«..Η ΠΟΛΙΣ ΗΤΟΝ ΤΟ ΣΠΑΘΙΝ, Η ΠΟΛΙΣ ΤΟ ΚΟΝΤΑΡΙΝ, Η ΠΟΛΙΣ ΗΤΟΝ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙΝ ΤΗΣ ΡΩΜΑΝΙΑΣ ΟΛΗΣ…»1

ΜΕΡΟΣ 2ο

2. ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΛΩΣΕΩΣ

α. Αίτια

Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, την 29ην Μαΐου 1453, ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για το έθνος μας που προκαλεί πένθος σε κάθε Ελληνόφρονα, μέχρι και σήμερα. Τα αίτια του τραγικού αυτού γεγονότος, δεν εντοπίζονται μόνο στην στενή χρονική περίοδο που προηγήθηκε της αλώσεως, αλλά ανάγονται σε μια μακροχρόνια περίοδο δεκαετιών έως και δύο περίπου αιώνων, σταδιακής αποσυνθέσεως της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και εκκλησιαστικής ζωής του Γένους των Ελλήνων, καταπτώσεως της Ρωμηοσύνης.

Πολλά τα αίτια της παρακμής, αποσυνθέσεως και νομοτελειακής  αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως και πτώσεως της Αυτοκρατορίας μας. Τα σπουδαιότερα είναι:

1/. Ο οικονομικός μαρασμός- Η διαχρονική οικονομική κρίση (Βαρύτατη φορολογία των πολιτών, οικονομική εξαθλίωση, έλεγχος της αυτοκρατορικής οικονομίας από αλλοεθνείς και αλλοδόξους, κυρίως ταλμουδιστές ιουδαίους μεγαλεμπόρους και τραπεζίτες).

Η οικονομική κρίση, απόρροια λανθασμένων (συνεχών και επαναλαμβανομένων) ολιγαρχικής μορφής, οικονομικών πολιτικών των αυτοκρατόρων, αποτέλεσε ένα από τα βασικώτερα αίτια της Αλώσεως της Πόλης. Η συνεχής αύξηση της μεγάλης ιδιοκτησίας εις βάρος των μικρών ιδιοκτητών, η δυσβάστακτη φορολογία στους οικονομικά αδύναμους, η καταχρηστική επέκταση του θεσμού των «προνοιαρίων» (κατόχων πρόνοιας),2 καταπόνησαν τους μικροκαλλιεργητές, εγκαθιδρύοντας μια οικονομική ολιγαρχία, που τελικά οδήγησε στην κρίση.

Δεν διεφαίνετο ελπίδα εξόδου από αυτήν την κρίση, μέσω του εμπορίου, καθ’ όσον η οικονομία της Αυτοκρατορίας κυρίως λόγω των εμπορικών σχέσεων Ανατολής και Δύσεως και της ανεπαρκείας σε προϊόντα πρωτογενούς παραγωγής στην αχανή αυτοκρατορία. Η οικονομία, είχε περιέλθει στα χέρια των δυτικών και αλλογενών μεγαλοεμπόρων και εξηρτάτο εν πολλοίς από τις διαθέσεις των αλλογενών και αλλοδόξων δανειστών/τραπεζιτών .

Με αντάλλαγμα τον δανεισμό κεφαλαίων στο εξαντλημένο κράτος, άρχισε η εγκατάσταση Βενετών, Γενουατών και Ιουδαίων τραπεζιτών και μεγαλεμπόρων στην Κωνσταντινούπολη, όπου εντός ολίγου, είχαν μονοπωλήσει το εναπομείναν εμπόριο, τον δανεισμό, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν σύντομα ειδικά προνόμια και αργότερα να τους παραχωρηθούν ακόμη και εδαφικές εκτάσεις στην κυρίως Ελλάδα και στην Μεσογειακή ακτή. (Οι «ξένοι» του Πέραν και του Γαλατά, ήσαν στην πλειοψηφίαν τους, ταλμουδιστές Ιουδαίοι ή επήλυδες κάτοικοι ελεγχόμενοι από τους Ιουδαίους).

Περιοχές Ιουδαϊκών κοινοτήτων και δραστηριοτήτων, στην Κωνσταντινούπολη (15ος-17ος αι.)

1. Areas designated for Jewish settlement by Sultan Muhammad II in 1453.

2. The Jews' Bath is believed to have been in this neighborhood.

3. Area with a majority of Jewish inhabitants. Donme Joseph Nasi's famous residence, Belvedere, was near this quarter.

4. Site of a well-known printing press in the late 16^th century.

5. Near there was the Jewish cemetery which, according to the Armenian geographer, Inciciyan, owed its special sanctity to the fact that, lying on the Asiatic side of the Bosphorus, it was not separated by sea from the Holy Land.

6. Jews' Gate, one of the main Jewish quarters, in early Ottoman Istanbul. Some of the Jews transported from Salonika by Muhammad II are said to have been settled here. [After U. Heyd, "The Jewish Communities of Istanbul," Oriens, vol. 6, 1953].

Η Οικονομία κατά τους τελευταίους αιώνες της αυτοκρατορίας, ηλέγχετο από ξένους εμπόρους και Ταλμουδιστές-Ιουδαίους ή κρυπτο-ιουδαίους Τραπεζίτες. Έτσι, οι δυνατότητες για οικονομική ανάκαμψη της Αυτοκρατορίας είχαν περιορισθεί σημαντικά.

Πως οδηγήθηκε η αυτοκρατορία μας σ’ αυτήν την τραγική κατάσταση της οικονομικής εξαρτήσεως από αλλοεθνείς και αλλοδόξους;

Οι  συνεχείς κατακτήσεις  των Οθωμανών άνοιξαν νέους δρόμους οικονομικής δράσεως και εμπορίου. Στο πλαίσιο αυτών των πραγματικοτήτων οι Ιουδαίοι κάτοικοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανασυντάσσουν τις κοινότητές τους και αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους, θέτοντας τις βάσεις μιας νέας αρχής της ιουδαϊκής παρουσίας στον χώρο της χερσονήσου του Αίμου (Βαλκανίων) και της Μικράς Ασίας.

Μετά την κατάληψη της Προύσσας το 1326, από τους Τούρκους, η Ιουδαϊκή κοινότητα επανεγκαθίσταται στην Πόλη και αυξάνει τον αριθμό των μελών της και τις συναγωγές της, ενώ στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, η νέα πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους, η Αδριανούπολη, μετατρέπεται στο σημαντικότερο Ιουδαϊκό κέντρο της Χερσονήσου του Αίμου (Βαλκανικής), με πλούσια οικονομική, αλλά και πνευματική δραστηριότητα. Οι ιουδαϊκές ακαδημίες και σχολεία της Αδριανουπόλεως, η παρουσία και δράση επιφανών ραββίνων και η οικονομική άνθιση των μελών της ιουδαϊκής κοινότητας, γρήγορα μετατρέπουν την Αδριανούπολη σε πόλο έλξεως Ιουδαίων διωκομένων από την Ευρώπη – την Ουγγαρία το 1376, την Γαλλία το 1394, την Ισπανία το 1415.

Για τις μετακινήσεις αυτές, καθώς και για τις μεταγενέστερες, ρόλο έπαιξε όχι μόνο η οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα της Πόλης, αλλά και η περίφημη επιστολή του ουγγρικής καταγωγής ραββίνου της Πόλης Isaac Sarphati, με την οποία ο επιφανής αυτός Iουδαίος του πρώτου μισού του 15ου αιώνος, περιέγραφε στους διωκομένους ομόθρησκούς του, των χωρών της Κεντρ. Ευρώπης, την ασφάλεια που παρείχε η οθωμανική Αυτοκρατορία στους Ιουδαίους, τις ομορφιές των πόλεων και της υπαίθρου και τις μεγάλες οικονομικές προοπτικές πού η ζωή άνοιγε μπροστά τους.

Έγραφε εκείνος ο ραββίνος… «Εδώ, στην γη των Τούρκων, δεν υπάρχει τίποτε που να μας κάνει να παραπονεθούμε. Έχουμε μεγάλη περιουσία, πολύς χρυσός και άργυρος βρίσκεται στα χέρια μας. Δεν πιεζόμαστε από βαρείς φόρους και το εμπόριό μας είναι ελεύθερο και ανεμπόδιστο. Πλούσιοι είναι οι καρποί της γης. Τα πάντα είναι φθηνά και ο καθένας μας ζει σε ειρήνη και ελευθερία… εμπρός αδέλφια μου… συγκεντρώστε τις δυνάμεις σας και ελάτε σε μας. Εδώ θα είστε ελεύθεροι από τους εχθρούς σας, εδώ θα βρείτε ανάπαυση… Ο δρόμος της Τουρκίας είναι ο δρόμος της ζωής…».

Jewish communities in Anatolia3

Jewish communities in Anatolia flourished and continued to prosper through the Turkish conquest. When the Ottomans captured Bursa in 1324 and made it their capital, they found a Jewish community oppressed under Hellenic Empire [Romania (Byzantine)] rule. The Jews welcomed the Ottomans as saviors. Sultan Orhan gave them permission to build the Etz ha-Hayyim (Tree of Life) synagogue which remained in service until 50 years ago.

Early in the 14th century, when the Ottomans had established their capital at Edirne, Jews from Europe, including Karaites, migrated there.4

Similarly, Jews expelled from Hungaryin 1376, from France by Charles VI in September 1394, and from Sicily early in the 15th century found refuge in the Ottoman Empire. In the 1420s, Jews from Salonika then under Venetian control fled to Edirne.5

Ottoman rule was much kinder than Hellenic (Byzantine) rule had been. In fact, from the early 15th century on, the Ottomans actively encouraged Jewish immigration. Western European Jews received three invitations to settle in the Ottoman Empire. Two were from Muslim sultans, Muhammad (Mehmet) II in the middle of the 15th century and Bayazid II in 1492. The third came in a letter sent by Rabbi Yitzhak Sarfati (from Edirne) in 1454 to Jewish communities in Europe in the first part of the century that "invited his coreligionists to leave the torments they were enduring in Christiandom and to seek safety and prosperity in Turkey."

Rabbi Sarfati wrote that “here every man dwells at peace under his own vine and fig tree.”6

When Mehmet II "the Conqueror" took Constantinople in 1453, he encountered an oppressed Romaniot (Byzantine) Jewish community which welcomed him with enthusiasm. Sultan Mehmet II issued a proclamation to all Jews "... to ascend the site of the Imperial Throne, to dwell in the best of the land, each beneath his Dine and his fig tree, with silver and with gold, with wealth and with cattle...".7

Later, in 1470, Jews expelled from Bavaria by Ludvig X found refuge in the Ottoman Empire.8

Over the centuries an increasing number of European Jews, escaping persecution in their native countries, settled in the Ottoman Empire. In 1537 the Jews expelled from Apulia (Italy) after the city fell under Papal control, in 1542 those expelled from Bohemia by King Ferdinand found a safe haven in the Ottoman Empire.9

By 1477, Jewish households in Κonstantinopolis numbered 1,647 or 11% of the total. Half a century later, 8,070 Jewish houses were listed in the city.   

2/. Η ηθική σήψη-διαφθορά στην Διοίκηση (πολιτική και εκκλησιαστική), την Δικαιοσύνη και σ’ όλο τον κρατικό μηχανισμό.

Κάθε φορά που την πενία συνοδεύει η διαφθορά, το αποτέλεσμα είναι τραγικό: Εκπεσμός των ηθικών αξιών, αδιαφορία προς τα υψηλά ιδανικά,  και βεβαία καταστροφή.

Η άλωση ήταν η κατάληξη μιας μακροχρόνιας αποσυνθέσεως της πολιτικής, οικονομικής και εκκλησιαστικής υποστάσεως του Γένους των Ρωμηών/Ελλήνων, της Ρωμηοσύνης.

Η Κωνσταντινούπολη ουσιαστικώς, δεν αλώθηκε ούτε από την στρατιωτική δύναμη του Μεχμέτ (Μωάμεθ) του Β΄ του επιλεγομένου Πορθητού, ούτε από το ανώτερο πυροβολικό του, ούτε από το άνοιγμα της Κερκόπορτας, ούτε από την αποδεδειγμένη προδοσία των Παπικών που δεν ενίσχυσαν τον Αυτοκράτορα.

Η άλωση της Πόλης ήταν η μοιραία και αναπόφευκτη κατάληξη της σοβούσης τους δύο τελευταίους αιώνες, κοινωνικής αναρχίας και διοικητικής αποσαθρώσεως, της κοινωνικής διαφθοράς και της προκλητικής ανισότητος.

Η εξαθλίωση του δημόσιου βίου, η ανάρρηση σε δημόσια αξιώματα ανάξιων, φαύλων και φιλήδονων ανθρώπων, η διαφθορά των αξιωματούχων, η ηττοπάθεια των αρχόντων….

Οι προσωπικές φιλοδοξίες αυτοκρατόρων και μελών «επιφανών οικογενειών» που έθεταν αυτές υπεράνω των εθνικών συμφερόντων, της μακραίωνης και ένδοξης ιστορίας των Ελλήνων, της πνευματικής ταυτότητος και κοινωνικής συνοχής των Ρωμηών. Οι ανταγωνισμοί για την εξουσία έφθαναν αρκετές φορές σε βιολογική εξόντωση των ανταγωνιστών-αντιπάλων τους.

Σκάνδαλα δολοφονίες και μηχανορραφίες εδημιούργησαν σταδιακώς τον γνωστόν όρον «Βυζαντινισμός» (Ο όρος επικράτησε να λέγεται μετά τον 17ον αιώνα. Ακριβέστερος θα ήταν ό όρος «δολοπλόκος ελλαδισμός»).

Η φιλαργυρία, η διαπλοκή και η διαφθορά, οδήγησαν στην αποδυνάμωση του κράτους, προετοιμάζοντας το έδαφος για την Άλωση της Πόλης, δεκαετίες πριν. Η κατάσταση περιεγράφη λεπτομερώς, από τον Γεννάδιο, τον πρώτο Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως μετά την Άλωση. Όπως βρέθηκε σε χειρόγραφη εξομολόγησή του, η παρακάτω «κατάθεση ψυχής», περιγράφει την ηθική κατάπτωση εκείνων των καιρών:

«Κύριε! Διασκορπιστήκαμε παντού. Γελοιοποιηθήκαμε όχι μόνο στα μάτια των γειτόνων μας αλλά και όλων των ανθρώπων. Μας κοροϊδεύουν και μας χλευάζουν όλοι γύρω μας. Γίναμε παράδειγμα συμφοράς στην ανθρώπινη ζωή. Κύριε, γιατί τα επέτρεψες αυτά σε μας; Γιατί ο θυμός σου μας κατέκαυσε;…Είμαστε διεφθαρμένοι και σιχαμεροί σε ό,τι κάνουμε. Δανείζαμε χρήματα με τόκο και παίρναμε δωροδοκίες από αθώους ανθρώπους. Αποστραφήκαμε την δικαιοσύνη και τον έλεγχο. Οι ζυγαριές μας ήταν άνισες. Τα χρήματά μας ήταν παράνομα».

3/.  Η δημογραφική και Εθνολογική αλλοίωση

Από το 13ο αιώνα, ο Ελληνισμός διασπάστηκε σε επί μέρους περιοχές, υπό ξένους δυνάστες. Αλλόφυλοι μισθοφόροι, διείσδυσαν στον στρατό και στην διοίκηση του κράτους. Κατά την περίοδο των Κομνηνών, οι μονάδες των μισθοφόρων διαιρούνταν απλά κατά εθνότητα και ονομάζονταν σύμφωνα με την χώρα προελεύσεώς τους: Ιγγλίνοι (Άγγλοι), Φράγκοι, Σκυθικοί, Λατινικοί, κτλ.

Το Ελληνικό/Ρωμαίϊκο στοιχείο που ήταν η καρδιά και ο θεματοφύλακας της Ρωμηοσύνης, διαβρώθηκε και αποδυναμώθηκε. Αποτέλεσμα ήταν η χαλάρωση της ισχύος του και η πρόκληση μιας καταλυτικής εθνολογικής αλλοιώσεως που επέφερε σταδιακώς την απίσχναση του Ελληνισμού και της Ορθοδόξου πίστεως.

4/. Οι εμφύλιοι πόλεμοι (1321-1328, 1341-1355) και η εσωτερική αναρχία.10

Οι εμφύλιοι πόλεμοι (1321-1328, 1341-1355), και η εσωτερική αναρχία είχαν επιφέρει εθνολογική αιμορραγία και δημογραφική συρρίκνωση.

Το Ρωμαίϊκο κράτος δεν είχε προλάβει ακόμη να διανύσει μια περίοδο σταθερότητας μετά την αποκατάσταση της Ορθοδοξίας και τα μέτρα για την ανόρθωση της οικονομίας από τον Ανδρόνικον Β΄, όταν το τάραξαν εκ νέου δύο εμφύλιοι πόλεμοι που διήρκεσαν με κάποιες διακοπές από το 1321 ως το 1354. Επρόκειτο ουσιαστικά για ενδοδυναστικές έριδες, η ανάμιξη ωστόσο σε αυτές ξένων δυνάμεων και διάφορων πολιτικών και κοινωνικών ομάδων, αντίθετων προς το πνεύμα της Ρωμηοσύνης, τους προσέδωσε αντίστοιχα πολιτικό ή κοινωνικό χαρακτήρα, ενώ η δριμύτητά τους επιτάχυνε την εσωτερική κατάρρευση της αυτοκρατορίας. Αναμφίβολα οι εμφύλιοι πόλεμοι αποδυνάμωσαν ακόμα πιο πολύ, την ήδη χειμαζόμενη αυτοκρατορία.

Ο Α΄ Παλαιολόγειος εμφύλιος πόλεμος (1319-1327).

Το 1321 ξεκίνησαν οι συγκρούσεις ανάμεσα στον γηραιό Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο και στον εγγονό του Ανδρόνικο Γ΄. Ο Ανδρόνικος Β΄ θεωρούσε τον εγγονό του ηθικό αυτουργό του θανάτου του γιου του Μιχαήλ Θ΄, ενώ ο Ανδρόνικος Γ΄ ως νέος φέρελπις διάδοχος εποφθαλμιούσε την εξουσία. Ο Ανδρόνικος, έχοντας ως συνεργάτη του τον Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό, κατόρθωσε μετά από 7 χρόνια εμφυλίου πολέμου, το 1328, να εκτοπίσει με ήπιο πραξικόπημα τον παππού του Ανδρόνικο Β΄ και να ανέλθει στον θρόνο.

Ο πόλεμος αυτός εξασθένισε την Αυτοκρατορία, επέτρεψε στους Σέρβους (παραδοσιακούς συμμάχους του Ανδρόνικου Β΄) και τους Βούλγαρους, να αναμιχθούν στις εσωτερικές υποθέσεις της Αυτοκρατορίας. Η οθωμανική προέλαση στην Μικρά Ασία συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση. Ο Ανδρόνικος Γ΄, ιεράρχησε ως πρώτη προτεραιότητα της εξουσίας του, την ανακοπή της οθωμανικής πλημμυρίδος. Έχοντας εξασφαλίσει την συμμαχία των Σελτζούκων τούρκων, ηγήθηκε ο ίδιος του αυτοκρατορικού εκστρατευτικού σώματος και έσπευσε να συναντήσει σε μάχη τους Οθωμανούς τούρκους11 υπό την ηγεσία του Ορχάν.12

Ήταν η τελευταία φορά που Ρωμηός αυτοκράτορας με αυτοκρατορικές δυνάμεις, προήλαυνε στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, προκειμένου να απελευθερώσει τις υπόδουλες περιοχές. Έκτοτε η όποια ελπίδα των Ελλήνων Ρωμηών (Βυζαντινών) για απελευθέρωση του εσωτερικού της Μικράς Ασίας, θα βασιζόταν στις ορέξεις της Δύσεως. Το 1329 ο αυτοκρατορικός στρατός ηττήθηκε από τον Ορχάν, στην μάχη του Πελεκάνου. Η επόμενη ήττα των Ρωμηών στην μάχη της Φιλοκρήνης το 1331, είχε σαν αποτέλεσμα το προπύργιο της Ρωμηοσύνης και του αντιλατινικού αγώνα, η ένδοξη Νίκαια, να περιέλθει στην εξουσία των Οθωμανών.

Το 1345 οι Οθωμανοί είχαν ήδη εξασφαλίσει πρόσβαση στα Δαρδανέλια, με δυνατότητα διαπεραιώσεως στην Ευρώπη. Ο Ανδρόνικος Γ΄ ωστόσο, κατόρθωσε να συγκρατήσει την προέλαση των Σέρβων και των Βουλγάρων, σε Μακεδονία και Θράκη αντίστοιχα.

Όταν πέθανε το 1341, ένας νέος εμφύλιος πόλεμος έμελλε να προκαλέσει δυσεπίλυτα προβλήματα στην ήδη αποδυναμωμένη και κατ’ όνομα μόνο, αυτοκρατορία.                        

Η Αυτοκρατορία-απολειφάδι και η ευρύτερη περιοχή, το 1450.

  

Ο Β΄ Παλαιολόγειος εμφύλιος πόλεμος (1341-1347).

Διάδοχος του Ανδρόνικου Γ΄ ήταν ο εννιάχρονος γιος του Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος. Τηρουμένων των αναλογιών δεν μπορούσε να κυβερνήσει πριν την ενηλικίωση του. Ο μέγας δομέστικος Ιωάννης Καντακουζηνός, ως κοντινός φίλος του πατέρα του και βασικός συντελεστής στις επιτυχίες του, ανέλαβε την αντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του Ιωάννη Ε΄. Οι συμφορές όμως για την αυτοκρατορία ήταν ασταμάτητες. Σύντομα διαμορφώθηκε κοινό μέτωπο κατά του Καντακουζηνού, καθώς συνασπίστηκαν εναντίον του η μητέρα του διαδόχου Ιωάννη, Άννα της Σαβοΐας, ο μέγας δούκας Αλέξιος Απόκαυκος και ο πατριάρχης Ιωάννης ΙΔ΄ Καλέκας, συναπαρτίζοντας την περίφημη Αντιβασιλεία. Ο Ιωάννης Καντακουζηνός φιλοδοξούσε την επικυριαρχίαν...

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα αίτια, επιδείνωσαν την ήδη τραγική κατάσταση της αυτοκρατορίας.

5/. Η υποκριτική και προδοτική στάση της παπικής Δύσεως μετά το οριστικό Σχίσμα, ιδιαίτερα κατά την Δ΄ Σταυροφορίαν (1204).

Τα 57 χρόνια της Φραγκοκρατίας (1204-1261) εβάρυναν πολύ στα πεπραγμένα της αυτοκρατορίας. Να μην λησμονούμε και τις λεηλασίες σε βάρος του πνευματικού και υλικού πλούτου της Αυτοκρατορίας (1204). Σύμφωνα με τον Βιλλεαρδουΐνο, η αξία μόνο του κλαπέντος χρυσού, έφθασε στο τεράστιο ποσόν των 800.000 μάρκων της εποχής13.

Κατά την πολιορκία της Πόλης, κάναμε το ολέθριο λάθος να ζητήσουμε βοήθεια από τους ορκισμένους εχθρούς της Ορθοδοξίας, τους παπικούς Δυτικο-ευρωπαίους, που ως κατακτητές, με τις αλλεπάλληλες Σταυροφορίες, είχαν μεταβάλει τους Ρωμηούς της αυτοκρατορίας, ιδιαιτέρως τους Έλληνες το γένος, σε δουλοπάροικους.

Τα Ευρωπαϊκά αυτά αρπακτικά του αντίχριστου-αρχιαιρεσιάρχη πάπα, αντί να καταλάβουν την Παλαιστίνη και να την απελευθερώσουν από τους απίστους, όπως ισχυρίζοντο, φέρθηκαν ύπουλα και άνανδρα και άλωσαν την Κωνσταντινούπολη, παραβιάζοντας κάθε έννοια Χριστιανικής αγάπης, ανθρωπισμού, και εθνικής κυριαρχίας. Για πάνω από μισό αιώνα, κατέκλυσαν την Επτάλοφο Πόλη μας και έγιναν αιτία και προγεφύρωμα, για να περάσουν αργότερα οι Οθωμανοί και να κατακλύσουν με την σειρά τους την Ανατολή και μεγάλο μέρος της Δύσεως.

Ο Πάπας και οι βασιλείς της Δύσεως, μιαροί πολέμιοι της Ρωμηοσύνης, δεν στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων/Ρωμηών αυτοκρατόρων στις δύσκολες περιόδους της τουρκικής επεκτατικότητος, παρ’ όλο που αρχικά είχαν υποσχεθεί υποστήριξη. Τελικά, απέστειλαν έναν μικρό στόλο πλοίων και λίγες εκατοντάδες στρατιωτών που υπάκουγαν στις εντολές ενός αμφιλεγομένου προσώπου, και ριψάσπιδος, όπως αποδείχθηκε, του Ιουστινιάνη.

Οι Ρωμηοί έπρεπε να προσέξουν και να προφυλαχτούν όχι μόνο από τους Οθωμανούς τούρκους, αλλά και από τους κατά καιρούς εμφανιζόμενους φραγκοπαπικούς αιρετικούς Εικονομάχους. Ο αυτόπτης μάρτυρας Νικήτας Χωνιάτης, μας περιγράφει τους Ευρωπαίους – Φράγκους «Σταυροφόρους», ως εικονομάχους της Δ΄ Σταυροφορίας, μετά την πρώτη άλωση από αυτούς της Βασιλεύουσας, με τα ακόλουθα λόγια, που ίσως αποτελούν μία πρώτη βάσιμη αιτιολογία γιατί οι Ρωμηοί προτιμούσαν το σαρίκι των τούρκων αντί της παπικής τιάρας. Γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης για τους κατακτητές της Πόλης, δήθεν πολιτισμένους Ευρωπαίους:

«Έσπαζαν τις άγιες εικόνες και πετούσαν τα ιερά λείψανα των Μαρτύρων σε τόπους που ντρέπομαι να αναφέρω, σκορπίζοντας παντού το σώμα και το αίμα του Σωτήρος… Όσο για την βεβήλωση της Μεγάλης Εκκλησίας, κατέστρεψαν την Αγία Τράπεζα και μοιράστηκαν τα κομμάτια της… Κι’ έφεραν άλογα και μουλάρια μέσα στην εκκλησία, για να κουβαλήσουν ευκολότερα τα ιερά σκεύη και τον άμβωνα και τις θύρες και όποιο άλλο πέπλο μπορούσαν να βρουν. Κι όταν κάποια από αυτά τα ζώα γλιστρούσαν κι’ έπεφταν, τα σκότωναν με τα σπαθιά τους, λερώνοντας την εκκλησία με το αίμα και τις ακαθαρσίες τους.

Κάθισαν μια κοινή πόρνη στον πατριαρχικό θρόνο, από όπου εκτόξευε ύβρεις κατά του Ιησού Χριστού. Και τραγούδησε χυδαία τραγούδια και χόρευε άσεμνα στον ιερό χώρο… ούτε έδειξαν έλεος στις ενάρετες γυναίκες, στις αθώες κοπέλες ή και στις παρθένες τις αφιερωμένες στο Θεό…».

Ο Η. Gregoire, αναφερόμενος στην Δ΄ Σταυροφορία ομιλεί για «αίσχος της Δύσεως», ο Colin Morris παρατηρεί ότι η άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους λατίνους ήταν η καταστροφή της Χριστιανοσύνης («the Latin capture of Constantinople was a disaster for Christendom»), ο δε St. Ranciman, στο κλασικό έργο του για τις Σταυροφορίες, δεν διστάζει να γράψει, ότι:

«…δεν υπήρξε ποτέ μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας από τη Δ΄ Σταυροφορία».

Είναι γεγονός ότι η συμπεριφορά των σταυροφόρων μετά την άλωση της Πόλης (13 Απριλίου 1204), τεκμηριώνει αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Οι Φράγκοι «χριστιανοί», διέπραξαν ακατονόμαστες πράξεις αγριότητας και θηριωδίας. Φόνευαν αδιακρίτως γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Λεηλάτησαν και διήρπασαν τον πλούτο της «βασίλισσας των πόλεων του κόσμου».

Στην διανομή των λαφύρων μετέσχε, κατά την συμφωνία με τους παπικούς ληστές, και ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ΄ (1198-1216).

Και το χειρότερο: Πυρπόλησαν το μεγαλύτερο μέρος της Πόλης και εξανδραπόδισαν μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της. Μόνο την πρώτη ημέρα δολοφονήθηκαν 7.000 κάτοικοι. Ιδιαίτερος και επιλεγμένος στόχος των (αντίχριστων) σταυροφόρων, ήταν ο ορθόδοξος Κλήρος.

Επίσκοποι και άλλοι κληρικοί (ιερείς, μοναχοί), υπέστησαν φοβερά βασανιστήρια και κατασφάζονταν με πρωτοφανή μανία. Ο Πατριάρχης (Ιωάννης Γ΄) μόλις μπόρεσε, ανυπόδυτος και γυμνός, να περάσει στην απέναντι ακτή. Εσυλήθησαν οι ναοί και αυτή η Αγία Σοφία, σε πρωτοφανείς σκηνές φρίκης. Στην λεηλασία πρωτοστατούσε ο παποφραγκικός (λατινικός) κλήρος.

Επί πολλά χρόνια τα πλοία των δυτικών λεηλατών, μετέφεραν θησαυρούς από την Πόλη στην Δύση, όπου ακόμη και σήμερα κοσμούν «εκκλησίες», μουσεία και ιδιωτικές συλλογές. Βασικός τόπος συγκεντρώσεως των διαρπαγέντων θησαυρών ήταν ο ναός του Αγίου Μάρκου στη Βενετία.

Ένα μέρος των θησαυρών (κυρίως χειρόγραφα) καταστράφηκε. Μέγα μέρος από τους ελληνικούς θησαυρούς της Ρωμηοσύνης, του Αγίου Μάρκου, εκποιήθηκε το 1795 από την Βενετική Δημοκρατία, για πολεμικές ανάγκες.

Μετά το 1204, η Πόλη δεν μπόρεσε να ανακτήσει την αρχική της αίγλη και δύναμη και όλα έδειχναν πως βαδίζει στην τελική πτώση. Το παποφραγκικό πλήγμα εναντίον της ήταν τόσο δυνατό, που από τον 13ο αι. η Κωνσταντινούπολη ήταν «μια πόλη καταδικασμένη να χαθεί».

6/. Ο προδοτικός ρόλος της Ιουδαϊκής κοινότητος στην Κωνσταντινούπολη.

-Η πανεπιστημιακή καθηγήτρια, συγγραφέας, ερευνήτρια των πηγών για τα αίτια της Αλώσεως, Μαρούλα Ευθυμίου, μας λέγει μεταξύ των άλλων ότι:

«….κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, η στάση και τα αισθήματα των Εβραίων της Κωνσταντινούπολης κατά την κρίσιμη ώρα της τελικής επίθεσης του Μωάμεθ του Πορθητή είναι δύσκολο ν’ ανιχνευθούν, ιδιαίτερα, μάλιστα, όσο ελλείπουν οι σχετικές πηγές της εποχής».

-Μία αποκάλυψη, που προκύπτει από ένα σουλτανικό κείμενο του 1604 και αναφέρεται στις μέρες της πολιορκίας της Πόλης, επιβεβαιώνει τον προδοτικόν ρόλον των Ιουδαίων της Πόλης. Ο Σουλτάνος, σ’ αυτό το κείμενο τονίζει με έμφαση ότι, «οι Εβραίοι που βρίσκονταν στην Πόλη (ΣΣ: Στο κείμενο αναφέρεται ως Ισταμπούλ), δεσμεύτηκαν μυστικά σε έναν από τους επιφανείς προγόνους μου, τον Μεχμέτ Χάν να μην παράσχουν βοήθεια και αρωγή στον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, όταν αυτός ο Μωάμεθ κατέκτησε αυτή την πόλη και ότι ο πρόγονός μου δεσμεύτηκε απέναντί τους, ότι δεν θα πειραχτούν κλπ».

-Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την άλωση της Πόλης, ούτε η Ιουδαϊκή συνοικία πειράχτηκε από τον Μωάμεθ, ούτε καμμία Ιουδαϊκή περιουσία (κάτι ανάλογο έγινε το 1922 στην Σμύρνη. Τυχαίον; Ασφαλώς όχι).

-Ο ανεφοδιασμός του στρατού του Μωάμεθ εγένετο από τους Ιουδαίους εμπόρους της Θεσσαλονίκης και της Αδριανουπόλεως. Ο Ούγγρος μηχανικός (Ουρβανός) που κατεσκεύασε την περίφημη «μπομπάρδα» το πρωτοφανές για την εποχή του κανόνι, ήταν κατά πιθανήν εκδοχήν, Ιουδαϊκής καταγωγής!

-Οι Τούρκοι μετά την άλωση της Πόλης, αιχμαλώτισαν 60.000 Έλληνες ανάμεσά τους και μερικούς Λατίνους τους οποίους επώλησαν ως σκλάβους στους Ιουδαίους δουλεμπόρους14.

-Σχεδόν όλοι οι οικονομικοί σύμβουλοι και χρηματοδότες των Σουλτάνων ήσαν Ταλμουδιστές Ιουδαίοι ή ντονμέδες, οπως ο Δον Ιωσήφ Ναζής (Τραπεζίτης του Σουλεϊμάν Β΄), ο Χεκίμ Γιακούμπ (Ιατρός-Υπ. Οικονομικων του Μωάμεθ), ο Μωσέ Χαμόν (Ιατρός Μωάμεθ), κ.α.

-Το περίεργο άνοιγμα της Κερκόπορτας προήλθε από την περιοχή της Ιουδαϊκής κοινότητος στο Πέραν (Υπήρχε η οργάνωση «Γκαρέμπια» που συνείργησε μυστικώς στην προδοσία και κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως). Δεν είναι παράξενο λοιπόν, γιατί ο λαός και οι αξιωματούχοι κατά το συλλείτουργο-βδέλυγμα Ορθοδόξων-Παπικών (12 Δεκ 1452), που έγινε δυστυχώς με την «ευλογία» του αυτοκράτορος, στην Αγία Σοφία, διαδήλωναν κραυγάζοντες: «Κάτω οι Εβραίοι».

 

Συνεχίζεται

---

1 Όπως υποσ.1 του 1ου μέρους.

2 Προνοιάριοι: Στρατιωτικοί στους οποίους ο αυτοκράτορας παραχωρούσε αγροτικές εκτάσεις ή το δικαίωμα εισπράξεως φόρων σε μια περιοχή με αντάλλαγμα την παροχή στρατιωτικής υπηρεσίας.

3 Bασικές Πηγές:

-Guleryuz, Naim Avigdor. “The Turkish Jews: 700 Years of Togetherness”, Gozlem (2009);

-The Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary Anti-Semitism and Racism, Annual Report 2005 - Turkey;

-Encyclopaedia Judaica. © 2008 The Gale Group.

4 Mark Alan Epstein, "The Ottoman Jewish Communuties and their role in the 15th and 16th centuries".

5 Joseph Nehama, "Histoire des Israelites de Salonique".

6 Bernard Lewis, "The Jews of Islam".

7 Encyclopedia Judaica, Volume 16, page 1532.

8 Avram Galante, "Histoire des Juifs d'lstanbul", Volume 2.

9 H. Graetz, "History of the Jews".

10 Οι ύστεροι βυζαντινοί χρόνοι ως οδοδείκτης της συνέχειας του Έθνους (μέρος Γ΄) Published On 11/11/2016 » 914 Views» By ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ » ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΟΝΤΟΣ, ΠΡΩΤΗ ΣΕΛΙΔΑ... (Ιωάννης- Ανδρέας Γουδέλης). Διαβάστε περισσότερα www.elkosmos.gr/i-isteri-vizantini-chroni-os-ododiktis-tis-sinechias-tou-ethnous-meros-g/ www.elkosmos.gr

11 Το οθωμανικό κράτος ήταν αρχικά ένα από τα πολλά μικρά κρατίδια που προέκυψαν στην Μικρά Ασία κατά την διάρκεια και μετά την κατάρρευση του κράτους των Σελτζούκων Τούρκων, στα τέλη του 13ου και στις αρχές του 14ου αιώνα. Το όνομά του προέρχεται από τον Οσμάν (ή Οθμάν), ιδρυτή της φερώνυμης δυναστείας των Οσμανλιδών, ή Οθωμανών τούρκων, όπως είναι ευρύτερα γνωστή.

Η πρώϊμη επέκταση του Οθωμανικού κράτους, υπό τους Οσμάν Α΄, Ορχάν, Μουράτ Α΄, και Βαγιαζήτ Α΄ έγινε εις βάρος της αυτοκρατορίας μας. Η Προύσα (σημερινή Μπούρσα) έπεσε το 1326 και η Αδριανούπολη (σημερινό Εντίρνε) το 1361, γενόμενες με την σειρά τους πρωτεύουσες της αυτοκρατορίας. Οι Οθωμανοί σταδιακά, απορρόφησαν τα άλλα κρατίδια και κατά την διάρκεια της δυναστείας του Μωάμεθ Β΄ (1451-81) υπεσκέλισαν όλες τις άλλες τοπικές τουρκικές δυναστείες.

12 Ο Ορχάν (1281-1362) ήταν πρωτότοκος γιος του ιδρυτή του οίκου των Οσμανιδών Οσμάν Α΄ και της Μαλχούν Χατούν.

13 -Νικήτας Χωνιάτης/Ακομινάτος (1155-1216), Χρονική Διήγησις (Ιστορία Κωνσταντινουπό-λεως από το 1118 έως το 1207).

-Gunther von Pairis (1150-1220) Κιστερκιανός μοναχός. Αφηγείται την ιστορία της αλώσεως σύμφωνα με μαρτυρία του Μάρτιν του Pairis, αββά, που συνόδευσε τους σταυροφόρους. (Hystoria Constantinopolitana).

-Σερ Εντγουϊν Πήαρς, Η άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, το 1204.

-Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουΐνος Χρονικό της κατακτήσεως της Κωνσταντινουπόλεως.

-Η Δ΄ Σταυροφορία και η πρώτη άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, Νίκος Μοσχονάς, Ινστ. Βυζ,. Ερευνών, ένθετο «Εστία Ημέρες» Εφ. Καθημερινή 1-11-1998.

-Το Βυζάντιο και Εμείς, Σερ Στήβεν Ράνσιμαν.                  

14 Εγκ. ΗΛΙΟΣ, τ.11^ος, σ.897.