ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ: ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΝΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ (1974). ΠΟΙΟΙ ΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΜΕΙΟΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ;

ΜΕΡΟΣ 10^ο

5.  Το μυστικό σχέδιο για την Διχοτόμηση της Κύπρου

α. Σχέδια επιλύσεως του Κυπριακού προβλήματος1

Η Μεγάλη Βρετανία, από την πρώτη ημέρα της εκ μέρους της καταλήψεως της Κύπρου αλλά και καθ’ όλη την περίοδο που ακολούθησε γινόταν αποδέκτης της πεποιθήσεως των Κυπρίων περί προσωρινότητας της αγγλικής κατοχής με απώτερο και αμετάθετο στόχο την απελευθέρωση και την Ένωση με την Ελλάδα. Έτσι πριν το 1955 κατέβαλλε προσπάθειες για εξεύρεση πολιτικής λύσεως η οποία θα διασφάλιζε απολύτως τα δικά της συμφέροντα. Δηλαδή απέκλειε εκ των προτέρων τόσον την Ένωση όσον και την Αυτοδιάθεση.

 Στο πλαίσιο των βρετανικών αυτών στόχων και καθώς το διεθνές κλίμα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ευνοούσε τις φιλελεύθερες ιδέες τις οποίες ενστερνίζονταν με ενθουσιασμό και οι Κύπριοι, η βρετανική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να συγκαλέσει τον Ιούλιο του 1947 την «Διασκεπτική Συνέλευση» για την επεξεργασία ενός συντάγματος προκειμένου να προλάβει τυχόν εις βάρος της εξελίξεις. Η προσπάθεια όμως αυτή ναυάγησε και η Διασκεπτική διαλύθηκε τον Αύγουστο του 1948.

Η κινητοποίηση που ακολούθησε το ενωτικό δημοψήφισμα του 1950 και πολύ περισσότερο η έναρξη του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα τον Απρίλιο του 1955, έδωσαν νέα ώθηση στις αγγλικές δραστηριότητες που συγκεκριμενοποιήθηκαν σε μια σειρά σχεδίων επιλύσεως του Κυπριακού, σχέδια που χαρακτηρίστηκαν εκ των υστέρων από ορισμένους Έλληνες και ξένους πολιτικούς, διπλωμάτες και μελετητές του Κυπριακού ως «χαμένες ευκαιρίες».

Συγκεκριμένα, τα σχέδια αυτά είναι τα εξής:

(1). Αγγλικό Σχέδιο στην Διάσκεψη του Λονδίνου (1955) – Σχέδιο Χάρτινγκ

Τον Αύγουστο του 1955 συγκαλείται στο Λονδίνο τριμερής διάσκεψη με συμμετοχή της Βρετανίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας, κατά την οποία υποβάλλεται από τον Άγγλο υπουργό Εξωτερικών σχέδιο ρυθμίσεως του Κυπριακού. Το σχέδιο απορρίπτεται τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Τουρκία, οι Άγγλοι όμως επιμένουν σε αυτό και το επαναφέρουν, με μερικές επουσιώδεις αλλαγές, τον Οκτώβριο του ιδίου χρόνου κατά τις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν μεταξύ του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του κυβερνήτη της Κύπρου στρατάρχη Χάρτινγκ.

Ιδιαίτερη σημασία ωστόσο αποκτά η τριμερής διάσκεψη του Λονδίνου όχι για το προταθέν σχέδιο, αλλά για την επίσημη εμπλοκή της Τουρκίας στο Κυπριακό, η οποία από την στιγμή εκείνη και εν συνεχεία, από το πουθενά, καταπατώντας κάθε πτυχή της Ιστορίας, αρχαιολογίας και Εθνολογίας και κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, θα μετέχει ως ισότιμος διαπραγματευτής στις συνομιλίες που ακολούθησαν και θα απαιτεί απίθανα πράγματα με απύθμενη θρασύτητα.

Υπεύθυνη 100% για την παράλογη και παράνομη εμπλοκή της Τουρκίας και ισότιμη συμμετοχή της στις διαπραγματεύσεις, είναι η κυβέρνηση της Ελλάδος του αποκαλουμένου από τους συστημικούς εγκαθέτους, «Εθνάρχη» Κωνσταντίνου Καραμανλή..

Δεδομένης μίας σειράς δυσμενών για το Κυπριακό συγκυριών την συγκεκριμένη περίοδο, με κυριότερη την επιτυχία της βρετανικής διπλωματίας να αποτρέψει, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, την εγγραφή της ελληνικής προσφυγής στην ημερήσια διάταξη της Γενικής Συνελεύσεως του ΟΗΕ, ο Κων. Σβολόπουλος2 θέτει το ερώτημα σχετικά με τις ελληνικές επιλογές όσον αφορά τις βρετανικές πρωτοβουλίες και το Σχέδιο Χάρτινγκ:

 «Θα όφειλε, άραγε, μια ανάλογη συρροή δυσμενών εξελίξεων να στρέψει την ελληνική πλευρά στην επαναθεώρηση της πολιτικής της ή και στην αναζήτηση μιας συμβιβαστικής λύσης που θα διασφάλιζε τη θετική έκβαση του εγχειρήματος τουλάχιστον μακροπρόθεσμα; Η δυνατότητα αυτή έμελλε να παρασχεθεί –πιθανότατα για τελευταία φορά– όταν ο νέος κυβερνήτης της Κύπρου, στρατάρχης σερ Τζων Χάρτινγκ, προτού επιχειρήσει την βίαιη καταστολή της εντεινόμενης αναταραχής στη Μεγαλόνησο, εγκαινίασε κύκλο διαπραγματευτικών συνομιλιών με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο [....] Ποία απόσταση ήταν διατεθειμένος να διανύσει ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προκειμένου να προσεγγίσει τις θέσεις που περιέχονταν στο βρετανικό σχέδιο, το οποίο –σύμφωνα με την έγκυρη μαρτυρία του Ν. Κρανιδιώτη– δεχόταν ότι “σαν βάση ήταν καλό”;».

Και συνεχίζει αναφέροντας ότι ο Μακάριος έπρεπε πρώτα απ’ όλα να παραμερίσει το σύνθημα «αυτοδιάθεσης σε εύλογη τακτή προθεσμία» και να αποδεχθεί μια μεταβατική περίοδο αυτοκυβέρνησης, ενέργεια στην οποία θα είχε μεν την συμπαράσταση της ελληνικής κυβερνήσεως, έπρεπε όμως να αντιμετωπίσει την αντίδραση της ενωτικής παράταξης και του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή που δεν φαινόταν διατεθειμένος να καταθέσει τα όπλα πριν κατοχυρωθεί πλήρως η δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης.

«Η πρωτοβουλία χειρισμών», υποστηρίζει ο καθηγητής Σβολόπουλος, «η οποία, υπό τις συνθήκες αυτές, παρασχέθηκε στον Μακάριο στην ευρύτερη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, τον ώθησε να εφαρμόσει, για πρώτη φορά σε διεθνές πεδίο, την ιδιόμορφη τακτική του, να εξωθεί τη διαπραγμάτευση “έως το χείλος του κρημνού” – με όλα τα πλεονεκτήματα αλλά και τους κινδύνους που συνεπάγεται η τακτική αυτή.

Η κύρια φροντίδα του ήταν αρχικά να αποκαθάρει τη βρετανική αναφορά στην αυτοδιάθεση από στοιχεία που θα ήταν δυνατόν να νοθεύσουν την πλήρη μελλοντική εφαρμογή της....». Αντικείμενο έντονων συζητήσεων αποτέλεσαν ακόμη οι βάσει του συντάγματος προς εκχώρηση αρμοδιότητες αφενός στην αποικιακή διοίκηση και αφετέρου στην τοπική πληθυσμική πλειοψηφία, ο έλεγχος της εσωτερικής ασφάλειας αλλά και ο βαθμός εφαρμογής της αμνηστίας όπου η αντιπαράθεση κορυφώθηκε….

Η εμμονή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις πλήρη ικανοποίηση των θέσεών του συνάντησε την ανυποχώρητη βρετανική στάση με αποτέλεσμα την απότομη διακοπή των συζητήσεων, στις 29 Φεβρουαρίου από τον ίδιο τον υπουργό Αποικιών, Άλαν Λένοξ Μπόϋντ, ο οποίος βρισκόταν στη Λευκωσία για τις διαπραγματεύσεις.….

Ωστόσο, ο ίδιος ο Κων. Σβολόπουλος δεν αρνείται και επισημαίνει τις υποβόσκουσες αγγλικές προθέσεις: «Σε διάστημα ημερών έμελλε να αποκαλυφθεί ότι η τακτική της βρετανικής κυβέρνησης, όπως και εκφραζόταν με την παρουσία του στρατάρχη Χάρτινγκ, είχε χαραχτεί σε δύο επάλληλα επίπεδα, του «ανοίγματος» προς λύση συμβιβασμού και, εναλλακτικά, της προσφυγής σε βίαια μέσα αντίδρασης. Η αποχαιρετιστήρια αποστροφή του Λέννοξ Μπόϊντ προς τον Μακάριο –“τώρα ο Θεός ας σώσει το λαό Σας”– ήταν δηλωτική της ραγδαίας μεταστροφής των στιγμιαία μετριοπαθών βρετανικών διαθέσεων»3.  

Στις 9 Μαρτίου ακολουθεί η σύλληψη και η εξορία στις Σεϋχέλλες του Μακαρίου, του μητροπολίτη Κυρήνειας  και δύο στενών συνεργατών της Εθναρχίας.

Από την παραπάνω συνοπτική ανάλυση του Καραμανλικού Κων. Σβολόπουλου, για την τριμερή του Λονδίνου και το Σχέδιο Χάρτινγκ, προκύπτει ότι ο Καραμανλής είχε ήδη ξεπουλήσει (ΣΣ: Με μοναδικό αντάλλαγμα την πρωθυπουργία), τα δίκαια αιτήματα του Κυπριακού Ελληνισμού, δηλαδή της Ενώσεως και της Αυτοδιαθέσεως, σε αντίθεση με την επιμονή του Μακαρίου τουλάχιστον για αυτοδιάθεση...

Τι απέμενε λοιπόν για τον «Εθνάρχη» Καραμανλή; Η Διχοτόμηση και η Τουρκοποίηση της Νήσου....Όλα αυτά 12 χρόνια πριν από την έκρηξη του Επαναστατικού κινήματος της 21^ης Απριλίου 1967 και 19 χρόνια πριν από την εισβολή των Τούρκων στην Μεγαλόνησο που είχε ως στόχο την υλοποίηση του προϋπάρξαντος σχεδίου  διχοτομήσεως της Νήσου…Της διχοτομήσεως που είχε ήδη δρομολογηθεί από την δεκαετία του 1950.

Που βλέπουν λοιπόν οι πάσχοντες από Εθνικόν στραβισμόν τις ευθύνες της «Χούντας» για την διχοτόμηση της Κύπρου;  

(2). Σύνταγμα Ράντκλιφ (1956)

Δέκα περίπου μήνες μετά την απόρριψη του αγγλικού σχεδίου από τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο, η αγγλική κυβέρνηση επανήλθε με νέα πρόταση λύσεως του Κυπριακού. Πρόκειται για το σύνταγμα που εκπόνησε ο Άγγλος συνταγματολόγος λόρδος Ράντκλιφ, το οποίο παρουσιάστηκε στην Βουλή των Κοινοτήτων τον Δεκέμβριο του 1956. Στο σύνταγμα αυτό:

-Προβλεπόταν ελληνική αιρετή πλειοψηφία στην Βουλή.

-Δεν διαχωρίζονταν σαφώς η νομοθετική, η δικαστική και η εκτελεστική εξουσία.

-Αναγνωριζόταν στον Άγγλο κυβερνήτη το δικαίωμα διαλύσεως της Βουλής όταν το έκρινε σκόπιμο.

-Παρεχόταν επίσης το δικαίωμα στον κυβερνήτη να διορίζει και να παύει τον πρωθυπουργό.

-Παραχωρούσε υπερβολικά προνόμια στην τουρκική μειονότητα.

Το σύνταγμα δηλαδή δεν παραχωρούσε παρά μόνο περιορισμένη αυτοκυβέρνηση και, συγκρινόμενο με το σχέδιο Χάρτινγκ, παρείχε πολύ μεγαλύτερες εξουσίες στον Άγγλο κυβερνήτη καθιστώντας τον ουσιαστικά απόλυτο ρυθμιστή της καταστάσεως με μια επίφαση δημοκρατικότητας. Για τις διατάξεις του συντάγματος αυτού, οι απόψεις του Κων. Σβολόπουλου έχουν ως ακολούθως

«Ο συντάκτης του είχε αποβλέψει στην καθιέρωση συστήματος περιορισμένης αυτοκυβέρνησης με εξουσίες κατανεμημένες μεταξύ Κυπρίων και Βρετανού κυβερνήτη και με ειδική πρόνοια για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων της μειονότητας. Οι συνταγματικές όμως προτάσεις του συνοδεύτηκαν από κυβερνητική δήλωση για την αναγνώριση στην τουρκοκυπριακή “κοινότητα”, χωριστά, δικαιώματος αυτοδιάθεσης, το οποίο, αναιρώντας τις συνταγματικές διατάξεις, οδηγούσε αναπόφευκτα στη διχοτόμηση…

Η πρόβλεψη αυτή, αδιανόητη από νομική αλλά και από πολιτική άποψη, κατά μείζονα λόγο όταν δεν υπήρχε έστω και περιορισμένης έκτασης εδαφική ζώνη με πληθυσμιακή πλειοψηφία τουρκοκυπριακή, προκάλεσε την αντίδραση και του ίδιου του Ράντκλιφ. Όπως ήταν φυσικό, η βρετανική πρόταση απορρίφθηκε χωρίς συζήτηση από την Αθήνα, αλλά και από τις Σεϋχέλλες, όπου εξέτιε, τότε ακόμη, την ποινή της εξορίας ο Μακάριος. Το γεγονός αυτό όμως δεν αρκούσε για να αποστρέψει πλέον το βλέμμα των Βρετανών και, αυτονόητα των Τούρκων, από την επιδίωξη της διχοτόμησης»4.

(3) Σχέδιο Φουτ, 1958

Τον Ιανουάριο του 1958, ο κυβερνήτης της Κύπρου Χιού Φούτ (Sir Hugh Foot) υποβάλλει νέο σχέδιο, βασικότερες προβλέψεις του οποίου είναι οι εξής:

-Μεταβατική περίοδος πέντε έως 7 ετών μέχρις ότου αποφασιστεί οριστικά ποιο θα είναι το καθεστώς της Κύπρου.

-Διαπραγματεύσεις με τους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητς για παραχώρηση αυτοκυβερνήσεως.

-Οριστική απόφαση θα λαμβανόταν μόνον υπό τον όρο ότι θα συμφωνούσαν τόσο η ελληνοκυπριακή όσο και η τουρκοκυπριακή πλευρά.

Το σχέδιο Φούτ απορρίφθηκε από τους Τούρκους.

(4). Σχέδιο Μακμίλλαν, 1958

Στις 19 Ιουνίου του ιδίου χρόνου υποβάλλεται το σχέδιο Μακμίλλαν το οποίο προέβλεπε έναν αγγλο-τουρκο-ελληνικό συνεταιρισμό και προέβλεπε:

-Τριπλή κυριαρχία της Κύπρου (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία) αφού η Ελλάδα και η Τουρκία θα διόριζαν από έναν αντιπρόσωπο οι οποίοι θα συνεργάζονταν με τον Άγγλο κυβερνήτη.

-Το διεθνές καθεστώς της Κύπρου δεν επιτρεπόταν να μεταβληθεί πριν παρέλθουν 7 χρόνια.

-Καθιέρωνε αυτονομία όσον αφορά τις κοινοτικές υποθέσεις.

-Κάθε κοινότητα θα είχε την δική της Βουλή.

-Η Κύπριοι θα είχαν ελληνική ή τουρκική ιθαγένεια αντίστοιχα και παράλληλα βρετανική.

Το σχέδιο Μακμίλλαν απορρίφθηκε από τον Μακάριο στις 20 και από τον Κων. Καραμανλή στις 21 Ιουνίου.

(5). Σχέδιο Σπάακ, 1958

Απλή παραλλαγή των προηγούμενων σχεδίων αποτέλεσε το σχέδιο του Γ.Γ. του ΝΑΤΟ που υποβλήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1958 και σε γενικές γραμμές προέβλεπε:

-Συγκρότηση δύο κοινοτικών Βουλών και ενιαίας Βουλής για κοινού ενδιαφέροντος θέματα

-Ο Άγγλος κυβερνήτης θα διατηρούσε όλες τις αρμοδιότητες σχετικά με την άμυνα, την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική

-Ο κυβερνήτης θα προήδρευε του υπουργικού συμβουλίου με βοηθούς τους προέδρους των κοινοτικών βουλών

-Μεταβατική περίοδος αυτοκυβέρνησης 7 ετών

-Σύγκληση διάσκεψης των χωρών μελών του ΝΑΤΟ με συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων.

Στο αρχικό αυτό σχέδιο ο Σπάακ επέφερε ορισμένες αλλαγές ώστε εν τέλει να μη διαφέρει ουσιαστικά από το σχέδιο Μακμίλλαν, το οποίο θεωρήθηκε τόσο απαράδεκτο που ορισμένοι αποδίδουν την εκ μέρους του Μακαρίου αποδοχή της συνθήκης Ζυρίχης – Λονδίνου εν μέρει ως προσπάθεια αποτροπής του χειρότερου5.

(6). Σχέδιο Άτσεσον6

                                                             Ο Dean Acheson

Το 1964, μεσουσών των ταραχών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον αναθέτει στον πρώην Υπουργό Εξωτερικών Ντην Άτσεσον να μεσολαβήσει για την εξεύρεση λύσεως. Ο Άτσεσον καταστρώνει δύο σχέδια, τα οποία όμως τελικά απορρίπτονται από τα εμπλεκόμενα μέρη. Βάση και των δύο σχεδίων ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα έναντι ανταλλαγμάτων προς την Τουρκία.

Το πρώτο σχέδιο προέβλεπε παραχώρηση στην Τουρκία της χερσονήσου της Καρπασίας για την δημιουργία κυρίαρχης στρατιωτικής βάσης. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλιζόταν ότι δε θα χρησιμοποιηθεί η Κύπρος ως εφαλτήριο για επίθεση εναντίον της από τους Έλληνες. Παράλληλα θα παραχωρούνταν προνόμια αυτοδιοικήσεως σε ορισμένες περιοχές στους Τουρκοκύπριους.

Το σχέδιο αυτό απέρριψε ο Μακάριος, θεωρώντας το διχοτόμηση και εμμένοντας στην άνευ όρων Ένωση, ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν πρόθυμος να το συζητήσει.

Το δεύτερο σχέδιο προέβλεπε απλή εκμίσθωση της Καρπασίας στην Τουρκία και παραχώρηση του Καστελλόριζου από την Ελλάδα στην Τουρκία. Και αυτό το σχέδιο το απέρριψε ο Μακάριος, ενώ στην συνέχεια το απέρριψε και η Τουρκία, η οποία συζητούσε μόνο παραχώρηση κυρίαρχης στρατιωτικής βάσεως ως αντάλλαγμα.

Το Σχέδιο Άτσεσον έμεινε έτσι στην ιστορία για άλλους ως μεγάλη χαμένη ευκαιρία για το Κυπριακό, ενώ για άλλους ως η πρώτη αποτυχημένη απόπειρα διχοτόμησης της Κύπρου.

Η απατηλή θεωρία των «χαμένων ευκαιριών»

Ως προς το θέμα όμως των λεγόμενων «χαμένων ευκαιριών», το οποίο ετέθη ρητά και αναπτύχθηκε θεωρητικά από τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα στο ομώνυμο βιβλίο του7 αλλά υποστηρίζεται και από άλλους, οι γνώμες διίστανται. Το συγκεκριμένο ζήτημα το θέτει, έμμεσα, και ο Κων. Σβολόπουλος υπό μορφή αναπάντητου ερωτήματος όπως αναφέρθηκε ανωτέρω.

Σύμφωνα πάντως με τον καθηγητή Βαγγέλη Κουφουδάκη:8 «Αυτή η θεωρία ήταν και είναι της μόδας. Οι ευκαιρίες που “χάθηκαν” σαν το Σχέδιο Macmillan ’58/9, το Σχέδιο Acheson ’64, το Σχέδιο Annan 2000-04, ήταν ευκαιρίες για την διχοτόμηση της Κύπρου και αργότερα για τη διάλυση/κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτοί που προωθούν αυτές τις θεωρίες (χαμένες ευκαιρίες, κάθε πέρσι και καλύτερα) το κάνουν για να δικαιολογήσουν νέες υποχωρήσεις στο όνομα του “ρεαλισμού”.

Στα αγγλικά λέμε ότι “δύο χορεύουν το τανγκό”. Κανείς από τους θεωρητικούς των χαμένων ευκαιριών δεν εξετάζει τι υποχωρήσεις επιβάλλονταν στην Κύπρο και τι έμενε ανοιχτό για μελλοντική διαπραγμάτευση. Επισημαίνω και πάλιν ότι πολιτικοί και διπλωμάτες παίρνουν αποφάσεις με γνώση τα δεδομένα μιας περιόδου. Κανείς δεν γνώριζε τις συνθήκες που θα επικρατούσαν 30 χρόνια αργότερα. Όπως είπα, οι “χαμένες ευκαιρίες” ήταν για την διάλυση της Κύπρου και τη διχοτόμησή της.»9.

Το αποκορύφωμα της απατηλής θεωρίας περί δήθεν «χαμένων ευκαιριών» ήταν η ακατάσχετη φιλολογία που αναπτύχθηκε γύρω από το πολυδιαφημισθέν «Σχέδιο Άτσεσον».

Όλα τα σχέδια που παρουσιάσαμε, επιλύσεως δήθεν του Κυπριακού, τα οποία κάποιοι προέβαλλαν τότε και προβάλλουν ακόμη και σήμερον ως δήθεν, «χαμένες ευκαιρίες» δεν ήσαν τίποτε άλλο παρά φανερές ή παραλλαγμένες μορφές διχοτομήσεως της Κύπρου!

Συνεχίζεται

---

1 Ο ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ 1955-1959 και η διαμόρφωση του αποτελέσματος ως συνέπεια των ελληνοκυπριακών χειρισμών και της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, της Αγγλίας και της Τουρκίας. Από το αίτημα για Ένωση στις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, ΙΩΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ (ΙΩ) ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ 2009.

2 Ο Κωνσταντίνος Σβολόπουλος είναι Έλληνας πανεπιστημιακός. Γεννήθηκε στις Αθήνες το 1938 και σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πολιτική επιστήμη - διεθνείς σχέσεις, στο Παρίσι. Το 1978 εκλέχτηκε υφηγητής στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1981 καθηγητής της ιστορίας των Διεθνών Σχέσεων της νομικής σχολής Θεσσαλονίκης, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1989, όταν και παραιτήθηκε για να αναλάβει την έδρα του καθηγητού ιστορίας του νεωτέρου ελληνισμού στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

Μαζί με τους Kωνσταντίνο Tσάτσο και K. Tρυπάνη ίδρυσε το ίδρυμα "Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής", του οποίου το 1990 ανέλαβε διευθυντής. Το 2003 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2009 χρημάτισε αντιπρόεδρος αυτής και το 2010 πρόεδρος.

3 Κων. Σβολόπουλος, Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1945-1981,τόμος Β, σελ. 137-140

4 Κων. Σβολόπουλος, Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1945-1981,τόμος Β, σελ. 144.

5 Παύλος Τζερμιάς, Η Κύπρος, σελ. 346-352.

6  •Η κυπριακή άποψη για το Σχέδιο Άτσεσον, Το Βήμα της 13/1/2002

    •Η άποψη του Γεωργίου Παπανδρέου για το Σχέδιο Άτσεσον.

   •Προδημοσίευση στην Ελευθεροτυπία της 16/4/2005 από το βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη «Η   Πρώτη Διχοτόμηση».

     •Άρθρο στην Καθημερινή της 24/8/02

7 Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσα, Χαμένες Ευκαιρίες.

8 Ο Βαγγέλης Κουφουδάκης είναι Ελληνοαμερικανός ομότιμος πρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και ομότιμος καθηγητής και πρύτανης του Indiana University-Perdue University, στο Φορτ Γουέϊν των ΗΠΑ. Επίσης διετέλεσε σύμβουλος του αειμνήστου προέδρου της Κύπρου Τάσσου Παπαδόπουλου καθώς και πρόεδρος της Ελληνικής ΑΔΙΠ [Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.)],  θέση από την οποία παραιτήθηκε το 2014. Ως πολιτικός επιστήμονας, έχει αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας στη μελέτη της Κύπρου.

9 Προσωπική συνέντευξη καθηγητή Βαγγέλη Κουφουδάκη στην Ιωάννα-Μαρία (Ιώ) Καλογεροπούλου, 5 Δεκεμβρίου 2007.