Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (1453-1821)1

ΜΕΡΟΣ 10ο

Γ.  17ος αιώνας (Η ΘΥΣΙΑ ΕΠΤΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ) [Συνέχεια 9ου μέρους]

3. Η θυσία επτά πατριαρχών-ένοπλοι αγώνες (Συνέχεια 9ου μέρους)

β. Λοιπές επαναστατικές δραστηριότητες (Συνέχεια 9ου μέρους)2

10/ Η πολιορκία των Αθηνών από τον Μοροζίνι-Η καταστροφή και λεηλασία των αρχαιολογικών θησαυρών της Ελλάδος3

 Το 1684 η Βενετία εκήρυξε τον πόλεμο κατά του σουλτάνου, κι’ επειδή δεν διέθετε στρατιωτικές δυνάμεις για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της εκστρατείας, στρατολόγησε μισθοφόρους από τον Βορρά. Οι Βενετοί διαπραγματεύθηκαν με τούς ηγεμόνες και μίσθωσαν ολόκληρα συντάγματα, με τα επιτελεία και τούς αξιωματικούς τους.

Οι χορηγοί της εκστρατείας των Βενετών, ήσαν Ιουδαίοι τραπεζίτες-τοκογλύφοι που ανθούσαν και ελυμαίνοντο τότε, την Βενετίαν.  Επί κεφαλής του εκστρατευτικού σώματος θα τοποθετηθεί ό Σουηδός στρατάρχης Otto Königsmarck. Αυτός ό Σκανδιναβός μισθοφόρος, ό απόγονος των Βαράγγων του Βυζαντίου, θα διευθύνει την πολιορκία τής Ακροπόλεως του 1687 πού θα οδηγήσει στην καταστροφή του Παρθενώνος.4

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1669 ο Βενετός αρχιστράτηγος Φραγκίσκος Μοροζίνι συνθηκολογούσε στην Κρήτη και παρέδιδε το Κάστρο στους Τούρκους, ύστερα από πολιορκία που κράτησε εικοσιπέντε χρόνια. Αλλά ο τουρκοβενετικός πόλεμος θα συνεχισθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Τον Αύγουστο του 1687 τα στρατεύματα του Μοροζίνι (μισθοφόροι Γερμανοί και Σουηδοί) καταλαμβάνουν την Κόρινθο και τον Σεπτέμβριο την Αίγινα. Ήρθε έπειτα η σειρά της Αττικής. Τη νύχτα της 21ης Σεπτεμβρίου ο κόμης Καίνιξμαρκ, υπαρχηγός της βενετικής αρμάδας, αποβιβάζει δέκα χιλιάδες άνδρες στον Πειραιά. Οι Τούρκοι αιφνιδιάζονται, υποχωρούν και οχυρώνονται στην Ακρόπολη.

Ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και αθηναϊκή αντιπροσωπεία, ζητούν από τον Μοροζίνι να καταλάβει την πολιτεία. Την ίδια νύχτα τα βενετικά στρατεύματα φθάνουν μπροστά στην Ακρόπολη, στήνουν τα κανόνια κι' αρχίζουν την πολιορκία. Οι βομβαρδισμοί δεν απέδωσαν αποτελέσματα κι’ ο αρχιστράτηγος ανησυχεί επειδή αναμένονταν τουρκικές ενισχύσεις Τότε έφθασε στο στρατηγείο του Καίνιξμαρκ η πληροφορία ότι στον Παρθενώνα, ενισχυμένο εσωτερικά, οι Τούρκοι είχαν εναποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών.

Από κείνη την στιγμή όλα τα κανόνια κατευθύνουν τις βολές τους εναντίον του ναού.

Την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 1687, στις 7 το βράδυ, ένας υπολοχαγός πέτυχε να στείλει ένα βλήμα στην οροφή του αρχαίου ναού (C. Waldstcin: Views of Athens in the year 1687). Η μπάλα του κανονιού διαπερνώντας την αδύνατη στέγη έφθασε στον τσεμπιχανέ των Τούρκων και τον ανατίναξε (Αποφράδα ημέρα για τον Παρθενώνα η 13η/26η Σεπτεμβρίου 1686).

Μια "τυχαία βολή", όπως την αποκάλεσε ο ίδιος αργότερα προς την κυβέρνηση της Βενετίας, είχε ως αποτέλεσμα να ανατιναχθεί η τουρκική πυριτιδαποθήκη και μαζί της, τμήμα του Παρθενώνα. Αυτόπτης μάρτυρας στην καταστροφή ήταν ο Σουηδός ναύαρχος Ότο Βίλχελμ Κένιγκσμαρκ, ακόλουθος του οποίου θα έγραφε λίγο αργότερο πως «η εξοχότητά του απογοητεύτηκε όταν είδε την καταστροφή αυτού του όμορφου ναού που έστεκε επί 3.000 χρόνια».

Μηχανικοί του στρατού είχαν διανοίξει υπονόμους για την ανατίναξη του βράχου και την ισοπέδωση των τειχών και των μνημείων. Την λύση όμως έδωσε το κανόνι. Προηγουμένως είχε ανατιναχθεί ένα τμήμα των Προπυλαίων όπου επίσης υπήρχε αποθήκη πυρίτιδος. Δεν ήταν τυχαία η καταστροφή του Παρθενώνος.

Ένας Τούρκος λιποτάκτης έδωσε στον Μοροζίνι την πληροφορία ότι ο ναός ήταν κατάμεστος από εκρηκτικές ύλες. Προτίμησαν οι Οθωμανοί αυτόν τον χώρο για τα πυρομαχικά γιατί, όπως γράφει ο μισθοφόρος Γερμανός αξιωματικός Sobjevolski, πίστευαν ότι οι Ευρωπαίοι πολιορκητές θα απέφευγαν «από σεβασμό» να πλήξουν το αρχαίο μνημείο. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγον, οι Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν καταφύγει στον ναό για προστασία και ασφάλεια.

Αμέσως μετά την έκρηξη κατέρρευσαν, μαζί με την στέγη, έξι κίονες της νότιας πλευράς, οχτώ της βόρειας ενώ στην ανατολική απέμεινε μόνο ένας. Κατέπεσαν επίσης τα τρία πέμπτα των αναγλύφων της ζωφόρου. Οι κίονες παρέσυραν τα επιστύλια, τις μετόπες και τα τρίγλυφα. Ξέσπασε και πυρκαγιά που κράτησε 24 ώρες και ολοκλήρωσε την καταστροφή.

Σύμφωνα με έκθεση της Αρχαιολογικής Εταιρίας (21 Μαΐου 1842) η βόμβα «ανήψε την πυρίτιδα και τρομερά έκρηξις εκλόνισε το αρχαίον οικοδόμημα μέχρι των θεμελίων αυτού και αμφότεραι οι πλευραί του, τοίχοι και στήλαι, κατέπεσαν και τα πλείστα των αναγλύφων της τε ζωφόρου και των μετοπών και αετωμάτων κατεκρημνίσθησαν και ετάφησαν υπό σωρόν ερειπίων» (Πρακτικά της ΣΤ΄ γενικής συνεδριάσεως της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρίας, τη 12η Μαΐου 1846, σ. 146 κ.ε.).

Η αυτόπτης της καταστροφής Anna Akerhjem, συνοδός (κυρία επί των τιμών) της συζύγου του Οtto Kunigsmark, διοικητού της πολιορκίας, έγραφε στο ημερολόγιό της «ο κόσμος δεν θα μπορέσει να ξαναχτίσει τέτοιο αριστούργημα» (Diary and letters of Anna Akerhjel). 

O Μοροζίνι είχε αποφασίσει, μετά την «νίκη» του, να συνεχίσει τις προσπάθειες για την ανατίναξη της Ακροπόλεως με υπόγειες, στοές ώστε να αχρηστευθεί εντελώς το φρούριο. Αλλά δεν είχε χρόνο – έπρεπε να κινηθεί το στράτευμα κατά του Ευρίπου – και έλειπαν τα αναγκαία τεχνικά μέσα.

Λίγες ημέρες αργότερα, στρατιώτες του Μοροζίνι, επιχείρησαν να αποκαθηλώσουν (ενδεχομένως μετά από εντολή του στρατηγού τους) τμήμα από την δυτική πλευρά του ναού, στο οποίον απεικονίζονταν τα άλογα της Αθηνάς. Κατά την διαδικασία και προφανώς, λόγω κάποιων αδέξιων χειρισμών, το τμήμα αυτό του ναού, αποσπάστηκε και έπεσε στο έδαφος όπου και θρυμματίστηκε.

Ελάχιστοι από τούς πολιορκητές είχαν την αίσθηση της καλλιτεχνικής αξίας του γκρεμισμένου μνημείου. Όμως, οι Αθηναίοι του 1687 είχαν συνείδηση του μεγέθους της καταστροφής, όπως γράφει ο Γάλλος αρχαιολόγος και περιηγητής Léon de Laborde (1807–1869):

«Οι απόγονοι των Αθηναίων του Περικλέους δεν μιλούσαν βέβαια την γλώσσα του Δημοσθένους και είχαν λησμονήσει ολότελα την καλλιέργεια των τεχνών και των γραμμάτων. Είχαν όμως διατηρήσει το ευγενικό κλίμα της ράτσας κι’ ακόμα την ίδια ευφυΐα και τον σεβασμό για ό,τι ενθουσίαζε τους προγόνους τους».

Ομολογία-κόλαφος προς τους εχθρούς και πολεμίους του Ελληνισμού, αφού διαπιστώνεται και καταγράφεται από έναν μη ορθόδοξο αλλοεθνή, ότι οι Έλληνες τον 17ον αιώνα, περίπου τρεις αιώνες μετά την άλωση της Πόλης, είχαν πλήρη συνείδηση της Εθνικής τους ταυτότητος και ησθάνοντο υπερήφανοι για την φυλετική καταγωγήν τους…

Αυτή η εθνική συνείδηση διετηρήθη ακεραία, με πρόμαχον την ορθόδοξη Εκκλησία, στους ακολουθήσαντες αιώνες, με αποτέλεσμα την Επανάσταση του 1821 των υπερήφανων ραγιάδων και την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού..

Η λεηλασία των αρχαιολογικών θησαυρών5

Οι μισθοφόροι του Μοροζίνι θα καταλάβουν την Ακρόπολη ύστερα από την ανατίναξη του Παρθενώνος. Θα την εγκαταλείψουν, όμως, άδοξα και επαίσχυντα ύστερα από μερικούς μήνες. Αλλά ο Μοροζίνι, φιλοδοξεί να μεταφέρει στην Βενετία ένα τρόπαιο από την Ακρόπολη για να στηθεί στην πλατεία του Αγίου Μάρκου και ν' ανταγωνίζεται το τέθριππο άρμα πού άρπαξαν οι φραγκοπαπικοί Λατίνοι το 1204 από τον ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως (τέθριππος= ο συρόμενος υπό τεσσάρων ίππων - Το τέθριππον = Το υπό τεσσάρων ίππων συρόμενον άρμα).   

Σκέφθηκε ότι ο Ποσειδών του δυτικού διαζώματος θα ήταν το πιο άξιο τρόπαιο. Το εξαίσιο γλυπτικό σύμπλεγμα ήταν τελείως άθικτο. Ό αρχιστράτηγος διέταξε να κατεβάσουν τα γλυπτά πού στόλιζαν 21 αιώνες το ναό, να τα μεταφέρουν στον Πειραιά και να τα φορτώσουν στη ναυαρχίδα.

Ο πρόδρομος του λόρδου Έλγιν, διέταξε την αρπαγή δύο ακόμη λεόντων που βρίσκονταν στο Θησείο και ενός τρίτου που στόλιζε το λιμάνι του Πειραιά. Εκατόν δέκα (110) χρόνια αργότερα, ο λόρδος Έλγιν θα «ολοκλήρωνε» το έργο που ξεκίνησαν οι Βενετοί το 1687. Στην αναφορά του προς την βενετική Σύγκλητο ο Μοροζίνι εξηγεί λακωνικά και ψυχρά, πώς έγινε ο βάρβαρος ακρωτηριασμός (την έγραψε στον Πειραιά στις 19 Μαρτίου 1688).

«Επί τη προβλέψει της εγκαταλείψεως των Αθηνών συνέλαβον το σχέδιον αποσπάσεως μερικών εκ των ωραιότερων έργων τέχνης τα όποια θα ήδύναντο να προσθέσουν νέαν λάμψιν εις την Δημοκρατίαν. Διέταξα όθεν, να αφαιρεθεί από την πρόσοψιν του ναού, της Αθηνάς, όπου υπάρχουν τα ωραιότερα γλυπτά, το άγαλμα ενός Διός (Πρόκειται για άγαλμα του Ποσειδώνος) και τα ανάγλυφα δύο μεγαλοπρεπών ίππων. Ευθύς όμως, ως ήρχισεν η εργασία κατέρρευσεν όλόκληρον το άνω τμήμα της κορωνίδος του ναού. Και αποτελεί θαύμα το γεγονός ότι ουδείς εκ των τεχνιτών έπαθε τι….

Η αδυναμία τοποθετήσεως ικριωμάτων και μεταφοράς επί του φρουρίου κεραιών εκ των γαλέρων και άλλων μηχανημάτων δια την κατασκευήν βαρούλκων, κατέστησε δύσκολον και επικίνδυνον οιανδήποτε νέαν προσπάθειαν. Διέταξα, όθεν, την διακοπήν των εργασιών. Πολλώ μάλλον επειδή, μη υπάρχοντος πλέον του σημαντικωτέρου τμήματος του ναού, ό,τι απέμεινεν μου εφάνη κατώτερον και κατεστραμμένον από την διαβρωτικήν επενέργειαν του χρόνου. Εν τούτοις, απεφάσισα να παραλάβω μίαν λέαιναν άριστης τέχνης, ακέφαλον όμως. Θα ήτο δυνατή η τελεία αντικατάστασις της κεφαλής με άλλην μαρμαρίνην, παρομοίαν προς την άρχικήν. Πόρτο Λιόν, 19 Μαρτίου 1688.».

Το παράδειγμα του Αρχιστρατήγου, ακολούθησαν όλοι οι ερασιτέχνες αρχαιόφιλοι και λαφυραγωγοί του εκστρατευτικού σώματος. Κανείς δεν γύρισε στην πατρίδα του με άδεια χέρια. Ο γραμματικός του Μοροζίνι San Gallo κράτησε την κεφαλή της Απτέρου Νίκης (Είναι αλήθεια ότι επί Λουδοβίκου ΙΔ' οργανώθηκαν αποστολές για την αναζήτηση και την καταγραφή των μνημείων των αρχαίων πολιτισμών στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Αλλά κύριο σκοπό είχαν την λεηλασία και συγκέντρωση αρχαιολογικών θησαυρών, για τον εμπλουτισμό των παλατιών του Λουδοβίκου).

Ο βασιλιάς, γράφει ο Γάλλος λογοτέχνης και ιστορικός θρησκευτικών κειμένων Charles Perrault (1628-1703) στο έργο του «Ο αιώνας του Λουδοβίκου του Μεγάλου», φιλοδοξώντας να μείνουν στην αιωνιότητα τα μεγαλοπρεπή οικοδομήματα που έχτισε, «έστειλε στην Ιταλία, στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα, στην Συρία, στην Περσία πολλούς σοφούς».

Έστειλε, αλλά στην Ελλάδα δεν έφθασε κανείς. Εκτός από μερικούς πανούργους και συνήθως αμαθείς πράκτορες, για την αρπαγή των Ελληνικών αρχαιοτήτων.

Τελικώς οι Τούρκοι συνθηκολογούν και αποχωρούν από τις Αθήνες, αλλά ο Μοροζίνι και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι αποδεικνύονται «λαμπροί πρόγονοι» του Λόρδου Έλγιν!!!... Ιδού η λεηλασία των Ελληνικών αρχαιοτήτων από αυτούς, όπως την περιγράφει ο Κωνσταντίνος Σάθας:

«…Ο Μοροζίνης πρίν εγκαταλίψη τάς Αθήνας ηθέλησε νά επιβάλλη ιερόσυλον χείρα επί τών περικοσμούντων αυτάς αριστουργημάτων. Ο Ποσειδών και η συνωρίς τού δυτικού αετώματος μετά τής απτέρου Νίκης εθεωρήθησαν υπ’ αυτού ως τά μάλιστα άξια τής δόξης τού κατακτητού και τής λαμπρότητος τής (Βενετικής) δημοκρατίας. Ένεκεν όμως τής αδεξιότητος τών εργατών, τά θαυμάσια ταύτα μνημεία τής ελληνικής τέχνης καταπεσόντα συνετρίβησαν. Ο δέ (Μοροζίνης) εις αποζημίωσιν ηρκέσθη παραλαβών ένα λέοντα κατακείμενον πλησίον τού ναού τού Θησέως και μίαν λέαιναν, άτινα επιβιβασθέντα εν Πειραιεί μετά τού εν μυχώ τού λιμένος (τού Πειραιώς) καθημένου λέοντος, τού φέροντος επί τών δύο πλευρών επιγραφάς τών κατακτησάντων τάς Αθήνας Βαράγγων («Ρουννικής» γραφής), μετεφέρθησαν εις Ενετίαν και διαταγή τής Γερουσίας ετέθησαν  μετ’ επιγραφής έμπροσθεν τής κατά τήν είσοδον τού ναυστάθμου εγερθείσης θριαμβικής πύλης…

Εκτός δε τούτων, ο μεν πιστός γραμματεύς του Μοροζίνη, Σαγγάλος παρέλαβε την λαμπράν κεφαλήν τής απτέρου Νίκης, έτερος δε Ενετός αξιωματικός την άνω δεξιάν γωνίαν μιας των λιθίνων πλακών εφ’ ών ο Φειδίας έγλυψε την αμίμητον τού Παρθενώνος ζωοφόρον και Δανός τις λοχαγός ονόματι Αρτμάνδος δύο κεφαλάς των μεσημβρινών μετοπών καταπεσούσας εκ τής εκρήξεως…».

*

Στο σημείο αυτό, ανοίγοντας μία παρένθεση, υπενθυμίζουμε στους άπιστους αντιχριστιανούς με πρωτοστάτες τους νεοπαγανιστές, αλλά και στους ολιγόπιστους ή ευκολόπιστους «ορθοδόξους» και αιρετικούς πάσης φύσεως, τον γελοίο και συκοφαντικό ισχυρισμό των πρώτων (νεοπαγανιστών και λοιπών αντιχριστιανών) ότι δήθεν, «οι Χριστιανοί κατέστρεψαν τα μνημεία της αρχαίας Ελλάδος». Εάν όλοι αυτοί οι βδελυροί συκοφάντες:

-Εννοούν ότι οι παπικοί καταστροφείς και λεηλάτες της Ακροπόλεως της συμμορίας του Μοροζίνι και της μαφίας του προτεστάντου Έλγιν, ήσαν Χριστιανοί, τότε είναι άσχετοι ιστορικώς και εκκλησιαστικώς και βαθειά νυχτωμένοι θεολογικώς και αγιογραφικώς, αφού οι παπικοί και προτεστάντες, είναι αμετανόητοι αιρετικοί, καταδικασμένοι κατ’ επανάληψη από την Ορθόδοξη Εκκλησία και διαχρονικώς εχθροί και πολέμιοι της Ορθοδοξίας. Είναι  αντιχριστιανοί λύκοι βαρείς καμουφλαρισμένοι με ψευδοχριστιανκήν δοράν προβάτου, είναι Χριστιανοί «κατ’ ευφημισμόν», τουτέστιν αντίχριστοι παπιστές και προτεστάντες.

-Δεν γνωρίζουν ότι τις σπουδαιότερες λεηλασίες των αρχαίων ελληνικών μνημείων τις  έκαναν αποκλειστικώς, Εθνικοί (ειδωλολάτρες), προ της επίσημης εμφανίσεως του Χριστιανισμού (4ος αιών) όπως ο Ρωμαίος Σύλλας (π.Χ.), οι Έρουλοι (προ της εμφανίσεως του Χριστιανισμού) και βάρβαρα στίφη δίποδων εκδοροσφαγέων αιρετικών γότθων Αρειανιστών6, καταδικασμένων από την Ορθόδοξη εκκλησία, τότε εκτός από σκοταδιστές, είναι εθελόκακοι, αγράμματοι και ανιστόρητοι!!!

Μια από τις πρώτες ιστορικές πληροφορίες που περιμένουν τους επισκέπτες στην Ακρόπολη των Αθηνών είναι και η πυρπόληση των μνημείων, κυρίως του Παρθενώνος, από τους Έρουλους το 267 μ. Χ.. Τότε, δεν ήταν μόνο η Ακρόπολη θύμα των καταστροφέων, αλλά ολόκληρη η πόλη και τα μνημεία της.

«Το τραγικότερο θύμα των πολέμων και των κάθε λογής επιδρομών υπήρξαν τα κλασσικά μνημεία και έργα τέχνης και κυρίως η Ακρόπολη. Στον τρίτο αιώνα μ.Χ., κατά την εισβολή των Γότθων και Ερούλων (το 267) στην Ελλάδα, αφανίσθηκαν πολλά αρχαία κτίρια και καλλιτεχνήματα. Οι Ερούλοι, γερμανικό φύλο, κατά την διάβαση του Αιγαίου, κατέστρεψαν το Ηραίον της Σάμου. Λεηλάτησαν την Αθήνα, την Κόρινθο και την Ολυμπία».7

Από αυτή την επιδρομή άρχισε ο αφανισμός των μνημείων της Ολυμπίας. Για να αντιμετωπισθούν οι εισβολείς υψώθηκε τείχος μεταξύ του ναού του Διός και της νότιας στοάς.

Ως οικοδομικό υλικό χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη άλλων μνημείων. Το 395 οι Βησιγότθοι του Αλάριχου κατέστρεψαν το τείχος του ιερού της Ελευσίνας. Το 473 θα αφανισθούν πολλά μνημεία κατά την εισβολή των Οστρογότθων στην Μακεδονία.8

Οι Αθήνες ήδη από την εποχή του Αδριανού (117-138 μ.Χ.) είχαν ξαναβρεί αρκετή από την παλιά αίγλη και είχαν αποκτήσει ξανά πολλά μνημεία, αναπληρώνοντας εκείνα που είχαν καταστρέψει και κατακλέψει οι βετεράνοι του Σύλλα το 86 π.Χ.

Στην ίδια ή σε άλλες επιδρομές οι Έρουλοι λεηλάτησαν την περιοχή του Βυζαντίου (βρισκόμαστε πριν την ίδρυση της Κωνσταντινουπόλεως), την Λήμνο, την Σκύρο, την Σπάρτη και την Κόρινθο, με καταστροφές όσες και στην Αθήνα

Συχνά, οι αδίστακτοι συκοφάντες, για να ενοχοποιήσουν την Ελληνική Ορθόδοξη Αυτοκρατορία μας (Βυζάντιο), επικαλούνται τις επιδρομές του Αλάριχου κατά της Ελλάδος το 396 μ.Χ. και τις καταστροφές που προξένησε στους αρχαίους ναούς. Όμως, ένα τέτοιο «επιχείρημα» αποδεικνύεται έωλο, «δείγμα της πιο χονδροειδούς προπαγάνδας ή άγνοιας» εκ μέρους των «νεοεθνικών».

Και τούτο διότι, αποκρύπτουν ότι ο Αλάριχος δεν ήταν Βυζαντινός αλλά Γότθος αλλοεθνής, όπως και οι «μοναχοί» που τον συνόδευαν στις καταστροφές, ήταν αιρετικοί αρειανοί, τους οποίους ο ίδιος ο Ορθόδοξος Θεοδόσιος είχε καταδιώξει πριν από ένα χρόνο.9

*

Ο 17ος αιώνας ήταν η εποχή κατά την οποίαν στον Οικουμενικό θρόνο ευρισκόταν ο εθνομάρτυς Κύριλλος Λούκαρις που αγωνιζόταν κατ' εκείνη την εποχή και κατά της διεισδύσεως των Παπικών στην Ελληνική Ανατολή, οι οποίοι με τους Ιησουΐτες, έκλεπταν τις ψυχές των υποδούλων Ελλήνων. Τελικώς όπως προείπαμε, ο Λούκαρις υπέστη μαρτυρικό θάνατο από τους γενίτσαρους, συνεργεία των Ιησουϊτών .

Επίσης και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων απετέλεσε και αποτελεί τόπο προσκυνήματος, όπου συχνά μετέβαινον Έλληνες προσκυνητές (οι χατζήδες), για να αντλήσουν δύναμη από τον Πανάγιο Τάφο και σε ανταπόδοση ήταν η ίδρυση μετοχίων , σχεδόν πανταχού της Ελλάδος. Από την άλλη, οι Πατριάρχες Ιεροσολύμων ευρισκόμενοι συχνά στην Ελλάδα και στις χώρες της Χερσοννήσου του Αίμου, ενίσχυαν την πίστη των Χριστιανών αλλά και το εθνικό φρόνημα των υποδούλων, ως επί παραδείγματι ο Δοσίθεος Νοταράς που επί εικοσαετία συνήγειρε τους λαούς της Χερσοννήσου του Αίμου («βαλκανικούς λαούς»), κατά των Οθωμανών, την περίοδο 1680-1700 και εφεξής.

           

Άποψη της Ακροπόλεως την στιγμή της ανατινάξεως το 168710

Τα κλασσικά μνημεία τής Ακροπόλεως ήταν θύματα της νέας μορφής πολέμου που επέβαλε την δημιουργία αποθηκών πυρομαχικών μέσα στους ίδιους τους αρχαίους ναούς. Η μπαρούτη και το πυροβολικό, θα κρίνουν την τύχη των καλλιτεχνικών θησαυρών.11

Μετά την συμφωνία Μοροζίνη-Τούρκων και την εγκατάλειψη των Ελλήνων στο έλεος των Οθωμανών, ο πληθυσμός των Αθηνών θα καταφύγει στο Μοριά ύστερα από την μάταιη και πολυώδυνη νίκη.

11/ Επαναστατικά γεγονότα 1687 μέχρι 1688

1687. 

Γίνεται ο πόλεμος των τούρκων με τους Ενετούς, υπό τον Μοροζίνι. Οι τούρκοι φεύγουν από την Πελοπόννησο και οι Έλληνες το εκμεταλλεύονται και εξεγείρονται ανά την επικράτεια.

Παράλληλα, εξεγείρεται η περιοχή των Ιωαννίνων με τον Αγγελή Σουμίζα ή Βλάχο, η Αρκαδία με τον Πάνο Μεϊντάνη, και τ' Άγραφα με τον Χορμόπουλο. Συγχρόνως, οι Χειμαριώτες επιτίθενται κατά του Πασά στο Δέλβινο με 1.500 πεζούς και 500 ιππείς.

Οι Μανιάτες καταλαμβάνουν την Καρύταινα. Εξολόθρευσαν τους τούρκους του Λιδωρικίου και κατατρόπωσαν το σερασκέρη τους στην Θήβα, όπου σκότωσαν 2.000 οθωμανούς.

«Η πανώλης καταμαστίζει πάσαν τήν Ελλάδα…».   

Οι Βενετοί με την ομόθυμη συμμετοχή Ελλήνων οπλαρχηγών, πολιορκούν και κυριεύουν την Πάτρα, το ισχυρό φρούριο τού «Χλουμουτσίου» (Κυλλήνη), τα φρούρια Ρίου, Αντιρρίου, Ναυπάκτου και Κορίνθου. Οι Τούρκοι εκκενώνουν τήν Πελοπόννησο.

Η Επανάσταση όμως ξεσπά και στήν Στερεά Ελλάδα. (Kων.Σάθας) :

«…Ενώ δε οι Τούρκοι εξεκένουν την Πελοπόννησον, σπουδαίως εξηπλούτο διά των αρματωλών και τινών επισκόπων η επανάστασις εν Στερεά Ελλάδι. Εν μεν τη Ηπείρω και τη Ακαρνανία εκτός του Σουμίλα και του Μεϊντάνη έλαβον τα όπλα κατά των Τούρκων και οι αρματωλοί Χρήστος Βαλαωρίτης και Σπαθόγιαννος, εν δε τη Ανατολική Ελλάδι  εκτός του Χορμόπουλου και Λιβίνη επανεστάτησαν και οι αρματωλοί της Παρνασσίδος και Υπάτης, Κούρμας και Σπανός, συνεργούς έχοντες τους επισκόπους Φιλόθεον Σαλώνων, Ιερόθεον Θηβών, Μακάριον Λαρίσσης και Αμβρόσιον Ευβοίας. Και ο μεν Κούρμας επιπεσών κατά του Λιδωρικίου και των περιχώρων εξωλόθρευσε τους Τούρκους και βοηθήσας τους Ενετούς εις την κατάληψιν του Αντιρρίου και της Ναυπάκτου, έδραμε κατά του εις Θήβας καταφυγόντος σερασκέρου, τον οποίον κατενίκησε φονεύσας δύο χιλιάδας Τούρκους και αιχμαλωτίσας διπλασίους». 

Παράλληλα, οι Μανιάτες κυριεύουν την οχυρή Καρύταινα ενώ οι Τούρκοι του Μυστρά και της «Μπαρδούνιας» (Τουρκοκρατούμενα χωριά έξω από την Σπάρτη), έντρομοι παραδίδονται. Οι επαναστάτες πολιορκούν την Μονεμβασιά, το μόνο φρούριο που απέμεινε στα χέρια των Τούρκων.

1690. 

Επανάσταση στα Χανιά της Κρήτης.

1693. 

Οι τούρκοι εισβάλλουν ξανά στην Πελοπόννησο και γίνεται μεγάλη μάχη στο Πετρί. Στην κεντρική Ελλάδα, οι τούρκοι εκδιώκονται από τον Αχελώο ως το Καρπενήσι.

1695. 

Πυρπόληση της Καρύταινας, αλλά και ήττα των τούρκων έξω από το Άργος. Γίνονται μάχες, με εμπλοκή των Ενετών όπου η Πελοπόννησος περνά τελικά στα χέρια των Ενετών, μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνος, που την ξαναπαίρνουν οι τούρκοι.

4. Απόπειρες εκφραγκισμού των Ορθοδόξων Ελλήνων.

Από την Εκκλησία εκπορεύονταν η πνευματική και εθνική παλιγγενεσία και φυσικά αυτή επλήρωνε πρώτη, σταυρούμενη, την Οθωμανική εκδίκηση. Κατά την απελευθέρωση της Πελοποννήσου της περιόδου 1685-1715 από τους Βενετούς, πρώτο λόγο είχαν οι κληρικοί όχι μόνο οι καταγόμενοι από την Πελοπόννησο αλλά και αρκετοί από την Κρήτη και την Ρούμελη.

Μεταξύ αυτών κυρίαρχη θέση κατέχει ο επίσκοπος Σαλώνων Φιλόθεος, ο μάρτυς Μητροπολίτης Κορίνθου Ζαχαρίας (1684), ο Μαΐνης Παρθένιος , ο Ρεόντος και Πραστού Ιάκωβος Σαλούφας, ο Λαρίσσης Μακάριος, ο Θηβών Ιερόθεος, ο Αθηνών Ιάκωβος αλλά και οι Κασσανδρείας , Πολυανής και Λήμνου.

Στον Κρητικό πόλεμο (1645-1669) εκατοντάδες ήσαν οι ιερείς και οι μοναχοί που θυσιάσθηκαν πολεμώντας κατά των Τούρκων, ως οι Γεράσιμος Βλάχος, μέγιστος φιλόσοφος και θεολόγος της εποχής, Βαρθολομαίος Συρόπουλος , οι Μπουνιαλήδες . Την παράδοση της θυσίας τους επανέλαβε ο κρητικός κλήρος στο Αρκάδι, διακόσια χρόνια αργότερα. 

Λήγοντος όμως, του 17ου αιώνος εδημιουργήθη μία νέα κατ’ έξοχήν δυσάρεστη και επικίνδυνη κατάσταση. Οι Φράγκοι παραλαμβάνοντες την Πελοπόννησον από τους Τούρκους, απεπειράθησαν να αλλαξοπιστήσουν βιαίως τους Ορθοδόξους Έλληνες. Σ’ αυτήν την απόπειρα εκφραγκισμού των Ελλήνων, σ’ όλη την διάρκειαν του 17ου αιώνος, η Ορθόδοξη Εκκλησία εστάθη και πάλιν ακοίμητος φρουρός, διασώσασα την Ρωμηοσύνη, τουτέστιν τον Ελληνισμόν και την Ορθοδοξίαν!

12

13

                                                                                                      Συνεχίζεται

---

1 Όπως υποσ. 1 του 1ου μέρους.

2 ΟΙ ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ     ΣΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟ 1453 ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821-1828 ΚΑΙ  ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑΤΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΔΕΝ ΗΤΑΝ «ΓΕΝΝΗΣΗ» ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΛΛΑ «ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ», ΔΗΛΑΔΗ (Η) ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ. Γρηγόρης Νικηφ. Κοσσυβάκης, Δικηγόρος-Συγγραφέας.

3 Η βόμβα του Μοροζίνι καταστρέφει τον Παρθενώνα το 1687 www.thetoc.gr/politismos/.../i-bomba-tou-morozini-katastrefei-ton-parthenwna-to-16...27 Σεπ 2016

-Η Βόμβα του Μοροζίνι κατά της Ακρόπολης των Αθηνών (1687...www. istorikathemata.com/2010/06/ 1687_14.html 14 Ιουν 2010, Ιωάννης Φιλίστωρ 14 Ιουνίου 2010.

-http://arkoleon.blogspot. com,"http://www.istorikathemata.com" blog 863 Ακρόπολη 12 Αρχαιοκαπηλεία 7 Μοροζίνι 2 Στρατιωτική Ιστορία 61 http://www.istorikathemata.com/ 1470.

4 Ο Παρθενών, κορυφαία στιγμή της αρχαίας ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας, είχε μείνει ακέραιος επί 2125 χρόνια (438 π.Χ. ως 1687), και μάλιστα στην αρχική αρχιτεκτονική του κατάσταση. Περί τα μέσα του 5ου η 6ου αιώνα μετατρέπεται σέ χριστιανικό ναό κι' αφιερώνεται, αρχικά στην 'Αγία Σοφία και αργότερα στην Θεοτόκο. Οι διαρρυθμίσεις και οι αλλαγές περιορίζονται μόνο στο εσωτερικό. Η είσοδος μεταφέρεται από την ανατολική πλευρά στην δυτική και η οροφή γίνεται θολωτή, αλλά η αρχική μορφή του ναού παραμένει αμετάβλητη. Στις αρχές του 13ου αιώνα, μετατρέπεται σε φραγκοπαπική εκκλησία και το 1458 σε τουρκικό τέμενος. Και στις δυο περιπτώσεις οι μεταβολές ήταν εσωτερικές. Χτίστηκε μόνο ένας μιναρές στην δυτική πλευρά του.

5 Όπως υποσ. 3

6 Mino Milani, «Αλάριχος. Ο βάρβαρος που κατέκτησε τη Ρώμη.», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ. 71 (Μάιος 1971), σελ.94

7 Renate Tolle, Die antike Stadt Samos, Mainz 1969, 6. Απόσπασμα από το βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου, Η λεηλασία και καταστροφή των ελληνικών αρχαιοτήτων. (https://olympia.gr/2014/03/24/).

8 Renate Tolle, Die antike Stadt Samos, Mainz 1969, 6.

9-Βλ. Στεφ. Μυτιληναίου, Ο Μονοθεϊσμός στην αρχαία Ελλάδα..., σσ. 11 εξ.
-Βλ. περισσότερα και αναίρεση αυτού του ισχυρισμού στο Στ. Φανού, Οδηγός βιβλίων για την αρχαία Ελλάδα, τόμ. Β', σσ. 318 εξ. Πηγή: Ποιοι κατέστρεψαν τους αρχαίους ναούς; Πρωτοπρ. Κυριακού Τσουρού, Γραμματέως της Σ. Ε. επί των αιρέσεων.

10 Πρωτότυπος τίτλος:Veduta del Cast. d’Acropolis dalla parte di Tramontana, Vue de l’Acropole d’Athènes prise du Nord-Est, dessinée pendant la siege de 1687 par l’ingènieur capitaine Verneda. Χρονολογία έκδοσης, 1854. (LABORDE, Léon Emmanuel S.J. de, Marquis. Athènes aux XVe, XVIe et XVIIe siècles, τ. ΙΙ, Παρίσι, Jules Renouard, 1854).

11 Χιλιάδες Ευρωπαίοι είχαν επισκεφθεί την Αθήνα κατά τον ΙΣΤ' καί ΙΖ' αιώνα. Κι’ ανάμεσά τους σοφοί, διπλωμάτες, καλλιτέχνες, άνθρωποι του πνεύματος.Όλοι είδαν τον Παρθενώνα και τα μνημεία της Ακροπόλεως ακέραια να αστράφτουν στον ήλιο. Και όμως, κανείς δεν σκέφθηκε να πάρει μολύβι, να τα σχεδιάσει υπεύθυνα καί ν' αποτυπώσει με ακρίβεια τις αρχαιότητες όπως βρίσκονταν πριν από την καταστροφή τους.

Οι περιηγητές Spon καί Wheler πού ακολούθησαν πρόσεξαν περισσότερο τα μνημεία. Αλλά με την ψυχρή περιέργεια του ευσυνείδητου οδοιπόρου. Ό αιώνας τους δεν άφηνε περιθώρια για αισθητικές συγκινήσεις. Η αρχαία ελληνική τέχνη ήταν γι’ αυτούς, ένας άγνωστος κόσμος. Ακόμα και οι πιο καλλιεργημένοι Ευρωπαίοι δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τα βυζαντινά αρχιτεκτονήματα από τα έργα του Ικτίνου. Τοποθετούσαν την δημιουργία της μετώπης του ναού στην εποχή του Αδριανού. Είναι, έλεγαν, τόσο λευκά τα μάρμαρα πού αποκλείεται να έχουν μεγαλύτερη ηλικία.

12 Η Εκκλησία εις τον αγώνα της ελευθερίας (1453-1953), Κωνστ. Β. Βοβολίνης, 1952, σ. 52,53.

13 Η Εκκλησία εις τον αγώνα της ελευθερίας (1453-1953), Κωνστ. Β. Βοβολίνης, 1952, σ.37,38)