεν βγήκε ούτε βουλευτής, καθ’ όσον σκοπίμως δεν έθεσε υποψηφιότητα στην Κρήτη όπου θα εξελέγετο παμψηφεί, αλλά στον Πειραιά, όπου υπερτερούσαν οι φιλοβασιλικοί). Η Ιταλία εκμεταλλεύθηκε την κατάσταση, αντιτάχθηκε στην κατάληψη της Β.Η. από την Ελλάδα και τάχθηκε υπέρ της πλήρους εδαφικής ακεραιότητας της  Αλβανίας.

(14) Στις 17 Δεκ. 1920, η Αλβανία έγινε δεκτή στην ΚΤΕ σαν ανεξάρτητο κράτος. Το ζήτημα των νοτίων συνόρων της δεν συζητήθηκε κατά το 1920, αλλά επανήλθε προς συζήτηση στο Συμβούλιο των Πρεσβευτών των Μεγάλων Δυνάμεων (Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας) στις 9 Νοε. 1921 (Παρίσι).

(15) Το Συμβούλιο εξέδωσε την απόφασή του περί των νοτίων Αλβανικών συνόρων, όπως καθορίσθηκαν με το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (17-12-1913), μολονότι αυτό είχε ανατραπεί από το πρωτόκολλο της Κερκύρας (17-5-1914) και την απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Ειρήνης (14-1-1920).

γ. Γ΄ Φάση: (Μεσοπόλεμος-Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)

(1) Ο αντιπρόσωπος της Αλβανίας στην ΚΤΕ Φαν Νόλι (Οκτ.1920) είχε καταθέσει δήλωση σύμφωνα με την οποία η χώρα του αναλάμβανε την υποχρέωση να σεβασθεί τα θρησκευτικά και εκπαιδευτικά δικαιώματα των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών.

(2) Παρά την δήλωση εκείνη που ουσιαστικά αποτελούσε μια ακόμη αναγνώριση της Ελληνικότητας της Β.Η. και από τους ίδιους τους Αλβανούς, οι πιέσεις και οι διωγμοί του Ελληνικού πληθυσμού αυξάνονταν συνεχώς. Το Ελληνικό στοιχείο όμως πρόβαλλε σθεναρή αντίσταση και προσέφυγε στο Διεθνές δικαστήριο της Χάγης για τα δικαιώματά του, το οποίο με απόφασή του (Απρ. 1935), υπεχρέωσε την Αλβανία να επιτρέψει την επαναλειτουργία των Ελληνικών Σχολειών.

(3) Στο διάστημα του μεσοπολέμου, η Αλβανία κατέστη πολιτικό υποχείριο και οικονομικό προτεκτοράτο της Ιταλίας, η οποία (Ιταλία) τελικά την κατέλαβε και στρατιωτικά στις 7 Απριλίου 1939, με την απόλυτη συγκατάθεση των Αλβανικών αρχών.

(4) Στις 28 Οκτωβρίου 1940, η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ελλάδος και αμέσως μετά ακολούθησε και η Αλβανία που πλαισίωσε τον Ιταλικό στρατό με 14 Αλβανικά τάγματα και την Αλβανική χωροφυλακή.

(5) Ο Ελληνικός Στρατός πολεμώντας σκληρά στην Ήπειρο, στην Πίνδο, την Τρεμπεσίνα, την Κλεισούρα, την Χειμάρρα και αλλού απελευθέρωσε για τρίτη φορά τις Ελληνικές πόλεις και τα χωριά της Β.Η. Οι Βορειοηπειρώτες με ενθουσιασμό έλαβαν ενεργό μέρος στον αγώνα εναντίον των Ιταλών και των συμμάχων τους Αλβανών.

(6) Τον Απρίλιο του 1941 μετά την επίθεση των υπερτέρων γερμανικών δυνάμεων εναντίον της Ελλάδος, ολόκληρη η χώρα βρέθηκε υπό κατοχή, ενώ η Β.Η. δοκιμαζόταν και πάλι σκληρά από την τριπλή κατοχή (Ιταλοί-Γερμανοί-Αλβανοί).

(7) Τον Ι­ού­λι­ο 1942, ι­δρύ­θη­κε η ορ­γά­νω­ση των βο­ρει­ο­η­πει­ρω­τών Μέ­τω­πο Α­πε­λευ­θε­ρώ­σε­ως Βο­ρεί­ου Η­πεί­ρου ( Μ.Α.Β.Η), η ο­ποί­α α­πέ­βλε­πε στην α­να­θέρ­μαν­ση τής πα­τρι­ω­τι­κής  κι­νή­σε­ως των Βορειοηπειρωτών και την εν­σω­μά­τω­σή τους στον ελ­λη­νι­κό κορ­μό. Το κί­νη­μα αυ­τό εμ­πο­δί­στη­κε τό­σο α­πό τούς Ι­τα­λούς και Αλ­βα­νούς, ό­σο και α­πό το ε­νι­αί­ο μέ­τω­πο των βαλ­κα­νι­κών κομ­μου­νι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων. Τε­λι­κά δι­α­λύ­θη­κε α­πό τα πλήγ­μα­τα των κομ­μου­νι­στι­κών ο­μά­δων τού Εμ­βέρ Χό­τζα, σέ συ­νερ­γα­σί­α με τούς Έλ­λαδίτες ο­μο­ϊ­δε­ά­τες του. Τον ίδιο χρόνο οι Αλβανοί δολοφόνησαν τον αρχηγό της Βασίλειο Σαχίνη.

(8) Ο Ρόλος των «Τσάμηδων»

(α) Προ του Β Π.Π. στην περιοχή της Θεσπρωτίας κατοικούσαν και μουσουλμάνοι Αλβανοί (Τσάμηδες), οι οποίοι σαν μη Τούρκοι Μουσουλμάνοι είχαν εξαιρεθεί από την ανταλλαγή του πληθυσμού με την Τουρκία. Οι Τσάμηδες, (που ήσαν Έλληνες γεννίτσαροι, κατοικούντες στην περιοχή του Θύαμι-Τσάμι ποταμού, δηλ. Θυάμιδες-Τσάμηδες),  ίδρυσαν την εγκληματική οργάνωση KSILA (Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως) υπό την καθοδήγηση των Ιταλών, και επιδόθηκαν σε ομαδικές δολοφονίες Ελλήνων και λεηλασίες Ελληνικών περιουσιών.

(β) Με την αποχώρηση των Γερμανών οι «Τσάμηδες» απεχώρησαν από την Ελλάδα από τον φόβο των αντιποίνων για τα εγκλήματά τους. Αργότερα πολλοί από αυτούς μετείχαν στον Εμφύλιο στο πλευρό των Ελληνόφωνων κομμουνιστοσυμμοριτών.

δ.  Δ΄ Φάση: (Μεταπολεμική Περίοδος - Εμπόλεμη κατάσταση).

(1)   Με­τά την λή­ξη του Β΄ Παγ­κο­σμί­ου Πο­λέ­μου, τα σύ­νο­ρά της Αλ­βα­νί­ας τέ­θη­καν υ­πό δι­ε­θνή  α­να­θε­ώ­ρη­ση, ύ­στε­ρα α­πό αί­τη­μα της ελ­λη­νι­κής κυ­βερ­νή­σε­ως. Με το θέ­μα αυ­τό α­σχο­λή­θη­κε η δι­ά­σκε­ψη των 21 ε­θνών που έ­γι­νε στο Πα­ρί­σι. Στην συ­νε­δρί­αση της 30ης Αυ­γού­στου 1946, έ­γι­ναν ο­ξύ­τα­τες συ­ζη­τή­σεις λό­γω αν­τι­δρά­σε­ως του Σο­βι­ε­τι­κού Υ­πουρ­γού των Ε­ξω­τε­ρι­κών Μο­λό­τωφ, ο ο­ποί­ος πέ­τυ­χε τε­λι­κά την πα­ρα­πομ­πή του ζη­τή­μα­τος στο συμ­βού­λι­ο των τεσ­σά­ρων υ­πουρ­γών Ε­ξω­τε­ρι­κών των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων. Στην δι­ά­σκε­ψη των τεσ­σά­ρων Υ­πουρ­γών των Ε­ξω­τε­ρι­κών στην Νέ­α Υ­όρ­κη, συμ­φω­νή­θη­κε ό­τι η α­πό­φα­ση για την  Βό­ρει­ο Ή­πει­ρο θα λη­φθεί με­τά την υ­πο­γρα­φή της συν­θή­κης ει­ρή­νης με την Αυ­στρί­α και Γερ­μα­νί­α. Η συν­θή­κη ει­ρή­νης με την Αυστρία υ­πο­γρά­φτη­κε στην Μό­σχα στις 15 Μα­ΐ­ου 1955. Η συν­θή­κη ει­ρή­νης με την Γερ­μα­νί­α υ­πο­γρά­φτη­κε στη Μό­σχα στις 12 Σε­πτεμ­βρί­ου 1990, γε­γο­νός πού ο­δή­γη­σε στην έ­νω­ση των δύ­ο Γερ­μα­νι­ών. Υ­πο­λεί­πε­ται α­κό­μη η απόφαση για το   βο­ρει­ο­η­πει­ρω­τι­κό ζήτημα.

 Δυ­στυ­χώς οι ελ­λαδικές κυ­βερ­νή­σεις των τε­λευ­ταί­ων ε­τών, ε­πι­κα­λού­με­νες, άκουσον! άκουσον! την τε­λι­κή πρά­ξη τού Ελ­σίν­κι πε­ρί του α­πα­ρα­βί­α­στου των συ­νό­ρων, πά­γω­σαν το βο­ρει­ο­η­πει­ρω­τι­κό ζή­τη­μα, ό­σον α­φο­ρά στο ε­δα­φι­κόν του μέ­ρος!

Έχομεν άδικον ή είμαστε υπερβολικοί όταν χαρακτηρίζουμε ΟΛΕΣ τις μεταπολιτευτικές Ελλαδικές κυβερνήσεις, ανίκανες, ηττοπαθείς, ενδοτικές, υποτακτικές και εθνικά επιζήμιες;

Ό­μως, όπως πα­ρα­τη­ρεί ο κα­θη­γη­τής τού Πα­νε­πι­στη­μί­ου κ. Νίκ. Αν­τω­νό­που­λο­ς «…αι ε­δα­φι­καί δι­εκ­δι­κή­σεις ε­πί της Βο­ρεί­ου Η­πεί­ρου δεν αν­τί­κειν­ται εις την τελικήν πρά­ξιν του Ελ­σίν­κι της 1.8.1975, δι­ό­τι αυ­τή α­πα­γο­ρεύ­ει την βι­αί­αν  κα­τά­λη­ψιν  ε­δα­φών και ό­χι την ρύθ­μι­σιν εκ­κρε­μο­τή­των βά­σει συν­θη­κών. Α­πό την τε­λι­κήν πρά­ξιν του Ελ­σίν­κι της 1.8.1985 ε­πι­τρέ­πε­ται η με­τα­βο­λή των συ­νό­ρων δι’ ει­ρη­νι­κών μέ­σων και κα­τό­πιν συμ­φω­νί­ας, συμ­φώ­νως προς  το δι­ε­θνές δί­και­ον … Την  τε­λι­κή πρά­ξη του Ελ­σίν­κι  δεν δι­και­ού­ται να την ε­πι­κα­λεί­ται η Αλ­βα­νί­α, α­φού η ί­δια δεν την υ­πέ­γρα­ψε, και την υ­πέ­γρα­ψαν τα υ­πό­λοι­πα κρά­τη του τότε α­να­το­λι­κού συ­να­σπι­σμού».

(2) Η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου με υπόμνημά της (12-6-1942), είχε θέσει ενώπιον των Συμμάχων το θέμα της Β. Ηπείρου. Ακολούθησε κατά τον Ιούνιο 1945, ψήφισμα της Συνταγματικής Επιτροπής και σειρά υπομνημάτων της Ελληνικής Κυβερνήσεως ενώπιον του Συμβουλίου των Υπουργών Εσωτερικών των «Τεσσάρων» (ΗΠΑ-Ρωσία-Αγγλία-Γαλλία), αρμοδίου να εξετάσει το θέμα, με βάση την συμφωνία του Potsdam.

(3) Τις αξιώσεις της Ελλάδος για την Β.Η. έθεσε υπόψη των συναδέλφων του ο Bevin, ο υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας στο Συμβούλιο των τεσσάρων υπουργών στο Παρίσι (25-4-1946). Στην πρόταση του Bevin εναντιώθηκε ο ΥΠΕΞ της Σ.Ε. Μολότωφ, με αποτέλεσμα να παραπεμφθεί το θέμα στην επόμενη Σύνοδο του Συμβουλίου.

(4) Με αφορμή την διάσκεψη των 21 Εθνών που συνήλθε στο Παρίσι (29-7-1946), εισήχθη η σχετική πρόταση των τεσσάρων Υπουργών στην διάσκεψη της Ολομέλειας. Την ίδια ημέρα (29-7-1946), η Αμερικανική Γερουσία υιοθέτησε παμψηφεί το υπό της Επιτροπής των Εξωτερικών υποθέσεων εγκριθέν ψήφισμα (24-4-1946), περί παραχωρήσεως της Βορείου Ηπείρου και της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα.

(5) Στην συνεδρίαση της Ολομελείας της 30ης Αυγ. 1946, η Ελλάδα επέτυχε την εγγραφή του θέματος της Β.Η. στην ημερήσια διάταξη της συνελεύσεως του ΟΗΕ, αλλά κατόπιν νέας αντιδράσεως του Μολότωφ, αναγκάζεται να αποσύρει την εγγραφή και να επαναφέρει το θέμα στους «Τέσσαρες».

(6) Στην νέα διάσκεψη του ΟΗΕ (8-10-1946), η Ελλάδα δέχθηκε την οργισμένη επίθεση της Γιουγκοσλαβίας. Αναγκάσθηκε πάλι να αποσύρει τις αξιώσεις της και να παραπέμψει εκ νέου το θέμα στο Συμβούλιο των «Τεσσάρων». Έτσι, το Β/Η ζήτημα, έλαβε την μορφή ύποπτου διπλωματικού παιγνιδιού (εμπαιγμού) σε βάρος της Ελλάδος, με σαφείς τις προθέσεις των «Μεγάλων» να χρονοτριβούν και να αοριστολογούν αναθέτοντας το θέμα πότε σε διεθνείς οργανισμούς και πότε σε διεθνείς επιτροπές, με βασικό στόχο να εξαναγκάσουν την Ελλάδα να κουρασθεί και να εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια για διεκδίκηση των δικαίων της.

(7) Στις 21-11-1947, η Ελλάς εισήγαγε για πολλοστή φορά το θέμα της Β.Η. στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Όμως μία «διακοίνωση» των ΗΠΑ προς την Ελληνική Κυβέρνηση, την ίδια ημέρα, έγινε η αιτία του νέου παγώματος των Ελληνικών θέσεων για την Β.Η.

(8) Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η συζήτηση του Β/Η Ζητήματος, υπό την ανελέητη πίεση «Φίλων και Συμμάχων» και τις συνεχείς κωλυσιεργίες της διεθνούς διπλωματίας, ανεβάλλετο συνεχώς με αποτέλεσμα να παραμένει εκκρεμές και να απομακρύνεται σταδιακά η πιθανότητα δικαίας επιλύσεώς του.

(9) Έκτοτε η αλβανική ηγεσία ενθαρρυνόμενη ουσιαστικά από την απαθή αν όχι ύποπτη και φιλοαλβανική στάση της Διεθνούς διπλωματίας, επεδίωξε την πλήρη αφομοίωση του Ελληνικού στοιχείου, λαμβάνοντας καταπιεστικά και εξοντωτικά μέτρα, όπως φυλακίσεις, διασπορά Ελλήνων του Νότου σε περιοχές της Βόρειας Αλβανίας, μικτούς γάμους, αλλαγές ονομάτων και τοπωνυμίων, κατάργηση σχολείων, κλείσιμο εκκλησιών κλπ. με στόχο την αλβανοποίηση των βορειοηπειρωτικών περιοχών και τον εξαλβανισμόν των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών.

(10) Τον Σεπ. 1960, ενώ ομιλούσε ο πρωθυπουργός της Αλβανίας στο μέγαρο του ΟΗΕ, έγιναν πανελλήνιες μαχητικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και αποδοκιμασίας του εκ μέρους αποδήμων ομογενών.

(11) Τον Ιανουάριο του 1965, η Αμερικανική Γερουσία με επίσημη απόφασή της ομιλούσε για διαχωρισμό του Β/Η Έθνους που στέναζε υπό Κομμουνιστικό ζυγό.

(12) Το συνέδριο της ΑΧΕΠΑ ενέκρινε ψήφισμα υπέρ της απελευθερώσεως της Β.Η., ο δε πρόεδρος αυτής υποσχέθηκε κάθε ενίσχυση για την επιτυχία αυτού του σκοπού.

(13) Παρ’ ότι η Αλβανία δεν αναγνώριζε πολλά από τα δικαιώματα των Ελλήνων και περιόρισε την Ελληνική μειονότητα στις επαρχίες Αργυροκάστρου και Αγ. Σαράντα, αριθμώντας αυτή σε 58.000 άτομα μόνο (έναντι 400.000 που υπολογίζονταν ότι διαβιούσαν στην περιοχή), η Ελλάδα ουδέποτε απεμπόλισε τα δικαιώματά της στη Β.Η.

(14) Το 1971 μετά από μακρές διαπραγματεύσεις κρίθηκε σκόπιμη η αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας, με σκοπό την δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών. Στην απόφαση αυτή, η οποία αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο το προοίμιο της άρσεως της εμπόλεμης καταστάσεως Ε/Α που ίσχυε από το τέλος του Β΄ Π.Π., οδηγήθηκε η χώρα μας από την ανάγκη προστασίας των Ελλήνων της Β.Η.

(15) Παρά τις συνεχείς υποχωρητικές κινήσεις και φιλειρηνικές διαθέσεις των Ελλαδικών κυβερνήσεων, τίποτε δεν άλλαξε και ούτε δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες για καλυτέρευση των όρων διαβιώσεως της Ελληνικής Εθνικής μειονότητας. Το ίδιο συνέβη και μετά το 1987, όταν η τότε Ελληνική Κυβέρνηση, με μία απόφαση πολιτικής φύσεως και όχι θεσμικώς κατοχυρωμένη, προέβη στην άρση της εμ­πο­λέ­μου κα­τα­στά­σε­ως με­τα­ξύ Ελ­λά­δος και Αλ­βα­νί­ας, παύοντας έτσι αυτή να θεωρείται εχθρικό κράτος.

Η ε­νέρ­γει­α αυ­τή, υ­πήρ­ξε μο­νο­με­ρής, α­φού δεν υ­πεγράφη συν­θή­κη ει­ρή­νης, που να δι­α­σφα­λί­ζει τα ε­θνι­κά δί­και­α και τα αν­θρώ­πι­να δι­και­ώ­μα­τα των Βορειοηπειρωτών. Στην προ­κει­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση πα­ρα­βι­ά­στη­κε βα­σι­κή αρ­χή τού δι­ε­θνούς δι­καί­ου, πού προ­βλέ­πει ό­τι η εμ­πό­λε­μη κα­τά­στα­ση με­τα­ξύ δύ­ο κρα­τών τερ­μα­τί­ζε­ται με συν­θή­κη ει­ρή­νης, η ο­ποί­α ρυθ­μί­ζει ό­λες τίς εκ­κρε­μό­τη­τες με­τα­ξύ των δύ­ο αν­τι­πά­λων κρα­τών.

Η ε­νέρ­γει­α αυ­τή φα­νε­ρώ­νει το μει­ω­μέ­νο εν­δι­α­φέ­ρον τού ε­πι­σή­μου ελληνικού κρά­τους στο ε­θνι­κό αυ­τό θέ­μα, εξικνούμενον μέχρι των ορίων της εθνικής προδοσίας.

Πρωτοφανής  πράγ­μα­τι πολιτική τακτική στα δε­δο­μέ­να των διεθνών σχέ­σε­ων.

Πα­ράλ­λη­λα «ε­πι­βρά­βευ­ε» την Αλ­βα­νί­α για την στά­ση της σέ βά­ρος τής Ελ­λά­δος και ι­δί­ως των Βο­ρει­ο­η­πει­ρω­τών, α­φού η προ­στα­σί­α μό­νον των αν­θρω­πί­νων δι­και­ω­μά­των ό­χι ό­μως και των μει­ο­νο­τι­κών τους, ε­πα­φί­ε­το ό­χι στην ι­σχύ τού δι­ε­θνούς δι­καί­ου, αλ­λά στην «κα­λή θέ­λη­ση» των Σκιπετάρων-Αλβανών μαφιόζων-λησταρχοσυμμοριτών δι­κτα­τό­ρων, καταπατητών των αγίων και αιματοβαμμένων χωμάτων της Ελληνικής Βορείου Ηπείρου!!!.

Συνεχίζεται

  

---

1  Όλα τα τεύχη της εφημερίδας του έχουν δημοσιευθεί στο βιβλίο ‘Ελλάς και Αλβανία στις αρχές του εικοστού αιώνα’ του Θάνου Αναγνωστόπουλου- Παλαιολόγου, εκδοτικός οίκος Κυρομάνος.

2 Ο Ισμαήλ Κεμάλ Μπέι Βλόρα (αλβανικά: Ismail Qemal Bej Vlora), παλαιότερα Ισμαήλ Χακκί Μπέι Βλόρα (αλβανικά: Ismail Hakki bej Vlora), υπήρξε ο ιδρυτής του Αλβανικού Κράτους και ο πρώτος πρωθυπουργός της Αλβανίας. Γεννήθηκε στις 18 Απριλίου 1844 στον Αυλώνα (αλβανικά: Vlorë), πέθανε στην Ιταλία στις 24 Ιανουαρίου το 1919. Ο Ισμαήλ Κεμάλ ήταν ο πρώτος που υπέγραψε την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Αλβανίας (αλβανικά Deklarata e Pavarësisë së Shqipërisë). Ο Κεμάλ σπούδασε στην Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και μιλούσε και έγραφε απταίστως την ελληνική γλώσσα. Όταν βρισκόταν στην Πόλη (1901) πληροφορήθηκε ότι κινδύνευε να συλληφθεί με εντολή του Σουλτάνου. Έφυγε από την Πόλη και ήρθε στην Ελλάδα. Στην συνέχεια μετέβη και εγκαταστάθηκε στις Βρυξέλλες. Εκεί εξέδωσε αλβανική εφημερίδα, αλλά σε ελληνική γλώσσα, την οποία έγραφε ο ίδιος και μόνο η τελευταία της σελίδα, από το δεύτερο φύλλο που κυκλοφόρησε, ήταν γραμμένη στην αλβανική γλώσσα. Ο τίτλος της εφημερίδας ήταν: «ΣΩΤΗΡΙΑ». 

Το πρώτο φύλλο εκδόθηκε στις 15/28 Σεπτεμβρίου 1901. «Εν Βρυξέλλαις τη 15/28 7/βρίου 1901 Σάββατο». Έκδοση 4/σέλιδη μόνο στην ελληνική γλώσσα με την δήλωση ότι: «Τα επόμενα φύλλα θα εκδίδονται και εις την Τουρκικήν και Αλβανικήν γλώσσαν, πλην της Ελληνικής». Συνολικά εξέδωσε πέντε φύλλα, στις στήλες των οποίων έλεγε αλήθειες που υπηρετούσαν την προσέγγιση των δύο λαών. Διαβάστε τι έγραφε για την Ελλάδα και τους Έλληνες….