ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ (ΣΚΙΠΕΡΙΑ) ΚΑΙ ΤΟΥΣ «ΑΛΒΑΝΟΥΣ»/ΣΚΙΠΕΤΑΡΟΥΣ

                   Α λαστόρων προτεκτοράτον των ΗΠΑ.1

                   Λ ευκή Χώρα2

                   Β ατικανού και Αυστρο-Ουγγαρίας έκτρωμα.

                   Α ρπακτή γη, Ελληνικής κυριότητος.3

                   Ν εοελληνικής Ιστορίας πλαστογραφία.

                    Ι λλυρικής ιστορίας σφετεριστής.

                   Α ντρον Ανήμερων Σκιπετάρων.4

Η σημαία των Σκιπετάρων (ως Τουρκαλβανών) επί Οθωμανοκρατίας - FLAMURI OSMAN – SHQIPTARË ISHTE FLAMURI I SHQIPTARËVE…

Η πραγματική Σκιπετάρικη Σημαία - Flamuri i vërtetë shqiptar

 Καρικατούρα αναπαριστώντας την «Αλβανία» με το επίσημο όνομά της ΣΚΙΠΕΡΙΑ (SHQIPERIA), σε κατάσταση… άμυνας απέναντι στους γείτονές της. Το Μαυροβούνιο παρουσιάζεται υπό την μορφή πιθήκου, η Ελλάδα ως λεοπάρδαλη και η Σερβία ως φίδι. Το Σκιπετάρικο  κείμενο γράφει: «Φύγετε μακριά μου! Αιμοβόρα πλάσματα!»

ΜΕΡΟΣ 3ον

2. IΛΛΥΡΙΑ-ΙΛΛΥΡΙΟΙ

α. Ιλλυριοί:

Ως Ιλλυριοί χαρακτηρίζεται ένα πλήθος βαρβάρων, ιστορικώς καταγεγραμμένων στην παγκόσμια γραμματεία, αγνώστου όμως ταυτότητος και αρχικής προελεύσεως, εμφανισθέντες τους τελευταίους προχριστιανικούς αιώνες και διαβιούντες επί των λεγομένων Ιλλυρικών ορέων ή στα παράλια αυτών. Περί των φύλων τα οποία απετέλουν τον λαόν που απεκαλούντο «Ιλλυριοί», παρατηρούνται διαφωνίες εις τούς αρχαίους συγγραφείς.

Όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος, οι Ιλλυριοί ήσαν βάρβαροι και απολίτιστοι, ζούσαν από την ληστεία και εχρησιμοποιούντο από τους Ρωμαίους, ως δήμιοι και βασανιστές.5

Μετά την οριστικήν υποδούλωση των Ιλλυριών από τούς Ρωμαίους (1ος π.Χ. ή 1ος μ.Χ. αι.), τα ίχνη τους εξαφανίζονται από την Ιστορία (αφομοιώνονται κυρίως από Ρωμαϊκά και Ελληνικά φύλα). Παραμένει, όμως, το γεωγραφικό όνομα της περιοχής «ΙΛΛΥΡΙΑ»/ ΙΛΛΥΡΙΚΟΝ, μέχρι το 1849, με γεωγραφικόν προσδιορισμόν ή τοιούτον διοικητικής διαιρέσεως, με ευρύτερη και άλλοτε με στενότερη γεωγραφική σημασία.

Αυτή η ιστορική διάσωση του γεωγραφικού ονόματος της Ιλλυρίας, χρησιμοποιήθηκε από τούς Αλβανοκατασκευαστές και τους «Αλβανούς»/Σκιπετάρους (Α-Σ), ως ιστορικόν επιχείρημα της δήθεν παλαιόθεν παρουσίας των (Α-Σ) στην περιοχή, με το προχριστιανικόν όνομα «Ιλλυριοί».

Δεν μας εξήγησαν, όμως, ποτέ οι (Α-Σ) και οι διάφοροι Ιλλυριολάγνοι, την μετάλλαξη του ονόματος Ιλλυριοί σέ Αλβανοί (Α-Σ) και τής Ιλλυρίας σε Αλβανία/Σκιπερία, δεδομένου ότι το όνομα Ιλλυρία, έστω και γεωγραφικώς, παρέμεινε στην ευρύτερη περιοχή μέχρι το 1849, ενώ μετά ταύτα εξαφανίζεται αιφνιδίως και οριστικώς από τον παγκόσμιο γεωγραφικό χάρτη (Περισσότερα στο οικείον κεφάλαιον: «Αλβανία και «Αλβανοί»/ Σκιπετάροι») .

Οι πρώτοι καταγεγραμμένοι ιστορικώς, βόρειοι γείτονες των αρχαίων Ελλήνων Ηπειρωτών, ήσαν οι Ιλλυριοί. Ονομάζονταν έτσι, πιθανώς,  από τα πρώϊμα ελληνικά φύλα, την εποχή που οι Έλληνες γειτόνευαν με τους «καθαυτό Ιλλυριούς» (Illyrii proprie dicti).

Πόθεν το όνομα Ιλλυριοί;

Η ονομασία τους αυτή, με την οποία έγιναν γνωστοί στις αρχαιοελληνικές πηγές, προήλθε αρχικά, κατά μίαν εκδοχήν, από ένα μικρό φύλο που διαβιούσε στην Ιλλυρίδα, δηλ. σε περιοχήν της σημερινής βόρειας ή κεντρικής Αλβανίας, με το οποίον ήλθαν σε επαφή για πρώτη φορά οι Έλληνες Ηπειρώτες και στην συνέχεια η χρήση του, διαδόθηκε και περιέλαβε όλα τα αποκληθέντα «ιλλυρικά» φύλα (Για την ετυμολογία της λ. Ιλλυριοί, όπως στην παρ.2β1/.).

Πότε και που συναντήθηκαν για πρώτη φορά οι Έλληνες Ηπειρώτες με τους Ιλλυριούς;

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία (ιστορικά, αρχαιολογικά, κλπ), ως αρχέγονη περιοχή συναντήσεως Ελλήνων και Ιλλυριών θεωρείται γενικώς η περιοχή των εκβολών του ποτ. Μάτι ή του ποτ. Αρζέν, περί τον 8ον-7ον  π.Χ. αιώνα [η περίπου περιοχή επισημαίνεται με μπλε χρώμα στον Χάρτη Νο 2, και στην λ. ILLYRIA που φαίνεται με κόκκινα γράμματα, δεξιά της φρ. ILLYRIA GRAECA με μαύρα γράμματα (όπως στον χάρτη Νο 1)]. Τότε άρχισαν να κινούνται προς νότον από την Σκόδρα κατά μήκος της ακτής και από το ΙΠΕΚΙΟ,6 κατά μήκος του Λευκού Δρίνου [Οι περιοχές Σκόδρας (Shkodar ) και Ιπέκιου (σημ. Pec/Πετς) φαίνονται στον σύγχρονο χάρτη Νο 3].

Χάρτης Νο 1

Χάρτης (Σκαρίφημα) Νο 2

Σύγχρονος Χάρτης Νο 3

Πιθανώς να ήταν ένα από τα πρώτα Ιλλυρικά φύλα που γνώρισαν οι Έλληνες, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον όρο «Ιλλυριοί», για να ονομάσουν το ευρύτερο σύνολο, όπως οι Ασιατικοί λαοί χρησιμοποίησαν τον όρο «Yauna» («Ίωνες»), για να ονομάσουν όλους τους Έλληνες, όπως λ.χ. οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν τους όρους Yauna = «Έλληνες στα παράκτια της Μικράς Ασίας», Yauna Paradraya = «Έλληνες μετά τη θάλασσα» για τους Έλληνες της κυρίως Ελλάδος και Yauna Takabara = «ασπιδοφόροι Έλληνες» (=«που φορούν το καπέλο που μοιάζει με ασπίδα = Καυσία») για τους Μακεδόνες, τους οποίους ξεχώριζαν από τους Skudra = «Θράκες».

Μια ένδειξη για την ύπαρξη του φύλου των Ιλλυριών, περιλαμβάνεται στο έργο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου «Φυσική Ιστορία», που γράφτηκε στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ. και στο οποίον αναφέρεται (ΙΙΙ. 144) η ύπαρξη ενός λαού στην περιοχή των εκβολών του ποταμού Δρίλωνος (σημερ. Drin) στην Αδριατική, που τον αποκαλεί, «οι λεγόμενοι κυρίως Ιλλυριοί» (Illyrii proprie dicti).

Ιστορική καταγραφή για την χρονολογική περίοδον της προϊστορικής παρουσία (είσοδος) αυτών των ιλλυρικών φύλων, στην ευρύτερη περιοχή της αποκληθείσης ΙΛΛΥΡΙΑΣ, ΔΕΝ υπάρχει. Εκτιμάται ότι πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια του 10 ου π.Χ. αιώνα.

Θα πρέπει πάντως να τονίσουμε, ότι οι συστηματικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών, που συγκέντρωσαν έναν τεράστιο όγκο αρχαιολογικού και άλλου επιστημονικού υλικού, απέδειξαν ότι οι Ιλλυριοί, ΔΕΝ απετέλεσαν ποτέ μια ομοιογενή εθνική και φυλετική οντότητα.7

Ελληνική Μυθολογία

Κατά την επικρατέστερη εκδοχή της ελληνικής μυθολογίας, ο Ιλλυριός ήταν ήρωας των Ιλλυριών, που είχε μορφή φιδιού. Αναφέρεται ως γιός του Κάδμου και της Αρμονίας (θυγατρός των θεών Άρη και Αφροδίτης), οι οποίοι, όταν έφυγαν από την Θήβα υπό μορφή φιδιών, πήγαν στην Ιλλυρία, όπου και πέθαναν.

Κατά άλλην εκδοχήν του μύθου, ο Ιλλυριός ήταν γιός του Αγήνορος και εγγονός του Κάδμου.

Ο μύθος των αρχαίων Ρωμαίων  (διατυπωθείς αιώνες μετά τον αντίστοιχον Ελληνικόν)

Ο ιστορικός του 2ου μ.Χ. αιώνα, Αππιανός ο Αλεξανδρεύς, περιέλαβε στο ιστορικό του έργο (Ρωμαϊκά), ένα βιβλίο για τους Ιλλυριούς και τους πολέμους των Ρωμαίων εναντίον τους, το οποίον περιέχει σημαντικές πληροφορίες για τα διάφορα ιλλυρικά φύλα. Εκεί παραδίδεται και μια μυθολογική γενεαλογία των λαών της εποχής εκείνης που ήσαν εγκατεστημένοι στην Ιλλυρία.

Σύμφωνα με αυτήν, από τον Κύκλωπα Πολύφημο και την γυναίκα του Γαλάτεια, γεννήθηκαν τρεις γιοι, ο Κελτός, ο Ιλλυριός και ο Γάλας, οι οποίοι μετανάστευσαν από την πατρίδα τους Σικελία και εγκαταστάθηκαν σε διάφορες χώρες όπου οι υπήκοοί τους ονομάσθηκαν αντίστοιχα Κέλτες, Ιλλυριοί και Γαλάτες.

Ο Ιλλυριός απέκτησε έξη γιους, τον Εγχελέα (Encheleus), τον Αυταριέα (Autarieus), τον Δάρδανο (Dardanus), τον Μαίδο (Maedus), τον Ταύλα (Taulas) και τον Περραιβό (Perrhaebus), αλλά και κόρες όπως την Παρθώ (Partho), την Δαορθώ (Daortho), την Δασσαρώ (Dassaro) και άλλες.

Από τα παιδιά αυτά του Ιλλυριού κατάγονται οι Ταυλάντιοι, οι Περραιβοί, οι Εγχελείς, οι Αυταριάτες, οι Δάρδανοι, οι Παρθίνοι, οι Δασσαρήτες και οι Δάρσιοι (σημ. ΔΕΕ μάλλον εννοούνται οι Δαόρσοι). Συνεχίζοντας, αναφέρει ότι ο Αυταριεύς είχε ένα γιο, τον Παννόνιο ή Παίονα και αυτός είχε γιους, τον Σκορδίσκο και τον Τριβαλλό, από τους οποίους κατάγονται οι αντίστοιχοι λαοί.8

Αυτή η μυθολογική άποψη του Αππιανού, αποκαλύπτει αφ’ ενός το ετερόφωτον ή φανταστικόν της μυθολογικής περιγραφής του περί του γενάρχου των Ιλλυριών και των απογόνων του, οι οποίοι, αν όχι όλοι τουλάχιστον αρκετοί, είναι φανερόν ότι αφορούν στα Ελληνικά Ηπειρωτικά φύλα, αφ’ ετέρου την σύγχυση και την άγνοια εθνολογικών δεδομένων, αφού διαχωρίζει τους Κέλτες από τους Γαλάτες, ενώ είναι βεβαιωμένον ότι πρόκειται περί της ιδίας φυλής, με διαφορετικόν όνομα σε διαφορετικές περιόδους!

Προϊστορικοί χρόνοι

Λίθινα εργαλεία, φολίδες από πυριτόλιθος, θραύσματα ανθρώπινων οστών, έχουν βρεθεί σε διάφορες θέσεις, όπως σε σπήλαια και παραποτάμιες περιοχές (σπήλαιο Στίγενα στο Πετρόβιτσι του Μαυροβουνίου, στην Κράπινα κοντά στο Ζάγκρεμπ, στην βόρεια Βοσνία: Κάμεν, Ντόμποϊ, Γκράμποβτσα Μπρντο, Λόυστιτσι, Ούσοβα, Βίσοκο Μπρντο).

Σκελετοί που έχουν εντοπιστεί σε προϊστορικά νεκροταφεία και αποδίδονται σε Ιλλυριούς, δείχνουν πως το ύψος των Ιλλυριών έφτανε το 1,65 για τους άνδρες και το 1,53 για τις γυναίκες.9 Τα ανθρωπολογικά αυτά στοιχεία, ΟΥΔΕΜΙΑ σχέση έχουν τόσον με Ρωμαίους όσον και με αρχαίους Έλληνες.

Αντίθετα με τους Θράκες και τους Παίονες, οι Ιλλυριοί δεν αναφέρονται στα Oμηρικά έπη, τα οποία γράφτηκαν πριν από το 700 π.Χ. Το όνομα «Ιλλυριοί» εξαπλώθηκε δευτερογενώς, σαν ευρύτερο εθνωνύμιο. Αρχικά φαίνεται να προσδιόριζε μόνο ένα Ιλλυρικό φύλο, αυτό που οι λατίνοι συγγραφείς ονομάζουν “Illyrii proprie dicti” («ορθώς αποκαλούμενοι Ιλλυριοί»), το οποίο κατοικούσε γύρω από την λίμνη της Σκόδρας και την εκβολή του Δρίλωνα/Δρίνου. 

Ιστορικά Στοιχεία

Η αρχαιότερη περιγραφή των ιλλυρικών φύλων, γίνεται στον Περίπλου, ο οποίος γράφτηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και λανθασμένα αποδίδεται στον θαλασσοπόρο και γεωγράφο Σκύλακα τον Καρυανδέα (Ψευδο-Σκύλαξ). Τους Ιλλυριούς μνημονεύει και ο μεγάλος Γεωγράφος της αρχαιότητος (3ος αιώνας π.Χ.) Ερατοσθένης, καθώς και ο Γεωγράφος του 2ου αιώνα π.Χ. Σκύμνος ο Χίος.

Αργυρός στατήρ της Επιδάμνου (Δυρράχιον) με επιγραφή του Ιλλυριού βασιληά, στην ελληνική γλώσσα....Κόπηκε για λογαριασμό του ηγεμόνος των Ιλλυριών Μονουνίου (περίπου 300-280 π.Χ.)

Αγράμματοι, ανιστόρητοι και «αόμματοι» Σκιπετάροι!! Ανόητοι και αργυρώνυτοι Αλβανολάγνοι ψευδοεπιστήμονες!

Δεν διαβάζετε τα Ελληνικά γράμματα στον αργυρό στατήρα της Επιδάμνου που έκοψε ο Ιλλυριός βασιλιάς Μονούνιος και σε πληθώρα άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων που ανακαλύφθηκαν σε Ελληνικές περιοχές, ευρισκόμενες σήμερα υπό την Σκιπετάρικη κατοχή;

Έχετε να μας παρουσιάσετε κάποιο νόμισμα Ιλλυρίου βασιλέως ή αρχαιολογικό εύρημα, στο οποίο να υπάρχει επιγραφή στην Ιλλυρική ή Σκιπετάρικη γλώσσα; Εάν όχι…Βουλώστε το μια για πάντα!!!

Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο βασιλιάς Βάρδυλις μετέτρεψε την Ιλλυρία σε αξιόλογη τοπική δύναμη. Οι πιο σημαντικές πόλεις των Ιλλυριών ήταν η Σκόδρα (στην σημερινή Αλβανία) και η Ρίζων (στο σημερινό Μαυροβούνιο). Το 359 π.Χ., ο ίδιος ο βασιλιάς της Μακεδονίας Περδίκκας Γ΄, μαζί με 4.000 από τους στρατιώτες του σκοτώθηκαν, προσπαθώντας να αποκρούσουν επιδρομή των Ιλλυριών του Βαρδύλεως.10

Τότε οι Ιλλυριοί κατέλαβαν τις περιοχές της Μακεδονίας Λυγκηστίδα, Ορεστίδα καθώς και άλλα εδάφη της.

Όμως το 358 π.Χ. ο Φίλιππος Β΄, εισέβαλλε στην Λυγκηστίδα. Η αποφασιστική μάχη φαίνεται πως δόθηκε στην πεδιάδα της Πελαγονίας, βόρεια της Λυχνίτιδας λίμνης (Οχρίδα).. Οι Ιλλυριοί νικήθηκαν και υποχώρησαν ατάκτως, καταδιωκόμενοι. Αργότερα (356 π.Χ.), οι Ιλλυριοί συμμάχησαν με τους Αθηναίους, τους Παίονες και τους Θράκες στον πόλεμο των τελευταίων με τον Φίλιππο. Και πάλι όμως ηττήθηκαν.11

Κατά την βασιλεία του γιου του Βαρδύλεως, Κλείτου, το ιλλυρικό βασίλειο τέθηκε υπό την επικυριαρχία του Φιλίππου (352 π.Χ.).12 Στην συνέχεια, ελαφρό πεζικό των Ιλλυριών συμμετείχε στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου κατά των Περσών.13 Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αναδύθηκαν πάλι ιλλυρικά βασίλεια. Το 312 π.Χ., ο βασιλιάς των Ταυλαντίων Γλαυκίας κατέλαβε την Επίδαμνο.

Ιλλυρικοί Πόλεμοι

Η αναρχία που είχε επικρατήσει στην περιοχή βοήθησε την πειρατεία, την οποία προσπάθησαν να καταστείλουν από τα μέσα του 3ου αιώνα οι Ρωμαίοι. Η βασίλισσα της Ιλλυρίας Τεύτα, σύζυγος και διάδοχος του βασιλιά Άγρωνα, το 230 π.Χ. επιτέθηκε με Ιλλυριούς πειρατές και λεηλάτησε περιοχές της Ενιαίας Ηπείρου, την Κέρκυρα και την Επίδαμνο. Τότε κατάσφαξε και πολλούς κατοίκους της Φοινίκης, πρωτεύουσας της Χαονίας.

Οι πόλεμοι αυτοί κράτησαν από το 229 π.Χ. μέχρι το 168 π.Χ. και είναι οι εξής:

Α΄ Ιλλυρικός πόλεμος (229-227 π.Χ.)

Αφορμή για την ρωμαϊκή επέμβαση έδωσε η μεγάλη αύξηση των περιστατικών πειρατείας στην Αδριατική. Η πειρατεία υποκινούνταν από την βασίλισσα Τεύτα. Στην αναμέτρηση επικράτησαν οι Ρωμαίοι.14

Έγιναν δύο εκστρατείες, η πρώτη εναντίον της βασίλισσας των Ιλλυριών, Τεύτας και η δεύτερη εναντίον ενός Έλληνα, του Δημητρίου του Φάριου. Η αρχική εκστρατεία του 229 π.Χ. χαρακτηρίζεται από την πρώτη ρωμαϊκή εισβολή στην Ελληνική Ενιαία Ήπειρο, μέσω της Αδριατικής θάλασσας.

Το 229, η Τεύτα νικήθηκε από τους Ρωμαίους και υποχρεώθηκε να παραμείνει γύρω από την Λισσό, χωρίς δικαίωμα να ανοιχτεί στην θάλασσα. Με την ήττα της Τεύτας επιβλήθηκε η Ρωμαϊκή κυριαρχία στις ακτές της Αδριατικής (Επίδαμνος, Απολλωνία, Κόρκουρα).

Οι Ιλλυριοί όμως, συνέχισαν τις επιδρομές και προσπάθησαν να καταλάβουν ανεπιτυχώς την Επίδαμνο και την Ίσσα. Κατόπιν πολιόρκησαν την Κέρκυρα και αφού νίκησαν στην ναυμαχία των Παξών τον στόλο των Αχαιών και των Αιτωλών που έσπευσε ως βοήθεια, κατέλαβαν την πόλη.

Τότε έφτασε και ο ρωμαϊκός στόλος (200 πλοία) υπό τον στρατηγό ύπατο Γναίο Φούλβιο. Ύστερα από συνεννόηση του τελευταίου με τον Έλληνα διοικητή της εκεί φρουράς, Δημήτριο τον Φάριο που μισούσε την Τεύτα, η πόλη παραδόθηκε στους Ρωμαίους (228 π.Χ.).15

Β΄ Ιλλυρικός πόλεμος (220-219 π.Χ.)

Στον δεύτερο ιλλυρικό πόλεμο (220-219 π.Χ.), οι Ρωμαίοι επενέβησαν για να τιμωρήσουν τον Δημήτριο τον Φάριο που παραβίασε τις συνθήκες που είχε συνάψει μαζί τους. Ο Δημήτριος κατάφερε να διαφύγει στην Μακεδονία.16 Μετά την ήττα του, λεηλάτησε την Ακυτανία (την σημερινή Δερόπολη - περιοχή Αργυροκάστρου). Αργότερα οι Ιλλυριοί υπήρξαν πιστοί σύμμαχοι των Ρωμαίων κατά τον Β΄ Μακεδονικό Πόλεμο και άπιστος σύμμαχος κατά τον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο.

Στους πολέμους των Ρωμαίων κατά των Ιλλυριών του 229 π.Χ. και 219 π.Χ., η Ρώμη τους ενίκησε στην κοιλάδα των ποταμών Νερέτβα και κατέστειλε την πειρατεία, που είχε καταστήσει την Αδριατική επισφαλή για το Ρωμαϊκό εμπόριο.

Γ΄ Ιλλυρικός πόλεμος (168 π.Χ.)Οι Ρωμαίοι εξουδετέρωσαν τον ηγεμόνα των Ιλλυριών Γένθιο, ο οποίος είχε συμμαχήσει με τον βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα, με τον οποίο βρίσκονταν σε πόλεμο (Γ΄ Μακεδονικός πόλεμος 171-167 π.Χ.).17

Ο Γ΄ Ιλλυρικός πόλεμος (αρχές 168 π.Χ.-μέσα Ιουνίου 168 π.Χ.), ήταν μία αποτυχημένη προσπάθεια αντιπερισπασμού που οργανώθηκε από την Μακεδονική αυλή του Περσέα, στα πλαίσια του Γ΄ Μακεδονικού πολέμου (171-167 π.Χ.).

Επί βασιλείας του Άγρωνος (3ος αιώνας π.Χ.), οι Ιλλυριοί συμμάχησαν με τον Δημήτριο Β΄ της Μακεδονίας εναντίον των Δαρδάνων. Την επόμενη άνοιξη, οι Ιλλυριοί υπό την βασίλισσα Τεύτα, σύζυγο και διάδοχο του Άγρωνος, εισέβαλλαν αιφνιδιαστικά στο Κοινό των Ηπειρωτών το οποίο δεν ανέμενε επίθεση, και κατέλαβαν την πρωτεύουσά του Φοινίκη (νοτιοδυτικά του σημερινού Δέλβινου στην σημ. Αλβανία).

Οι Ηπειρώτες έσπευσαν να ανακαταλάβουν την πρωτεύουσά τους πριν καταφθάσουν ενισχύσεις που έστειλε η Τεύτα, αλλά νικήθηκαν και κάλεσαν σε βοήθεια τους Αιτωλούς. Τότε οι Ιλλυριοί ήρθαν σε συμφωνία με τους Έλληνες και αποσύρθηκαν, απελευθερώνοντας τους αιχμαλώτους και κρατώντας τα λάφυρα. Οι Ηπειρώτες, αναγκάστηκαν αργότερα να συμμαχήσουν με την Τεύτα.18

Χάρτης Νο 4: Οι ιλλυρικές φυλές πριν την ρωμαϊκή κατάκτηση, Αρχαϊκή Εποχή έως 168 π.Χ.

Περίοδος Ρωμαϊκής κυριαρχίας

Στην περίοδο της Ρωμαϊκής κυριαρχίας η Ιλλυρική άρχουσα τάξη δεν κατόρθωσε να προωθηθεί στην αυτοκρατορική ιεραρχία. Οι γηγενείς περιορίστηκαν να υπηρετούν στον στρατό και στο ναυτικό. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο που εκδηλώθηκε ύστερα από τον θάνατο του Κόμμοδου, το 192 μ.Χ., οι Ιλλυριοί αναβαθμίζουν τον ρόλον τους στα ρωμαϊκά πράγματα, καθώς αναγορεύουν τα εκεί στρατεύματα ως αυτοκράτορα τον διοικητή της Άνω Παννονίας Λεύκιο Σεπτίμιο Σεβήρο, εκδιώκοντας τον Δίωνα Κάσσιο. Ο σημαντικός ρόλος της περιοχής φαίνεται και από το ότι επανεμφανίζεται η ονομασία Illyricum (Ιλλυρικό).

Οι Ιλλυριοί έγιναν γνωστοί κυρίως από τις μόνιμες και επικίνδυνες επιδρομές τους εναντίον των Μακεδόνων, το βασίλειο των οποίων συχνά έφθασε στα όρια της υποδουλώσεως στους Ιλλυριούς. Όμως, θα συντριβούν οριστικά από τον Φίλιππο Β΄ και τον Μ. Αλέξανδρο, αλλά στα χρόνια των Διαδόχων και των Ελληνιστικών κρατών, θα ισχυροποιηθούν και θα αρχίσουν και πάλιν, τις επιδρομές εναντίον της Μακεδονίας.

Όταν η Ιλλυρία υποτάχθηκε στους Ρωμαίους (33 π.Χ.), ανακηρύχτηκε το 27 π.Χ., σε επαρχία από την Μακεδονία, την Ιστρία (Χερσόνησο της Νοτίου Ευρώπης, παραφυάδα της Χερσονήσου του Αίμου), μέχρι και τον Δούναβη. Το 17 π.Χ. έγινε αυτοκρατορική επαρχία αποτελούμενη από την Δαλματία και την Παννονία. Μετά τις επιχειρήσεις του αυτοκράτορα Τιβέριου (6 - 9 μ.Χ.), αποσπάστηκε η Παννονία και η Δαλματία αποτέλεσε ξεχωριστή επαρχία.

Οι Ιλλυριοί θα υποκύψουν τελικώς, στις αλλεπάλληλες εκστρατείες των Ρωμαίων και μέχρι το 9 μ.Χ. θα ενταχθούν οριστικά στο Ρωμαϊκό κράτος, όπου βαθμιαία θα αφομοιωθούν και θα χάσουν ακόμη και την γλώσσα τους, ενώ παράλληλα ένα μεγάλο τμήμα τους εξελληνίσθηκε και αφομοιώθηκε από τα γειτονικά ελληνικά Ηπειρωτικά φύλα.

Κατά τον Στράβωνα, οι Ρωμαίοι επέφεραν τέτοιο οδυνηρώτατον πλήγμα στους Ιλλυριούς, ώστε το έθνος αυτό εφθάρη και όσοι απέμειναν ασχολήθηκαν πλέον με γεωργικές εργασίες, «…απέωσαν δ’ αυτούς οι Ρωμαίοι, λυμαινομένους αυτήν δια των ληστηρίων, και ηνάγκασαν γεωργείν. Τραχεία δε χώρα και λυπρά και ου γεωργών ανθρώπων, ώστ’ εξέφθαρται (το έθνος), μικρού δε και εκλέλοιπε…»……

Ένεκα τούτου, επανερχόμενος ο Στράβων στην εθνολογική σύσταση της περιοχής αυτής, αναφέρει ότι:  (Γεωγραφικά 2, 4, 6, 7, σελ. 323):

«Διά Λυχνιδιού πόλεως και Πυλώνος, ταύτην δε την την οδόν (δηλ. την Εγνατίαν) εκ των περί την Επίδαμνον και την Απολλωνίαν, τόπων ιούσιν, εν δεξιά μεν εστί τα Ηπειρωτικά Έθνη κλυζόμενα τω Σικελικώ πελάγει μέχρι του Αμβρακικού Κόλπου, εν αριστερά δε τα όρη τα των Ιλλυρίων, α προδιήλθομεν και τα έθνη τα παροικούντα μέχρι Μακεδονίας και Παιόνων».

Με άλλα λόγια, ο Στράβων στο συγκεκριμένο χωρίον, απαριθμεί όλα τα έθνη που συνήντησε, εκτός από τους Ιλλυριούς (τα Ιλλυρικά έθνη στα Ιλλυρικά όρη), διότι δεν υπήρχαν πλέον !!! Γι’ αυτό και καταγράφει μόνον τα Ιλλυρικά όρη, αφού μόνον αυτά παρατηρεί.

Δηλαδή, λήγοντος του 1ου π.Χ. αιώνος ή αρχομένου του 1ου μ.Χ. αιώνος, οι Ιλλυριοί έχουν εξαφανισθεί από το ιστορικό προσκήνιο και ΟΥΔΕΠΟΤΕ επανεμφανίζονται.

β. Η αρχαία Ιλλυρία-Όρια

1/. Ετυμολογία της λ. Ιλλυρία

Οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν με την ειδικώτερη ονομασία «Ιλλυρία» την περιοχήν εκείνη της Χερσονήσου του Αίμου, η οποία περιελάμβανε τις ανατολικές ακτές της Αδριατικής θαλάσσης, όπως και τις ορεινές χώρες οι οποίες βρίσκονταν πίσω απ’αυτές τις ακτές. Δηλαδή τις σημερινές Κροατία, Βοζνία, Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιον, τμήμα της Σερβίας μαζί με τμήμα των Σκοπίων και μέρος της σημερινής Βόρειας Αλβανίας.

Ήπειρος σημαίνει την ξηράν, την γην κατ’ αντίθεση προς το πέλαγος, την θάλασσα. Παρ’ Ομήρω η πρόθεση υπέρ γράφεται και υπείρ (Υπείρ αλός, ΟΔ: Ζ, 4). Άρα χώρα υπέρεια ή Υπερείη και Υπερίη σημαίνει Ξηρά υπεράνω της θαλάσσης (ονομασία νήσων). Το όνομα Υπέρεια και Υπερία έφερε και αρχαία Σικελική πόλις, ετέρα της Τροιζήνος και ήτο το αρχαίον όνομα της Καλαυρίας από του Υπέρου και Υπερίων ονομάζεται παρ’ Ομήρω ο ήλιος. Και τα συγκριτικά επίθετα υπερώϊος, υπερώον δεικνύουν ότι, υπήρχεν ως επίθετον στην Ελληνικήν ύπερος και  ύπειρος..Υρ-ία ήταν το αρχαιότατον όνομα της νήσου Πάρου (Ξηράς που προεξέχει της θαλάσσης)

Ήπειρος λοιπόν μόνον ως χώρα «υπερίη», τουτέστιν ορεινή δύναται να θεωρηθεί δια τους Έλληνες. Αλλά και Ιλλυρία επίσης σημαίνει ορεινήν χώραν, την υψηλήν, όπως και η Αλ-αουνία ή Αλβανία. Τα ονόματα Έλυρος, Έλωρος, Όλουρος, Άλουρος έχουν σχηματισθεί με την πρόθεση του άρθρου αλ- ή ελ- και ολ- και της λ. ορ, ουρ (Ούρειος άνεμος= Εκ των υψηλών ορέων), ή υρ που σημαίνει όρος (Ιωνικά ούρος αντί όρος), μέρος υψηλόν .

Συνεπώς και Ιλλυρία σημαίνει περιοχή/χώρα ορεινή, υψηλή, με σαφώς γεωγραφική σημασία, όπως και η λ. Αλβανία.

2/. Το Ιλλυρικόν (Illiricum)

Mε τον όρον Ιλλυρικόν,19 εννοούμεν μία από τις τέσσερις διοικητικές περιφέρειες της Ενιαίας αχανούς Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, μετά την διαίρεσή της από τον Μέγα Κωνσταντίνο σε «θέματα». Ο όρος είναι γεωγραφικός και διοικητικός, ουδεμία σχέση έχων με εθνότητα ή λαόν, αφού από τον 1ον αι. η διοίκηση αυτή περιλάμβανε, με έδρα την Θεσσαλονίκη, το σύνολο της χερσονήσου του Αίμου, εκτός βέβαια του Κωνσταντινοπολίτικου χώρου.

Το Ιλλυρικόν, συμφώνως προς τον αρχαιότερο κατάλογο του διοικητικού συστήματος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ( laterculus Veronensis ), ο οποίος συνετάχθη περί τα τέλη της βασιλείας του Μ. Κωνσταντίνου, αποτελούσαν δύο διοικήσεις, των Μοισιών ( Diocesis Moesiarum ) και των Παννονιών ( Diocesis Pannoniarum ). Από τα μέσα του Δ αἰώνα, η διοίκηση των Μοισιών χωρίσθηκε σε δύο μικρότερες διοικήσεις, την Μακεδονική (Diocesis Macedoniae ) και την Δακική ( Diocesis Daciae ). Έκτοτε, το Ιλλυρικό αποτελείτο από τις διοικήσεις ( dioceses ) Παννονίας, Δακίας και Μακεδονίας . Οι διοικήσεις της Μακεδονίας και της Δακίας αποτέλεσαν το μετέπειτα Αν. Ιλλυρικόν επί εποχής Μ. Θεοδοσίου.

Πιο συγκεκριμένα, η διοίκηση της Μακεδονίας αποτελείτο από τις επαρχίες Κρήτης, Αχαΐας, Θεσσαλίας, Νέας Ηπείρου, Παλαιάς Ηπείρου και Μακεδονίας και τις αντίστοιχες ιστορικές μητροπόλεις Γόρτυνος, Κορίνθου, Λαρίσης, Δυρραχίου, Νικοπόλεως και Θεσσαλονίκης. Η τελευταία, ως γειτνιάζουσα με την πρωτεύουσα του ανατολικού κράτους, ενωρίτατα αύξησε το κύρος της χάριν στην πολιτική και γεωγραφική της σπουδαιότητα. Πράγματι, σημαντικότερο ρόλο και από αυτήν την γεωγραφική εγγύτητα με την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, έπαιξε το γεγονός ότι υπήρξε η έδρα της υπαρχίας του Ιλλυρικού και πρωτεύουσα του Αν. Ιλλυρικού, όπως και παρέμεινε μέχρι το 535, οπότε και μετακινήθηκε προσωρινώς στην Πρώτη Ιουστινιανή, προς τιμή της γενέτειρας του Ιουστινιανού. Κατά τον Θεοδώρητο, η Θεσσαλονίκη ήταν « ηγουμένη δε της Θετταλίας και Αχαΐας και μέντοι και άλλων παμπόλλων εθνών, όσα των Ιλλυριών τον υπάρχον ηγούμενον έχει ».

Συνεπώς, το κύρος του θρόνου της Θεσσαλονίκης αυξήθηκε κατά το β ήμισυ του Δ αιώνα, λόγω της πολιτικής σπουδαιότητας της πόλης, ιδία επί Μ. Θεοδοσίου. Το 379 οι διοικήσεις της Δακίας και της Μακεδονίας, ήτοι το Ανατολικό Ιλλυρικό, παραχωρήθηκαν στο Ανατολικό κράτος, παραχώρηση που ανακλήθηκε το 380, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι παραιτήθηκαν ποτέ από τα δικαιώματά τους οι αυτοκράτορες του Ανατολικού κράτους. Επί Μεγάλου Κωνσταντίνου (324 - 337) το Ανατολικό Ιλλυρικό με τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και της Κρήτης συγκροτούσε μια από τις τέσσερις μεγάλες επαρχίες του Ρωμαϊκού Κράτους.

Η οριστική λύση του διοικητικού αυτού ζητήματος δόθηκε μόνο μετά τον θάνατο του Μ. Θεοδοσίου (395). Πράγματι, το ρωμαϊκό κράτος διηρημένο σε ανατολικό και δυτικό αποδόθηκε στους δύο υιούς του, Αρκάδιο και Ονώριο αντίστοιχα.

Κατά τον χωρισμό του Βυζαντινού κράτους σε Ανατολικό και Δυτικό (395), το Ανατολικό Ιλλυρικό παρέμεινε πολιτικώς στην διοίκηση του Βυζαντίου, ενώ εκκλησιαστικώς υπαγόταν στην δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Ρώμης, μέχρι τα μέσα του Η΄ αιώνα επί της Βασιλείας του Κωνσταντίνου του Ε΄(741-775), οπότε υπήχθη στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως.

Το Ιλλυρικόν, ενώ μέχρι τότε ανήκε στη Δύση, έχοντας κοινή διοικητική κεφαλή, ήτοι ύπαρχο, κοινό με την Ιταλία ( Praefectus Praetorio Italiae et Illyrici ), υπήχθη για πρώτη φορά στο κράτος της Ανατολής. Αυτή η λύση στα πλαίσια της πολιτικής διοίκησης δεν συνοδεύθηκε και από μία αντίστοιχη σε επίπεδο εκκλησιαστικής διοίκησης, όπως θα διαπιστώσουμε και κατωτέρω.20

3/. Οι «Ιλλυριοί» αυτοκράτορες.

Κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα, σημαντικοί αυτοκράτορες κατάγονται από το αχανές Illyricum/ «Ιλλυρικόν» [Δέκιος(Μουντάλια, σημ. Μαρτίντσι της Σερβίας στην κάτω Πανονία), Κλαύδιος B΄ (Δαρδανία), Αυρηλιανός (Σαρδική, σημ.Σόφια Βουλγαρίας), Διοκλητιανός (Δαλματία), Μαξιμιανός (Σαρδική, σημ. Σόφια), Κωνσταντίνος Α΄ ο Μέγας ( Νις, Σερβίας)].

Όπως προείπαμε, οι καταγεγραμμένοι στην παγκόσμια γραμματεία ως Ιλλυριοί, εξαφανίζονται από το ιστορικό προσκήνιον με πιθανώτερη εκδοχή την αφομοίωση των υπολειμμάτων τους από τους Ρωμαίους και των εν Ελληνική Ιλλυρία ευρισκομένων, από τους Έλληνες.

Μερικοί ιστορικοί, στους παραπάνω αυτοκράτορες έδωσαν την επωνυμία  «Ιλλυριοί». Είναι προφανές ότι οι ιστορικοί που εχαρακτήρισαν τους προμνησθέντες ως Ιλλυριούς, δεν εννοούσαν κάποια εθνικότητα, αλλά το έπραξαν διότι κατήγοντο από περιοχές της αχανούς γεωγραφικής εκτάσεως και διοικητικής διαρέσεως, της επονομασθείσης Ιλλυρίας.

Είναι οφθαλμοφανές, απλώς και μόνον συνεκτιμώντας τις γεωγραφικές περιοχές των γενεθλίων πόλεων των αυτοκρατόρων [Για παράδειγμα, σήμερα ονομάζουμε τους έλληνες κατοίκους της Αιτωλοακαρνανίας, Στερεοελλαδίτες ή Ρουμελιώτες (από την φρ. Ρουμ-ιλί=Η γη των Ρωμηών] . Με την ίδια λογική επεξεργασία, χαρακτηρίζονται ως «Ιλλυριοί», τα μέλη μιας Βυζαντινής φρουράς που εδραστηριοποιείτο περί τον 7ον μ.Χ. αιώνα σε περιοχή εντός της πρώην Βυζαντινής περιφερείας του Ιλλυρικού (Illyricum).

The term "Illyrians" last appears in the historical record in the 7th century, referring to a Byzantine garrison operating within the former Roman province of Illyricum.21

Σε διαφορετική περίπτωση, όσοι αποδίδουν τον χαρακτηρισμό «Ιλλυριοί» σε εθνικότητα ή φυλετικότητα, είναι αγράμματοι, ανιστόρητοι, παραχαράκτες της Ιστορίας (ενσυνείδητοι ή ασυνείδητοι δεν έχει σημασία), και η θέση τους,  ύποπτη και υποβολιμιαία.

Με αυτήν την γεωγραφικήν έννοιαν, θεωρούνται ως «Ιλλυριοί» κατ’ εκείνην την περίοδο, και οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες: Ιοβιανός από την Σιγγιδώνα (Βελιγράδι),ο Βαλεντινιανός από τις Κιβάλες (Βίνκοβτσι-Παννονίας), κ.α..

Το βαρβαρικόν Ιλλυρικόν έπαψε να υφίσταται στις 9 Αυγούστου του 378 μ.Χ. μετά την ήττα του Ουαλεντινιανού Β΄, στην μάχη της Ανδριανουπόλεως. Στις αρχές του 5ου αι. το Ιλλυρικόν πλήττεται λόγω των συνεχών επιδρομών Γότθων, Ούννων, Αλανών. Ο Αναστάσιος, ο Ιουστίνος και ο ανιψιός του Ιουστινιανός,  ήταν οι τελευταίοι Έλληνες εξ Ιλλυρικού, αυτοκράτορες.

Οι βόρειες περιοχές του βαρβαρικού Ιλλυρικού, καταλήφθηκαν από τους νομάδες Αβάρους και του γερμανόφωνους Λομβαρδούς αλλά το νότιο Ιλλυρικόν, εξακολουθούσε να αποτελεί πηγή τροφοδοτήσεως του ρωμαϊκού (Βυζαντινού) στρατού με έμψυχο δυναμικό. Οι Ιλλυριοί, με την έννοια που προαναφέραμε, αναφέρονται για τελευταία φορά στην συλλογή αγιολογικών κειμένων, γνωστή ως «Θαύματα του Αγίου Δημητρίου» (Miracula Sancti Demetri), η οποία γράφτηκε κατά τον 7ο αιώνα μ.Χ.

Χάρτης Νο 5: Η ρωμαϊκή επαρχία του "Ιλλυρικού" (Illyricum)22         

4/. Το Βασίλειον της Ιλλυρίας

Η περιοχή με το όνομα Ιλλυρία επανεμφανίστηκε με την σύσταση των ιλλυρικών επαρχιών, από το συνέδριο της Βιέννης (1815) και μετατράπηκε σε Βασίλειο της Ιλλυρίας. Το Βασίλειο αυτό που εξαρτιόταν από την αυστριακή αυτοκρατορία, εξαφανίστηκε το 1849. Μετά την εξαφάνισή του (1849) αποτέλεσε τις επαρχίες Γκόρικα, Καρνιόλης, Κορινθίας και Ιστρίας.

5/. Όρια αρχαίας Ιλλυρίας

O ακριβής προσδιορισμός των ορίων της αρχαίας Ιλλυρίας είναι δύσκολος για τους ιστορικούς καθώς, πριν την ρωμαϊκή κατάκτηση, ποτέ δεν είχαν ενοποιηθεί όλοι οι Ιλλυριοί σε ένα βασίλειο. Εκτός αυτού, τα σύνορα του βασιλείου δεν είναι σαφή. Π.χ. οι Δαλματοί, οι οποίοι έχουν ταξινομηθεί ως φυλή Ιλλυριών,  υπάγονταν στο βασίλειο της Ιλλυρίας για μικρό διάστημα και σύντομα αποσχίστηκαν, κατά την βασιλεία του Γένθιου.

Μετά την Ρωμαϊκή εποχή, η Ιλλυρία, ως γεωγραφικός, διοικητικός ή εκκλησιαστικός όρος, περιλάμβανε ευρύτερη περιοχή από την αρχαία γεωγραφική Ιλλυρία. Για παράδειγμα, στην Ρωμαίϊκη/Ελληνική (Βυζαντινή) εποχή, το Ιλλυρικόν Θέμα, περιλάμβανε και την Θεσσαλονίκη.

Το βορειότατον τμήμα της αρχαίας Ενιαίας Ηπείρου, μεθ’ ενός τμήματος της Νότιας Ιλλυρίας, εξελληνισθέντος σταδιακώς, ονομαζόταν και «Ελληνική Ιλλυρία». Η Ελληνική Ιλλυρία, περιελάμβανε τα εδάφη από τον ποτ. Δρίλωνα (Δρείνος ή Δρείλων, σήμερα Δρίνος), μέχρι τις Βόρειες όχθες του ποτ. Γενούσου.

Κατά την αρχαιότητα, Ιλλυρικές περιοχές αποικίστηκαν από τους Έλληνες, οι οποίοι είχαν εγκαταστήσει εμπορικούς σταθμούς στις ακτές και στα νησιά. Τέτοιους εποικισμούς έχουμε στην Κόρκυρα, στην Λισσό και αλλού.

Χάρτης Νο 6: Κυριώτερες Ελληνικές αποικίες επί της Αδριατικής Ακτής

Χάρτης Νο 7: Ελληνικές πόλεις και αποικίες της κλασσικής αρχαιότητος (1200 π.Χ.-2ος π.Χ. αι.)

Οι Ιλλυριοί κάτοικοι της υπαίθρου χώρας, είχαν εξελληνισθεί απ’ αιώνων, μιλούσαν και έγραφαν Ελληνικά και ακολουθούσαν την Ελληνική πολιτιστική και θρησκευτική παράδοση της περιοχής. Ο Στράβων βεβαιώνει ότι και στα Ιλλυρικά όρη ή σ’επαφή με αυτά κατοικούσαν «Ηπειρωτικά έθνη»:

«Ηπειρώται δ’εισί και οι υπερκείμενοι και συνάπτοντες τοις Ιλλυρικοίς όρεσι, τραχείαν οικούντες χώραν…» (326)…ήτοι οι Ορέσται υπεροικούσι δε τοις ορεινής οι Βυλλίονες….».23

Το νοτιώτερα εγκατεστημένο φύλο των Ιλλυριών φαίνεται ότι ήσαν οι Βυλλίονες (Bylliones), στην ενδοχώρα της ελληνικής αποικίας της Απολλωνίας, στην κοιλάδα του ποταμού Αώου, που γειτόνευε στα νότιά του με το ελληνικό Ηπειρωτικό φύλο των Χαόνων. Έχει ήδη αποδειχθεί επιστημονικώς, ότι οι Βυλλίονες ήσαν ελληνικό και όχι ιλλυρικό φύλο (Cambridge Ancient History, Vol. III, part 3, σελ. 268).

               

Συνεχίζεται

---

1 Αλάστωρ<άλαστος>-ορος (ο και σπν. η)=Ασεβής, κακούργος, φονεύς και μιαίνων όσους τον πλησιάσουν, αποτρόπαιος (Λεξ. Σκ. Βυζαντίου, σ. 43).

2 Η ετυμολογία της λέξεως Αλβανία προέρχεται από την ρίζα Αλβ-ή Αλπ-. Ονομάζεται  Λευκή Χώρα, με καθαρώς γεωγραφική σημασία, από το χρώμα της χιόνος που μονίμως σχεδόν σκεπάζει τις λίαν ορεινές περιοχές ή το χρώμα του ηλίου που συχνότατα βλέπουν οι κατοικούντες σε λίαν ορεινές περιοχές (Το λευκό είναι το συνηθέστατο ένδυμα και παραδοσιακή στολή των χωρικών της Αλβανίας). Περισσότερα στην ανάλυση του κεφ. «Αλβανία και «Αλβανοί» /Σκιπετάροι».

3 Αρπακτός,ή,όν = Ο παρθείς (αποκτηθείς) με αρπαγήν, κλοπιμαίος.

4 Ανήμερος (ο,η)=  Άγριος, απάνθρωπος.

5 Μάριος, ΛΔ και Σερτώριος, Ε.

6 ΙΠΕΚΙΟ: Ιπέκ σερβιστί Πετς, σκιπετάρικα Πέγια, πόλη παρά τον ποτ. ΜΠΙΣΤΡΙΤΣΑ. Υπήρξε έδρα Σερβικού Πατριαρχείου από το 1346 μέχρι το 1766. Σήμερα είναι πόλη του άλλου συστημικού εκτρώματος, που ονόμασαν Κόσσοβο/Κοσσυφοπέδιον, 70 χλμ δυτικά της Πρίστινα και λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα του Μαυροβουνίου. Είναι κτισμένη στους πρόποδες των λεγομένων «Καταραμένων Ορέων» (αλβ: Bjeshkët e Nemuna, σερβ.: Prokletije) και διασχίζεται από τον ποταμό Μπίστριτσα (Bistrica) [Μπίστριτσα (Λιμ), ποταμός του Μαυροβουνίου και της Σερβίας, παραπόταμος του Λιμ.].

7 John Wilkes, Illyrians, 1996, σελ. 38.

8 Dragoslav Srejović, The Illyrians and the Thracians (Encyclopedia of the Mediterranean) Paperback – December, 1998, σελ. 13.

9 John Wilkes, Οι Ιλλυριοί, μτφρ. Εύας Πέππα, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, 1999, σελ. 56-62, 125, 132, 286.

10 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1, σελ. 450. Βλ. επίσης Claude Orrieux, Pauline Schmitt-Pantel. A History Of Ancient Greece, Blackwell, 1999, σελ. 256.

11 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1, σελ. 450-451 και 455.

12 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ2, σελ. 50.

13 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Δ, σελ. 48.

14 Ιστορία του Ελληνικού έθνους Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ (221-201 π.Χ.). Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΙΛΛΥΡΙΑ (229-228 π.Χ.). σελ.416-417.

15 Ιστορία του Ελληνικού έθνους Τόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ (221-201 π.Χ.).Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΊ΄ΚΟΥ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΙΛΛΥΡΙΑ(229-228 π.Χ.).σελ.417.

-Perseus Digital Library Polybius Histories 2.11

16 Ιστορία του Ελληνικού έθνους Τόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΡΩΜΗΣ Α΄ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (215-205 π.Χ.). Η επέκταση της ρωμαϊκής επιρροής στην Ιλλυρία και η θέση του Φιλίππου, σελ.421-422.

17 Ιστορία του Ελληνικού έθνους Τόμος Ε΄Ελληνιστικοί Χρόνοι Γ΄ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (171-167 π.Χ.). Η ήττα του Γένθιου (μέσα Ιουνίου του 168 π.Χ.).σελ.119.

18 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Δ, σελ. 391

19 Το διοικητικό καθεστώς του Ιλλυρικού Η υπαρχία του Ιλλυρικού (praefectura Illyricum), υπήρξε μία εκ των τεσσάρων υπαρχιών, στις οποίες διαιρέθηκε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία με τη διοικητική μεταρρύθμιση του Διοκλητιανού (299). Οι άλλες τρεις ήταν της Ανατολής, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Ο ιστορικός Ζώσιμος περιγράφει τα όρια του Ιλλυρικού ως ακολούθως: «ετέρω δε (υπάρχω) Μακεδόνας και Θεσσαλούς και Κρήτας και την Ελλάδα και τα ςπερί αυτήν νήσους και αμφοτέρας Ηπείρους και προς ταύταις Ιλλυριούς και Δάκας και Τριβαλλούς και τους άχρι της Βαλερίας Παιόνας και επί τούτοις την άνω Μοισίαν». Τα όρια που παραθέτει ο Ζώσιμος συμπίπτουν με αυτά που περιγράφει η Notitia Dignitatum, του Ε΄ αἰώνα. Πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι ήδη από τους χρόνους του Μ. Κωνσταντίνου Ιλλυρικό ονομαζόταν η περιοχή που εκτεινόταν από το δυτικό τμήμα των Βαλκανίων, νότια του Δουνάβεως, μέχρι την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου.

Οι διαιρέσεις του ρωμαϊκού κράτους συνεχίσθηκαν και καθ' όλον σχεδόν τον Δ αἰώνα. Κατά τη νέα διαίρεση του 335, η υπαρχία του Ιλλυρικού δόθηκε στους Κώνστα και Δαλμάτιο, μαζί με την Αφρική την Ιταλία και την Θράκη (4). Η τελευταία, μετά τον θάνατο του Δαλμάτιου (338), προσαρτήθηκε οριστικά στην επικράτεια του Κωνστάντα και έκτοτε ανήκε πάντοτε στην Ανατολή. Στη νέα διαίρεση του ρωμαϊκού κράτους μεταξύ Ουάλεντος και Ουαλεντιανού Α (367), ο τελευταίος έλαβε την Δύση με το Ιλλυρικό, το οποίο μέχρι το 378 ανήκε στο Δυτικό κράτος.

Μετά τον θάνατο του Ουάλεντος (378), όταν ο Γρατιανός προσέλαβε « κοινωνόν της βασιλείας » τον Μ. Θεοδόσιον, παραχώρησε σ' αυτόν πάσαν την Ανατολή και ένα μέρος του Ιλλυρικού, ήτοι την Μακεδονία, την Ήπειρο, την Θεσσαλία και την Αχαΐα, τις νότιες δηλαδή περιοχές του, καθώς οι βόρειες βρίσκονταν στα χέρια των Γότθων.[ Πηγές:  Ζώσιμος, Ιστορία Νέα, Β 33 και 39, Δ, 25, 26 και 27.

-Otto Seeck, Notitia Dignitatum, Βερολίνο 1876, σελ. 9-10.

-F. Dvornik, La lutte entre Byzance et Rome à propos de l'Illyricum au XIème siècle', Mélanges Charles Diehl, Paris 1930, 61-86. Piperkoviç, Το Ιλλυρικό και τα επ' αυτού δίκαια των Εκκλησιών Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως κατά τας λατινικάς βλέψεις, Αθήναι 1919, σελ. 15-16. Κουμαντος, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους Α (95-867), Αθήναι 19532, σελ. 162].

20 Το Αν. Ιλλυρικό και η προβληματική συνύπαρξη των τριών συστημάτων ...www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia.../themata.asp?cat... Επιμέλεια, Δρ Θ. Αρχιμ. Χρυσόστομου Συμεωνίδη.

21 Schaefer, Richard T. (2008), Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society,p.130

22Beschreibung	Deutsch: Die unteren Donauländer zur Römerzeit. Alte historische Karte aus Droysens Historischem Handatlas, 1886 English: The Roman provinces of the Lower Danube. Old historical map from Droysens Historical Atlas, 1886
Datum	1886
Quelle	Allgemeiner historischer Handatlas in 96 Karten mit erläuterndem Text Bielefeld, Velhagen & Klasing 1886, S. 16.
Urheber	Gustav Droysen (1838 — 1908)

23 Πελασγοί, Νικ. Ελευθεριάδου, 1931/1997, εκδ. Κάκτος.